Πώς να βοηθήσετε ένα κοντινό σας πρόσωπο που υποφέρει από άγχος

Όλοι μας ανησυχούμε και φοβόμαστε κατά καιρούς.

Όμως όσοι πάσχουν από άγχος μπορεί να νιώθουν ότι καταλαμβάνονται από φοβίες για πράγματα που μπορεί να φαίνονται παράλογα στους άλλους.

Είναι ενδεχομένως δύσκολο για αυτούς που αποτελούν τον στενό και ευρύτερο κοινωνικό περίγυρο των ανθρώπων με άγχος να κατανοήσουν αυτές τις ανησυχίες, με αποτέλεσμα πολλοί άνθρωποι να μην γνωρίζουν πώς να βοηθήσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο κάποιον με άγχος.

“Οι άνθρωποι συχνά υποτιμούν τους ανθρώπους που βιώνουν άγχος“, λέει ο Joseph McGuire, Ph.D., παιδοψυχολόγος στο Johns Hopkins Medicine.

“Με άλλες ιατρικές ασθένειες, ίσως μπορούμε να διακρίνουμε σωματικά συμπτώματα.

Αλλά με το άγχος, δεν βλέπεις απαραίτητα τι αντιμετωπίζει το άτομο.

Επομένως, είναι σημαντικό να είμαστε ευαίσθητοι απέναντι σε όσα περνάει ένα άτομο με άγχος, ακόμη και αν δεν φαίνεται λογικό σε εμάς”.

Είναι οδυνηρό να βλέπεις ένα αγαπημένο σου πρόσωπο να βιώνει κρίσεις πανικού και να αντιμετωπίζει καθημερινά το άγχος, αλλά υπάρχουν πράγματα που μπορείς να κάνεις για να βοηθήσεις στην αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης.

Όλα ξεκινούν με την αναγνώριση των ενδείξεων του υπερβολικού άγχους και την κατανόηση των βέλτιστων τρόπων υποστήριξης του αγαπημένου σας προσώπου.

Μάθετε να αναγνωρίζετε τα συμπτώματα του άγχους

Γενικά, οι αγχώδεις διαταραχές είναι οι συνηθέστερες ψυχιατρικές διαταραχές και επηρεάζουν περίπου το 13,6% έως 28,8% των ενηλίκων κατά τη διάρκεια ζωής τους. Το περιστασιακό άγχος είναι φυσιολογικό.

Αλλά οι αγχώδεις διαταραχές είναι διαφορετικές.

Πρόκειται για μια ομάδα ψυχικών διαταραχών που προκαλούν συνεχές και συντριπτικό άγχος και φόβο. 

Το υπερβολικό άγχος μπορεί να σας κάνει να αποφεύγετε τη δουλειά, το σχολείο, τις οικογενειακές συγκεντρώσεις και άλλες κοινωνικές καταστάσεις που μπορεί να πυροδοτήσουν ή να επιδεινώσουν τα συμπτώματά σας.

Η αναγνώριση των συμπτωμάτων του άγχους μπορεί να σας βοηθήσει να συνειδητοποιήσετε πότε κάποιος που αγαπάτε έχει φοβικές σκέψεις ή συναισθήματα. Τα συμπτώματα διαφέρουν από άτομο σε άτομο, αλλά μπορούν να χωριστούν σε τρεις κατηγορίες:

Σωματικά συμπτώματα

Μερικά από τα σωματικά συμπτώματα που μπορεί να αναφέρει το αγαπημένο σας πρόσωπο ότι αισθάνεται περιλαμβάνουν:

• Εφίδρωση
• Ναυτία
• Αίσθημα νευρικότητας ή/και ανησυχίας
• Δύσπνοια
• Διάρροια
• Εύκολη κόπωση

Αγχωτικές/ αγχώδεις σκέψεις

Τα άτομα με άγχος έχουν συνήθως μοτίβα σκέψης όπως:

• Πιστεύουν ότι θα συμβεί το χειρότερο.
• Χαρακτηρίζονται από διαρκή ανησυχία
• Σκέψεις του τύπου “όλα ή τίποτα”.
• Συχνή υπεργενίκευση (γενικευμένες εκτιμήσεις με βάση ένα μεμονωμένο γεγονός)

Αγχώδεις συμπεριφορές

Ίσως αυτό που θα παρατηρήσετε περισσότερο είναι η συμπεριφορά του αγαπημένου σας προσώπου.

