Προβιοτικά: Τι είναι, Οφέλη, Παρενέργειες, Τύποι τροφών

Έχουμε συνεχώς καλά και κακά βακτήρια στο σώμα μας.

Όταν νοσούμε από κάποια λοίμωξη, υπάρχουν περισσότερα κακά βακτήρια, τα οποία δημιουργούν μία ανισορροπία στο σύστημά μας.

Τα καλά βακτήρια βοηθούν στην εξάλειψη των επιπλέον κακών βακτηρίων, βοηθώντας μας να επιστρέψουμε στην ισορροπία.

Τα συμπληρώματα προβιοτικών είναι ένας τρόπος για να προσθέσουμε καλά βακτήρια στο σώμα μας.

Τι είναι τα προβιοτικά;

Τα προβιοτικά είναι ένας συνδυασμός ζωντανών ευεργετικών βακτηρίων και/ή ζυμομυκήτων που ζουν φυσιολογικά στο σώμα μας.

Τα βακτήρια συνήθως προκαλούν λοιμώξεις με αποτέλεσμα να αρρωσταίνουμε.

Ωστόσο, έχουμε δύο είδη βακτηρίων συνεχώς μέσα και πάνω στο σώμα μας — τα καλά και τα κακά βακτήρια.

Τα προβιοτικά αποτελούνται από καλά βακτήρια που βοηθούν το σώμα μας να διατηρείται υγιές και να λειτουργεί καλά.

Αυτά τα καλά βακτήρια μας βοηθούν με πολλούς τρόπους, συμπεριλαμβανομένης της καταπολέμησης των κακών βακτηρίων όταν αυτά υπεραναπτύσσονται, βοηθώντας μας να αισθανόμαστε καλύτερα.

Τα προβιοτικά αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης εικόνας σχετικά με τα βακτήρια και το σώμα μας – το λεγόμενο μικροβίωμα.

Φανταστείτε το μικροβίωμα ως μια ποικιλόμορφη κοινότητα οργανισμών, όπως ένα δάσος, οι οποίοι συνεργάζονται για να διατηρήσουν το σώμα μας υγιές.

Αυτή η κοινότητα αποτελείται από πληθυσμούς που ονομάζονται μικρόβια.

Έχουμε τρισεκατομμύρια μικρόβια πάνω και μέσα στο σώμα μας.

Αυτά τα μικρόβια είναι ένας συνδυασμός:

• Βακτήρια
• Μύκητες
• Ιούς
• Πρωτόζωα

Το μικροβίωμα του καθενός μας είναι μοναδικό.

Κανένας άνθρωπος δεν έχει τα ίδια μικροβιακά κύτταρα, ακόμη και οι δίδυμοι έχουν διαφορετικά.

Για να ονομαστεί ένα μικρόβιο προβιοτικό, πρέπει να έχει πολλά χαρακτηριστικά. Αυτά περιλαμβάνουν τη δυνατότητα:

• Απομόνωσης από τον άνθρωπο
• Επιβίωσης στο έντερο μετά την κατάποση
• Έχουν αποδεδειγμένο όφελος για τον οργανισμό μας
• Να καταναλώνονται με ασφάλεια
  

Πού ζουν τα ωφέλιμα προβιοτικά (μικρόβια) στο σώμα μας;

Αν και το πιο κοινό μέρος που συνδέεται με την παρουσία ωφέλιμων μικροβίων είναι το έντερο μας (κυρίως το παχύ έντερο), υπάρχουν αρκετά σημεία μέσα και πάνω στο σώμα μας που φιλοξενούν καλά μικρόβια.

Αυτές οι θέσεις είναι κυρίως αυτές που έρχονται σε επαφή με το περιβάλλον και περιλαμβάνουν:

• Το έντερο
• Το στόμα
• Τον γυναικείο κόλπο
• Το ουροποιητικό σύστημα
• Το δέρμα
• Τους πνεύμονες

Πώς λειτουργούν τα προβιοτικά;

Η κύρια λειτουργία των προβιοτικών, ή των καλών βακτηρίων, είναι να διατηρήσουν μια υγιή ισορροπία στο σώμα μας.

