Το τραύμα της προδοσίας

Το τραύμα της προδοσίας περιγράφει τον συναισθηματικό αντίκτυπο που βιώνει ένα άτομο μετά την παραβίαση της εμπιστοσύνης ή της ευημερίας του, είτε από ανθρώπους είτε από θεσμούς που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη ζωή του.

Αυτό το είδος τραύματος συνήθως σχετίζεται με πρωτογενείς μορφές προσκόλλησης, όπως ένας γονέας, ένας φροντιστής ή άλλη σημαντική σχέση της παιδικής ηλικίας. Στην ενήλικη ζωή, είθισται να επαναλαμβάνεται μεταξύ ερωτικών συντρόφων.

Αυτό το άρθρο διερευνά τις αιτίες, τα συμπτώματα και τις επιπτώσεις του τραύματος προδοσίας, καθώς και ορισμένους μηχανισμούς αντιμετώπισης οι οποίοι μπορεί να είναι χρήσιμοι.

Η προέλευση της θεωρίας του προδοτικού τραύματος

Η θεωρία του τραύματος της προδοσίας προτάθηκε το 1991 από την Jennifer Freyd, PhD, Αμερικανίδα ερευνήτρια ψυχολογίας, συγγραφέα και εκπαιδευτικό.

Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη θεωρία, κάποιος μπορεί να βιώσει τραύμα προδοσίας όταν:

-Είναι τρομοκρατημένος, μερικές φορές για τη σωματική του ασφάλεια ή τη ζωή του.

-Προδίδεται από κάποιον από τον οποίο εξαρτάται η επιβίωσή του, όπως ένας γονιός ή ένας φροντιστής, από τον οποίο εξαρτάται για τροφή, στέγη και άλλες βασικές ανάγκες.

Η θεωρία απαριθμεί εμπειρίες όπως η σωματική, σεξουαλική ή σαδιστική κακοποίηση στην παιδική ηλικία από έναν φροντιστή ως παραδείγματα τραυματικής προδοσίας. Η προδοσία μπορεί να προκαλέσει στα παιδιά την ανάπτυξη διαταραχής μετατραυματικού στρες (PTSD), ιδίως αν το περιστατικό προκάλεσε μεγάλο φόβο.

Η θεωρία σημειώνει ότι το παιδί μπορεί να είναι πιο πιθανό να αποκλείσει την κακοποίηση ή την προδοσία από το μυαλό του και να αναπτύξει διασχιστική αμνησία, εάν εξαρτάται από τον φροντιστή ως προς τις καθημερινές του ανάγκες και την επιβίωσή του. Ο εγκέφαλος του παιδιού ουσιαστικά αγνοεί την προδοσία προκειμένου να διατηρήσει τη σχέση του με τον φροντιστή του και να επιβιώσει.

Διαφορετικά, αν το παιδί επεξεργαζόταν την προδοσία κανονικά, μπορεί να αρχίσει να αποφεύγει τον φροντιστή και να σταματήσει να αλληλεπιδρά μαζί του, γεγονός που θα μπορούσε να απειλήσει την επιβίωσή του.

Οι επιπτώσεις και τα συμπτώματα του τραύματος προδοσίας

Αυτό που κάνει το τραύμα προδοσίας τόσο επώδυνο είναι ότι το άτομο που προδίδεται συχνά δεν μπορεί απλά να διακόψει τη σχέση του με τον δράστη.

Στην περίπτωση ενός γονέα ή ενός φροντιστή που είναι καταχρηστικός ή ενεργεί με τρόπο που προδίδει την εμπιστοσύνη ενός παιδιού, το παιδί παραμένει εξαρτημένο από αυτόν, παρόλο που ο γονέας δεν είναι πλέον αξιόπιστος ή ασφαλής. Αυτό δημιουργεί μια σύνθετη σχέση με τα πρωταρχικά πρόσωπα προσκόλλησης που ταυτόχρονα προκαλούν ζημιά και παρέχουν υποστήριξη.

Αυτά τα παιδιά μπορεί να μεγαλώσουν και να γίνουν ενήλικες που καταλήγουν σε σχέσεις με συντρόφους που παραβιάζουν τις ανάγκες τους με γνώριμους για αυτά τρόπους. Προκειμένου να συμβιβάσουν τα δύο αντίθετα των ανθρώπων που προκαλούν βλάβη και παρέχουν φροντίδα, τείνουν να αποφεύγουν να επεξεργάζονται την επιζήμια συμπεριφορά, να ομαλοποιούν τις ανθυγιεινές συμπεριφορές, να κατασκευάζουν φαντασιώσεις για να αντισταθμίσουν τις οδυνηρές αναμνήσεις ή ακόμη και να κατηγορούν τον εαυτό τους.

Κατά βάθος, οι άνθρωποι που έχουν βιώσει τραύμα προδοσίας τείνουν να διαχωρίζονται από το τραύμα. Με τη σειρά τους, πασχίζουν να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες του ακραίου διαχωρισμού των συναισθημάτων, των αισθημάτων και των αντιδράσεών τους στο τραύμα. Είναι σύνηθες για τους ανθρώπους να αυτοθεραπεύονται με ουσίες, φαγητό, σχέσεις, σεξ ή άλλες μορφές απόσπασης της προσοχής.

