Τι εννοούμε όταν αναφερόμαστε στον ‘Κίνδυνο Καρκίνου’.

Μπορεί να αναρωτιέστε σχετικά με τις πιθανότητες που έχετε να αναπτύξετε καρκίνο. Τα δελτία ειδήσεων μπορεί να αφήνουν να εννοηθεί ότι κάθε μέρα ανακαλύπτεται κάτι που αυξάνει δραματικά τον κίνδυνο. Η ταξινόμηση όλων των πληροφοριών που κυκλοφορούν και η διαπίστωση του τι είναι έγκυρο και τι όχι, είναι πολύ δύσκολη.

Τι σημαίνει “Κίνδυνος Καρκίνου”;

Όταν οι επιστήμονες μιλούν για κίνδυνο, αναφέρονται σε μια πιθανότητα – την πιθανότητα να συμβεί κάτι, αλλά όχι την απόλυτη βεβαιότητα ότι θα συμβεί. Για παράδειγμα, αν ρίξετε ένα νόμισμα, υπάρχει μία πιθανότητα στις δύο, ή 50% πιθανότητα, το νόμισμα να βγει κορώνα.

Η εκτίμηση του κινδύνου για τον καρκίνο και για άλλες ασθένειες προσδιορίζεται μελετώντας μεγάλες ομάδες ανθρώπων. Οι ερευνητές επικεντρώνονται στην πιθανότητα να εμφανίσει κάποιο άτομο ή κατηγορία ατόμων την ασθένεια σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Εξετάζουν επίσης ποια χαρακτηριστικά ή συμπεριφορές σχετίζονται με αυξημένο ή μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης μιας συγκεκριμένης πάθησης.

Πώς εκφράζεται ο Κίνδυνος Καρκίνου;

Ο κίνδυνος χωρίζεται γενικά σε δύο κατηγορίες: τον απόλυτο κίνδυνο και τον σχετικό κίνδυνο.

Απόλυτος Κίνδυνος Καρκίνου

Ο απόλυτος κίνδυνος αναφέρεται στην πραγματική αριθμητική πιθανότητα ή πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης χρονικής περιόδου – για παράδειγμα, εντός του έτους, εντός των επόμενων πέντε ετών, μέχρι την ηλικία των 50 ετών, μέχρι την ηλικία των 70 ετών ή κατά τη διάρκεια της ζωής.

Ένας τύπος απόλυτου κινδύνου είναι ο κίνδυνος κατά τη διάρκεια της ζωής, ο οποίος είναι η πιθανότητα ένα άτομο να αναπτύξει καρκίνο κατά τη διάρκεια της ζωής του. Για παράδειγμα, ο απόλυτος κίνδυνος ενός Αμερικανού άνδρα να αναπτύξει καρκίνο του προστάτη κατά τη διάρκεια της ζωής του είναι περίπου 12 %.

Με άλλα λόγια, περίπου 12 στους 100 άνδρες θα αναπτύξουν καρκίνο του προστάτη κάποια στιγμή στη ζωή τους. Αυτό σημαίνει επίσης ότι 88 στους 100 άνδρες δεν θα αναπτύξουν καρκίνο του προστάτη.

Ο κίνδυνος κατά τη διάρκεια της ζωής δεν είναι ο κίνδυνος που διατρέχει ένα άτομο να αναπτύξει καρκίνο το επόμενο έτος ή τα επόμενα πέντε χρόνια. Ο κίνδυνος καρκίνου ενός ατόμου έχει να κάνει σε μεγάλο βαθμό και με άλλους παράγοντες, όπως η ηλικία.

Για παράδειγμα, ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού για μια Αμερικανίδα κατά τη διάρκεια της ζωής της είναι περίπου 4 %, δηλαδή περίπου 40 στις 1.000 γυναίκες. Αλλά ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού πριν από την ηλικία των 50 ετών είναι 0,4%, ή περίπου 4 στις 1.000 γυναίκες.

Σχετικός κίνδυνος Καρκίνου

Ο σχετικός κίνδυνος σας παρέχει μια σύγκριση ή αναλογία αντί για μια απόλυτη τιμή. Δείχνει τη δύναμη της σχέσης μεταξύ ενός παράγοντα κινδύνου και ενός συγκεκριμένου τύπου καρκίνου συγκρίνοντας τον αριθμό των καρκίνων σε μια ομάδα ατόμων που έχουν ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό με τον αριθμό των καρκίνων σε μια ομάδα ατόμων που δεν έχουν το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό.

