Διαγνωστική Προσέγγιση για τη Στυτική Δυσλειτουργία (ανικανότητα)
Η βασική διαγνωστική προσέγγιση των ασθενών που αντιμετωπίζουν στυτική δυσλειτουργία πρέπει να περιλαμβάνει αξιολόγηση όλων των παραγόντων, όπως η λήψη ακριβούς ιατρικού και σεξουαλικού ιστορικού, η προσεκτική γενική και εστιασμένη ουρογεννητική εξέταση και ο απαραίτητος αριθμός ορμονικών και βιοχημικών εξετάσεων ρουτίνας.
Άλλες προαιρετικές εξετάσεις μπορούν να πραγματοποιηθούν σε ειδικές περιπτώσεις.
Προτεινόμενη διαγνωστική προσέγγιση για ασθενείς με στυτική δυσλειτουργία
Η βασική εξέταση των ασθενών που αναζητούν ιατρική φροντίδα λόγω στυτικής δυσλειτουργίας πρέπει να περιλαμβάνει ακριβές ιατρικό και σεξουαλικό ιστορικό, προσεκτική γενική και ανδρολογική φυσική εξέταση, ορμονική αξιολόγηση (ολική τεστοστερόνη και σφαιρίνη δεσμευτική των ορμονών του φύλου σε όλους τους άνδρες, αξιολόγηση προλακτίνης και θυρεοειδικών ορμονών σε ορισμένους άνδρες) και βιοχημικές εξετάσεις ρουτίνας (ολική και HDL χοληστερόλη, τριγλυκερίδια, γλυκόζη νηστείας και γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη).
Η αξιολόγηση σε δεύτερο στάδιο θα πρέπει να περιορίζεται σε όσους έχουν μη φυσιολογικά αποτελέσματα σε πρώτο στάδιο.
Με δεδομένες τις προσωπικές, διαπροσωπικές, κοινωνικές και επαγγελματικές επιπτώσεις της σεξουαλικής δυσλειτουργίας, η αξιολόγηση του σεξουαλικού ιστορικού δεν είναι εύκολη υπόθεση.
Η εύρεση του σωστού τρόπου υποβολής ερωτήσεων και “αποκωδικοποίησης” των απαντήσεων σχετικά με τη σεξουαλική υγεία και τις σεξουαλικές ασθένειες είναι απαραίτητη για να αποφευχθεί το να έρθει σε δύσκολη θέση ο ασθενής.
Ως εκ τούτου, οι καθοδηγούμενες από ειδικούς, επικυρωμένες και τυποποιημένες καταγραφές της σεξουαλικής ζωής και συμπεριφοράς του πάσχοντος – δομημένες συνεντεύξεις και ερωτηματολόγια αυτοαναφοράς (SRQs) – μπορούν να βοηθήσουν τόσο τους άπειρους όσο και τους έμπειρους κλινικούς ιατρούς να αντιμετωπίσουν τη σεξουαλική υγεία και τις σχετικές παθήσεις.
Ψυχοκοινωνικό ιστορικό
Ο γιατρός σας θα σας κάνει ερωτήσεις ή θα σας ζητήσει να συμπληρώσετε ένα ερωτηματολόγιο σχετικά με τα συμπτώματά σας, το ιστορικό υγείας και το σεξουαλικό σας ιστορικό.
Οι απαντήσεις μπορούν να τον βοηθήσουν να αξιολογήσει τη σοβαρότητα της ΣΔ σας.
Ορισμένες ερωτήσεις που μπορεί να σας ζητηθούν είναι οι εξής:
- Πόσο καιρό αντιμετωπίζετε ED; Εμφανίστηκε ξαφνικά ή σταδιακά;
- Έχετε προβλήματα με το να νιώθετε σεξουαλική επιθυμία, να εκσπερματώνετε ή να φτάνετε σε οργασμό;
- Πόσο συχνά κάνετε σεξ; Έχει αλλάξει αυτή η συχνότητα πρόσφατα;
- Πόσο σταθερές είναι οι στύσεις σας; Επηρεάζεται αυτή από συγκεκριμένες καταστάσεις ή τύπους διέγερσης;
- Ξυπνάτε το πρωί ή στη μέση της νύχτας με στύση;
- Πώς είναι η τωρινή σας σχέση; Τι προσδοκίες έχετε εσείς και ο σύντροφός σας ο ένας από τον άλλον; Έχουν υπάρξει οποιεσδήποτε αλλαγές;
- Έχετε βιώσει πρόσφατα πολύ άγχος;
- Ποια φάρμακα παίρνετε σήμερα; Κάνετε χρήση καπνού, αλκοόλ ή μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων;
- Έχετε υποκείμενες παθήσεις ή έχετε υποβληθεί σε κάποια χειρουργική επέμβαση ή τραυματισμό στην περιοχή της λεκάνης σας;
Η φυσική εξέταση των ασθενών περιλαμβάνει την εκτίμηση του θώρακα (συμπεριλαμβανομένου του καρδιακού ρυθμού, της αναπνοής και των σημείων γυναικομαστίας), του πέους, του προστάτη και των όρχεων, καθώς και της κατανομής των τριχών του σώματος.
