Καφεΐνη: Γιατί τα παιδιά δεν πρέπει να καταναλώνουν

Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδικής και Εφηβικής Ψυχιατρικής αναφέρει ότι δεν υπάρχει προς το παρόν αποδεδειγμένα ασφαλής δόση καφεΐνης για παιδιά κάτω των 12 ετών και ότι όλα τα παιδιά κάτω των 18 ετών θα πρέπει να αποφεύγουν εντελώς τα ενεργειακά ποτά.

Ακολουθούν όσα πρέπει να γνωρίζετε για τα παιδιά και την καφεΐνη, όπως τι μπορεί να προκαλέσει, πόση ποσότητα είναι ασφαλής και σε ποια ηλικία θα πρέπει να επιτρέπεται στα παιδιά να καταναλώνουν καφεΐνη.

Γιατί η καφεΐνη κάνει κακό στα παιδιά

Παρόλο που οι άνθρωποι όλων των ηλικιών είναι ευαίσθητοι στις επιδράσεις της καφεΐνης, οι περισσότεροι υγιείς ενήλικες μπορούν να τη διαχειριστούν στην καθημερινή τους ζωή. Αλλά τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στις επιδράσεις της καφεΐνης.

Αυτό ίσως οφείλεται, εν μέρει, στο γεγονός ότι ο εγκέφαλός τους δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί πλήρως και δεν έχουν απαραίτητα τη φρόνηση και την αυτοσυγκράτηση για να καταλάβουν πότε έχουν καταναλώσει υπερβολική ποσότητα. Το αποτέλεσμα είναι ότι τα παιδιά και οι έφηβοι είναι απολύτως σε θέση να βιώσουν τις ακόλουθες ανεπιθύμητες παρενέργειες από την κατανάλωση καφεΐνης, ειδικά όταν έχουν καταναλώσει υπερβολική ποσότητα:

• Αρρυθμίες ( μη φυσιολογικός καρδιακός ρυθμός).
• Άγχος.
• Αφυδάτωση.
• Διάρροια.
• Πονοκέφαλος.
• Υψηλή αρτηριακή πίεση.
• Δυσθυμία.
• Ανησυχία ή νευρικότητα.
• Επιληπτικές κρίσεις.
• Διαταραχές του ύπνου.
• Τρέμουλο.
• Διαταραχές στο στομάχι.

Αν τώρα σκέφτεστε: “Το παιδί μου δεν θα ακουμπούσε ποτέ ένα φλιτζάνι σκέτο καφέ“, μάλλον έχετε δίκιο. Αλλά ο καφές δεν είναι η μόνη πηγή καφεΐνης που ενδέχεται να καταναλώσουν τα παιδιά.

Μια μελέτη διαπίστωσε ότι το 73% των αμερικανών παιδιών ηλικίας 2 έως 11 ετών καταναλώνουν καφεΐνη σε καθημερινή βάση, με το μεγαλύτερο μέρος της να προέρχεται από τα αναψυκτικά.

Ο καφές και τα ενεργειακά ποτά (τα οποία έγιναν δημοφιλή στα παιδιά στις αρχές της δεκαετίας του 2000 και συνεχίζουν να αυξάνουν τη δημοτικότητά τους) αποτελούν επίσης έναν παράγοντα. Και η καφεΐνη βρίσκεται και σε άλλα τρόφιμα και ποτά, όπως το τσάι και η ζεστή σοκολάτα, καθώς και σε ορισμένες καραμέλες και τσίχλες.

Εάν λοιπόν θεωρείτε ότι η καφεΐνη είναι δύσκολο να αποφευχθεί, τι πρέπει να προσέχετε όσον αφορά τα παιδιά σας και την καφεΐνη;

1. Διαταράσσει τον ύπνο

Αν έχετε ακούσει ποτέ κάποιον να λέει ότι πίνει ντεκαφεϊνέ μόνο τα απογεύματα, αυτό πιθανότατα οφείλεται στο γεγονός ότι δυσκολεύεται να κοιμηθεί μετά την κατανάλωση καφεΐνης αργά το βράδυ. Τα συμπτώματα ενδέχεται να περιλαμβάνουν δυσκολία στον ύπνο, συχνές αφυπνίσεις και συνολικά μικρότερη διάρκεια ύπνου.

Οι διαταραχές του ύπνου συνδέονται με κάθε λογής προβλήματα υγείας τόσο στα παιδιά όσο και στους ενήλικες, καθιστώντας την καφεΐνη ιδιαίτερα επικίνδυνη για τους νέους που βρίσκονται ακόμη στην ανάπτυξη.

