Τα αποκαλούμενα “ενεργειακά ποτά” προωθούνται ως ένας τρόπος για την ενίσχυση του μυαλού και του σώματός σας, βελτιώνοντας την προσοχή και τη συγκέντρωσή σας και κάνοντάς σας να είστε σε εγρήγορση. Και αυτές οι μάρκες ποτών, όπως τα Red Bull, 5-hour ENERGY, Monster και Prime, συνεχίζουν να εξαφανίζονται από τα ράφια των καταστημάτων. Το 2023, μόνο η Red Bull σημείωσε πωλήσεις ύψους περίπου 7,34 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Αλλά όπως λένε, ό,τι λάμπει δεν είναι χρυσός. Όσο δημοφιλή και αν είναι, οι ισχυρισμοί για τα οφέλη αυτών των ποτών που είναι γεμάτα καφεΐνη και ζάχαρη μεγατόνων ενδέχεται να μην αξίζουν και τόσα πολλά. Στην πραγματικότητα, μπορεί ακόμη και να ενέχουν κάποιους σοβαρούς κινδύνους για την υγεία, αν δεν είστε προσεκτικοί. Έτσι, πριν πιείτε ένα απ’ αυτά, δείτε τι πρέπει να γνωρίζετε.
Τα είδη των ενεργειακών ποτών
Μια ολόκληρη γκάμα ποτών που κυκλοφορούν σήμερα στην αγορά μπορούν να σας προσφέρουν μια γρήγορη δόση καφεΐνης. Ο καφές, φυσικά, είναι το Νο 1 προϊόν για την τόνωση.
Ως επί το πλείστον, ο καφές θεωρείται ασφαλής. Αυτό ισχύει εάν δεν ξαναγεμίζετε το φλιτζάνι του καφέ σας καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας.
Αλλά πέρα από το μέγεθος, τι γίνεται αν θέλετε ένα ισχυρότερο, πιο γρήγορο τονωτικό κύμα από αυτό που μπορεί να σας δώσει ένα κανονικό φλιτζάνι καφέ; Οι οπαδοί των ενεργειακών ποτών θα ισχυριστούν ότι ένα κουτάκι ή ένα energy shot (μια πιο συμπυκνωμένη μορφή ενεργειακού ποτού) δεν είναι χειρότερο από το να πιείτε ένα φλιτζάνι καφέ. Ένα κουτάκι 250 ml Red Bull, για παράδειγμα, περιέχει 80 mg καφεΐνης. Και ένα φλιτζάνι καφέ 250 ml περιέχει 95 mg.
Ακούγεται ακίνδυνο, σωστά; Περιμένετε όμως. Όχι τόσο γρήγορα. Η καφεΐνη είναι μόνο ένα κομμάτι της όλης κατάστασης. Δείτε τι άλλο πρέπει να γνωρίζετε.
Τα υπέρ και τα κατά των ενεργειακών ποτών
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η κατανάλωση ενός ποτού γεμάτου καφεΐνη θα σας δώσει ένα κύμα ενέργειας και θα αυξήσει τη συγκέντρωσή σας. Έτσι, αν ετοιμάζεστε για ένα διαγώνισμα, αν δουλεύετε μεσάνυχτα στη δουλειά ή αν θέλετε να αυξήσετε τις αθλητικές σας επιδόσεις, η επιλογή ενός ενεργειακού ποτού μπορεί να φαντάζει προφανής. Αλλά ξέρετε πραγματικά τι πίνετε;
Τι περιέχει ένα ενεργειακό ποτό;
Εκτός από άφθονες ποσότητες καφεΐνης, τα ενεργειακά ποτά περιέχουν επίσης ένα ισχυρό παρασκεύασμα άλλων συστατικών όπως η ταυρίνη, ένα αμινοξύ, και εκχυλίσματα βοτάνων όπως το τζίνσενγκ και το γκουαρανά.
Από μόνα τους, αυτά τα συστατικά ενδέχεται να έχουν κάποια οφέλη για την υγεία – όπως η υποστήριξη της υγείας του εγκεφάλου και της καρδιάς, η βελτίωση της ενέργειας και της συγκέντρωσης και τα αντιοξειδωτικά και αντιφλεγμονώδη οφέλη – αλλά όταν τα συνδυάζετε με την επιπλέον καφεΐνη και τα πρόσθετα σάκχαρα σε ένα ενεργειακό ποτό, τότε μπορεί να πρόκειται για συνταγή ολέθρου.
Οι κίνδυνοι για την υγεία από τα ενεργειακά ποτά
Επομένως, πόσο κακό σας κάνουν τα ενεργειακά ποτά;
Η περιστασιακή κατανάλωση ενεργειακών ποτών από υγιείς ανθρώπους είναι μάλλον απίθανο να είναι επιβλαβής. Αλλά η τακτική κατανάλωσή τους μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο δυσμενών επιπτώσεων στην υγεία σας, ειδικά αν έχετε μια υφιστάμενη πάθηση.
