Σταφυλόκοκκος – Σταφυλοκοκκικές λοιμώξεις

Οι σταφυλοκοκκικές λοιμώξεις προκαλούνται από το βακτήριο Σταφυλόκοκκος που εισέρχεται στο σώμα του ανθρώπου συνήθως από μία πληγή στο δέρμα.

Ο Χρυσίζων Σταφυλόκοκκος είναι ο πιο συχνός τύπος του βακτηρίου που μολύνει τον άνθρωπο, αν και έχουν ταυτοποιηθεί περισσότεροι από άλλοι 30 τύποι.

Παρά το γεγονός ότι ο σταφυλόκοκκος ζει κανονικά στη μύτη ή στο δέρμα ορισμένων υγιών ατόμων χωρίς συνέπειες, οι λοιμώξεις από το βακτήριο αυτό μπορούν να προκαλέσουν αποστήματα, κυτταρίτιδα ή άλλες δερματικές παθήσεις και μπορούν λιγότερο συχνά να μολύνουν την κυκλοφορία του αίματος ή άλλα όργανα (π.χ. καρδιά, πνεύμονα ή οστά).

Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα αντιβιοτικά μπορούν να θεραπεύσουν με επιτυχία τις λοιμώξεις από σταφυλόκοκκο. Ωστόσο, ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι ανθεκτικές και ακόμη και απειλητικές για τη ζωή.

Συμπτώματα σταφυλοκοκκικής λοίμωξης

Τα συμπτώματα μιας λοίμωξης από σταφυλόκοκκο εξαρτώνται από τον τύπο της λοίμωξης που προκαλεί.

Ο σταφυλόκοκκος συνδέεται συχνότερα με δερματικές λοιμώξεις, όπως αποστήματα, θυλακίτιδα (σπυράκι με πύον), μολυσματικό κηρίο ( βλάβες στο δέρμα με κιτρινωπό λέπι που κολλάει πάνω στην υγρή βλάβη), δοθιήνας, ψευδάνθρακας και κυτταρίτιδα (ερυθρό και πρησμένο δέρμα)

Συμπτώματα όπως οίδημα, αυξημένη θερμοκρασία, ερυθρότητα και πόνος ή πόνος μέσα ή γύρω από τη μολυσμένη περιοχή είναι τα πιο συνηθισμένα.

Μερικές φορές, εμφανίζεται πυρετός και το μολυσμένο δέρμα μπορεί να παράγει πύον.

Εάν τα βακτήρια του σταφυλόκοκκου εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος, μπορεί να αναπτυχθεί σήψη, η οποία είναι πολύ σοβαρή και δυνητικά θανατηφόρα κατάσταση.

Άλλες σοβαρές λοιμώξεις από σταφυλόκοκκο (των οποίων τα συμπτώματα είναι μοναδικά για τον προσβεβλημένο ιστό ή όργανο) είναι οι εξής:

Οστεομυελίτιδα (λοίμωξη του οστού)
Πνευμονία (λοίμωξη των πνευμόνων)
Ενδοκαρδίτιδα (λοίμωξη των βαλβίδων της καρδιάς)
Μηνιγγίτιδα (λοίμωξη των μηνίγγων, των μεμβρανών που περιβάλλουν τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό)
Επισκληρίδιο απόστημα (λοίμωξη του επισκληρίδιου χώρου)
Σηπτική αρθρίτιδα (λοίμωξη μίας άρθρωσης)
Λοίμωξη τεχνητών

Ο σταφυλόκοκκος μπορεί επίσης να προκαλέσει:

Σύνδρομο τοξικού σοκ
Αποφολιδωτικό δερματικό σύνδρομο
Τροφική δηλητηρίαση
Μαστίτιδα
Ουρολοιμώξεις που σχετίζονται με τοποθέτηση ουροκαθετήρων

Πότε να ζητείται άμεση ιατρική βοήθεια

Παρά το γεγονός ότι τα συμπτώματα μιας λοίμωξης από σταφυλόκοκκο ποικίλουν αρκετά (με βάση το προσβεβλημένο όργανο), τα παρακάτω συμπτώματα δικαιολογούν αναζήτηση άμεσης ιατρικής φροντίδας:

Σοβαρός πονοκέφαλος, δυσκαμψία του αυχένα και πυρετός
Επώδυνο εξάνθημα ή εξάνθημα που σχετίζεται με πυρετό
Γρήγορος καρδιακός ρυθμός ή/και ρυθμός αναπνοής
Πόνος στο στήθος ή δυσκολία στην αναπνοή
Σοβαρός ή επίμονος εμετός ή διάρροια ή/και σημάδια αφυδάτωσης
Πρήξιμο ή πόνος γύρω από ένα τεχνητό πρόσθετο όπως φλεβικό καθετήρα, βηματοδότη ή τεχνητή άρθρωση

Αιτίες

Πολλοί διαφορετικοί τύποι σταφυλόκοκκου ζουν στο ανθρώπινο σώμα (το φαινόμενο ονομάζεται αποικισμός).