Και έρευνες έχουν δείξει ότι ο εγκέφαλος που ακόμα αναπτύσσεται μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος στις επιδράσεις της καφεΐνης κατά την πρώιμη ενήλικη ζωή και να προκαλέσει έναν κύκλο χρόνιας κόπωσης και εξάρτησης από την καφεΐνη.

Όλο και περισσότερο, ο μειωμένος ύπνος θεωρείται πηγή πολλών προβλημάτων για την ανάπτυξη των παιδιών, μεταξύ των οποίων και πράγματα όπως η μειωμένη προσοχή και η ελλιπής εγρήγορση στο σχολείο.

Μπορεί επίσης να προκαλέσει συμπτώματα όπως πονοκεφάλους και μπορεί να μεταβάλει την όρεξη και τα επίπεδα ινσουλίνης των παιδιών, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε άλλα προβλήματα υγείας.

Η καφεΐνη μπορεί να προσφέρει μια βραχυπρόθεσμη λύση όταν τα επίπεδα ενέργειας είναι χαμηλά, αλλά όταν το σώμα μας στερείται πραγματικής, μακροχρόνιας ενέργειας, η έλλειψη ύπνου μπορεί να οδηγήσει σε:

• Αυξημένη συχνότητα τροχαίων ατυχημάτων και τραυματισμών.
• Δυσκολία συγκέντρωσης στο σχολείο ή στην εργασία.
• Χαμηλότερες γνωστικές επιδόσεις στο σχολείο.
• Χαμηλότερες ακαδημαϊκές επιδόσεις.
• Μειωμένες κοινωνικές δεξιότητες.
• Συναισθηματική απορρύθμιση.
• Διαπροσωπικές συγκρούσεις.
• Επιδείνωση των προβλημάτων υγείας.

Ο ανεπαρκής ύπνος στους εφήβους έχει επίσης αποδειχθεί ότι αυξάνει τη χρήση αλκοόλ, καπνού και παράνομων ουσιών.

2. Συνδέεται με προβλήματα ψυχικής υγείας

Η καφεΐνη διεγείρει το κεντρικό νευρικό σας σύστημα, γεγονός που σας κάνει να αισθάνεστε πιο ζωηροί και προσηλωμένοι. Αλλά η υπερβολική καφεΐνη μπορεί να το παρακάνει – και τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στις επιδράσεις της καφεΐνης που πυροδοτούν άγχος.

Έρευνες δείχνουν ότι η κατανάλωση υψηλών ποσοτήτων καφεΐνης (όπως αυτές που περιέχονται στα ενεργειακά ποτά) συνδέεται με υψηλότερα επίπεδα στρες, κατάθλιψης και άγχους στα παιδιά.

Το γεγονός ότι η καφεΐνη συμβάλλει σε προβλήματα ύπνου επιδεινώνει ακόμη περισσότερο πολλούς από αυτούς τους προβληματισμούς για την ψυχική υγεία των παιδιών.

3. Έχει εθιστικές ιδιότητες

Όποιος ενήλικας έχει προσπαθήσει να στερηθεί τον καθημερινό του εσπρέσο, γνωρίζει ότι δεν είναι εύκολο να κόψει κανείς τη συνήθεια της καφεΐνης. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, τελικά, η καφεΐνη είναι ένα διεγερτικό που δύσκολα κόβεται. Όταν την κόβετε εν ψυχρώ, μπορεί να νιώσετε τρέμουλο, ευερεθιστότητα και πονοκεφάλους, επειδή το σώμα σας μπορεί να καταστεί εξαρτημένο από την ύπαρξή της.

Η καφεΐνη είναι ένα διεγερτικό και έχει κάποιες εθιστικές ιδιότητες. Στους ανθρώπους που τη συνηθίζουν, το να μείνουν χωρίς αυτήν μπορεί να τους κάνει να τη λαχταρούν, να έχουν ανάγκη να πάρουν τη δόση τους. Και αυτό δεν είναι καλό να το βλέπουμε να συμβαίνει στα παιδιά.

4. Συχνά συνδυάζεται με ζάχαρη

Τα καφεϊνούχα προϊόντα που απευθύνονται στο νεανικό κοινό – όπως τα αναψυκτικά, τα ενεργειακά ποτά και τα περίτεχνα παρασκευάσματα καφέ που μοιάζουν περισσότερο με milkshakes – είναι συχνά γεμάτα ζάχαρη. Και η ζάχαρη, φυσικά, συνδέεται με μια σειρά από προβλήματα υγείας.

Τα ροφήματα με καφεΐνη συχνά είναι υπερφορτωμένα με ζάχαρη, επομένως η κατανάλωσή τους συνδέεται άμεσα με την αύξηση του σωματικού βάρους και της παχυσαρκίας. Η ζάχαρη συνδέεται επίσης με υψηλότερο κίνδυνο για:

• Αντίσταση στην ινσουλίνη.
• Προδιαβήτη.
• Διαβήτη τύπου 2.