Σκεφτείτε το σαν να κρατάτε το σώμα σας σε ουδέτερη θέση.

Όταν είστε άρρωστοι, τα κακά βακτήρια εισέρχονται στο σώμα σας και αυξάνονται σε αριθμό.

Αυτό βγάζει το σώμα σας εκτός ισορροπίας.

Τα καλά βακτήρια καταπολεμούν τα κακά βακτήρια και αποκαθιστούν την ισορροπία στο σώμα σας, κάνοντάς σας να αισθάνεστε καλύτερα.

Τα καλά βακτήρια σας κρατούν υγιείς υποστηρίζοντας τη λειτουργία του ανοσοποιητικού σας και ελέγχοντας τη φλεγμονή.

Ορισμένοι τύποι καλών βακτηρίων μπορούν επίσης:

• Να βοηθήσουν το σώμα σας να αφομοιώσει σωστά την τροφή.
• Να συγκρατήσουν τα κακά βακτήρια από το να πολλαπλασιαστούν και να νοσήσετε.
• Βοηθούν στην παραγωγή βιταμινών.
• Βοηθούν στην καλή λειτουργία του εντερικού φραγμού και αποτρέπουν τα κακά βακτήρια που μπορεί να έχετε καταναλώσει (μέσω τροφών ή ποτών) να εισέλθουν στο αίμα σας.
• Να βοηθήσουν στη διάσπαση και απορρόφηση των φαρμάκων.

Όλη αυτή η λειτουργία της εξισορρόπησης συμβαίνει φυσιολογικά στο σώμα μας συνεχώς.

Δεν χρειάζεται να λαμβάνετε συμπληρώματα προβιοτικών για να το κάνετε αυτό.

Τα καλά βακτήρια είναι απλώς ένα φυσιολογικό μέρος του σώματός σας.

Η κατανάλωση μιας καλά ισορροπημένης διατροφής πλούσιας σε φυτικές ίνες κάθε μέρα βοηθά στη διατήρηση του αριθμού των καλών βακτηρίων στα σωστά επίπεδα.

Ποιοι είναι οι πιο συνηθισμένοι τύποι προβιοτικών βακτηρίων;

Αν και υπάρχουν πολλοί τύποι βακτηρίων που μπορούν να θεωρηθούν προβιοτικά, υπάρχουν δύο συγκεκριμένοι τύποι βακτηρίων που είναι κοινά προβιοτικά και βρίσκονται στα φαρμακεία.

Αυτά είναι:

• Ο Lactobacillus
• Το Bifidobacterium

Τα προβιοτικά αποτελούνται επίσης από καλούς ζυμομύκητες. Ο πιο κοινός τύπος ζυμομύκητα που βρίσκεται στα προβιοτικά είναι:

• Ο Saccharomyces boulardii.

Μπορώ να χρησιμοποιήσω προβιοτικά για τη θεραπεία παθήσεων;

Αυτή τη στιγμή υπάρχει μεγάλος όγκος έρευνας σχετικά με τα προβιοτικά και για το τι μπορούν αυτά να προσφέρουν στο σώμα μας.

Παρόλο που υπάρχουν πολλά πιθανά θετικά αποτελέσματα, οι ερευνητές εξακολουθούν να εργάζονται για να βρουν οριστικές απαντήσεις σχετικά με το πώς τα προβιοτικά μπορούν να βοηθήσουν σε διάφορες καταστάσεις.

Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες ιατρικές παθήσεις όπου τα προβιοτικά μπορούν να βοηθήσουν.

Αυτό όμως μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο πράγμα που σημαίνει ότι αυτό που λειτουργεί σε έναν ασθενή μπορεί να μην λειτουργεί για έναν άλλο.

Αυτό μπορεί επίσης να διαφέρει ανάλογα με το συγκεκριμένο προβιοτικό που λαμβάνεται.