Για παράδειγμα, ο Staphylococcos aureus αποικίζει τις μύτες περίπου του 30% των υγιών ανθρώπων και το δέρμα περίπου του 20% των ανθρώπων.

Η λοίμωξη από σταφυλόκοκκο έχει ως βασική προϋπόθεση τον αποικισμό.

Εκτός από τον αποικισμό του στους ανθρώπους, ο σταφυλόκοκκος μπορεί να ζήσει και σε αντικείμενα, όπως σε πόμολα ή σε αθλητικό εξοπλισμό.

Ένα άτομο μπορεί να αποικιστεί από σταφυλόκοκκο απλά και μόνο αγγίζοντας το δέρμα κάποιου που έχει αποικίες σταφυλόκοκκου ή αγγίζοντας ή κάνοντας κοινή χρήση ενός μολυσμένου αντικείμενου (π.χ. μια πετσέτα ή ξυράφι).⁷

Ωστόσο, ο αποικισμός δεν είναι ταυτόσημος με μια λοίμωξη. Ο αποικισμός με σταφυλόκοκκο δεν προκαλεί συμπτώματα.

Από την άλλη, όταν ο σταφυλόκοκκος εισέρχεται στο σώμα προκαλώντας λοίμωξη, εμφανίζονται συμπτώματα.

Τα βακτήρια πιο συχνά βρίσκουν το δρόμο τους μέσα από ένα άνοιγμα στο δέρμα (π.χ. ένα μικρό κόψιμο από ξύρισμα ή μια πληγή από τραύμα).

Παρά το ότι ο καθένας μπορεί να αναπτύξει μια λοίμωξη από σταφυλόκοκκο, υπάρχουν παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο.

Ορισμένοι από τους παράγοντες κινδύνου είναι οι εξής:

Η πολύ μικρή ή πολύ μεγάλη ηλικία
Μία χρόνια πάθηση του δέρματος ή των πνευμόνων
Μία ανοιχτή ή χαίνουσα πληγή
Η χρήση φαρμάκων που αποδυναμώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα (ε.. ζ., κορτικοστεροειδή)
Χρήση ενέσιμων ναρκωτικών, όπως οπιοειδών
Η νοσηλεία ή η διαβίωση σε κέντρο μακροχρόνιας φροντίδας, όπως σε ένα γηροκομείο
Ο σακχαρώδης διαβήτης ή ο HIV
H μεταμόσχευση οργάνων ή η τοποθέτηση μίας ιατρικής συσκευής (π.χ., τεχνητή βαλβίδα καρδιάς, βηματοδότης, ή ένωση)
Η αιμοκάθαρση
Μία μακροχρόνια κατασκευή ενδοαγγειακής πρόσβασης (π.χ. ένας καθετήρας χημειοθεραπείας ή μία φίστουλα).

Διάγνωση

Η διάγνωση μιας λοίμωξης από σταφυλόκοκκο απαιτεί τη λήψη καλού ιατρικού ιστορικού, πλήρη κλινική εξέταση και συχνά εξετάσεις, όπως βακτηριακή καλλιέργεια ή διάφορες εξετάσεις αίματος.

Ιατρικό Ιστορικό και Κλινική Εξέταση

Το ιατρικό ιστορικό και η κλινική εξέταση θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένα στην ιδιαίτερη συμπτωματολογία του ασθενούς.

Για παράδειγμα, για μια πιθανή δερματική λοίμωξη, ο θεράπων γιατρός θα επιθεωρήσει το προσβεβλημένο δέρμα για αυξημένη θερμοκρασία, ερυθρότητα, ευαισθησία και ξηρότητα.

Θα αναζητηθούν επίσης συμπτώματα που μπορεί να υποκρύπτουν μία πιο σοβαρή λοίμωξη (π.χ. πυρετό ή πόνους στο σώμα), καθώς και πιθανή έκθεση και παράγοντες κινδύνου για σταφυλοκοκκική λοίμωξη.

