Το κόστος των τροφίμων είναι αυτό που απασχολεί τους Ευρωπαίους καταναλωτές, με την ασφάλεια των τροφίμων να ακολουθεί πιο πίσω.

Το κόστος των τροφίμων βαραίνει περισσότερο τους Ευρωπαίους σήμερα απ’ ό,τι πριν από μερικά χρόνια, καθώς αποτελεί τον κύριο παράγοντα που επηρεάζει τις αγορές τροφίμων, ακολουθούμενο από τον παράγοντα της γεύσης.

Σχεδόν οι μισοί θεωρούν επίσης σημαντική την ασφάλεια των τροφίμων και το 41% των πολιτών της ΕΕ θεωρούν δεδομένο ότι τα τρόφιμα που αγοράζουν είναι ασφαλή.

Τα ευρήματα αυτά προέρχονται από το Ευρωβαρόμετρο του 2022 για την ασφάλεια των τροφίμων στην ΕΕ, την τέταρτη τέτοια έρευνα από το 2005.

Βασισμένη σε συνεντεύξεις με 27.000 άτομα σε ολόκληρη την ΕΕ, παρουσιάζει μια διαμορφούμενη εικόνα του τρόπου με τον οποίο οι Ευρωπαίοι επιλέγουν τρόφιμα, της ευαισθητοποίησης και των ανησυχιών τους για την ασφάλεια των τροφίμων και του ποιον εμπιστεύονται για την ενημέρωσή τους σχετικά με θέματα ασφάλειας τροφίμων.

Οι διεθνείς εξελίξεις έχουν σημαντικό αντίκτυπο

Ο εκτελεστικός διευθυντής της EFSA (Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων), Bernhard Url, δήλωσε: “Πολλά συνέβησαν μετά την τελευταία μας έρευνα το 2019, όχι μόνο μια παγκόσμια πανδημία και το ξέσπασμα του πολέμου στην Ευρώπη.

Τέτοια γεγονότα έχουν δραματικές συνέπειες και δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι βλέπουμε πως για πολλούς Ευρωπαίους η αύξηση του κόστους ζωής επηρεάζει τις επιλογές τους σε τρόφιμα περισσότερο από ό,τι στο παρελθόν.

“Από την άλλη πλευρά, η ασφάλεια των τροφίμων παραμένει σημαντική για πολλούς πολίτες της ΕΕ και είναι ενθαρρυντικό να βλέπουμε ότι σχεδόν οι μισοί από αυτούς νοιάζονται για την υγιεινή διατροφή όσο και για τους κινδύνους που ενέχουν τα τρόφιμα”.

Η ασφάλεια των τροφίμων στην ΕΕ – αντιμετώπιση των κινδύνων που έρχονται στο μέλλον

Αυτό το τελευταίο αποτύπωμα των απόψεων των πολιτών προκύπτει καθώς το σύστημα ασφάλειας τροφίμων της ΕΕ, η EFSA και οι φορείς ασφάλειας τροφίμων σε πολλά κράτη μέλη κλείνουν τα 20 χρόνια ζωής. Ιδρύθηκαν το 2002 για να δώσουν στην ασφάλεια των τροφίμων στην Ευρώπη μια ενισχυμένη επιστημονική βάση, εναρμονισμένους κανόνες και να ενισχύσουν τη συνεργασία σε ολόκληρη την ήπειρο.

Ο κ. Url δήλωσε: “Αυτό το ορόσημο αποτελεί επίτευγμα για πολλούς οργανισμούς, επιστημονικούς εμπειρογνώμονες και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς που συμμετέχουν στο δίκτυό μας. Είναι ενθαρρυντικό ότι τα δύο τρίτα των Ευρωπαίων πολιτών αναγνωρίζουν ότι η ΕΕ και τα κράτη μέλη εργάζονται από κοινού και όχι μεμονωμένα για να το καταστήσουν πράξη.

“Ο αυξανόμενος ρυθμός καινοτομίας και η τεχνική πολυπλοκότητα στον τρόπο με τον οποίο παράγουμε, αγοράζουμε και καταναλώνουμε τα τρόφιμά μας αποτελούν περαιτέρω κίνητρο για ισχυρή συνεργασία μεταξύ των χωρών και μεταξύ των επιστημονικών κλάδων.

“Το Ευρωβαρόμετρο του 2022 δείχνει επίσης ότι η πλειοψηφία των πολιτών μας αναγνωρίζει ότι η κατάσταση του περιβάλλοντος, των ζώων και των φυτών επηρεάζει την ανθρώπινη υγεία. Αυτό είναι ενθαρρυντικό, καθώς μεταβαίνουμε προς τα βιώσιμα διατροφικά συστήματα και την αξιολόγηση των κινδύνων της υγείας μας”.