Μερικές από τις παθήσεις που φαίνεται ότι βελτιώνονται με την αύξηση της ποσότητας των προβιοτικών στο σώμα σας (μέσω τροφής ή συμπληρωμάτων) είναι οι παρακάτω:

• Διάρροια (τόσο ή διάρροια που προκαλείται από αντιβιοτικά όσο και από μόλυνση με το Clostridium difficile (C. diff))
• Δυσκοιλιότητα
• Φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου (ΙΦΝΕ)
• Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (ΣΕΕ)
• Μυκητιάσεις
• Λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος
• Ουλίτιδες
• Δυσανεξία στη λακτόζη
• Έκζεμα (ατοπική δερματίτιδα)
• Λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού (λοιμώξεις αυτιών, κοινό κρυολόγημα, ιγμορίτιδα)
• Σήψη (συγκεκριμένα σε βρέφη).

Μπορώ να πάρω ή να φάω κάτι για να αυξήσω τα καλά προβιοτικά (μικρόβια) στο σώμα μου;

Μπορείτε να αυξήσετε την ποσότητα των καλών μικροβίων στο σώμα σας λαμβάνοντας τροφές, ποτά και συμπληρώματα.

Μπορεί να έχετε ήδη ορισμένες τροφές στην καθημερινή σας διατροφή που περιέχουν προβιοτικά.

Ειδικά τα τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση (για παράδειγμα, το γιαούρτι και τα τουρσιά) περιέχουν μια σειρά από καλά βακτήρια τα οποία ωφελούν τον οργανισμό σας.

Υπάρχουν επίσης ποτά που έχουν υποστεί ζύμωση όπως το κεφίρ (ποτό γαλακτοκομικών που έχει υποστεί ζύμωση) το οποίο εμπλουτίζει με επιπλέον προβιοτικά τη διατροφή σας.

Εκτός από τα τρόφιμα, μπορείτε να προσθέσετε προβιοτικά στη διατροφή σας μέσω συμπληρωμάτων διατροφής.

Αυτά δεν είναι φάρμακα, επομένως δεν χρειάζεται να εγκριθούν. Είναι σημαντικό να μιλάτε πάντα με τον ιατρό σας πριν ξεκινήσετε οποιοδήποτε είδος συμπληρώματος ή σημαντική αλλαγή στη διατροφή σας.

Μπορώ να πάρω προβιοτικά με το φαγητό μου;

Μπορείτε να αυξήσετε τα ωφέλιμα μικρόβια στο σώμα σας από τις τροφές που τρώτε.

Ορισμένα τρόφιμα περιέχουν προβιοτικά (καλά βακτήρια) και μπορούν να βοηθήσουν την ισορροπία του μικροβιώματός σας.

Αυτά τα τρόφιμα μπορούν να εισαχθούν στη διατροφή σας οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας.

Μπορεί ήδη να τα τρώτε και να μην έχετε συνειδητοποιήσει ότι περιέχουν προβιοτικά.

Μερικές προτάσεις για μερικά μόνο από τα πλούσια σε προβιοτικά τρόφιμα που μπορείτε να προσθέσετε στη διατροφή σας και μερικές φορές για να τα δοκιμάσετε περιλαμβάνουν:

Για πρωινό, δοκιμάστε:

• Γιαούρτι
• Βουτυρόγαλα
• Ψωμί μαγιάς

Για μεσημεριανό, δοκιμάστε:

• τυρί κότατζ

Για σνακ, δοκιμάστε:

• Τουρσιά

Για δείπνο, δοκιμάστε:

• Ξινολάχανο που έχει υποστεί ζύμωση

Βεβαιωθείτε ότι εξακολουθείτε να δημιουργείτε ένα ισορροπημένο και υγιεινό γεύμα κάθε φορά που τρώτε.

Αν και η προσθήκη τροφών πλούσιων σε προβιοτικά στη διατροφή σας δεν θα σας βλάψει, η ισορροπία εξακολουθεί να είναι το κλειδί.

Η προσθήκη υπερβολικής ποσότητας μόνο ενός τροφίμου εμποδίζει το σώμα σας να αποκομίσει τα οφέλη άλλων ομάδων τροφίμων.