Τα συμπτώματα του τραύματος προδοσίας

Το τραύμα προδοσίας μπορεί να έχει σοβαρό αντίκτυπο στο άτομο και να του προκαλέσει συμπτώματα ή προβλήματα υγείας όπως:

Διαταραχή μετατραυματικού στρες
Κατάθλιψη
Άγχος
Αποσύνδεση
Δυσκολία συγκέντρωσης
Συναισθηματική δυσλειτουργία
Προβλήματα εμπιστοσύνης και σχέσεων
Σωματικό πόνο και γαστρεντερικά προβλήματα
Κατάχρηση ουσιών
Διαταραχές πρόσληψης τροφής

Αιτίες του τραύματος προδοσίας

Τραύμα στην παιδική ηλικία

Η κακοποίηση που βιώσατε στην παιδική ηλικία είναι μία από τις πιο συχνές αιτίες του τραύματος προδοσίας. Αυτή μπορεί να περιλαμβάνει σωματική, σεξουαλική, λεκτική ή συναισθηματική κακοποίηση.

Τραύμα στην ενήλικη ζωή

Στην ενήλικη ζωή, το τραύμα προδοσίας συνήθως βιώνεται στις σχέσεις με τους στενούς συντρόφους, ειδικά αν το άτομο έχει βιώσει τραύμα στο παρελθόν. Ωστόσο, οι άνθρωποι μπορεί επίσης να βιώσουν τραύμα προδοσίας από άλλους, όπως ένας στενός φίλος, συνάδελφος ή άλλο πρόσωπο στη ζωή τους.

Κάποιος μπορεί επίσης να βιώσει θεσμική προδοσία, η οποία λαμβάνει χώρα όταν ένας θεσμός στον οποίο κάποιος βασίζεται αποτυγχάνει να αποτρέψει ή να ανταποκριθεί κατάλληλα σε παραπτώματα ατόμων στο πλαίσιο του θεσμού (για παράδειγμα, σε περιπτώσεις σεξουαλικής επίθεσης σε ένα χώρο εργασίας ή σε ένα σχολείο)2.

Το τραύμα προδοσίας στην ενήλικη ζωή μπορεί να έχει την εξής μορφή:
Σωματική, συναισθηματική, σεξουαλική ή λεκτική κακοποίηση
Απιστία
Αποκαλύψεις οικονομικών προβλημάτων ή σημαντικού χρέους
Υστεροβουλία ή άλλες μυστικοπαθείς συμπεριφορές

Πώς να αντιμετωπίσετε το τραύμα προδοσίας

Αναγνωρίστε την προδοσία

Το πρώτο βήμα είναι να αναγνωρίσετε πώς προδοθήκατε και πώς πληγωθήκατε. Να είστε ειλικρινείς με τον εαυτό σας και να εξετάσετε τον αντίκτυπο της προδοσίας στη σχέση σας και στη ζωή σας.

Γράψτε τα συναισθήματά σας σε ένα ημερολόγιο

Μπορεί να βρείτε ανακούφιση γράφοντας τα συναισθήματά σας σε ένα ημερολόγιο. Μπορεί να σας βοηθήσει να εντοπίσετε τα συναισθήματα που βιώνετε και να αφήσετε το περιθώριο να τα σκεφτείτε, αντί να τα καταπιέζετε ή να τα αποφεύγετε.

Επεξεργαστείτε τα συναισθήματά σας

Η αντιμετώπιση του τραύματος που βιώσατε στο παρελθόν μπορεί να αναδείξει πολλά συναισθήματα, όπως θλίψη, φόβο, θυμό, λύπη, απώλεια και άγχος. Είναι σημαντικό να επεξεργαστείτε αυτά τα συναισθήματα, ώστε να μπορέσετε να αρχίσετε να θεραπεύεστε.

Αναζητήστε υποστήριξη ή θεραπεία

Είναι επίσης χρήσιμο να αναζητήσετε υποστήριξη μιλώντας με έναν φίλο ή θεραπευτή. Οι άνθρωποι που έχουν βιώσει τραύμα προδοσίας συχνά αισθάνονται ότι μπορούν να βασίζονται μόνο στον εαυτό τους και έχουν την τάση να απομονώνονται όταν προδίδονται. Αντίθετα, είναι σημαντικό να κάνετε ακριβώς το αντίθετο και να απευθυνθείτε σε κάποιον για υποστήριξη ή θεραπεία.

Θέστε όρια

Εάν το άτομο που σας πρόδωσε εξακολουθεί να βρίσκεται στη ζωή σας με κάποια ιδιότητα, θέστε αυστηρά όρια στη σχέση σας μαζί του για να προστατεύσετε τη σωματική, συναισθηματική και ψυχική σας ευεξία.

Αναγνωρίστε τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα

Αν έχετε βιώσει τραύμα προδοσίας στο παρελθόν, είναι σημαντικό να αναγνωρίσετε αν αυτό επηρεάζει τις σχέσεις σας στο παρόν. Κατανοήστε ότι σας αξίζει να έχετε σχέσεις που είναι αμοιβαία υποστηρικτικές και επωφελείς.