Οι συνήθεις αγχώδεις συμπεριφορές χαρακτηρίζονται από τα εξής:

• Αποφυγή καταστάσεων ή γεγονότων που το άτομο φοβάται
• Ο πάσχων επιζητά από κάποιον να τον καθησυχάσει
• Θέτει υπό αμφισβήτηση τις αποφάσεις του, προεξοφλεί καταστάσεις, επανεξετάζει συνεχώς τις προοπτικές για την έκβαση γεγονότων
• Επιδεικνύει εκνευρισμό και απογοήτευση σε καταστάσεις τις οποίες αντιμετωπίζει με φόβο
• Ψυχαναγκαστικές ενέργειες (όπως το πλύσιμο των χεριών ξανά και ξανά)

Μάθετε τι ΔΕΝ πρέπει να κάνετε

Οι κλασικές αντιδράσεις απέναντι σε κάποιον που υποφέρει από άγχος συχνά δεν βοηθούν.

Παρακάτω αναφέρονται ορισμένες ενέργειες που πρέπει να αποφύγετε: 

Μην προσπαθείτε να διευκολύνετε το άτομο

Είναι σύνηθες να θέλετε να βοηθήσετε το αγαπημένο σας πρόσωπο να αποφύγει επώδυνες καταστάσεις, κάνοντας τα πάντα για να εξαλείψετε την αιτία ανησυχίας.

“Εκ πρώτης όψεως, αυτό φαίνεται πολύ στοχαστικό και γλυκό”, λέει ο McGuire. “Αλλά το άγχος συνήθως δεν εξαφανίζεται.

Με την πάροδο του χρόνου, αν οι άνθρωποι αποφεύγουν συνεχώς να αντιμετωπίζουν δύσκολες καταστάσεις, το άγχος μεγαλώνει και η ανάγκη για παροχή ειδικών διευκολύνσεων μεγαλώνει”.

Αν συνεχίσετε να τροποποιείτε τη συμπεριφορά σας ή το περιβάλλον για να διευκολύνετε το άγχος του αγαπημένου σας προσώπου, αυτό μπορεί ακούσια να επιτρέψει στο άγχος να επιμείνει και να μεγαλώσει.

Η αποφυγή δύσκολων καταστάσεων δεν δίνει στο αγαπημένο σας πρόσωπο την ευκαιρία να ξεπεράσει τους φόβους του και να μάθει πώς να κυριαρχεί στο άγχος.

Αντίθετα, περιορίζει τον κόσμο του, καθώς αυτό που είναι σε θέση να κάνει περιορίζεται όλο και περισσότερο από το αυξανόμενο άγχος του.

Μην επιβάλλετε την αντιπαράθεση του ατόμου με την πηγή του άγχους ή της φοβίας του

Από την άλλη πλευρά, είναι επίσης κακό να εξαναγκάζετε ένα άτομο να κάνει κάτι που φοβάται.

“Το να προσπαθείτε να πιέσετε κάποιον που δεν είναι έτοιμος μπορεί να βλάψει τη μεταξύ σας σχέση”, προειδοποιεί ο McGuire.

Το να μάθει κανείς πώς να υπερνικήσει τη μεγάλη ανησυχία είναι δουλειά που γίνεται καλύτερα σε συνεργασία με έναν επαγγελματία θεραπευτή.

Αυτό αφαιρεί το βάρος από εσάς.

Επίσης, ενδυναμώνει το αγαπημένο σας πρόσωπο βοηθώντας το να αντιμετωπίσει τους φόβους του βήμα προς βήμα με την καθοδήγηση κάποιου έμπειρου. 

Χρησιμοποιήστε συμβουλές για το άγχος που αποδίδουν

Οι αντιδράσεις που βασίζονται στην αγάπη και την αποδοχή και η επιθυμία να δείτε το αγαπημένο σας πρόσωπο να καλυτερεύει, είναι οι ακρογωνιαίοι λίθοι για να βοηθήσετε κάποιον με άγχος.

Εξετάστε τις ακόλουθες προσεγγίσεις:

Παρέχετε επικύρωση και επιβεβαίωση στις πράξεις του ατόμου

Πολλά διαφορετικά πράγματα μπορούν να κάνουν τους ανθρώπους να αγχώνονται.

Το να λέτε κάτι σαν:

“Δεν μπορώ να πιστέψω ότι αναστατώνεσαι για ένα τόσο μικρό πράγμα” υποτιμά την κατάσταση που βιώνει ένα άτομο.

Αντ’ αυτού, ρωτήστε το αγαπημένο σας πρόσωπο πώς μπορείτε να του παρέχετε υποστήριξη σε δύσκολες στιγμές.

Αυτό που κάνει έναν άνθρωπο να φοβάται μπορεί να μην είναι τίποτα σπουδαίο για κάποιον άλλο.

Το άγχος τους δεν χρειάζεται να βγάζει νόημα για εσάς – είναι σημαντικό να καταλάβετε ότι αυτό που βιώνει το άτομο είναι πραγματικό και απαιτεί ευαισθησία. 