Μια βασική πτυχή της κλινικής εξέτασης είναι η αξιολόγηση των ζωτικών σημείων του ασθενούς—αρτηριακή πίεση, καρδιακός ρυθμός, ρυθμός αναπνοής και θερμοκρασία—καθώς τα μη φυσιολογικά ευρήματα μπορεί να υποδηλώνουν κάποιου είδους σοβαρή λοίμωξη.

Βακτηριακή Καλλιέργεια και άλλες εξετάσεις

Η βακτηριακή καλλιέργεια χρησιμοποιείται για την οριστική διάγνωση μιας δερματικής λοίμωξης που προκαλείται από σταφυλόκοκκο.

Άλλες εξετάσεις που μπορεί να ζητηθούν προκειμένου να αξιολογηθεί η σοβαρότητα της λοίμωξης είναι μία γενική εξέταση αίματος, ένα πλήρες μεταβολικό προφίλ (CMP) το οποίο είναι μία εξέταση που μετρά τα επίπεδα 14 ουσιών στο αίμα και παρέχει σημαντικές πληροφορίες αναφορικά με τη χημική ισορροπία και τον μεταβολισμό του οργανισμού και η τιμή της C αντιδρώσας πρωτεΐνης.

Θεραπεία

Μόλις διαγνωστεί η λοίμωξη από σταφυλόκοκκο, η χρήση αντιβίωσης είναι η βασική θεραπεία.

Τα αντιβιοτικά μπορούν να χορηγηθούν τοπικά (στο δέρμα), από το στόμα ή ενδοφλεβίως (μέσω της φλέβας).

Το συγκεκριμένο αντιβιοτικό που επιλέγεται εξαρτάται από δύο κύριους παράγοντες:

Τη σοβαρότητα της λοίμωξης
Εάν τα βακτήρια του σταφυλόκοκκου είναι ανθεκτικά σε συγκεκριμένα αντιβιοτικά

Σοβαρότητα της λοίμωξης

Οι ήπιες ή μέτριες λοιμώξεις από σταφυλόκοκκο μπορούν γενικά να αντιμετωπιστούν με τοπικά ή από του στόματος αντιβιοτικά.

Για παράδειγμα, ένα τοπικό αντιβιοτικό όπως το Bactroban (μουπιροσίνη) θεωρείται ότι αντιμετωπίζει ήπιες περιπτώσεις μολυσματικού κήριου και θυλακίτιδας.

Ομοίως, ένα αντιβιοτικό που λαμβάνεται από το στόμα, όπως η κεφαλεξίνη,μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία της μαστίτιδας ή της μη πυώδους κυτταρίτιδας (κυτταρίτιδα χωρίς έκκριση πύου και δίχως απόστημα).

Τα ενδοφλέβια αντιβιοτικά, όπως η βανκομυκίνη, που χορηγούνται απευθείας στην κυκλοφορία του αίματος, είναι απαραίτητα για τη θεραπεία σοβαρών λοιμώξεων σταφυλόκοκκου, όπως οστεομυελίτιδα, πνευμονία και σήψη.

Αντίσταση

Ενώ πολλές λοιμώξεις από σταφυλόκοκκο μπορούν να αντιμετωπιστούν με μεθικιλλίνη ή με παρόμοιο αντιβιοτικό, όπως η κεφαλεξίνη, ορισμένα βακτήρια σταφυλόκοκκου είναι ανθεκτικά στη μεθιτσιλίνη.

Αυτά τα βακτήρια ονομάζονται ανθεκτικά στη μεθικιλλίνη Staphylococcus aureus (MRSA).

Για να καθορίσει ποια αντιβιοτικά είναι αποτελεσματικά κατά του σταφυλόκοκκου, ο θεράπων γιατρός μπορεί να κάνει ένα αντιβιόγραμμα.

Το αντιβιόγραμμα ή τεστ ευαισθησίας χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό της ευαισθησίας των οργανισμών που εμπλέκονται σε διάφορες λοιμώξεις στα αντιμικροβιακά φάρμακα, όταν η ευαισθησία του μικροοργανισμού δεν μπορεί να προβλεφθεί με βάση την ταυτότητα του.

Η ευαισθησία στα αντιβιοτικά χρησιμοποιείται μερικές φορές για την παρακολούθηση των νοσοκομειακών λοιμώξεων όπως του ανθεκτικού στη μεθικιλλίνη Staphylococcus aureus (MRSA) και την αξιολόγηση της αντοχής σε νέα αντιμικροβιακά φάρμακα.

