Έχουν ανεπιθύμητες ενέργειες οι στατίνες (π.χ. Lipitor) ; Ποιες είναι οι παρενέργειες των στατινών;

Οι στατίνες είναι ευρέως χρησιμοποιούμενα φάρμακα που μειώνουν τη χοληστερόλη και μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο σοβαρών προβλημάτων υγείας που σχετίζονται με την καρδιά.

Αν και οι στατίνες έχουν γενικά καλό προφίλ ασφάλειας, μπορεί να προκαλέσουν παρενέργειες σε ορισμένους ανθρώπους. Παρόλα αυτά, οι γιατροί πιστεύουν ότι τα οφέλη των στατινών υπερτερούν των κινδύνων που σχετίζονται με τις ανεπιθύμητες ενέργειες. Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις για τη διαχείριση των παρενεργειών, εάν αυτές γίνουν ενοχλητικές.

Αυτό το άρθρο θα εξετάσει τις παρενέργειες των στατινών και τον τρόπο διαχείρισής τους.

Τι είναι οι στατίνες;

Οι στατίνες χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με τη διατροφή και την άσκηση για τη θεραπεία της υπερχοληστεριναιμίας (υψηλά επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα).

Οι στατίνες ανήκουν στην κατηγορία των συνταγογραφούμενων φαρμάκων που ονομάζονται αναστολείς του ενζύμου της υδροξυμεθυλογλουταρυλο-συνένζυμου Α (HMG CoA) της αναγωγάσης. Δρουν μειώνοντας την παραγωγή χοληστερόλης στο ήπαρ.

Οι στατίνες μειώνουν τη χοληστερόλη χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνών (LDL), γνωστή και ως κακή χοληστερόλη, και τα επίπεδα τριγλυκεριδίων στο αίμα. Αυξάνουν επίσης τη συγκέντρωση της λιποπρωτεΐνης υψηλής πυκνότητας (HDL), γνωστής και ως καλής χοληστερόλης.

Οι στατίνες χρησιμοποιούνται επίσης ευρέως και έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές στην πρόληψη των αθηρωματικών αγγειακών νόσων, κυρίως μέσω της μείωσης των συγκεντρώσεων της LDL στο πλάσμα.

Παρενέργειες των στατινών

Οι στατίνες έχουν καλό προφίλ ασφάλειας και αποτελεσματικότητας όσον αφορά τη βελτίωση των επιπέδων χοληστερόλης. Ωστόσο, μπορεί να προκαλέσουν ορισμένες παρενέργειες.

Τα οφέλη από τη λήψη στατινών γενικά υπερτερούν των παρενεργειών, αλλά αυτές εξακολουθούν να είναι ενοχλητικές για ορισμένους ανθρώπους. Στις περισσότερες περιπτώσεις, είναι αναστρέψιμες, αλλά μερικές φορές απαιτούν τη διακοπή της θεραπείας για κάποιο χρονικό διάστημα.

Ορισμένες πιο συχνές ήπιες παρενέργειες των στατινών είναι οι εξής:

• Δυσκοιλιότητα
• Διάρροια
• Ζάλη
• Αέρια
• Πονοκέφαλος
• Μυϊκοί/αρθρικοί πόνοι
• Ναυτία
• Διαταραχές στο στομάχι

Άλλες πιθανές αναστρέψιμες παρενέργειες είναι οι ακόλουθες:

• Απώλεια μνήμης και σύγχυση 
• Αυξημένο σάκχαρο στο αίμα
• Αυξημένα επίπεδα του ενζύμου αιμοσφαιρίνης A1C

Σε ορισμένους ανθρώπους, οι στατίνες μπορεί να προκαλέσουν μερικές σοβαρές παρενέργειες. Ωστόσο, αυτές είναι γενικά ασυνήθιστες. Ορισμένες άλλες σπάνιες σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες των στατινών είναι οι παρακάτω:

• Ηπατική βλάβη
• Νεφρική βλάβη
• Μυϊκές διαταραχές
• Αιμορραγικά εγκεφαλικά επεισόδια

Ο κίνδυνος των παραπάνω είναι σπάνιος και σχετίζεται με υψηλότερες δόσεις του φαρμάκου. Οι γιατροί πιστεύουν ότι τα οφέλη των στατινών αντισταθμίζουν τους κινδύνους αυτών των παρενεργειών.

Μυϊκός πόνος και δυσφορία

Ορισμένοι άνθρωποι αναφέρουν ήπιο μυϊκό πόνο και ευαισθησία κατά τη λήψη στατινών. Ωστόσο, ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι οι περισσότερες αναφορές για μυϊκό πόνο μπορεί στην πραγματικότητα να μην οφείλονται στην ίδια τη στατίνη.