Πώς να πάρω ένα συμπλήρωμα προβιοτικών;

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους μπορείτε να πάρετε ένα συμπλήρωμα προβιοτικών.

Έρχονται σε διάφορες μορφές, όπως:

• Τρόφιμα
• Αναψυκτικά
• Κάψουλες ή χάπια
• Σκόνες
• Υγρά

Τα συμπληρώματα προβιοτικών μπορούν να συνδυαστούν με ένα πρεβιοτικό.

Τα πρεβιοτικά είναι σύνθετοι υδατάνθρακες που τροφοδοτούν τους μικροοργανισμούς στο έντερο σας.

Βασικά, τα πρεβιοτικά είναι η «πηγή τροφής» για τα καλά βακτήρια. Βοηθούν στη διατροφή των καλών βακτηρίων και διατηρούν την υγεία τους.

Τα πρεβιοτικά περιλαμβάνουν ινουλίνη, πηκτίνη και ανθεκτικά άμυλα.

Όταν έχετε ένα συμπλήρωμα που συνδυάζει προβιοτικό και πρεβιοτικό, ονομάζεται συνβιοτικό.

Πόσο αποτελεσματικά είναι τα προβιοτικά;

Οι ερευνητές δεν είναι επί του παρόντος σίγουροι πόσο αποτελεσματικά είναι τα προβιοτικά συμπληρώματα για τη θεραπεία παθήσεων.

Υπάρχει συνεχής έρευνα για το θέμα.

Ενώ πολλές ερευνητικές μελέτες είχαν θετικά αποτελέσματα σχετικά με τον αντίκτυπο των προβιοτικών συμπληρωμάτων, χρειάζεται ακόμα περισσότερη έρευνα.

Είναι επίσης σημαντικό να έχετε κατά νου ότι σε αντίθεση με τα φάρμακα, τα συμπληρώματα διατροφής δεν χρειάζεται να εγκρίνονται από τον ΕΟΦ.

Αυτό σημαίνει ότι οι φαρμακευτικές εταιρίες μπορούν να πουλήσουν συμπληρώματα απλά με «αξιώσεις» ασφάλειας και αποτελεσματικότητας.

Πάντα να ενημερώνετε τον ιατρό σας πριν πάρετε ένα συμπλήρωμα ή το δώσετε στο παιδί σας.

Τα συμπληρώματα μπορούν να επηρεάσουν τα φάρμακα που μπορεί να παίρνετε.

Εάν είστε έγκυος ή θηλάζετε, συμβουλευτείτε τον ιατρό σας πριν πάρετε οποιοδήποτε συμπλήρωμα.

Υπάρχουν κάποιες οδηγίες αποθήκευσης για τα προβιοτικά;

Πολλά στελέχη προβιοτικών είναι πολύ ευαίσθητα και πρέπει να προστατεύονται από τη θερμότητα, το οξυγόνο, το φως και την υγρασία.

Τα προβιοτικά μπορεί να αρχίσουν να διασπώνται ή να καταστρέφονται εάν εκτεθούν σε αυτά τα στοιχεία.

Εξαιτίας αυτού, μπορεί να χρειαστεί να τοποθετήσετε τα προβιοτικά στο ψυγείο ή να τα αποθηκεύσετε σε ένα συγκεκριμένο μέρος.

Η κατάψυξη ορισμένων προβιοτικών στελεχών διασφαλίζει ότι εξακολουθούν να είναι βιώσιμα όταν πηγαίνετε να τα χρησιμοποιήσετε και θα εξακολουθούν να παρέχουν το πλήρες όφελος του προβιοτικού.

Να διαβάζετε πάντα τις ετικέτες σε οποιοδήποτε προβιοτικό προϊόν που αγοράζετε για να βεβαιωθείτε ότι το αποθηκεύετε σωστά και το χρησιμοποιείτε εντός της ημερομηνίας λήξης.

Πόσο ασφαλή είναι τα προβιοτικά;

Επειδή τα μικρόβια που χρησιμοποιούνται ως προβιοτικά υπάρχουν ήδη φυσιολογικά στο σώμα σας, τα προβιοτικά τρόφιμα και συμπληρώματα θεωρούνται γενικά ασφαλή.

