Η βιταμίνη C προβάλλεται για τα πολλά οφέλη της για την υγεία: Ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, βελτιώνει την υγεία της καρδιάς, ενισχύει την απορρόφηση του σιδήρου και πολλά άλλα.
Η βιταμίνη C είναι ένα απαραίτητο θρεπτικό συστατικό που απαιτείται για την ανάπτυξη, την ανάπλαση και την αποκατάσταση των ιστών. Ως αντιοξειδωτικό, συμβάλλει στην προστασία των κυττάρων από τις ελεύθερες ρίζες – τα ασταθή μόρια που βλάπτουν τα κύτταρα.
Ο οργανισμός δεν μπορεί να παράγει βιταμίνη C και πρέπει να τη λαμβάνει μέσω της διατροφής ή των συμπληρωμάτων. Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη C είναι τα εσπεριδοειδή, τα μούρα, το μπρόκολο, το λάχανο, οι πιπεριές, οι πατάτες και οι ντομάτες. Τα συμπληρώματα βιταμίνης C διατίθενται σε μορφή κάψουλας, μασώμενων δισκίων και σκόνης που προστίθεται στο νερό.
Αυτό το άρθρο εξετάζει τα οφέλη, τις χρήσεις και τις πηγές της βιταμίνης C. Εξηγεί επίσης τα συμπτώματα της ανεπάρκειας της βιταμίνης C, τις πιθανές παρενέργειες, τις προφυλάξεις που πρέπει να έχετε κατά νου και τις αλληλεπιδράσεις των συμπληρωμάτων Βιτ. C με άλλα φάρμακα.
Τι είναι η βιταμίνη C;
Η βιταμίνη C, ή L-ασκορβικό οξύ, είναι ένα απαραίτητο θρεπτικό συστατικό. Αυτό σημαίνει ότι το σώμα σας δεν την παράγει, επομένως πρέπει να την λαμβάνετε μέσω της διατροφής σας ή των συμπληρωμάτων. Η βιταμίνη C περιέχεται σε πολλά τρόφιμα, όπως τα πορτοκάλια, οι κόκκινες και πράσινες πιπεριές και τα ακτινίδια.
Οι έρευνες δείχνουν ότι η βιταμίνη C έχει πολλά γενικότερα οφέλη για την υγεία. Ωστόσο, η επιστημονική έρευνα δεν είναι ξεκάθαρη όσον αφορά τη χρήση της βιταμίνης C για τη θεραπεία ή την πρόληψη συγκεκριμένων παθήσεων.
Τα πλεονεκτήματα και οι χρήσεις της βιταμίνης C
Η χρήση των συμπληρωμάτων θα πρέπει να εξατομικεύεται και να ελέγχεται από έναν επαγγελματία υγείας, όπως ένας πιστοποιημένος διαιτολόγος, φαρμακοποιός ή γιατρός. Κανένα συμπλήρωμα δεν προορίζεται για τη θεραπεία, την ίαση ή την πρόληψη οποιασδήποτε ασθένειας.
Η βιταμίνη C έχει προωθηθεί στην αγορά με σκοπό τη χρήση για τη θεραπεία ή/και την πρόληψη πολλών παθήσεων, από το κοινό κρυολόγημα και το COVID-19 έως την αρθρίτιδα και τη νόσο Αλτσχάιμερ. Παρόλα αυτά, υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία που να υποστηρίζουν τους περισσότερους ισχυρισμούς σχετικά με τη βιταμίνη C.
Αυτό που έχουν μάθει οι ερευνητές είναι ότι η βιταμίνη C φαίνεται να παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στον οργανισμό μας. Η πιο ευεργετική πτυχή της δράσης της ενδεχομένως είναι η αντιοξειδωτική της δράση.
Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο χρόνιων ασθενειών
Η βιταμίνη C είναι ένα αντιοξειδωτικό, που σημαίνει ότι είναι μία από τις πολλές φυσικές ουσίες που μπορούν να βοηθήσουν στη θεραπεία, την επιβράδυνση ή την πρόληψη ορισμένων προβλημάτων υγείας. Αυτό το επιτυγχάνει εξουδετερώνοντας τις ελεύθερες ρίζες, οι οποίες είναι ασταθή μόρια που μπορούν να βλάψουν τα κύτταρα και να προκαλέσουν ασθένειες.