Εάν οι ανεπιθύμητες ενέργειες γίνουν ιδιαίτερα ενοχλητικές, ο γιατρός σας μπορεί να μειώσει τη δόση.

Σπάνια, οι σοβαρές καταστάσεις μπορεί να αφορούν έναν τύπο μυϊκής διαταραχής που ονομάζεται ραβδομυόλυση, η οποία μπορεί να προκαλέσει τα ακόλουθα συμπτώματα:

• Σοβαρές μυϊκές κράμπες, πόνους ή δυσφορία
• Σκουρόχρωμα ούρα
• Ακραία αδυναμία ή κόπωση

Παράγοντες κινδύνου για την εκδήλωση ανεπιθύμητων ενεργειών

Οι στατίνες είναι σχετικά ασφαλείς για τους περισσότερους ανθρώπους. Ωστόσο, δεν συνιστώνται σε ορισμένες περιπτώσεις. Μερικοί άνθρωποι διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ανεπιθύμητων ενεργειών. Σε αυτούς περιλαμβάνονται οι εξής περιπτώσεις:

• Λήψη άλλων φαρμάκων για τη μείωση των επιπέδων χοληστερόλης ή φαρμάκων που αλληλεπιδρούν με τις στατίνες
• Εγκυμοσύνη
• Είστε 80 ετών και άνω
• Έχετε νεφρική ή ηπατική νόσο
• Καταναλώνετε αλκοόλ σε υπερβολική ποσότητα
• Έχετε υποθυρεοειδισμό
• Έχετε νευρομυϊκή διαταραχή, όπως είναι η αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση (ALS)

Αλληλεπίδραση φαρμάκων και τροφίμων

Οι στατίνες μπορεί να αλληλεπιδράσουν με ορισμένα φάρμακα και να προκαλέσουν αυξημένο κίνδυνο μυϊκού τραυματισμού:

• Φάρμακα που μειώνουν τη χοληστερόλη, γνωστά ως φιβράτες
• Υψηλότερες δόσεις νιασίνης
• Ranexa (ρανολαζίνη), που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της στηθάγχης
• Κολχικίνη, ένα φάρμακο για τη θεραπεία της ουρικής αρθρίτιδας

Ακολουθήστε μια υγιεινή διατροφή ενώ παίρνετε στατίνες. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να τρώτε λιγότερα λιπαρά.

Αποφύγετε την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων χυμού γκρέιπφρουτ ενώ λαμβάνετε στατίνες. Η υπερβολική κατανάλωση χυμού γκρέιπφρουτ μπορεί να αυξήσει την ποσότητα του φαρμάκου στο αίμα και να αυξήσει τον κίνδυνο μυϊκών διαταραχών. Ωστόσο, ένα ποτήρι χυμού 240 ml ή ένα γκρέιπφρουτ μπορεί να καταναλωθεί με ασφάλεια.

Πώς να διαχειριστείτε τις παρενέργειες που προκαλούν οι στατίνες

Σε πολλές περιπτώσεις, τα οφέλη της θεραπείας με στατίνες υπερτερούν του κινδύνου εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών. Ωστόσο, σε ορισμένα άτομα, οι παρενέργειες μπορεί να είναι αρκετά σοβαρές ώστε να οδηγήσουν τον γιατρό να επιτρέψει τη διακοπή των στατινών.

Για να ανακουφιστείτε από τις παρενέργειες που θεωρείται ότι προκαλούνται από τις στατίνες, συζητήστε τα παρακάτω μέτρα με τον γιατρό σας:

• Διακοπή της θεραπείας με στατίνες για τη μείωση των παρενεργειών
• Αλλαγή σε άλλο φάρμακο που μειώνει τη χοληστερόλη
• Μείωση της δόσης
• Πραγματοποίηση αλλαγών που αφορούν τον τρόπο ζωής για τη μείωση των επιπέδων χοληστερόλης, όπως η διατροφή με χαμηλά λιπαρά, η τακτική άσκηση και η διακοπή του καπνίσματος

Ορισμένοι πιστεύουν επίσης ότι η λήψη συμπληρωμάτων συνένζυμου Q10 (coQ10) μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση της μυϊκής νόσου. Ωστόσο, τα επιστημονικά δεδομένα σχετικά με αυτό το ζήτημα είναι ανάμεικτα και πολλές μελέτες δεν δείχνουν μεγάλο όφελος από τη λήψη συμπληρωμάτων CoQ10 για το σκοπό αυτό.

Οι στατίνες μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής ή εγκεφαλικού επεισοδίου και ο κίνδυνος απειλητικών για τη ζωή παρενεργειών από τις στατίνες είναι πολύ χαμηλός.