Μπορεί να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις και μπορεί επίσης να προκαλέσουν ήπιες στομαχικές διαταραχές, διάρροια ή μετεωρισμό (διέλευση αερίων) και φούσκωμα για τις πρώτες ημέρες μετά την έναρξη της λήψης τους.

Υπάρχουν ορισμένοι άνθρωποι που πρέπει να είναι προσεκτικοί όταν χρησιμοποιούν συμπληρώματα προβιοτικών.

Υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης σε ορισμένα άτομα.

Σε αυτά τα άτομα συμπεριλαμβάνονται εκείνοι που έχουν:

• Εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα (αυτοί που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία για παράδειγμα)
• Πάσχουν από σοβαρή πάθηση
• Υποβλήθηκαν πρόσφατα σε χειρουργική επέμβαση
• Πρέπει επίσης να δίνεται η απαραίτητη προσοχή όταν χορηγούνται προβιοτικά σε άρρωστα βρέφη.

Πάντα να ενημερώνετε τον ιατρό σας πριν ξεκινήσετε ένα προβιοτικό συμπλήρωμα.

Μπορούν τα προβιοτικά να με βλάψουν;

Στους περισσότερους υγιείς ανθρώπους, τα προβιοτικά δεν προκαλούν καμία βλάβη.

Γενικά θεωρούνται ασφαλή και συχνά «δοκιμάζονται» για να διαπιστωθεί εάν θα μπορούσαν να βοηθήσουν σε διάφορες ιατρικές παθήσεις.

Υπάρχει μεγάλη έρευνα γύρω από το θέμα των προβιοτικών.

Οι επιστήμονες προσπαθούν να προσδιορίσουν πότε και πώς πρέπει να χρησιμοποιούνται, καθώς και πόσο αποτελεσματικά είναι.

Μιλήστε με τον γιατρό σας πριν ξεκινήσετε ένα προβιοτικό συμπλήρωμα, επειδή υπάρχουν ορισμένες περιπτώσεις όπου δεν πρέπει να τα παίρνετε.

Είναι πάντα καλύτερο να κάνετε τη συζήτηση πρώτα πριν ξεκινήσετε ένα νέο συμπλήρωμα.

Υπάρχουν κίνδυνοι που σχετίζονται με τα προβιοτικά;

Τα προβιοτικά θεωρούνται γενικά ασφαλή.

Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένοι κίνδυνοι που συνδέονται με τα σκευάσματα προβιοτικών.

Αυτοί οι κίνδυνοι αυξάνονται εάν πάσχετε από παθήσεις που προκαλούν ανοσοκαταστολή και εξασθενούν το ανοσοποιητικό σας σύστημα, έχετε υποβληθεί πρόσφατα σε χειρουργική επέμβαση ή έχετε άλλες σοβαρές ιατρικές παθήσεις.

Πιο σπάνιοι αλλά πιθανοί κίνδυνοι περιλαμβάνουν:

• Ανάπτυξη λοίμωξης
• Ανάπτυξη αντοχής στα αντιβιοτικά
• Ανάπτυξη επιβλαβών υποπροϊόντων από το συμπλήρωμα προβιοτικών.

Να δώσω προβιοτικά στα παιδιά μου;

Τα προβιοτικά μπορεί να είναι ωφέλιμα τόσο για ενήλικες όσο και για τα παιδιά.

Εάν το παιδί σας πάσχει από κάποια πάθηση που απαιτεί λήψη αντιβιοτικής αγωγής, η λήψη προβιοτικών μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των συμπτωμάτων.

Τα προβιοτικά μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για να βοηθήσουν στην ανακούφιση της δυσκοιλιότητας, της παλινδρόμησης οξέος, της διάρροιας, των αερίων και του εκζέματος στα παιδιά.

Η εισαγωγή προβιοτικών στη διατροφή του παιδιού σας μέσω της τροφής είναι συνήθως ένας ασφαλής τρόπος για να του χορηγήσετε προβιοτικά.