Για παράδειγμα, συγκρίνετε τον σχετικό κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα για άτομα που καπνίζουν με τον σχετικό κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα σε μια παρόμοια ομάδα ατόμων που δεν καπνίζουν. Μπορεί να δείτε τον σχετικό κίνδυνο να εκφράζεται ως εξής: Ο κίνδυνος καρκίνου του πνεύμονα για τους καπνιστές είναι 25 φορές υψηλότερος από τον κίνδυνο που διατρέχουν τα άτομα που δεν καπνίζουν. Επομένως, ο σχετικός κίνδυνος καρκίνου του πνεύμονα για τους καπνιστές είναι 25.

Ο σχετικός κίνδυνος δίνεται επίσης ως ποσοστό. Για παράδειγμα, ο κίνδυνος καρκίνου του πνεύμονα για τους καπνιστές είναι 2.500% υψηλότερος σε σχέση με τους ανθρώπους που δεν καπνίζουν.

Όταν ακούτε για σχετικό κίνδυνο, δεν υπάρχει ανώτατο όριο στην ποσοστιαία αύξηση του κινδύνου. Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι το 100 % είναι ο υψηλότερος δυνατός κίνδυνος, αλλά αυτό δεν ισχύει σε αυτή την περίπτωση.

Ένας σχετικός κίνδυνος 100 % σημαίνει ότι ο κίνδυνος σας είναι διπλάσιος από εκείνον κάποιου που δεν έχει αυτόν τον παράγοντα κινδύνου. Ένας σχετικός κίνδυνος 200 % σημαίνει ότι έχετε τριπλάσιες πιθανότητες να αναπτύξετε τη συγκεκριμένη πάθηση.

Ο κίνδυνος φαίνεται μεγαλύτερος όταν τίθεται με αυτούς τους όρους. Μια αύξηση του κινδύνου κατά 100 % μπορεί να φαίνεται τεράστια, αλλά αν ο κίνδυνος ξεκίνησε ως 1 στους 100 ανθρώπους, μια αύξηση του κινδύνου κατά 100 % σημαίνει ότι θα προσβληθούν 2 στους 100.

Από πού προέρχονται οι στατιστικές για τον κίνδυνο καρκίνου;

Οι περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον κίνδυνο καρκίνου και τους παράγοντες κινδύνου προέρχονται από μελέτες που επικεντρώνονται σε μεγάλες, σαφώς καθορισμένες ομάδες ανθρώπων. Οι ερευνητές που ασχολούνται με τον καρκίνο έχουν εντοπίσει πολλούς από τους σημαντικότερους περιβαλλοντικούς παράγοντες που συμβάλλουν στον καρκίνο, συμπεριλαμβανομένου του καπνίσματος για τον καρκίνο του πνεύμονα και του ηλιακού φωτός για τον καρκίνο του δέρματος. Η ανακάλυψη πιο αδιόρατων κινδύνων για τον καρκίνο έχει αποδειχθεί πιο δύσκολη.

Πολλές μελέτες για τους παράγοντες κινδύνου καρκίνου βασίζονται σε μεθόδους παρατήρησης. Σε αυτές τις μελέτες, οι ερευνητές παρακολουθούν μια ομάδα ανθρώπων για αρκετά χρόνια χωρίς να προσπαθούν να αλλάξουν τη ζωή τους ή να τους παράσχουν ειδική θεραπεία. Αυτό μπορεί να βοηθήσει τους επιστήμονες να ανακαλύψουν ποιος αναπτύσσει μια ασθένεια, τι κοινό έχουν αυτοί οι άνθρωποι και σε τι διαφέρουν από εκείνους που δεν νόσησαν.

Με ποιον τρόπο σας αφορούν οι στατιστικές για τον κίνδυνο καρκίνου;

Οι στατιστικές κινδύνου μπορεί να είναι δυσνόητες και συγκεχυμένες επειδή δεν μπορούν να σας πουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Μελέτες μπορεί να έχουν διαπιστώσει ότι οι Αμερικανοί άνδρες έχουν περίπου 40% πιθανότητα να αναπτύξουν καρκίνο κατά τη διάρκεια της ζωής τους, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ο δικός σας κίνδυνος είναι 40% αν είστε άνδρας.

Ο ατομικός σας κίνδυνος βασίζεται σε πολλούς διαφορετικούς παράγοντες, όπως η ηλικία και οι καθημερινές σας συνήθειες (συμπεριλαμβανομένων των διατροφικών συνηθειών), το οικογενειακό ιστορικό καρκίνου και το περιβάλλον στο οποίο ζείτε.

