Υπνωτικά χάπια: Είναι σωστό και ασφαλές για την υγεία μας να παίρνουμε χάπια για τον ύπνο;

Περίπου το 30% των ενηλίκων έχουν συμπτώματα αϋπνίας, μια κατάσταση κατά την οποία δυσκολεύεστε να κοιμηθείτε και να παραμείνετε κοιμισμένοι.

Από αυτή την ομάδα, περίπου το 10% των ανθρώπων έχουν σοβαρά συμπτώματα που επηρεάζουν την καθημερινή τους ζωή. Όταν συμβαίνει αυτό, η διάγνωση της διαταραχής του ύπνου που είναι γνωστή ως αϋπνία μπορεί να είναι η ενδεδειγμένη.

Βραχυπρόθεσμα, η αϋπνία μπορεί να προκαλέσει υπερβολική υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, προβλήματα προσοχής και συγκέντρωσης και υπνηλία στην οδήγηση. Με την πάροδο του χρόνου, μπορεί να προκαλέσει προβλήματα υγείας, όπως αυξημένο κίνδυνο υψηλής αρτηριακής πίεσης και διαβήτη.

Για τους ανθρώπους που δυσκολεύονται να κοιμηθούν, τα φάρμακα για την αϋπνία – ή αλλιώς, τα υπνωτικά χάπια – μπορεί να μοιάζουν με όνειρο που γίνεται πραγματικότητα. Όποιος όμως παίρνει υπνωτικά χάπια πρέπει να γνωρίζει κάποιους δυνητικά σοβαρούς κινδύνους.

Ποια είναι τα υπνωτικά χάπια;

Τα υπνωτικά χάπια είναι συνταγογραφούμενα φάρμακα που μπορείτε να πάρετε για να σας βοηθήσουν να αποκοιμηθείτε – και στη συνέχεια να παραμείνετε στον ύπνο – και να ξυπνήσετε την ώρα που έχετε επιλέξει. Ιδανικά, θα πρέπει να παίρνετε αυτά τα χάπια μόνο προσωρινά, καθώς μπορεί να αποκτήσετε εξάρτηση από αυτά.

Τα συνήθη συνταγογραφούμενα υπνωτικά χάπια είναι τα εξής:

Οι μη βενζοδιαζεπικοί αγωνιστές υποδοχέων:

• Εσσοπικλόνη.
• Ζαλεπλόνη.
• Ζολπιδέμη.

Ανταγωνιστές των υποδοχέων ορεξίνης:

• Σουβορεξάντη.
• Λεμπορεξάντη.

Υπνωτικά χάπια – παρενέργειες

Τα υπνωτικά χάπια έχουν ηρεμιστική δράση. Δεν σημαίνει ότι αυτά τα χάπια δρουν μόνο όταν κοιμάστε. Μπορεί να αισθάνεστε υπνηλία και ατονία, ή να έχει επιβραδυνθεί η σκέψη σας, και αφού ξυπνήσετε. Τότε είναι που θέλετε να βρίσκεστε σε εγρήγορση, προφανώς.

Για τους ανθρώπους που πρέπει να οδηγήσουν αυτοκίνητο το πρωί, η υπνηλία στο τιμόνι μπορεί να είναι επικίνδυνη. Αλλά το αίσθημα υπνηλίας δεν είναι η μόνη δυνητικά σοβαρή παρενέργεια.

Οι άνθρωποι έχουν επίσης αναφέρει μη φυσιολογικές συμπεριφορές μετά τη λήψη βοηθημάτων ύπνου. Έχουν κάνει πράγματα χωρίς να το συνειδητοποιούν, όπως το να τρώνε στον ύπνο τους. Έχουν υπάρξει ακόμη και περιστατικά οδήγησης στον ύπνο.

Να διαβάζετε πάντα τις προειδοποιητικές επισημάνσεις

Τα τελευταία χρόνια, ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) και σε ορισμένες περιπτώσεις και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων ανακοίνωσε νέες προειδοποιήσεις σχετικά με ορισμένα συνταγογραφούμενα φάρμακα για την αϋπνία.

Για την ακρίβεια, ο FDA απαιτεί πλέον από ορισμένα συνταγογραφούμενα βοηθήματα ύπνου να περιλαμβάνουν προειδοποίηση σε μαύρο κουτί στις ετικέτες τους. Αυτή εφιστά την προσοχή σε σοβαρούς – ακόμη και απειλητικούς για τη ζωή – κινδύνους.