5. Συχνά κρύβεται στα ενεργειακά ποτά και περνάει απαρατήρητη

Τα ενεργειακά ποτά, ιδίως, έχουν γίνει πηγή ανησυχίας για πολλούς γονείς, επειδή είναι γεμάτα ζάχαρη και είναι γνωστό ότι περιέχουν υπερβολική ποσότητα καφεΐνης πολύ πάνω από την ασφαλή συνιστώμενη ημερήσια δόση (ακόμη και για τους ενήλικες).

Ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) δεν ελέγχει συνήθως την ποσότητα καφεΐνης που περιέχεται στα ενεργειακά ποτά – πράγμα που σημαίνει ότι δεν μπορείτε ποτέ να είστε 100% σίγουροι για την ποσότητα καφεΐνης που αναφέρουν οι ετικέτες τους ότι περιέχουν. Γιατί; Επειδή τα ενεργειακά ποτά ταξινομούνται ως συμπληρώματα διατροφής και δεν ελέγχονται από το νόμο στις ΗΠΑ.

Σε επίπεδο ΕΕ, προβλέπονται ειδικές διατάξεις για την επισήμανση των ενεργειακών ποτών, οι οποίες εφαρμόζονται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1169/2011 για την ενημέρωση των καταναλωτών σχετικά με τα τρόφιμα.

Σύμφωνα με τον τελευταίο κανονισμό, η επισήμανση των ενεργειακών ποτών περιλαμβάνει την ένδειξη “Υψηλή περιεκτικότητα σε καφεΐνη. Δεν συνιστάται για παιδιά ή έγκυες ή θηλάζουσες γυναίκες”, ακολουθούμενη από την ένδειξη της ποσότητας καφεΐνης ανά 100ml σε παρένθεση.

Παρόλα αυτά, ο FDA κλήθηκε πρόσφατα να ερευνήσει ορισμένα ενεργειακά ποτά για πιθανή βλάβη στα παιδιά λόγω του επιπέδου καφεΐνης που περιέχουν – ένα κουτάκι ενεργειακού ποτού Prime, για παράδειγμα, περιέχει αρκετή καφεΐνη που ισοδυναμεί με έξι κουτάκια κόκα κόλα ή σχεδόν δύο Red Bull. Αυτό το στοιχείο γίνεται ακόμη πιο ανησυχητικό αν αναλογιστεί κανείς ότι τα παιδιά συχνά δεν σταματούν να πίνουν μόνο ένα από αυτά τα ποτά κάθε φορά.

Πιο συγκεκριμένα: Σε μια τυχαιοποιημένη, διπλά τυφλή, κλινική μελέτη του 2022, στην οποία συμμετείχαν 26 παιδιά και έφηβοι, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η κατανάλωση ενεργειακών ποτών οδήγησε σε αύξηση των υπερκοιλιακών υπερσυστολών (επιταχυνόμενοι, διακοπτόμενοι και ακανόνιστοι καρδιακοί παλμοί).

Τα αποτελέσματα αυτά υποδηλώνουν ότι οι υψηλότερες δόσεις καφεΐνης, ιδίως σε παιδιά με προϋπάρχουσες καρδιακές παθήσεις, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε επικίνδυνα και απειλητικά για τη ζωή αποτελέσματα.

Πόσο χρονών πρέπει να είναι κανείς για να πιει καφεΐνη και πόση ποσότητα είναι αποδεκτή;

Ακολουθεί η σκληρή αλήθεια: Καμία ποσότητα καφεΐνης δεν είναι αποδεδειγμένα ασφαλής για παιδιά ηλικίας 12 ετών και κάτω. Και οι παιδιατρικές οδηγίες συνιστούν οι έφηβοι να μην καταναλώνουν περισσότερα από 100 χιλιοστόγραμμα καφεΐνης την ημέρα, που αντιστοιχεί σε ένα φλιτζάνι καφέ ή δύο κουτιά αναψυκτικών.

Αυτό σημαίνει ότι τα ενεργειακά ποτά θα πρέπει να αποφεύγονται από όσους είναι κάτω των 18 ετών. Για την ακρίβεια, η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής λέει ότι τα ενεργειακά ποτά δεν είναι ασφαλή για τα παιδιά, τελεία και παύλα.

Εάν η αύξηση των επιπέδων ενέργειας των παιδιών σας είναι το κύριο κίνητρο για την κατανάλωση καφεΐνης, υπάρχουν πιο υγιεινές εναλλακτικές λύσεις που μπορείτε να εξετάσετε.