Ακόμη και σε αυτήν την περίπτωση, ο συνδυασμός των παραγόντων κινδύνου μπορεί να μην ισχύει για εσάς. Ο καρκίνος είναι εξατομικευμένος. Μπορεί δύο άνθρωποι με την ίδια ηλικία, φύλο, φυλή, κοινωνικοοικονομική κατάσταση και τρόπο ζωής συγκριτικά να έχουν διαφορετικές εμπειρίες.

Τα στατιστικά στοιχεία κινδύνου είναι χρήσιμα σε γενικές διατυπώσεις και τοποθετήσεις όπως “η τακτική άσκηση συμβαδίζει με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης χρόνιων ασθενειών, όπως ο καρκίνος”. Αλλά η τακτική άσκηση από μέρους σας δεν αποτελεί εγγύηση ότι δεν θα προσβληθείτε από καρκίνο.

Μιλήστε με το γιατρό σας για τον κίνδυνο καρκίνου που διατρέχετε. Αυτός μπορεί να εξετάσει ποια στοιχεία στη ζωή σας μπορεί να αυξάνουν τον κίνδυνο. Στη συνέχεια μπορείτε να συζητήσετε τι πρέπει να κάνετε για να βοηθήσετε στη μείωση αυτού του κινδύνου.

Φροντίστε να έχετε άποψη για τις στατιστικές κινδύνου καρκίνου

Μπορεί να ακούσετε ένα δελτίο ειδήσεων σχετικά με μια μελέτη που φαίνεται να υποδεικνύει ότι μπορεί να διατρέχετε αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ενός συγκεκριμένου τύπου καρκίνου. Μην βγάζετε βιαστικά συμπεράσματα με βάση αυτή τη μεμονωμένη αναφορά. Αποστασιοποιηθείτε από την πληροφορία και σκεφτείτε τι πραγματικά σημαίνει ο κίνδυνος αυτός.

Οι μελέτες παρατήρησης δεν είναι αλάνθαστες. Οι ερευνητές συμφωνούν ότι μια μελέτη από μόνη της δεν είναι έγκυρη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο μερικές φορές βλέπετε μελέτες με φαινομενικώς αντιφατικά αποτελέσματα.

Οι επιστήμονες σταθμίζουν τα στοιχεία πολλών ερευνητικών μελετών σε βάθος χρόνου για να διαπιστώσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια αν ένα συμπέρασμα είναι αληθινό. Τα δελτία ειδήσεων, ωστόσο, επικεντρώνονται σε κάθε νέα μελέτη μεμονωμένα και όχι ως μέρος μιας εξελισσόμενης εικόνας. Αυτό μπορεί μερικές φορές να προκαλέσει περιττή ανησυχία ή σύγχυση.

Όταν διαβάζετε ή βλέπετε μια αναφορά σχετικά με στατιστικά στοιχεία για τον κίνδυνο καρκίνου, δώστε προσοχή σε αυτές τις λεπτομέρειες:

• Ποιος γίνεται αντικείμενο παρατήρησης; Ένα δελτίο ειδήσεων μπορεί να αναφέρει ότι μια συγκεκριμένη δραστηριότητα αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου για μια ομάδα ανθρώπων. Ποιος όμως παρακολουθήθηκε στη μελέτη; Δώστε προσοχή στις ηλικίες των ανθρώπων και στα χαρακτηριστικά τους. Για παράδειγμα, ορισμένοι άνθρωποι έχουν γενετική προδιάθεση για ορισμένους τύπους καρκίνου.
• Πόσα άτομα μελετήθηκαν; Σε γενικές γραμμές, οι μελέτες στις οποίες συμμετέχουν χιλιάδες άνθρωποι είναι πιο ακριβείς από εκείνες που εξετάζουν μια μικρή ομάδα ανθρώπων.
• Έχουν γίνει παρόμοιες μελέτες; Τα ευρήματα μιας μελέτης είναι πιο αξιόπιστα εάν είναι παρόμοια με τα ευρήματα άλλων μελετών. Μερικές φορές, η μελέτη δεν διεξήχθη επί αρκετά χρόνια ώστε να είναι στατιστικά σημαντική.

Τα δημοσιεύματα στα μέσα ενημέρωσης που επικεντρώνονται σε ανησυχητικά στατιστικά στοιχεία, όπως η αύξηση του κινδύνου κατά 300%, αλλά δεν σας δίνουν το πλαίσιο, δεν είναι χρήσιμα. Εάν ανησυχείτε για τον κίνδυνο, συγκεντρώστε περισσότερες πληροφορίες και μιλήστε με τον γιατρό σας.