Στη συνέχεια, με βάση το πού εντοπίζεται η λοίμωξη, ο θεράπων γιατρός μπορεί να επιλέξει να θεραπεύσει τη λοίμωξη MRSA με ένα συγκεκριμένο αντιβιοτικό που χορηγείται από το στόμα ή ενδοφλέβια.

Οι ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις MRSA είναι συνήθως σοβαρές και δυνητικά απειλητικές για τη ζωή. Χρειάζονται θεραπεία με ενδοφλέβιο αντιβιοτικό όπως βανκομυκίνη ή Cubicin (δαπτομυκίνη).

Μόλις λάβουν εξιτήριο από το νοσοκομείο, οι ασθενείς συχνά πηγαίνουν στο σπίτι με από του στόματος ή ενδοφλέβια αντιβιοτικά που χορηγούνται μέσω ενός Περιφερικά Εισαγόµενου Κεντρικού Καθετήρα (PICC line).

Η εξωνοσοκομειακή λοίμωξη από MRSA σχετίζεται με μολύνσεις που μεταδίδονται μέσω στενής προσωπικής επαφής με ένα μολυσμένο άτομο ή μέσω άμεσης επαφής με μία μολυσμένη πληγή.

Αυτός ο τύπος λοίμωξης μπορεί επίσης να εμφανιστεί λόγω κακής υγιεινής, όπως μη συχνό ή μη σωστό πλύσιμο χεριών.

Οι εξωνοσοκομειακές λοιμώξεις από MRSA συνήθως βελτιώνονται με από του στόματος χορηγούμενα αντιβιοτικά όπως τριμεθοπρίμη-σουλφαμεθοξαζόλη ή κλινδαμυκίνη.

Άλλες θεραπείες

Είναι σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι η θεραπεία των λοιμώξεων από σταφυλόκοκκο μπορεί να περιλαμβάνει και πρόσθετες θεραπείες εκτός των αντιβιοτικών.

Για παράδειγμα, ένα απόστημα συνήθως απαιτεί τομή και παροχέτευση (όπου αφαιρείται το πύον).

Ομοίως, μια μολυσμένη άρθρωση (σηπτική αρθρίτιδα) συνήθως περιλαμβάνει παροχέτευση του χώρου των αρθρώσεων, επιπρόσθετα της θεραπείας με αντιβιοτικά.

Για ένα μολυσμένο οστό ή προσθετική άρθρωση, απαιτείται χειρουργική αφαίρεση μαζί με αντιβιοτικά.

Η χειρουργική αποσυμφόρηση, μαζί με τα αντιβιοτικά, χρησιμοποιείται για τη θεραπεία των σταφυλοκοκκικών επισκληρίδιων αποστημάτων.

Πρόληψη

Η καλή υγιεινή των χεριών και η προσωπική υγιεινή αποτελούν την ουσία της πρόληψης λοιμώξεων από σταφυλόκοκκο.

Αυτό σημαίνει σχολαστικό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό, αποφυγή κοινής χρήσης προσωπικών αντικειμένων με άλλους και κάλυψη τυχόν πληγών με επίδεσμο μέχρι να επουλωθούν.

Για τους ασθενείς στο νοσοκομείο με λοιμώξεις από MRSA, οι προφυλάξεις μέσω της απομόνωσης – όπως η χρήση ποδιών και γαντιών μιας χρήσης – συμβάλλουν στην πρόληψη της εξάπλωσης της λοίμωξης στο προσωπικό και σε άλλους ασθενείς.

Ο εξοπλισμός μιας χρήσης, όπως τα στηθοσκόπια μιας χρήσης, συνηθίζονται επίσης πάρα πολύ.

Εν κατακλείδι

Το συμπέρασμα εδώ είναι ότι ένα συνήθως ακίνδυνο βακτήριο, ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές λοιμώξεις.

Προκειμένου να προληφθούν τα χειρότερα, είναι απαραίτητο το καλό πλύσιμο των χεριών, ενδελεχώς και συχνά και η αναζήτηση ιατρικής φροντίδας αμέσως μετά την εμφάνιση σημείων λοίμωξης όπως η ερυθρότητα στο δέρμα, η τοπική άνοδος της θερμοκρασίας, ο πυρετός, τα ρίγη, οι πόνοι στο σώμα και άλλα ασυνήθη συμπτώματα.