Ενώ οι περισσότεροι καρκίνοι παρουσιάζουν μείωση, το μελάνωμα – ο πιο θανατηφόρος καρκίνος του δέρματος – παρουσιάζει αύξηση. Το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ κατατάσσει σήμερα το μελάνωμα ως τον πέμπτο πιο συχνό καρκίνο, με πάνω από 100.000 νέες διαγνωσμένες περιπτώσεις ετησίως μόνο στην Αμερική.
Το καλό είναι ότι οι περισσότεροι καρκίνοι του δέρματος είναι εξαιρετικά θεραπεύσιμοι όταν ανιχνεύονται έγκαιρα. Έτσι, η αυτοεξέταση του δέρματός σας και οι ετήσιες εξετάσεις του δέρματος από έναν δερματολόγο είναι ζωτικής σημασίας – ειδικά αν διατρέχετε υψηλό κίνδυνο.
Τα προειδοποιητικά σημάδια ότι μία ελιά ή κρεατοελιά είναι καρκινική
Είτε είχατε μια κρεατοελιά για όλη σας τη ζωή είτε εμφανίστηκε σχετικά πρόσφατα, υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους θα πρέπει να την προσέχετε. Ακολουθούν μερικά από τα πιο σημαντικά πράγματα που πρέπει να έχετε υπόψη σας.
Μια αλλαγή σε μια υπάρχουσα ελιά: Το ABCDE του μελανώματος
Όταν κάνετε την εξέτασή σας, ο δερματολόγος θα σας ρωτήσει αν έχετε παρατηρήσει κάποια αλλαγή σε μια κρεατοελιά ή άλλη βλάβη του δέρματος. Στη συνέχεια, θα εξετάσει τα χαρακτηριστικά ABCDE της ελιάς:
- Ασυμμετρία (“Asymmetry”): Έχετε μια κρεατοελιά όπου το ένα μισό δεν ταιριάζει με το άλλο; Η ασυμμετρία είναι μία επικίνδυνη ένδειξη.
- Όρια (“Border”): Είναι το όριο μιας ελιάς ασαφές ή έχει μια μικρή εγκοπή ή προεξοχή; Οι ανεπαρκώς οριοθετημένες, ακανόνιστες ή θολές άκρες χτυπούν επίσης καμπανάκι.
- Χρώμα (Color): Έχουν κάποιοι σπίλοι δύο έως τρεις αποχρώσεις του καφέ ή οποιαδήποτε απόχρωση του μπλε, του γκρι, του κόκκινου, του μαύρου ή του λευκού; Αυτά τα στοιχεία είναι ανησυχητικά.
- Διάμετρος (Diameter): Είναι κάποια ελιά μεγαλύτερη από 6 χιλιοστά (περίπου το μέγεθος της κορυφής της γόμας του μολυβιού σας);
- Εξέλιξη (Evolution): Έχει αλλάξει κάποια κρεατοελιά με την πάροδο του χρόνου; Η εξέλιξη και η αλλαγή των χαρακτηριστικών του σπίλου αποτελεί τη σημαντικότερη αρνητική ένδειξη από όλες τις άλλες.
Ελιές που προκαλούν φαγούρα ή ματώνουν
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους μια κρεατοελιά μπορεί να σας φαγουρίζει:
- Ξηρό δέρμα.
- Αλλεργική αντίδραση σε απορρυπαντικό ή σαπούνι.
- Ερεθισμένο δέρμα.
Αλλά, ναι, μια καρκινική κρεατοελιά είναι επίσης μια πιθανή αιτία, οπότε είναι σημαντικό να επισκεφθείτε έναν γιατρό εάν παρατηρήσετε ότι μια από τις ελιές σας αρχίζει να σας προκαλεί φαγούρα. Θα πρέπει επίσης να καλέσετε έναν γιατρό εάν οποιαδήποτε ελιά που αιμορραγεί ή βγάζει αίμα δεν επουλωθεί επαρκώς μέσα σε λίγες εβδομάδες.
Μία ελιά – ασχημόπαπο
Εάν κάποιος σπίλος φαίνεται ανησυχητικός, ο δερματολόγος σας θα επιλέξει έναν ή δύο σπίλους για να τους μελετήσει στο μικροσκόπιο. Θα αναζητήσει τον σπίλο που ξεχωρίζει περισσότερο – αυτό που αποκαλείται σπίλος “ασχημόπαπο”.
Το μικροσκόπιο θα αποκαλύψει αν ο σπίλος είναι ήπια, μέτρια ή σοβαρά άτυπος (ανώμαλος). Αυτό που θα εντοπίσει ο παθολογοανατόμος στο μικροσκόπιο θα καθορίσει το πόσο επιθετικοί θα πρέπει να είστε στον έλεγχο των κρεατοελιών σας.
Μπορεί να σας πουν: “Έχετε μεγαλύτερες πιθανότητες να αναπτύξετε καρκίνο με βάση αυτό που παρατηρείται, οπότε θα πρέπει να επισκέπτεστε το δερματολόγο σας κάθε έξι μήνες αντί για κάθε χρόνο ή κάθε δύο χρόνια”.
