Η συναισθηματική κακοποίηση, γνωστή και ως ψυχολογική κακοποίηση, είναι ένα μοτίβο συμπεριφοράς που διαιωνίζεται από έναν γονέα και προκαλεί στο παιδί συναισθηματική δυσφορία, βλάπτει την αίσθηση της αυτοεκτίμησής του και επηρεάζει τη συναισθηματική του ανάπτυξη. Μπορεί να συμπεριλαμβάνει απόρριψη, συνεχή κριτική, απειλές ή συναισθηματική παραμέληση.
Αυτό το άρθρο εξετάζει τα είδη της συναισθηματικής κακοποίησης, τα σημάδια που πρέπει να αναζητήσετε στα παιδιά και τις επιπτώσεις που έχει σε όσους έχουν βιώσει αυτή την εμπειρία.
Επιπολασμός της παιδικής κακοποίησης, παράγοντες κινδύνου και λήψη βοήθειας
Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC), η παιδική κακοποίηση και παραμέληση είναι πάρα πολύ συχνές στις Ηνωμένες Πολιτείες, με 1 στα 7 παιδιά να πέφτει θύμα. Παρά το γεγονος ότι κάθε παιδί μπορεί να πέσει θύμα συναισθηματικής κακοποίησης, τα CDC σημειώνουν ότι τα παιδιά που ζουν σε συνθήκες φτώχειας διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο κακοποίησης.
Παρόλο που η συναισθηματική κακοποίηση δεν αφήνει γρατζουνιές ή μώλωπες, μπορεί να αφήσει σοβαρά συναισθηματικά τραύματα και να είναι εξίσου επιζήμια για ένα παιδί με τη σωματική ή τη σεξουαλική κακοποίηση.
Ωστόσο, επειδή δεν αφήνει σωματικά σημάδια, μπορεί να είναι πιο δύσκολο να αναγνωριστεί και πιο δύσκολο να αποδειχθεί, οπότε οι άνθρωποι και οι αρχές επιβολής του νόμου μπορεί να είναι λιγότερο πιθανό να παρέμβουν και να βοηθήσουν το παιδί.
Παρ’ όλα αυτά, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η κακοποίηση παιδιών από γονείς ή νόμιμους κηδεμόνες παιδιών κάτω των 18 ετών αποτελεί έγκλημα, το οποίο τιμωρείται.
Στην ευρωπαϊκή περιφέρεια εκτιμάται ότι πριν από την ηλικία των 18 ετών, 18 εκατομμύρια παιδιά έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση, 44 εκατομμύρια σωματική κακοποίηση και 55 εκατομμύρια συναισθηματική κακοποίηση.
Σε περίπτωση σοβαρής κακοποίησης ενδέχεται να επέλθει θάνατος και πάνω από 850 παιδιά ηλικίας κάτω των 15 ετών πεθαίνουν κάθε χρόνο εξαιτίας της. Οι μη θανατηφόρες συνέπειες είναι σοβαρές με εκτεταμένες επιπτώσεις στη σωματική, ψυχική και κοινωνική ευημερία των παιδιών. Η παιδική κακοποίηση αποτελεί κύρια αιτία ανισότητας και κοινωνικής αδικίας, με τους φτωχότερους και μειονεκτούντες πληθυσμούς να κινδυνεύουν περισσότερο.
Είδη συναισθηματικής κακοποίησης από τους γονείς
Αυτοί είναι μερικοί από τους τύπους συναισθηματικής κακοποίησης που μπορεί να βιώσουν τα παιδιά από τους γονείς τους:
- Συνεχής κριτική στο παιδί
- Κατηγορία προς το παιδί για τα προβλήματα των ενηλίκων
- Απόρριψη του παιδιού επανειλημμένα
- Απόρριψη των συναισθημάτων του παιδιού
- Σκόπιμη πρόκληση συναισθηματικού πόνου στο παιδί
- Γελοιοποίηση του παιδιού ή χλευασμός του
- Εξευτελισμός ή δημόσια διαπόμπευση του παιδιού
- Να μιλάτε υποτιμητικά στο παιδί
- Να βρίζετε το παιδί
- Να θυμώνετε συχνά με το παιδί
- Να φωνάζετε ή να βρίζετε το παιδί
- Απειλή εγκατάλειψης του παιδιού
- Απειλές ότι θα βλάψετε το παιδί ή τα μέλη της οικογένειάς του, τους φίλους ή τα κατοικίδια ζώα.
- Εκφοβισμός ή τρομοκράτηση του παιδιού
- Εξαναγκασμός ή χειραγώγηση του παιδιού
- Κακοποίηση του παιδιού
- Συχνή παρενόχληση ή πείραγμα του παιδιού
- Αγνόηση του παιδιού ή χρησιμοποίηση της σιωπής για τον έλεγχο της συμπεριφοράς του
- Στέρηση της αγάπης, της υποστήριξης και της καθοδήγησης
- Παραμέληση της φροντίδας του παιδιού και των αναγκών του
- Να επιτρέπει κανεις στο παιδί να γίνεται μάρτυρας ενδοοικογενειακής βίας και κακοποίησης
Η συναισθηματική κακοποίηση μπορεί να διαιωνίζεται δια ζώσης ή διαδικτυακά, μέσω μηνυμάτων SMS, μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, μέσων κοινωνικής δικτύωσης και άλλων ψηφιακών εφαρμογών ή πλατφορμών.
