Ζάλη: Αιτίες, συμπτώματα και θεραπείες

Η ζαλάδα είναι το αίσθημα της ζάλης, ή της έλλειψης ισορροπίας.

Επηρεάζει τα αισθητήρια όργανα, συγκεκριμένα τα μάτια και τα αυτιά, οπότε μπορεί μερικές φορές να προκαλέσει λιποθυμία.

Η ζάλη δεν αποτελεί ασθένεια, αλλά περισσότερο ένα σύμπτωμα διαφόρων διαταραχών.

Ο ίλιγγος και η έλλειψη ισορροπίας μπορεί να προκαλέσουν αίσθημα ζάλης, αλλά αυτοί οι δύο όροι περιγράφουν διαφορετικά συμπτώματα.

Ο ίλιγγος χαρακτηρίζεται από μια αίσθηση περιστροφής, σαν να κινείται το δωμάτιο.

Μπορεί επίσης να αισθάνεστε σαν να έχετε ναυτία από κίνηση ή σαν να γέρνετε προς τη μία πλευρά.

Η ανισορροπία είναι η απώλεια ισορροπίας ή ευστάθειας.

Η πραγματική ζάλη είναι το αίσθημα ζάλης ή σχεδόν λιποθυμίας.

Η ζάλη είναι συχνή και η υποκείμενη αιτία της συνήθως δεν είναι σοβαρή.

Η περιστασιακή ζάλη δεν είναι κάτι που πρέπει να σας ανησυχεί.

Ωστόσο, θα πρέπει να καλέσετε αμέσως το γιατρό σας εάν αντιμετωπίζετε επαναλαμβανόμενα επεισόδια ζάλης χωρίς προφανή λόγο ή για παρατεταμένο χρονικό διάστημα.

Αιτίες ζάλης

Συνήθεις αιτίες ζαλάδας είναι η ημικρανία, τα φάρμακα και το αλκοόλ.

Μπορεί επίσης να προκληθεί από πρόβλημα στο έσω αυτί, στο οποίο γίνεται η ρύθμιση της ισορροπίας.

Η ζάλη είναι συχνά αποτέλεσμα και του ιλίγγου.

Η πιο κοινή αιτία του ιλίγγου και της ζάλης που σχετίζεται με τον ίλιγγο είναι ο καλοήθης ίλιγγος θέσης (benign positional vertigo – BPV).

Η συγκεκριμένη διαταραχή προκαλεί βραχυπρόθεσμη ζάλη όταν κάποιος αλλάζει γρήγορα θέση, όπως όταν σηκώνεται από το κρεβάτι αφού πρώτα ξαπλώσει.

Η ζάλη και ο ίλιγγος μπορούν επίσης να προκληθούν από τη νόσο του Meniere.

Η πάθηση αυτή προκαλεί συσσώρευση υγρού στο αυτί με αποτέλεσμα την πληρότητα του αυτιού, την απώλεια ακοής και τις εμβοές.

Μια άλλη πιθανή αιτία ζάλης και ιλίγγου είναι ένα ακουστικό νευρίνωμα.

Πρόκειται για έναν μη καρκινικό όγκο που σχηματίζεται στο νεύρο που συνδέει το εσωτερικό αυτί με τον εγκέφαλο.

• Καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσης

Ο καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσης σας προκαλεί ζάλη όταν αλλάζετε τη θέση του κεφαλιού ή του σώματός σας (όπως όταν σκύβετε).

Συνήθως διαρκεί μόνο μερικά δευτερόλεπτα ή λεπτά.

Αυτή η ακίνδυνη κατάσταση εμφανίζεται όταν κρύσταλλοι ασβεστίου στο εσωτερικό του αυτιού σας μετακινούνται εκτός θέσης.

Μπορεί να έχετε ίλιγγο θέσης ως αποτέλεσμα ενός τραυματισμού στο κεφάλι ή απλώς λόγω της γήρανσης.

Το ευχάριστο είναι ότι η θεραπεία είναι εύκολη.

Ο γιατρός σας μπορεί να σας καθοδηγήσει μέσω μιας σειράς απλών κινήσεων, που ονομάζονται ασκήσεις επανατοποθέτησης της ωτοκονίας.

Αυτές οι κινήσεις επαναφέρουν τους κρυστάλλους στη σωστή τους θέση.

• Σύνδρομο Meniere

Το σύνδρομο Meniere σχετίζεται με την ύπαρξη υπερβολικής ποσότητας υγρού στο εσωτερικό του αυτιού.

Οι ειδικοί δεν είναι σίγουροι γιατί αυτό συσσωρεύεται.

Οποιοσδήποτε μπορεί να αναπτύξει το σύνδρομο Meniere, αλλά είναι πιο συχνό σε άτομα ηλικίας 40 έως 60 ετών.