Εκφράστε ενδιαφέρον

Είναι δύσκολο να βλέπεις ένα αγαπημένο σου πρόσωπο να αντιμετωπίζει κρίση άγχους αλλά εκείνη τη στιγμή, δεν υπάρχουν πάρα πολλά που μπορείτε να κάνετε για να συντομεύσετε τη διάρκεια ή να μειώσετε αισθητά την ένταση μιας κρίσης πανικού”.

Όταν αρχίζετε να παρατηρείτε ότι το αγαπημένο σας πρόσωπο αποσύρεται από δραστηριότητες που συνήθιζε να απολαμβάνει, δεν χρειάζεται να κρύψετε την ανησυχία σας.

Αντίθετα, μπορεί να είναι χρήσιμο να προσεγγίσετε το αγαπημένο σας πρόσωπο με ζεστό και θετικό τρόπο.

Μπορείτε να ξεκινήσετε έναν διάλογο λέγοντας ότι έχετε παρατηρήσει ορισμένες αλλαγές στη συμπεριφορά του.

Για παράδειγμα: “Παρατήρησα ότι αποφεύγεις να πηγαίνεις στο [εισάγετε την τοποθεσία] και σε άλλες κοινωνικές συγκεντρώσεις.

Μπορείς να µου πεις τι προκάλεσε αυτή την αλλαγή;”.

Στη συνέχεια, ανάλογα με την πορεία της συζήτησης, μπορείτε να ρωτήσετε αν πιστεύει ότι χρειάζεται κάποια βοήθεια ή υποστήριξη για την αντιμετώπιση του άγχους του.

Να γνωρίζετε πότε να ζητήσετε βοήθεια

Αν το άγχος του αγαπημένου σας προσώπου αρχίζει να δυσχεραίνει την ικανότητά του να απολαμβάνει τη ζωή, να αλληλεπιδρά στο σχολείο, στη δουλειά ή να κάνει παρέα με φίλους, ή αν προκαλεί προβλήματα στο σπίτι, τότε είναι καιρός να αναζητήσετε επαγγελματική βοήθεια.

Ενθαρρύνετε το αγαπημένο σας πρόσωπο να κλείσει ραντεβού με έναν ειδικό για θέματα ψυχικής υγείας.

Αν προβάλλει αντίσταση, μπορείτε να του υπενθυμίσετε ότι πρόκειται για ένα μόνο ραντεβού. Δεν σημαίνει ότι πρέπει να δεσμευτεί ότι θα ακολουθήσει θεραπεία ή ότι θα συνεργαστεί με τον συγκεκριμένο θεραπευτή.

Είναι πραγματικά απλώς ένας αρχικός έλεγχος, όπως μια απλή ετήσια ιατρική εξέταση, αλλά αφορά την ψυχική και συναισθηματική του υγεία.

Θεραπευτικές επιλογές για ασθενείς με άγχος

Υπάρχουν δύο βασικές θεραπευτικές μέθοδοι για τα άτομα με άγχος:

• Η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία, η οποία περιλαμβάνει την εκμάθηση τρόπων μείωσης του άγχους και αντιμετώπισης καταστάσεων που προκαλούν άγχος.
• Η φαρμακευτική αντιμετώπιση με αντικαταθλιπτικά, η οποία λειτουργεί καλά από μόνη της, αλλά ακόμη καλύτερα όταν συνδυάζεται με γνωστική συμπεριφορική θεραπεία.

Κατά τη διάρκεια της θεραπείας, συνεχίστε να δείχνετε την υποστήριξή σας με τους εξής τρόπους:

• Ρωτώντας το αγαπημένο σας πρόσωπο τι μπορείτε να κάνετε για να το βοηθήσετε.
• Ρωτώντας αν μπορείτε να παρακολουθήσετε μια συνεδρία θεραπείας για να μάθετε κάποια τεχνική για να το υποστηρίξετε αποτελεσματικότερα.
• Βρίσκοντας χρόνο για τη δική σας ζωή και τα δικά σας ενδιαφέροντα για να διατηρήσετε την ενέργειά σας.
• Ενθαρρύνοντας το αγαπημένο σας πρόσωπο να δοκιμάσει έναν άλλο θεραπευτή, αν ο πρώτος δεν είναι κατάλληλος.

Εάν προβληματίζεστε για το άγχος ενός αγαπημένου σας προσώπου, η έγκαιρη θεραπεία είναι το ιδανικό.

Όσο περισσότερο αφήνετε το άγχος ή οποιαδήποτε κατάσταση ψυχικής ή σωματικής υγείας να συνεχιστεί χωρίς παρέμβαση, τόσο πιο δύσκολο μπορεί να είναι να ανακάμψει.