Η εμπιστοσύνη στην επιστήμη παραμένει ισχυρή

7 στους 10 Ευρωπαίους αναγνωρίζουν το ρόλο των επιστημόνων στη διασφάλιση της ασφάλειας των τροφίμων μας και 8 στους 10 τους εμπιστεύονται για την παροχή πληροφοριών σχετικά με την ασφάλεια των τροφίμων. Ομοίως, η εμπιστοσύνη στα εθνικά και ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα είναι υψηλή, περίπου κατά τα 2/3 των ερωτηθέντων.

Η Barbara Gallani, επικεφαλής επικοινωνίας και εταιρικών σχέσεων στην EFSA, δήλωσε: “Τα ευρήματα αυτά είναι πολύτιμα για την καθημερινή μας εργασία καθώς και για τον μακροπρόθεσμο στρατηγικό μας σχεδιασμό.

“Έχουμε αναπτύξει προσαρμοσμένες περιλήψεις και εργαλεία δεδομένων για τους εταίρους μας στα κράτη μέλη, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα αποτελέσματα του Ευρωβαρόμετρου για να υποστηρίξουν τις δικές τους προσπάθειες ενημέρωσης του κοινού και προβολής σχετικά με την ασφάλεια των τροφίμων.”

Άλλα επιμέρους ευρήματα

• Πάνω από το 1/3 των Ευρωπαίων έχουν πολύ υψηλό (21%) ή υψηλό (17%) επίπεδο ευαισθητοποίησης σε θέματα ασφάλειας τροφίμων, δηλαδή έχουν ακούσει για 10 ή περισσότερα από τα 15 θέματα της έρευνας.
• Είναι πιο πιθανό να έχουν ακούσει για τα πρόσθετα στα τρόφιμα ή τα ποτά (70%), τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων στα τρόφιμα (65%), τα υπολείμματα αντιβιοτικών, ορμονών ή στεροειδών στο κρέας (63%) ή τις ασθένειες που εντοπίζονται στα ζώα (60%).
• Τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων στα τρόφιμα (40%) και τα υπολείμματα αντιβιοτικών, ορμονών ή στεροειδών στο κρέας (39%) βρίσκονται στην κορυφή του καταλόγου των προβληματισμών των Ευρωπαίων σχετικά με την ασφάλεια των τροφίμων. Λιγότεροι άνθρωποι ανησυχούν για τις ασθένειες των φυτών (11%), τη χρήση της νέας βιοτεχνολογίας στην παραγωγή τροφίμων (8%) και τη νανοτεχνολογία που εφαρμόζεται στην παραγωγή τροφίμων (5%).
• Περίπου 6 στους 10 (61%) δηλώνουν την τηλεόραση, ως μια από τις κύριες πηγές πληροφόρησης για τους κινδύνους των τροφίμων, ακολουθούμενη από την οικογένεια, τους φίλους, τους γείτονες ή τους συναδέλφους (44%) και τις μηχανές αναζήτησης στο διαδίκτυο (37%), με σημαντικές διαφορές να καταγράφονται μεταξύ των διαφόρων γενεών.
• Περισσότεροι από 8 στους 10 ερωτηθέντες εμπιστεύονται τους γιατρούς (89%), τους πανεπιστημιακούς/δημόσια χρηματοδοτούμενους επιστήμονες (82%) και τις οργανώσεις καταναλωτών (82%) για πληροφορίες σχετικά με τους κινδύνους των τροφίμων.
• Μια μειοψηφία των Ευρωπαίων δεν θα άλλαζε τη συμπεριφορά της σε περίπτωση διατροφικού κινδύνου (21%). Μεταξύ αυτών, οι κυριότεροι λόγοι που αναφέρθηκαν περιλαμβάνουν την ήδη προετοιμασία των τροφίμων με τον συνιστώμενο τρόπο (45%) και την πεποίθηση ότι όλα τα τρόφιμα ενέχουν κάποιο κίνδυνο και είναι αδύνατο να τα αποφύγουμε όλα (25%).

Η μελέτη προσπάθησε επίσης να εντάξει τις ανησυχίες για την ασφάλεια των τροφίμων στο πλαίσιο άλλων θεμάτων που σχετίζονται με τα τρόφιμα και είναι σημαντικά για τους καταναλωτές, όπως η υγιεινή διατροφή.

Στην ερώτηση σχετικά με την καλύτερη δυνατή προσέγγιση για μια υγιεινή διατροφή, η κατανάλωση περισσότερων φρούτων και λαχανικών θεωρείται μακράν η πιο σημαντική συμπεριφορά που πρέπει να υιοθετηθεί, ακολουθούμενη από τη μείωση της πρόσληψης λιπών και σακχάρων.