Τρόφιμα όπως το γιαούρτι και το τυρί κότατζ αποτελούν συχνά μέρος μιας ισορροπημένης διατροφής και μπορούν να προσθέσουν καλά βακτήρια χωρίς μεγάλο κίνδυνο.

Υπάρχουν εμπορικά διαθέσιμα προβιοτικά συμπληρώματα ειδικά σχεδιασμένα για βρέφη και παιδιά.

Ωστόσο, είναι σημαντικό να μιλήσετε με τον παιδίατρο του παιδιού σας πριν του χορηγήσετε οποιοδήποτε προβιοτικό συμπλήρωμα ή για να αλλάξετε τη διατροφή του παιδιού ώστε να περιλαμβάνει τροφές πλούσιες σε προβιοτικά.

Χρειάζεται να παίρνω προβιοτικά όταν παίρνω αντιβιοτικά;

Συχνά απαιτείται η χορήγηση αντιβιοτικής αγωγής για την καταπολέμηση μιας λοίμωξης.

Ωστόσο, ενώ τα αντιβιοτικά σκοτώνουν τα κακά βακτήρια, εξουδετερώνουν και τα καλά βακτήρια στο σώμα σας.

Μερικοί άνθρωποι αναπτύσσουν καταστάσεις όπως η διάρροια μετά τη λήψη αντιβιοτικού.

Σε ορισμένους ανθρώπους, αυτό μπορεί να οδηγήσει στα πολύ κακά βακτήρια να κυριαρχήσουν και να κατοικήσουν το έντερο, όπως γίνεται με το C. diff.

Ορισμένες έρευνες έχουν δείξει μια θετική σχέση μεταξύ της λήψης προβιοτικών μετά από αντιβιοτική θεραπεία και της ανακούφισης από τη διάρροια.

Αυτό δεν έχει αποδειχθεί ακόμα και δεν λειτουργεί για όλους.

Το σκεπτικό από την προσθήκη προβιοτικών στο σώμα σας μετά τη λήψη ενός αντιβιοτικού είναι ότι μπορεί να συμπληρώσει ξανά τα καλά βακτήρια που καταστράφηκαν από τα αντιβιοτικά και να επανεκκινήσει το σύστημά σας.

Τα επιπλέον καλά βακτήρια βοηθούν στην βελτίωση της λειτουργίας του εντέρου σας και στην καταπολέμηση τυχόν υπολειπόμενων κακών βακτηρίων.

Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η προσθήκη προβιοτικών δεν θα βλάψει, μπορεί να σας βοηθήσει να αισθανθείτε καλύτερα λίγο πιο γρήγορα και να αποτρέψετε τη διάρροια.

Να δοκιμάσω τα προβιοτικά;

Εάν ενδιαφέρεστε να προσθέσετε προβιοτικά στη διατροφή σας, αξίζει να συζητήσετε με τον γιατρό σας.

Πολλοί γιατροί προτείνουν να τα δοκιμάσετε για να δείτε αν βοηθούν στη γενική σας υγεία.

Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι δεν συμπεριφέρονται όλα τα προβιοτικά με τον ίδιο τρόπο και δεν έχουν τα ίδια αποτελέσματα. Το καθένα έχει τα δικά του ατομικά οφέλη.

Γενικά δεν προκαλούν βλάβη. Ένας εύκολος τρόπος για να ξεκινήσετε είναι εισάγοντας τρόφιμα πλούσια σε προβιοτικά στη διατροφή σας, όπως το γιαούρτι.

Πριν ξεκινήσετε οποιαδήποτε συμπληρώματα, βεβαιωθείτε ότι έχετε μιλήσει με τον ιατρό σας.

Ο γιατρός σας μπορεί να σας υποδείξει το σωστό δρόμο, βοηθώντας σας να καταλάβετε ποιο είναι το καλύτερο προβιοτικό για εσάς, πόσο να πάρετε και πότε να το πάρετε. Μια συζήτηση αξίζει πάντα τον χρόνο όταν αφορά την υγεία σας.