Αν έχετε σύνδρομο Meniere, μπορεί επίσης να εμφανίσετε:

• Απώλεια ακοής.
• Υπόκωφη ή παραμορφωμένη ακοή.
• Ναυτία και εμετό.
• Εμβοές (κουδούνισμα στο αυτί).

Οι κρίσεις του συνδρόμου Meniere συμβαίνουν συνήθως ξαφνικά. Μπορεί να διαρκέσουν από 20 λεπτά έως 24 ώρες.

Οι θεραπευτικές μέθοδοι περιλαμβάνουν φάρμακα κατά της ναυτίας και κατά του ιλίγγου.

Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορεί επίσης να βοηθήσουν, όπως:

• Η τήρηση μιας δίαιτας χαμηλής περιεκτικότητας σε αλάτι.
• Ο περιορισμός της χρήσης αλκοόλ και καφεΐνης.
• Αλλαγή των φαρμάκων.
• Διακοπή του καπνίσματος.

Εάν η κατάστασή σας δεν ανταποκρίνεται σε απλά μέτρα, ο πάροχος υγειονομικής περίθαλψης μπορεί να σας συστήσει πιο επιθετικές θεραπείες.

Αυτές περιλαμβάνουν την έγχυση φαρμάκων απευθείας στο αυτί και τη χειρουργική επέμβαση.

Ορισμένες άλλες πιθανές αιτίες ζάλης είναι οι εξής:

• ξαφνική πτώση της αρτηριακής πίεσης
• ασθένεια του μυός της καρδιάς
• μείωση του όγκου του αίματος
• αγχώδεις διαταραχές
• αναιμία (χαμηλή συγκέντρωση σιδήρου)
• υπογλυκαιμία (χαμηλό σάκχαρο στο αίμα)
• λοίμωξη του αυτιού
• αφυδάτωση
• θερμοπληξία
• υπερβολική άσκηση
• ναυτία λόγω κίνησης

Σε σπάνιες περιπτώσεις, η ζάλη μπορεί να προκληθεί από σκλήρυνση κατά πλάκας, εγκεφαλικό επεισόδιο, κακοήθη όγκο ή άλλη εγκεφαλική διαταραχή.

Συμπτώματα ζάλης

Τα άτομα που βιώνουν ζαλάδες μπορεί να έχουν διαφόρων ειδών συμπτώματα, μεταξύ των οποίων:

• ζαλάδα ή αίσθημα λιποθυμίας
• ψευδή αίσθηση περιστροφής
• αστάθεια
• απώλεια ισορροπίας
• αίσθημα αιώρησης ή κολύμβησης

Μερικές φορές, η ζάλη συνοδεύεται από ναυτία, εμετό ή λιποθυμία.

Ζητήστε επείγουσα ιατρική βοήθεια εάν έχετε αυτά τα συμπτώματα για μεγάλα χρονικά διαστήματα.

Πότε να καλέσετε το γιατρό σας για τη ζαλάδα

Θα πρέπει να καλέσετε το γιατρό σας εάν συνεχίζετε να έχετε επαναλαμβανόμενα επεισόδια ζαλάδας.

Θα πρέπει επίσης να ενημερώσετε αμέσως το γιατρό σας εάν εμφανίσετε ξαφνική ζάλη σε συνδυασμό με:

• τραυματισμό στο κεφάλι
• πονοκέφαλο
• πόνο στον αυχένα
• υψηλό πυρετό
• θολή όραση
• απώλεια ακοής
• δυσκολία στην ομιλία
• μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα
• χαλάρωση των ματιών ή του στόματος
• απώλεια συνείδησης
• πόνο στο στήθος
• συνεχή εμετό

Αυτά τα συμπτώματα θα μπορούσαν να υποδηλώνουν ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας, γι’ αυτό είναι σημαντικό να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια το συντομότερο δυνατό.

Τι πρέπει να περιμένετε κατά τη διάρκεια του ραντεβού σας

Ο γιατρός σας μπορεί να εντοπίσει την αιτία της ζάλης και τυχόν άλλων συμπτωμάτων με τη διενέργεια φυσικής εξέτασης.

Θα σας κάνει ερωτήσεις σχετικά με τη ζάλη σας, όπως:

• πότε εμφανίζεται
• σε ποιες καταστάσεις
• τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων
• άλλα συμπτώματα που εμφανίζονται μαζί με τη ζάλη

Ο γιατρός σας μπορεί επίσης να ελέγξει τα μάτια και τα αυτιά σας, να κάνει μια νευρολογική εξέταση, να παρατηρήσει τη στάση του σώματός σας και να πραγματοποιήσει δοκιμές για τον έλεγχο της ισορροπίας.