Περίπου οι μισοί Ευρωπαίοι ανησυχούν εξίσου για την υγιεινή διατροφή και για τους διατροφικούς κινδύνους- αυτό σημαίνει ότι είναι πιο πιθανό να ανησυχούν για την υγιεινή διατροφή (σχεδόν 1 στους 3) παρά για τους διατροφικούς κινδύνους (περίπου 1 στους 5). 

Η κοινωνικο-δημογραφική ανάλυση αποκαλύπτει τα ακόλουθα πρότυπα μεταξύ των ερωτηθέντων που δήλωσαν ότι είναι πιθανό να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους σε μια κατάσταση που αφορά έναν διατροφικό κίνδυνο ή απειλή:

Οι νεότεροι ερωτηθέντες (ηλικίας 15-24 ετών) είναι πιο πιθανό να δηλώσουν ότι, σε μια παρόμοια κατάσταση, θα συμβουλεύονταν την οικογένεια, τους φίλους, τους γείτονες ή τους συναδέλφους τους για να ζητήσουν τη συμβουλή τους σχετικά με το τι είναι καλύτερο να κάνουν (26%, σε σύγκριση με το 20-21% των μεγαλύτερων ερωτηθέντων) και το λιγότερο πιθανό να δηλώσουν ότι θα συμβουλεύονταν γενικούς γιατρούς ή ειδικούς γιατρούς (20%, σε σύγκριση με το 24-26%).

Οι ερωτηθέντες στις κεντρικές ηλικιακές ομάδες (ηλικίας 25-54 ετών) είναι πιο πιθανό από τους μεγαλύτερους ή νεότερους συναδέλφους τους να δηλώσουν ότι θα αναζητούσαν πρόσθετες πληροφορίες σχετικά με το περιστατικό τροφικής δηλητηρίασης (39-41%, σε σύγκριση με 32-35%).

Όσο περισσότερο χρόνο οι ερωτηθέντες παρέμειναν στην εκπαίδευση πλήρους φοίτησης, τόσο πιο πιθανό είναι να δηλώσουν ότι θα αναζητήσουν πρόσθετες πληροφορίες σχετικά με το περιστατικό της τροφικής δηλητηρίασης (42% όσων τελείωσαν την εκπαίδευση σε ηλικία 20 ετών και άνω, σε σύγκριση με 26% όσων παρέμειναν μέχρι την ηλικία των 15 ετών ή νεότεροι), ότι θα αλλάξουν τη συμπεριφορά τους στην προετοιμασία των τροφίμων (53%, σε σύγκριση με 41%) και ότι θα παρακολουθούν τις ειδήσεις για να δουν αν η κατάσταση χειροτερεύει ή όχι (45%, σε σύγκριση με 38%).

Αντίθετα, όσο μικρότερο είναι το χρονικό διάστημα κατά το οποίο οι ερωτηθέντες παρέμειναν στην εκπαίδευση πλήρους φοίτησης, τόσο πιο πιθανό είναι να δηλώσουν ότι θα συμβουλευτούν την οικογένεια, τους φίλους, τους γείτονες ή τους συναδέλφους τους (26% όσων τελείωσαν την εκπαίδευση σε ηλικία 15 ετών ή μικρότερη, σε σύγκριση με 16% όσων τελείωσαν σε ηλικία 20 ετών ή μεγαλύτερη) και ότι θα συμβουλευτούν γενικούς ή ειδικούς γιατρούς (28%, σε σύγκριση με 22%) για να λάβουν τη συμβουλή τους σχετικά με το τι είναι καλύτερο να κάνουν.

Οι ερωτηθέντες που δεν αντιμετωπίζουν ποτέ ή σχεδόν ποτέ δυσκολίες στην πληρωμή των λογαριασμών τους είναι πιο πιθανό να δηλώσουν ότι θα αναζητήσουν πρόσθετες πληροφορίες σχετικά με το περιστατικό της τροφικής δηλητηρίασης (37%, σε σύγκριση με το 33-34% εκείνων που αντιμετωπίζουν δυσκολίες από καιρού εις καιρόν ή συχνότερα), ότι θα αλλάξουν τη συμπεριφορά τους στην προετοιμασία των τροφίμων (50%, σε σύγκριση με το 44-45%) και ότι θα παρακολουθούν τις ειδήσεις για να δουν αν η κατάσταση χειροτερεύει ή όχι (44%, σε σύγκριση με το 35-38%).

Αντίθετα, όσοι αντιμετωπίζουν δυσκολίες τις περισσότερες φορές είναι πιο πιθανό να δηλώσουν ότι θα άλλαζαν τη συμπεριφορά τους όσον αφορά την κατανάλωση τροφίμων (49%, σε σύγκριση με 42-43% όσων αντιμετωπίζουν δυσκολίες από καιρό σε καιρό ή λιγότερο συχνά).