Οι παρενέργειες των ενεργειακών ποτών είναι πολλές.
Ο συνδυασμός καφεΐνης και πρόσθετων σακχάρων στα ενεργειακά ποτά συνδέεται με μειωμένη ευαισθησία στην ινσουλίνη και αυξημένο σάκχαρο στο αίμα, επομένως μπορεί να μην αποτελούν έξυπνη επιλογή για όσους πάσχουν από διαβήτη.
Η κατανάλωση ενός ενεργειακού ποτού μπορεί επίσης να σας θέσει σε κίνδυνο για καταστάσεις όπως:
- Άγχος.
- Κατάθλιψη.
- Διάρροια.
- Ψευδαισθήσεις.
- Πονοκεφάλους.
- Μεταβολές της διάθεσης.
- Ναυτία.
- Γρήγορο καρδιακό ρυθμό (ταχυκαρδία).
- Εγκεφαλικό επεισόδιο.
- Φθορά των δοντιών.
- Αύξηση βάρους.
Ενεργειακά ποτά, εγκεφαλικά επεισόδια και καρδιακά προβλήματα – Θεέ μου!
Εκπλαγήκατε που είδατε το εγκεφαλικό επεισόδιο στην παραπάνω λίστα; Είναι αλήθεια. Τα ενεργειακά ποτά μπορούν επίσης να προκαλέσουν εγκεφαλικό επεισόδιο. Το εγκεφαλικό επεισόδιο είναι σαν καρδιακή προσβολή, αλλά στον εγκέφαλό σας. Η κατάσταση που μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλικό επεισόδιο μετά την κατάποση ενός ενεργειακού ποτού ονομάζεται σύνδρομο αναστρέψιμης εγκεφαλικής αγγειοσύσπασης. Αυτός ο ξαφνικός σπασμός των αιμοφόρων αγγείων στον εγκέφαλό σας μπορεί είτε να περιορίσει την παροχή αίματος είτε να προκαλέσει αιμορραγία.
Δεν είναι ασυνήθιστο για τους ανθρώπους να αισθάνονται νευρικότητα ή άγχος μετά την κατανάλωση αποκλειστικά καφεΐνης. Αλλά όταν καταναλώνετε υπερβολικές ποσότητες καφεΐνης και τη συνδυάζετε με τη διεγερτική δράση των πρόσθετων συστατικών, όπως το γκουαράνα, τότε είναι δυνατόν να ενισχυθούν οι ψυχολογικές και νευρολογικές επιδράσεις των εν λόγω συστατικών. Μπορεί επίσης να υπάρξουν καρδιαγγειακές επιπτώσεις, όπως αύξηση του καρδιακού ρυθμού και της αρτηριακής πίεσης, και μπορεί να προκληθεί ακόμη και εγκεφαλικό επεισόδιο.
Διάφορες άλλες σκέψεις για θέματα υγείας
Εκτός από τους πολλούς φυσικούς και ψυχικούς κινδύνους για την υγεία, υπάρχουν και άλλα σημαντικά πράγματα που πρέπει να λάβετε υπόψη σας προτού πιείτε ένα ενεργειακό ποτό.
- Ανάμειξη ενεργειακών ποτών με αλκοόλ
Η ανάμειξη αλκοόλ με ένα ενεργειακό ποτό είναι πραγματικά κακή ιδέα. Η αναζωογονητική δράση του ενεργειακού ποτού μπορεί να καλύψει τη μεθυστική δράση του αλκοόλ, με αποτέλεσμα να μην αντιλαμβάνεστε πόσο μεθάτε. Και αυτό δημιουργεί ένα πολύ δόλιο δίδυμο.
Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC) αναφέρουν ότι οι άνθρωποι που αναμειγνύουν αλκοόλ και ενεργειακά ποτά έχουν τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες να μεθύσουν σε σχέση με εκείνους που δεν προσθέτουν κάποια ενεργειακή δόση στο ποτό τους. Είναι επίσης πιο πιθανό να αναφέρουν ανεπιθύμητο ή χωρίς προφυλάξεις σεξ, να οδηγήσουν μεθυσμένοι ή να συνταξιδέψουν με μεθυσμένο οδηγό ή να τραυματιστούν.
Η αφυδάτωση αποτελεί επίσης πρόβλημα. Η καφεΐνη έχει διουρητική δράση, η οποία μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο αφυδάτωσης, καθιστώντας ακόμη πιο σημαντικό να καταναλώνετε επαρκές νερό και άλλα μη καφεϊνούχα υγρά για να παραμείνετε ενυδατωμένοι.