Όταν έχετε πολλές ελεύθερες ρίζες στον οργανισμό σας, μπορεί να προκληθεί μια κατάσταση που ονομάζεται οξειδωτικό στρες. Έρευνες έχουν συνδέσει πολλές χρόνιες ασθένειες με το οξειδωτικό στρες, συμπεριλαμβανομένων των καρδιακών παθήσεων, της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ) και των νεφροπαθειών.
Η πρόληψη ή η μείωση του οξειδωτικού στρες μπορεί να βοηθήσει στην αποτροπή των προβλημάτων υγείας ως εξής:
- Ενισχύοντας το ανοσοποιητικό σας σύστημα
- Μειώνοντας τη φλεγμονή
- Διατηρώντας τα κύτταρά σας υγιή
Ωστόσο, οι έρευνες που αφορούν τη χρήση των αντιοξειδωτικών για τη θεραπεία ή την πρόληψη συγκεκριμένων παθήσεων είναι συγκεχυμένες.
Οι ελεύθερες ρίζες υπάρχουν σε πολλούς τύπους- ορισμένες είναι πιο δύσκολο να εξαλειφθούν από τα αντιοξειδωτικά. Η θέση τους στο σώμα σας μπορεί επίσης να έχει σημασία, καθώς ορισμένα περιβάλλοντα (π.χ. μέσα σε ένα κύτταρο έναντι των υγρών εκτός του κυττάρου) μπορούν να κάνουν την αντιοξειδωτική δράση μιας ουσίας περισσότερο ή λιγότερο επιτυχημένη.
Επιπλέον, οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι είναι σημαντικό να είμαστε “ρεαλιστές σχετικά με το πού, πότε και σε ποιο βαθμό το οξειδωτικό στρες αποτελεί κομμάτι μιας νόσου”. Έτσι, καθώς μαθαίνουν περισσότερα για τις διεργασίες της νόσου και το ρόλο του οξειδωτικού στρες, οι ερευνητές μπορεί να εντοπίσουν διάφορους ρόλους των αντιοξειδωτικών, όπως η βιταμίνη C.
Εν τω μεταξύ, ενώ γενικά θεωρούνται καλά για την υγεία σας, μην περιμένετε η βιταμίνη C ή άλλα αντιοξειδωτικά να αντικαταστήσουν άλλες θεραπείες.
Μειώνει τον κίνδυνο καρδιακής νόσου
Το οξειδωτικό στρες πιστεύεται ότι παίζει ρόλο στην ανάπτυξη ορισμένων καρδιαγγειακών παθήσεων.
Ένας σημαντικός λόγος για αυτό είναι ότι το οξειδωτικό στρες μπορεί να προκαλέσει αθηροσκλήρωση, η οποία είναι η πάχυνση ή σκλήρυνση των αρτηριών λόγω συσσώρευσης πλάκας από χοληστερόλη, λίπος και άλλες ουσίες. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε στεφανιαία νόσο.
Μελέτες έχουν επίσης υποδείξει ότι το οξειδωτικό στρες μπορεί να παίζει κάποιο ρόλο στις παρακάτω καταστάσεις:
- Ισχαιμία (μειωμένη ροή αίματος)
- Υπέρταση (υψηλή αρτηριακή πίεση)
- Καρδιομυοπάθεια (παθήσεις του καρδιακού μυός)
- Καρδιακή υπερτροφία (διεύρυνση και πάχυνση του καρδιακού μυός)
- Συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια (μειωμένη ικανότητα άντλησης)
Ακόμα κι έτσι, οι έρευνες για τη βιταμίνη C για τη θεραπεία και την πρόληψη των καρδιακών παθήσεων δεν έχουν καταλήξει σε κανένα αποτέλεσμα.
Μια ελπιδοφόρα πληροφορία προέκυψε από μια μελέτη του 2020. Έδειξε ότι τα συμπληρώματα βιταμίνης C βοήθησαν στη μείωση της αρτηριακής πίεσης σε άτομα με υπέρταση. Η υπέρταση, ιδίως όταν συνδυάζεται με την αθηροσκλήρωση, αποτελεί παράγοντα κινδύνου για καρδιακές παθήσεις.
Μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου ορισμένων μορφών καρκίνου
Πολλές έρευνες έχουν διερευνήσει το ρόλο των αντιοξειδωτικών, συμπεριλαμβανομένης της βιταμίνης C, στη διαχείριση και την πρόληψη του καρκίνου. Ωστόσο, τα αποτελέσματα έχουν αποφέρει αντιφατικά αποτελέσματα.