Αυτές οι προειδοποιήσεις του FDA ισχύουν για την κατηγορία των συνταγογραφούμενων φαρμάκων της κατηγορίας των μη βενζοδιαζεπινικών αγωνιστών υποδοχέων που αναφέρθηκαν παραπάνω. Τα φάρμακα αυτά μπορεί να προκαλέσουν σπάνια αλλά σοβαρά περιστατικά που ο FDA αποκαλεί “σύνθετες συμπεριφορές ύπνου”.

Αυτές περιλαμβάνουν την υπνοβασία, καθώς και την εμπλοκή σε άλλες δραστηριότητες ενώ ο ανθρωπος δεν είναι εντελώς ξύπνιος, συμπεριλαμβανομένων δυνητικά επικίνδυνων δραστηριοτήτων όπως η χρήση της κουζίνας ή η οδήγηση αυτοκινήτου.

Ο FDA ζήτησε τις νέες προειδοποιητικές ετικέτες αφού εξέτασε αναφορές σοβαρών συμβάντων που συνέβησαν όταν οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν τα φάρμακα, μεταξύ των οποίων θάνατοι λόγω τροχαίων ατυχημάτων και πνιγμού.

Αν και τα περιστατικά αυτά είναι σπάνια, θα μπορούσαν να συμβούν είτε παίρνετε ένα φάρμακο για πρώτη φορά είτε το χρησιμοποιείτε για μήνες.

Ποιες είναι οι πιθανές παρενέργειες των υπνωτικών χαπιών;

Περίπου 8 στους 10 ανθρώπους εμφανίζουν το φαινόμενο του hangover την επόμενη ημέρα από τη λήψη υπνωτικών φαρμάκων. Νιώθουν υπνηλία, έχουν συγκεχυμένη σκέψη και παρουσιάζουν ζάλη ή προβλήματα ισορροπίας. Αυτές οι επιδράσεις κατά τη διάρκεια της ημέρας μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά την ικανότητά σας να οδηγείτε, να εργάζεστε, να πηγαίνετε στο σχολείο και να ολοκληρώνετε τις καθημερινές σας εργασίες. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να είστε προσεκτικοί όταν παίρνετε ένα φάρμακο για τον ύπνο.

Τα υπνωτικά χάπια (και τα συμπληρώματα) που χορηγούνται χωρίς ιατρική συνταγή και τα συνταγογραφούμενα υπνωτικά χάπια μπορούν να προκαλέσουν τις εν λόγω παρενέργειες:

• Δυσκοιλιότητα ή διάρροια.
• Ξηρότητα του στόματος.
• Πονοκεφάλους.
• Μυϊκή αδυναμία.
• Πεπτικά προβλήματα, όπως αέρια, καούρα και ναυτία.
• Μπορεί να επιδεινώσουν το ροχαλητό και την υπνική άπνοια.

Ποιες είναι οι πιθανές μακροπρόθεσμες παρενέργειες των υπνωτικών χαπιών;

Όταν παίρνετε υπνωτικά φάρμακα κάθε βράδυ, το σώμα σας μπορεί να αρχίσει να εξαρτάται από αυτά. Όταν σταματήσετε το φάρμακο, η αϋπνία σας μπορεί να επανέλθει χειρότερη από πριν. Αυτό το φαινόμενο ονομάζεται αϋπνία εξ αναπήδησης.

Εάν χρησιμοποιείτε υπνωτικά φάρμακα για μεγάλο χρονικό διάστημα, μιλήστε με τον γιατρό σας για το πώς να τα σταματήσετε με ασφάλεια. Μπορεί να χρειαστούν μήνες για να σταματήσετε να παίρνετε τα χάπια.

Δεν πρέπει επίσης να αναμειγνύετε τα βοηθήματα ύπνου με άλλα ηρεμιστικά ή αλκοόλ. Υπάρχει πιθανότητα να πάρετε υπερβολική δόση.

Ποιοι είναι οι πιθανοί κίνδυνοι ή επιπλοκές των συνταγογραφούμενων υπνωτικών χαπιών;

Ορισμένα συνταγογραφούμενα υπνωτικά φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν παραϋπνία. Αυτή η ενοχλητική διαταραχή του ύπνου μπορεί να προκαλέσει επικίνδυνες συμπεριφορές ενώ ακόμα κοιμάστε ως επί το πλείστον. Οι άνθρωποι που παίρνουν τα φάρμακα Z μπορεί να υπνοβατούν ή να τρώνε, να παίρνουν φάρμακα, να μιλούν ή ακόμη και να οδηγούν, ενώ δεν έχουν επίγνωση ότι κάνουν αυτά τα πράγματα. Μπορεί να φαίνεται ότι είστε ξύπνιοι, αλλά ο εγκέφαλός σας δεν είναι σε πλήρη εγρήγορση. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θυμούνται να κάνουν αυτά τα πράγματα αφού ξυπνήσουν.