Ανάλογα με την πιθανή αιτία, μπορεί να συστηθεί μια απεικονιστική εξέταση, όπως αξονική ή μαγνητική τομογραφία.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, δεν προσδιορίζεται κάποια αιτία για τη ζάλη.

Αντιμετώπιση της ζαλάδας

Η θεραπεία της ζάλης επικεντρώνεται στην υποκείμενη αιτία.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι σπιτικές θεραπείες και οι ιατρικές θεραπείες μπορούν να αντιμετωπίσουν την αιτία της ζάλης.

Για παράδειγμα:

• Τα προβλήματα του εσωτερικού αυτιού μπορούν να αντιμετωπιστούν με φάρμακα και ασκήσεις στο σπίτι που μπορούν να βοηθήσουν στον έλεγχο της ισορροπίας.
  
• καλοήθης ίλιγγος θέσης μπορεί να αντιμετωπιστεί με χειρισμούς που μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων. Η χειρουργική επέμβαση αποτελεί επιλογή για ασθενείς των οποίων ο καλοήθης ίλιγγος θέσης  δεν ελέγχεται με άλλο τρόπο.
  
• Η νόσος του Meniere αντιμετωπίζεται με μια υγιεινή δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε αλάτι, περιστασιακές ενέσεις ή χειρουργική επέμβαση στο αυτί.
  
• Οι ημικρανίες αντιμετωπίζονται με φάρμακα και αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η εκμάθηση του εντοπισμού και της αποφυγής των εκλυτικών παραγόντων της ημικρανίας.
  
• Η φαρμακευτική αγωγή και οι τεχνικές μείωσης του άγχους μπορούν να βοηθήσουν στις αγχώδεις διαταραχές.
  
• Η κατανάλωση άφθονων υγρών μπορεί να βοηθήσει όταν η ζάλη προκαλείται από υπερβολική άσκηση, ζέστη ή αφυδάτωση.
  

Τι μπορείτε να κάνετε για τη ζαλάδα σας

Ακολουθήστε αυτές τις συμβουλές αν έχετε επαναλαμβανόμενες κρίσεις ζάλης:

Καθίστε ή ξαπλώστε αμέσως όταν αισθάνεστε ζαλάδα και ξεκουραστείτε μέχρι να υποχωρήσει η ζάλη.

Με τον τρόπο αυτό μπορείτε να αποτρέψετε την πιθανότητα να χάσετε την ισορροπία σας, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε πτώση και σοβαρό τραυματισμό.

Χρησιμοποιήστε μπαστούνι ή περιπατητήρα για σταθερότητα, εάν αυτό είναι απαραίτητο.

Χρησιμοποιείτε πάντα χειρολαβές όταν ανεβαίνετε ή κατεβαίνετε τις σκάλες.

Πραγματοποιήστε δραστηριότητες που βελτιώνουν την ισορροπία, όπως η γιόγκα και το Τάι Τσι.

Αποφεύγετε να μετακινείστε ή να αλλάζετε θέσεις ξαφνικά.

Αποφεύγετε να οδηγείτε αυτοκίνητο ή να χειρίζεστε βαριά μηχανήματα, εάν εμφανίζετε συχνά ζάλη χωρίς προειδοποίηση.

Αποφύγετε την καφεΐνη, το αλκοόλ και τον καπνό. Η χρήση αυτών των ουσιών μπορεί να προκαλέσει ζάλη ή να την επιδεινώσει.

Πίνετε τουλάχιστον οκτώ ποτήρια νερό την ημέρα, κοιμηθείτε επτά ώρες ή περισσότερο και αποφύγετε τις στρεσογόνες καταστάσεις.

Να ακολουθείτε μια υγιεινή διατροφή που αποτελείται από λαχανικά, φρούτα και άπαχες πρωτεΐνες για να βοηθήσετε στην πρόληψη της ζάλης.

Αν υποψιάζεστε ότι η ζάλη σας προκαλείται από κάποιο φάρμακο, μιλήστε με το γιατρό σας για μείωση της δόσης ή αλλαγή σε κάποιο άλλο φάρμακο.

Πάρτε ένα μη συνταγογραφούμενο φάρμακο, όπως η μεκλιζίνη (Antivert) ή ένα αντιισταμινικό, εάν εμφανίζετε ναυτία μαζί με ζάλη.

Αυτά τα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν υπνηλία, οπότε μην τα χρησιμοποιείτε όταν πρέπει να είστε δραστήριοι ή παραγωγικοί.

Ξεκουραστείτε σε δροσερό μέρος και πιείτε νερό εάν η ζάλη σας προκαλείται από υπερθέρμανση ή αφυδάτωση.

Να απευθύνεστε πάντα στο γιατρό σας εάν ανησυχείτε για τη συχνότητα ή τη σοβαρότητα της ζάλης σας.