Ποιοι διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν μελάνωμα;
Θα πρέπει επίσης να επισκεφθείτε έναν δερματολόγο εάν έχετε πολλούς σπίλους ή κάποιον από τους παρακάτω παράγοντες κινδύνου για μελάνωμα:
- Ιστορικό μαυρίσματος σε εσωτερικούς χώρους.
- Ανοιχτόχρωμο δέρμα ή δέρμα που καίγεται εύκολα, έχει φακίδες ή κοκκινίζει.
- Προσωπικό ιστορικό καρκίνου του δέρματος.
- Οικογενειακό ιστορικό μελανώματος.
- Μεγάλη έκθεση στον ήλιο κατά την εργασία ή το παιχνίδι.
- Πολλά ηλιακά εγκαύματα σε νεαρή ηλικία.
- Μπλε ή πράσινα μάτια.
- Ξανθά ή κόκκινα μαλλιά.
- Συγκεκριμένους τύπους κρεατοελιών.
Η γοητεία της δερματολογίας είναι ότι μπορούμε να διαπιστώσουμε γρήγορα αν υπάρχει πρόβλημα στην επιφάνεια και στη συνέχεια να πάρουμε εύκολα δείγμα από το δέρμα για να το μελετήσουμε στο μικροσκόπιο.
Εάν βρεθεί καρκινικός σπίλος, οι δερματολόγοι μπορούν να τον αντιμετωπίσουν με διάφορους τρόπους, όπως χειρουργική επέμβαση, χημειοθεραπεία, ανοσοθεραπεία και στοχευμένη θεραπεία.
Μπορεί ένας γιατρός να διαγνώσει το μελάνωμα απλώς κοιτώντας το;
Ορισμένοι καρκινικοί σπίλοι και κηλίδες μελανώματος έχουν πολύ χαρακτηριστική εικόνα και ένας γιατρός μπορεί να υποψιαστεί βάσιμα ότι πρόκειται για μελάνωμα. Αλλά ο μόνος τρόπος για να είναι 100% σίγουρος είναι η λήψη βιοψίας.
Με τη βιοψία αφαιρείται ένα δείγμα της ελιάς προς εξέταση. Μπορεί να επιβεβαιώσει την παρουσία καρκίνου και να αποκαλύψει πόσο βαθιά εκτείνεται το μελάνωμα κάτω από την επιφάνεια του δέρματος.
Όσο πιο βαθιά είναι, τόσο πιο πιθανό είναι ο καρκίνος να έχει εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματός σας – και τόσο πιο δύσκολο είναι να αντιμετωπιστεί.
Τι μπορείτε να κάνετε για να προστατευθείτε
Το μεγαλύτερο μυστικό για τη θεραπεία του μελανώματος είναι η έγκαιρη διάγνωση. Ο αυτοέλεγχος του δέρματος μία φορά το μήνα, με εξέταση των ήδη υπαρχόντων σπίλων και αναζήτηση νέων, είναι ένας καλός τρόπος για να ελέγχετε την κατάσταση.
Ο έλεγχος ολόκληρου του σώματός σας μπορεί να είναι δύσκολος, γι’ αυτό χρησιμοποιήστε έναν ολόσωμο καθρέφτη, ελέγξτε περιοχές όπως ο λαιμός και το τριχωτό της κεφαλής σας και ζητήστε ακόμη και τη βοήθεια ενός έμπιστου φίλου ή μέλους της οικογένειάς σας για ένα επιπλέον ζευγάρι μάτια για τα δυσδιάκριτα σημεία.
Το να κλείνετε τακτικά ραντεβού με το γιατρό σας και το δερματολόγο είναι επίσης ένας καλός γενικός κανόνας.
Όχι μόνο μπορούν να σας βοηθήσουν στην αναζήτηση τυχόν ανωμαλιών, αλλά έχουν και πιο έμπειρη ματιά στο τι πρέπει να προσέξετε και μπορεί να είναι σε θέση να εντοπίσουν το πρόβλημα πριν από εσάς.
Η προστασία του δέρματός σας είναι επίσης απαραίτητη, ειδικά αν:
- Έχετε ανοιχτόχρωμο δέρμα.
- Έχετε πολλές ελιές στο σώμα σας.
- Έχετε στο άμεσο οικογενειακό σας περιβάλλον άτομα με πολλούς σπίλους, άτυπους σπίλους ή ιστορικό μελανώματος.
Να χρησιμοποιείτε άφθονο ισχυρό αντηλιακό, επαναλαμβάνοντας συχνά την εφαρμογή του, όταν βρίσκεστε για μεγάλα χρονικά διαστήματα σε απευθείας ηλιακή ακτινοβολία.
Μπορείτε επίσης να φοράτε ανοιχτόχρωμα ρούχα που καλύπτουν τα άκρα σας, όπως τα χέρια και τα πόδια, για να προστατεύετε το εκτεθειμένο δέρμα.