Σημάδια συναισθηματικής κακοποίησης
Τα σημάδια των ψυχικά κακοποιημένων παιδιών:
- Ξαφνικές αλλαγές στη συμπεριφορά ή στις σχολικές επιδόσεις
- Επιφυλακτική συμπεριφορά, σαν να περιμένουν να συμβεί κάτι κακό
- Νευρικότητα κοντά σε συγκεκριμένα άτομα
- Τάση να αποφεύγουν να βρίσκονται κοντά σε συγκεκριμένα άτομα
- Απόσυρση ή έλλειψη ανταπόκρισης
- Υπερβολικά παθητική ή υποχωρητική συμπεριφορά
- Πρόωρη άφιξη και καθυστερημένη αναχώρηση από το σχολείο ή άλλες δραστηριότητες
- Απροθυμία για επιστροφή στο σπίτι
- Έλλειψη εποπτείας από ενήλικα
- Συναισθηματική δυσφορία ή ταραχή
- Επιθετικότητα ή οργή
Σημάδια συναισθηματικά κακοποιητικών γονέων:
- Σπάνια αγγίζουν το παιδί ή δείχνουν στοργή
- Δηλώνουν ότι δεν συμπαθούν το παιδί
- Περιγράφουν το παιδί ως βάρος
- Δείχνουν ελάχιστο ενδιαφέρον για το παιδί και αρνούνται τη βοήθεια των άλλων
- Απαιτούν σχολικές επιδόσεις και αθλητικές επιδόσεις τις οποίες το παιδί δεν μπορεί να επιτύχει
- Επιπλήττουν το παιδί μπροστά στους φίλους, τους δασκάλους ή τους γείτονές του.
- Αρνούνται ότι υπάρχουν προβλήματα στο σπίτι ή στο σχολείο
- Λένε στους δασκάλους και τους άλλους φροντιστές να πειθαρχήσουν σκληρά το παιδί αν δεν συμπεριφέρεται σωστά
Οι επιπτώσεις της συναισθηματικής κακοποίησης από τους γονείς
Η συναισθηματική κακοποίηση μπορεί να κάνει ένα παιδί να αισθάνεται ανεπιθύμητο, χωρίς αγάπη, άχρηστο και προβληματικό, σύμφωνα με μια μελέτη του 2014.
Τα παιδιά που μεγαλώνουν με γονείς που ασκούν κακοποίηση μπορεί να μην είναι σε θέση να αναγνωρίσουν την κακοποίηση, αφού αυτό είναι το μόνο που γνωρίζουν. Μπορεί να κατηγορούν τον εαυτό τους για τις πράξεις των γονέων τους και να μεγαλώνουν πιστεύοντας ότι δεν αξίζουν αγάπη ή σεβασμό.
Η συναισθηματική κακοποίηση μπορεί να είναι βαθιά επιζήμια για τα παιδιά και να έχει δια βίου συνέπειες που επιμένουν και μετά το τέλος της κακοποίησης. Ακολουθούν μερικές από τις αρνητικές συνέπειες που μπορεί να βιώσει ένα παιδί ως αποτέλεσμα της συναισθηματικής κακοποίησης:
- Γνωστικές δυσκολίες, όπως δυσκολία στην προσοχή, στη μάθηση και στη μνήμη
- Σχολικά προβλήματα, όπως λιγότερη παρουσία στο σχολείο, κακές σχολικές επιδόσεις και προβλήματα πειθαρχίας.
- Προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως κατάθλιψη, άγχος, διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD) και χαμηλή αυτοεκτίμηση.
- Συναισθηματικά προβλήματα, όπως δυσκολία ερμηνείας, επικοινωνίας, επεξεργασίας και ρύθμισης των συναισθημάτων
- Χρήση ουσιών, όπως η χρήση αλκοόλ, νικοτίνης ή ναρκωτικών σε νεαρή ηλικία
- Προβλήματα συμπεριφοράς, όπως η επίδειξη κακής συμπεριφοράς, η παράξενη συμπεριφορά ή η σκληρή προσπάθεια να ευχαριστήσει τους άλλους
- Αλλαγές στο σωματικό βάρος και την όρεξη, οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε διατροφικές διαταραχές, διατροφικές ελλείψεις και υποσιτισμό
- Προβλήματα ύπνου, όπως αϋπνία ή εφιάλτες
- Σωματικοί πόνοι, που δεν έχουν άλλη διακριτή αιτία και δεν φαίνεται να βελτιώνονται με τη θεραπεία
- Επαγγελματικά προβλήματα, ως αποτέλεσμα του χαμηλότερου μορφωτικού επιπέδου, των περιορισμένων ευκαιριών απασχόλησης και του αυξημένου κινδύνου παραβατικότητας
- Προβλήματα σχέσεων, λόγω κυρίως ανθυγιεινών δυναμικών που διαμορφώνονται
- Κάποιος πάει να σας βγάλει τρελό. Δεν είναι πάντα η ιδέα σας (Gaslighting)
- Με ποιούς τρόπους μπορεί να μας αρρωστήσει το στρες και το άγχος
- Μήπως φταίνε τα food delivery apps για τα παραπάνω κιλά σας;
- ΔΕΠΥ: Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας
- Πώς η συναισθηματική κακοποίηση κατά την παιδική ηλικία αλλάζει τον εγκέφαλο του ανθρώπου
Ιατρική Ομάδα Medbox
Κάθε χρόνο, βοηθάμε χιλιάδες ανθρώπους να βρουν απαντήσεις σε σημαντικές ερωτήσεις για την υγεία τους με τα άρθρα μας που έχουν γραφτεί από ειδικούς, ιατρικά αναθεωρημένα σε εκατοντάδες θέματα υγείας.