Οι περισσότερες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι η συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης C, είτε μόνη της είτε σε συνδυασμό με άλλα συμπληρώματα, δεν μπορεί να προλάβει ή να θεραπεύσει τον καρκίνο.
Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι, όταν χρησιμοποιείται στην υποστηρικτική φροντίδα, η ενδοφλέβια (IV) χορήγηση υψηλής δόσης βιταμίνης C μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα ζωής και να μειώσει τις παρενέργειες των συνήθων θεραπειών για τον καρκίνο. Ωστόσο, μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι τα αντιοξειδωτικά μπορεί να έχουν και αρνητικά αποτελέσματα. Μπορεί:
- Να βοηθήσουν τα καρκινικά ή προκαρκινικά κύτταρα να επιβιώσουν
- Ενδεχομένως να καθιστούν ορισμένες αντικαρκινικές θεραπείες λιγότερο αποτελεσματικές
Ορισμένοι γιατροί συστήνουν την κατανάλωση περισσότερων φρούτων και λαχανικών που περιέχουν αντιοξειδωτικά, καθώς τα άτομα με διατροφή πλούσια σε βιταμίνη C μπορεί να έχουν μικρότερο κίνδυνο να προσβληθούν από ορισμένους τύπους καρκίνου. Ωστόσο, είναι σημαντικό να θυμάστε ότι κανένα τρόφιμο δεν μπορεί να αποτρέψει τον καρκίνο.
Επιπλέον, τα ίδια τα συμπληρώματα βιταμίνης C δεν φαίνεται να προλαμβάνουν τον καρκίνο. Η κατανάλωση μιας ισορροπημένης διατροφής γενικά, που περιλαμβάνει αντιοξειδωτικά, είναι ευεργετική για τη συνολική σας υγεία.
Χρειάζονται περαιτέρω μελέτες για να διαπιστωθεί ο ρόλος των αντιοξειδωτικών, όπως η βιταμίνη C, στον καρκίνο.
Μπορεί να αποτρέψει τις κρίσεις της ουρικής αρθρίτιδας
Η ουρική αρθρίτιδα είναι ένας κοινός και εξαιρετικά επώδυνος τύπος αρθρίτιδας που προσβάλλει κυρίως τα μεγάλα δάχτυλα των ποδιών. Προκαλείται από την υπερβολική ποσότητα ουρικού οξέος (ένα απόβλητο προϊόν) στο αίμα, το οποίο προκαλεί το σχηματισμό κρυστάλλων στις αρθρώσεις. Οι κρύσταλλοι στη συνέχεια προκαλούν φλεγμονή, η οποία οδηγεί σε επώδυνες κρίσεις.
Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι η βιταμίνη C μπορεί να αποτρέψει την ουρική αρθρίτιδα μειώνοντας τα επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα. Αυτό μπορεί, τουλάχιστον εν μέρει, να οφείλεται στην αντιοξειδωτική της δράση. Τα επίπεδα ουρικού οξέος φαίνεται να είναι υψηλότερα σε άτομα με έντονο οξειδωτικό στρες.
Ωστόσο, μια ανασκόπηση μελετών του 2021 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, αν και τα αποτελέσματα είναι ελπιδοφόρα, πρέπει να γίνουν περισσότερες μελέτες υψηλής ποιότητας σε ανθρώπους για να πούμε με βεβαιότητα ότι πρόκειται για ασφαλή και αποτελεσματική θεραπεία ή προληπτικό μέτρο.
Αποτρέπει την αναιμία λόγω ανεπάρκειας σιδήρου
Σε περίπτωση αναιμίας, το αίμα σας δεν περιέχει αρκετά ερυθρά αιμοσφαίρια, τα οποία μεταφέρουν οξυγόνο από τους πνεύμονές σας στους ιστούς του σώματός σας. Ο πιο συνηθισμένος τύπος αναιμίας αφορά την έλλειψη σιδήρου, τον οποίο ο οργανισμός σας έχει ανάγκη για την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Η βιταμίνη C είναι γνωστό ότι βοηθά το σώμα σας να απορροφήσει ορισμένα θρεπτικά συστατικά. Αυτό οδήγησε σε μια μακροχρόνια πρακτική να συνιστώνται συμπληρώματα βιταμίνης C σε συνδυασμό με συμπληρώματα σιδήρου για τη θεραπεία της αναιμίας.