Τα φάρμακα Z (ζολπιδέμη, ζαλεπλόνη και ζοπικλόνη) είναι ηρεμιστικά υπνωτικά που χρησιμοποιούνται για την αϋπνία σε ηλικιωμένους και σε άτομα με άνοια. Η υφιστάμενες κατευθυντήριες οδηγίες υποδεικνύουν ότι τα φάρμακα Z ή οι βενζοδιαζεπίνες βραχείας δράσης (BZD) μπορούν να ανακουφίσουν από τις διαταραχές του ύπνου και να προσφέρουν ανάπαυση στους φροντιστές.

Τα ηρεμιστικά μπορεί επίσης να επιδεινώσουν το ροχαλητό και την υπνική άπνοια, μια δυνητικά απειλητική για τη ζωή κατάσταση.

Τα υπνωτικά χάπια προκαλούν εθισμό;

Οι βενζοδιαζεπίνες μπορεί να προκαλέσουν εθισμό και να οδηγήσουν σε διαταραχή χρήσης ουσιών. Για να μειωθεί αυτός ο κίνδυνος, οι ιατροί συνταγογραφούν αυτά τα υπνωτικά χάπια μόνο για βραχυπρόθεσμη χρήση. Είναι πιο πιθανό να σας συνταγογραφήσουν αντ’ αυτού φάρμακα τύπου Z.

Πότε να σταματήσετε να παίρνετε υπνωτικά χάπια

Όποιος έχει βιώσει σύνθετες συμπεριφορές ύπνου – έστω και μία φορά – θα πρέπει να σταματήσει να παίρνει υπνωτικά χάπια. Για την ακρίβεια, ο FDA πρόσθεσε επίσης μια “αντένδειξη” για αυτά τα φάρμακα, μια επίσημη προειδοποίηση ότι δεν πρέπει να παίρνετε υπνωτικό χάπι αν είχατε κάποια αντίδραση.

Πώς θα καταλάβετε αν είστε ξύπνιος ενώ κοιμάστε; Εάν έχετε έναν σύντροφο στο κρεβάτι, πιθανότατα θα σας δει να σηκώνεστε και να κινείστε. Μπορεί επίσης να παρατηρήσετε ενδείξεις νυχτερινής δραστηριότητας, όπως πιάτα και σκεύη από ένα μυστηριώδες μεταμεσονύχτιο σνακ που έμειναν στον πάγκο της κουζίνας.

Άλλες θεραπείες για την αϋπνία

Τι συμβαίνει αν θέλετε να σταματήσετε να παίρνετε υπνωτικά χάπια; Δεν χρειάζεται να εγκαταλείψετε το όνειρο για μια ξεκούραστη νύχτα.

Μάλιστα, οι κατευθυντήριες γραμμές του Αμερικανικού Κολλεγίου Οικογενειακών Ιατρών και της Αμερικανικής Ακαδημίας Ιατρικής του Ύπνου συνιστούν να δοκιμάσετε πρώτα ούτως ή άλλως άλλα πράγματα εκτός από τα υπνωτικά χάπια.

Οι στρατηγικές συμπεριφοράς πρέπει να αποτελούν θεραπεία πρώτης γραμμής για την αϋπνία σε σχέση με τα φάρμακα. Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία για την αϋπνία (CBT-I), η οποία εστιάζει στις συμπεριφορές και τις σκέψεις που διαταράσσουν και διαιωνίζουν την αϋπνία σας, είναι μια εξαιρετική πρώτη εναλλακτική λύση.

Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία για την αϋπνία είναι η βασική θεραπεία. Αυτή η θεραπεία πρώτης γραμμής για την αϋπνία τείνει να έχει πολύ καλύτερα αποτελέσματα μακροπρόθεσμα, όταν τη συγκρίνουμε με τη χρήση ενός βοηθήματος ύπνου ή ενός φαρμάκου για τον ύπνο. Είναι ασφαλής, αποτελεσματική και δεν έχει παρενέργειες. Μόλις αποκτήσετε καλές συνήθειες ύπνου, τα αποτελέσματα είναι μακροχρόνια.