Επειδή έχουν καλή γεύση, ένα ενεργειακό ποτό συνήθως καταναλώνεται γρήγορα όπως ένα αναψυκτικό αντί να το πίνει κανείς χαλαρά όπως ένα φλιτζάνι καφέ, γεγονός που ενισχύει τις επιδράσεις του ποτού.
- Ανάμειξη ενεργειακών ποτών με φάρμακα
Τα συστατικά των ενεργειακών ποτών δεν αλληλεπιδρούν πάντα σωστά με ορισμένα φάρμακα, οπότε η ανάμειξή τους είναι κακή ιδέα. Αν παίρνετε αντικαταθλιπτικά ή αγχολυτικά φάρμακα ή αντιπηκτικά, τα διεγερτικά σε ένα ενεργειακό ποτό μπορεί να ενισχύσουν ή να μειώσουν τις επιδράσεις αυτών των φαρμάκων.
Ποιοι πρέπει να αποφεύγουν εντελώς τα ενεργειακά ποτά;
Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι παρακάτω ομάδες θα πρέπει να αποφεύγουν εντελώς τα ενεργειακά ποτά λόγω των πιθανών κινδύνων:
- Παιδιά και έφηβοι.
- Έγκυες.
- Άτομα με υφιστάμενες παθήσεις (όπως καρδιακές ή νεφρικές παθήσεις).
- Όσοι λαμβάνουν τακτικά φάρμακα για τη θεραπεία προβλημάτων υγείας.
Υγιεινές εναλλακτικές λύσεις αντί για ενεργειακά ποτά
Ορισμένες μάρκες ενεργειακών ποτών διαφημίζουν “πιο υγιεινές” επιλογές, οι οποίες είναι χωρίς ζάχαρη ή με χαμηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη και θερμίδες και μπορεί να περιέχουν κάποιες βιταμίνες και μέταλλα. Αλλά αυτό δεν σημαίνει και πάλι ότι σας κάνουν καλό.
Δεν υπάρχει τρόπος να γνωρίζουμε αν οι ισχυρισμοί αυτοί ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα ή όχι. Ίσως έχουν λιγότερη ζάχαρη ή λιγότερη καφεΐνη, αλλά πιθανότατα εξακολουθούν να περιέχουν πολλά άλλα πρόσθετα και διεγερτικά που δεν σας κάνουν καθόλου καλό.
Η προσωρινή τόνωση που παίρνετε από ένα ενεργειακό ποτό είναι βραχύβια και τελικά θα σας κάνει να μην αισθάνεστε και τόσο καλά. Έτσι, αν είστε σε ύφεση ή θέλετε να ξεκινήσετε την ημέρα σας, αντί να πιείτε ένα ενεργειακό ποτό για ένα γρήγορο αποτέλεσμα, προτιμήστε αυτές τις ασφαλέστερες εναλλακτικές λύσεις:
- Καφές. Με μέτρο, ο καφές είναι μια ισχυρή πηγή αντιοξειδωτικών και μπορεί ακόμη και να μειώσει τον κίνδυνο γνωστικής παρακμής και καρκίνου και ηπατικής νόσου.
- Μαύρο τσάι. Η μία μελέτη μετά την άλλη δείχνει ότι η κατανάλωση τσαγιού είναι εξαιρετική για εσάς. Και υπάρχουν πολλές επιλογές από τις οποίες μπορείτε να διαλέξετε. Για μια ενεργειακή τόνωση, το μαύρο τσάι είναι πιθανώς η καλύτερη επιλογή σας. Με περίπου 45 mg, έχει την περισσότερη καφεΐνη από οποιοδήποτε τσάι και περίπου τη μισή ποσότητα από ένα φλιτζάνι καφέ.
- Πράσινο τσάι. Μια συνολικά καταπληκτική επιλογή τσαγιού, η έρευνα έχει δείξει ότι το πράσινο τσάι μπορεί επίσης να βοηθήσει στην καταπολέμηση του καρκίνου και του κινδύνου καρδιακών παθήσεων, να μειώσει την αρτηριακή πίεση και τη χοληστερόλη και να σας βοηθήσει να χάσετε βάρος.
- Νερό καρύδας. Αυτή η επιλογή είναι γεμάτη με μέταλλα, αντιοξειδωτικά και ηλεκτρολύτες, καθιστώντας την ιδανικό τρόπο για να ενισχύσετε την ενέργειά σας μετά από μια προπόνηση.
- Αθλητικά ποτά. Μπορεί να έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη και θερμίδες, αλλά τα αθλητικά ποτά όπως το Gatorade® και το Propel® είναι επίσης χρήσιμα για την αντικατάσταση των ηλεκτρολυτών, κάτι που άλλα ενεργειακά ποτά δεν μπορούν να κάνουν. Είναι σημαντικό όμως να μην τα υπερκαταναλώνετε. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν χρειάζεται να τα πίνουν σε τακτική βάση.