Ένα άρθρο του 2019 διαπίστωσε ότι η βιταμίνη C αύξησε την απορρόφηση του σιδήρου κατά 67%. Μια μελέτη του 2020 θέτει, ωστόσο, υπό αμφισβήτηση αυτό το γεγονός. Διαπίστωσε ότι τα συμπληρώματα σιδήρου από μόνα τους βελτίωσαν την αναιμία εξίσου αποτελεσματικά με το σίδηρο συν βιταμίνη C.
Τα διαφοροποιημένα αποτελέσματα μπορεί να σχετίζονται με το είδος του σιδήρου που έπαιρναν οι άνθρωποι. Ο μη αιμικός σίδηρος από φυτικές πηγές απορροφάται καλύτερα με τη βιταμίνη C. Ο αιμικός σίδηρος, η μορφή που βρίσκεται στο κρέας, απορροφάται γενικά καλύτερα επειδή έχει υψηλότερη βιοδιαθεσιμότητα από τον μη αιμικό σίδηρο.
Ενισχύει το ανοσοποιητικό και επιταχύνει την επούλωση
Η πιο γνωστή χρήση της βιταμίνης C είναι η ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος. Αυτό επιτυγχάνεται ως εξής:
- Βοηθώντας το σώμα σας να παράγει διάφορους τύπους εξειδικευμένων ανοσοποιητικών κυττάρων που προστατεύουν από τις λοιμώξεις
- Βελτιώνοντας τη λειτουργία αυτών των ανοσοποιητικών κυττάρων
- Προστατεύοντάς τα από βλάβες που προκαλούνται από τις ελεύθερες ρίζες
Μελέτες δείχνουν ότι η επίδραση της βιταμίνης C στο ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να βοηθήσει σε ορισμένες λοιμώξεις, όπως:
- COVID-19
- Πνευμονία
- Σήψη (μια ακραία, απειλητική για τη ζωή αντίδραση στη λοίμωξη)
- Άλλες λοιμώξεις του αναπνευστικού
Η βιταμίνη C χρησιμοποιείται επίσης μερικές φορές από το στόμα ή τοπικά (εφαρμόζεται στο δέρμα) για την επούλωση του δέρματος. Σύμφωνα με έρευνες, η χρήση της βιταμίνης C μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα:
- Τη μείωση των θανάτων από σοβαρά εγκαύματα (σε υψηλές δόσεις από το στόμα ή ενδοφλεβίως αμέσως μετά την εισαγωγή σε νοσοκομείο)
- Να προάγει την επούλωση πληγών (από το στόμα ή τοπικά)
- Να μειώσει τη φλεγμονή του δέρματος σε καταστάσεις όπως η ψωρίαση και η ατοπική δερματίτιδα (από το στόμα ή τοπικά)
- Προστατεύει το δέρμα από τις βλάβες που προκαλεί ο ήλιος (από το στόμα ή μαζί με τοπική βιταμίνη Ε).
Αυτές οι δυνατότητες πιστεύεται ότι οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην αντιοξειδωτική δράση της βιταμίνης C σε συνδυασμό με την ικανότητά της να προάγει την παραγωγή κολλαγόνου στο δέρμα.
Καταπολεμά το κοινό κρυολόγημα
Η παραδοσιακή πρακτική σχετικά με τη λήψη βιταμίνης C για το κοινό κρυολόγημα μπορεί να μην είναι τόσο σοφή όσο νομίζετε. Οι έρευνες έχουν παρουσιάσει ανάμεικτα στοιχεία σχετικά με τη βιταμίνη C για τη θεραπεία ή την πρόληψη αυτών των λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος.
Αρκετές μελέτες, συμπεριλαμβανομένης μιας μεγάλης συστηματικής ανασκόπησης των στοιχείων, προτείνουν ότι τα συμπληρώματα βιταμίνης C:
- Μπορεί να συντομεύσουν τη διάρκεια του κοινού κρυολογήματος
- Μπορεί να μειώσουν τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων του κρυολογήματος
- Μπορεί να μειώσουν την πιθανότητα κρυολογήματος σε άτομα που βρίσκονται σε ακραία περιβάλλοντα (π.χ. στρατιώτες, αθλητές αντοχής)
Ακόμα και αυτά τα σημεία δεν είναι όμως απόλυτα πειστικά και ορισμένες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι η βιταμίνη C μπορεί να έχει ελάχιστη ή καθόλου επίδραση στο πόσο διαρκεί το κρυολόγημά σας.