Μικροί όρχεις ή/και μικρού μεγέθους προστάτης, ανάλογα με την ηλικία του ασθενούς, μπορεί να υποδηλώνουν υποκείμενο υπογοναδισμό.
Ομοίως, άλλα πιθανά σημεία υπογοναδισμού περιλαμβάνουν τη γυναικομαστία καθώς και τη μείωση της ανάπτυξης της γενειάδας και της τριχοφυΐας.
Η αξιολόγηση του περιφερικού αγγειακού συστήματος είναι επίσης σημαντική για τον προσδιορισμό των χαρακτηριστικών του σφυγμού, ώστε να διαπιστωθεί η παρουσία αρτηριακού φυσήματος (αγγειακός ήχος που σχετίζεται με τη στροβιλώδη ροή του αίματος).
Ο αυξημένος ρυθμός των παλμών (ταχυκαρδία) μπορεί να υποδηλώνει υπερθυρεοειδισμό, ενώ ο μειωμένος ρυθμός των παλμών (βραδυκαρδία) μπορεί να είναι εμφανής σε άνδρες με αρρυθμία, υποθυρεοειδισμό ή σε όσους χρησιμοποιούν ορισμένα φάρμακα (π.χ. β-αναστολείς).
Οι μειωμένοι ή απόντες παλμοί στις διάφορες αρτηρίες που εξετάστηκαν θα μπορούσαν να είναι ενδεικτικοί της μειωμένης ροής του αίματος που προκαλείται από αθηροσκλήρωση.
Η αξιολόγηση του πέους σε χαλαρή κατάσταση μπορεί να δείξει την παρουσία της νόσου Peyronie (που περιλαμβάνει ψηλαφητές ινώδεις πλάκες), της φίμωσης (συγγενής στένωση του ανοίγματος της ακροποσθίας) ή του βραχέως χαλινού (όπου ο ιστός κάτω από τη βάλανο του πέους που συνδέεται με την ακροποσθία είναι πολύ κοντός και περιορίζει την κίνηση της ακροποσθίας), τα οποία μπορούν να συμβάλουν στη στυτική δυσλειτουργία.
Πραγματοποιείται επίσης μέτρηση της αρτηριακής πίεσης, της περιφέρειας μέσης και του δείκτη μάζας σώματος.
Ορισμένες βιοχημικές και ορμονικές παράμετροι έχουν σημασία για τους ασθενείς με στυτική δυσλειτουργία.
Ωστόσο, τα επίπεδα της χοληστερόλης, των τριγλυκεριδίων, της γλυκόζης νηστείας και της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1c) αποτελούν σημαντικούς προσδιοριστικούς παράγοντες για την εκτίμηση του καρδιαγγειακού και μεταβολικού κινδύνου.
Η ολική τεστοστερόνη και η σφαιρίνη που δεσμεύει τις ορμόνες του φύλου για την αξιολόγηση της υπολογιζόμενης ελεύθερης τεστοστερόνης είναι επαρκείς παράμετροι για τον αποκλεισμό του υπογοναδισμού.
Ο έλεγχος της προλακτίνης και των θυρεοειδικών ορμονών περιορίζεται σε ένα υποσύνολο ασθενών.
Η συντριπτική πλειοψηφία των ανδρών με στυτική δυσλειτουργία αντιμετωπίζεται στο πλαίσιο της πρωτοβάθμιας περίθαλψης.
Ωστόσο, σε περίπτωση παρουσίας παθολογικών βιοχημικών ή ορμονικών τιμών, ενδείκνυται η διενέργεια περαιτέρω διαγνωστικών εξετάσεων (αξιολόγηση δευτέρου βαθμού).
Εάν το επίπεδο γλυκόζης πλάσματος νηστείας είναι 100-126 mg dl-1 ή η HbA1c είναι >5,7%, μπορεί να χρησιμοποιηθεί μια από του στόματος δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη για τον αποκλεισμό του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 και τύπου 2.
Η αναγκαιότητα διενέργειας περαιτέρω καρδιαγγειακών εξετάσεων θα πρέπει να βασίζεται στα κριτήρια του Princeton III Consensus Panel.
Εφόσον υπάρχει μειωμένη ολική τεστοστερόνη ή/και υπολογισμένη ελεύθερη τεστοστερόνη, η λήψη των τιμών προλακτίνης και γοναδοτροπίνης θα καθορίσει την πηγή (κεντρική ή περιφερική) του προβλήματος.
Κριτήρια Princeton III Consensus
| Προφίλ Ασθενούς | Περιγραφή | Σεξουαλική δραστηριότητα και χρήση αναστολέων PDE5 |
| Χαμηλό | Λιγότεροι από τρεις παράγοντες κινδύνου για στεφανιαία νόσο (εκτός του φύλου) Ελεγχόμενη υπέρταση Τάξης 1 και 2 σταθερή στηθάγχη Επιτυχής στεφανιαία επαναγγείωση Ιστορικό μη επιπλεγμένου εμφράγματος του μυοκαρδίου Ήπια βαλβιδοπάθεια, συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια χωρίς δυσλειτουργία της αριστερής κοιλίας ή/και καρδιακή ανεπάρκεια κατηγορίας Ι της New York Heart Association | Επιτρέπεται η συνέχιση της σεξουαλικής δραστηριότητας Επιτρέπεται η λήψη αναστολέων PDE5 |
| Μεσαίο | Τουλάχιστον τρεις παράγοντες κινδύνου για στεφανιαία νόσο (εξαιρουμένου του φύλου) Σταθερή στηθάγχη κατηγορίας Ι ή ΙΙ Πρόσφατο έμφραγμα του μυοκαρδίου (εντός 2-6 εβδομάδων) Δυσλειτουργία της αριστερής κοιλίας και/ή συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια κατηγορίας ΙΙ της New York Heart Association Μη καρδιακές επιπλοκές από αθηροσκληρωτική νόσο (εγκεφαλικό επεισόδιο ή/και περιφερική αγγειακή νόσος) | Απαραίτητη η καρδιολογική εξέταση πριν από την επανάληψη της σεξουαλικής δραστηριότητας Δεν υπάρχει αντένδειξη για χρήση αναστολέων PDE5 |
| Υψηλό | Ασταθής ή ανθεκτική στηθάγχη Μη ελεγχόμενη υπέρταση Συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια κατηγορίας III-IV της New York Heart Association Πρόσφατο έμφραγμα του μυοκαρδίου (εντός 2 εβδομάδων) Αρρυθμίες υψηλού κινδύνου Σοβαρή μυοκαρδιοπάθεια Μέτρια έως σοβαρή αγγειακή νόσος | Καθυστέρηση της σεξουαλικής δραστηριότητας έως ότου σταθεροποιηθεί η καρδιαγγειακή λειτουργία |
Οι κυριότεροι παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου περιλαμβάνουν την ηλικία, το ανδρικό φύλο, την υπέρταση, τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 και 2, το κάπνισμα, τη δυσλιπιδαιμία, την καθιστική ζωή και το οικογενειακό ιστορικό πρώιμης καρδιαγγειακής νόσου.
Πρόσφατα δεδομένα έχουν αποδείξει ότι το δυναμικό πεϊκό Doppler μπορεί να εκτελεστεί τόσο σε χαλαρή (πριν από τη διέγερση με αγγειοδιασταλτικό) όσο και σε δυναμική κατάσταση (μετά τη διέγερση με αγγειοδιασταλτικό) για την περαιτέρω βελτίωση της διαστρωμάτωσης του καρδιαγγειακού κινδύνου σε άνδρες με στυτική δυσλειτουργία.
Η νυκτερινή δοκιμασία διόγκωσης και ακαμψίας του πέους με τη χρήση της συσκευής RigiScan (GOTOP Medical, St Paul, Minnesota, ΗΠΑ) διενεργείται σήμερα σπάνια – η χρήση της περιορίζεται στη δοκιμασία της παρουσίας νυκτερινής αυθόρμητης στυτικής δραστηριότητας για ιατρικο-νομικούς σκοπούς, όταν πρέπει να αποδειχθεί η παρουσία φυσικών στύσεων.
Η αρτηριογραφία της έσω αιδοιϊκής αρτηρίας και η δυναμική σηραγγομετρία και σηραγγογραφία πέους μετά από ενδοσηραγγώδη έγχυση διενεργούνται μόνο σε νέους άνδρες που είναι δυνητικά υποψήφιοι για αγγειακή επανορθωτική χειρουργική.
Triplex αγγείων πέους με έγχυση αγγειοδραστικής ουσίας
Το triplex των αγγείων του πέους είναι μια εξειδικευμένη διαγνωστική εξέταση που στόχο έχει να ελέγξει την κατάσταση των αγγείων (αρτηριών και φλεβών) του πέους.
Για να γίνει η εξέταση θα χρειαστεί να προκληθεί στύση με ειδικά φάρμακα που χορηγούνται με μια μικρή ένεση απευθείας στο σηραγγώδες σώμα του πέους.
Κατά τη διάρκεια της εξέτασης γίνεται εκτίμηση τόσο της αρτηριακής παροχής στο πέος, όσο και της λειτουργίας του μηχανισμού φλεβικής απόφραξης.
