Πώς αντιμετωπίζεται η ελκώδης κολίτιδα, Διαχείριση και Θεραπεία

Εάν έχετε διαγνωστεί με ελκώδη κολίτιδα, η θεραπευτική σας αγωγή θα λάβει υπόψη τα ειδικά σας συμπτώματα και το χρονικό διάστημα που πάσχετε από τη νόσο. Μπορεί να εξεταστεί μια ποικιλία μη συνταγογραφούμενων και συνταγογραφούμενων φαρμάκων, από αντιδιαρροϊκά έως αντιβιοτικά και αντιφλεγμονώδη, σε συνδυασμό με αλλαγές που αφορούν τον τρόπο διαβίωσης.

Μπορεί επίσης να συστηθούν προβιοτικά που θα βοηθήσουν στην αποκατάσταση των υγιών βακτηρίων του εντέρου. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, η χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση των πάσχοντων τμημάτων του παχέος εντέρου μπορεί να προσφέρει ανακούφιση και να μειώσει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου.

Φάρμακα

Πολλές διαφορετικές κατηγορίες φαρμάκων χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία των συμπτωμάτων της ελκώδους κολίτιδας, μεμονωμένα ή σε συνδυασμό. Ορισμένα μπορεί να λαμβάνονται τακτικά, ενώ άλλα φάρμακα ταχείας δράσης χορηγούνται σε βραχυπρόθεσμη βάση για την αντιμετώπιση μιας ενεργού έξαρσης της νόσου.

• Αντιφλεγμονώδη

Τα αντιφλεγμονώδη φάρμακα αποτελούν συχνά το πρώτο βήμα στη θεραπεία της ελκώδους κολίτιδας. Μεταξύ αυτών είναι τα εξής:

5-αμινοσαλικυλικά: Ανάλογα με το ποιο τμήμα του παχέος εντέρου σας έχει προσβληθεί, μπορείτε να τα πάρετε από το στόμα ή ως κλύσμα ή υπόθετο. Ορισμένα παραδείγματα είναι η σουλφασαλαζίνη, η μεσαλαμίνη, η βαλσαλαζίδη και η ολσαλαζίνη.

Κορτικοστεροειδή: Η πρεδνιζόνη και η υδροκορτιζόνη εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία- γενικά χορηγούνται σε μέτρια έως σοβαρή ελκώδη κολίτιδα που δεν ανταποκρίνεται σε άλλες θεραπείες. Αυτό οφείλεται στο ενδεχόμενο εμφάνισης παρενεργειών, όπως αύξηση βάρους, υψηλή αρτηριακή πίεση, αλλαγές στη διάθεση, κατακράτηση υγρών και οστεοπόρωση.

• Ανοσοκατασταλτικά (καταστολείς του ανοσοποιητικού συστήματος)

Αυτά τα φάρμακα ελέγχουν τη φλεγμονή καταστέλλοντας την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος. Συχνά χορηγούνται συνδυαστικά. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τα εξής:

Αζαθειοπρίνη και μερκαπτοπουρίνη. Αυτά είναι τα πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα ανοσοκατασταλτικά για τη θεραπεία της φλεγμονώδους νόσου του εντέρου. Καταστέλλουν το ανοσοποιητικό σύστημα παρεμβαίνοντας στην παραγωγή μορίων DNA από τον οργανισμό. Εάν τα λαμβάνετε, θα πρέπει να παραμείνετε σε στενή επαφή με τον θεράποντα ιατρό σας, ο οποίος θα ελέγχει τακτικά το αίμα σας, καθώς οι παρενέργειες μπορεί να επηρεάσουν το ήπαρ και το πάγκρεας.

Κυκλοσπορίνη: Αυτά προορίζονται γενικά για άτομα που δεν έχουν ανταποκριθεί καλά σε άλλα φάρμακα. Η κυκλοσπορίνη εκτιμάται ότι δρα καταστέλλοντας τα λεμφοκύτταρα, έναν τύπο λευκών αιμοσφαιρίων. Επειδή η κυκλοσπορίνη μπορεί να προκαλέσει σοβαρές παρενέργειες, δεν προορίζεται για μακροχρόνια χρήση.

Βεδολιζουμάμπη, ινφλιξιμάμπη, αδαλιμουμάμπη, μιρικιζουμάμπη και γολιμουμάμπη: Αυτά τα φάρμακα, που ονομάζονται βιολογικά φάρμακα ή αναστολείς του παράγοντα νέκρωσης όγκων (TNF), ελέγχουν τη μη φυσιολογική ανοσολογική απόκριση. Χρησιμοποιούνται συνήθως σε άτομα που δεν έχουν ανταποκριθεί ή δεν μπορούν να ανεχθούν άλλες θεραπείες. Δρουν εμποδίζοντας τα φλεγμονώδη κύτταρα να φτάσουν στο σημείο της φλεγμονής.

Velsipity (etrasimod) Το Velsipity είναι ένας ρυθμιστής του υποδοχέα της 1-φωσφορικής σφιγγοσίνης (S1P) που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της μέτριας έως σοβαρής ελκώδους κολίτιδας σε ενήλικες. Δρα μειώνοντας τον αριθμό των φλεγμονωδών κυττάρων που απελευθερώνονται στην κυκλοφορία του αίματος.

• Αντιβιοτικά

Τα αντιβιοτικά μπορεί να συνταγογραφούνται εάν υπάρχει υποψία λοίμωξης στο παχύ έντερο, αλλά τα άτομα με ελκώδη κολίτιδα μερικές φορές συμβουλεύονται να μην χρησιμοποιούν αντιβιοτικά όταν δεν είναι σαφώς απαραίτητα, καθώς μπορεί να προκαλέσουν διάρροια.

Ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι μπορεί να υπάρχει σχέση μεταξύ της χρήσης αντιβιοτικών και της ανάπτυξης φλεγμονώδους νόσου του εντέρου (ΦΝΕ), μια μορφή της οποίας είναι η ελκώδης κολίτιδα. Η θεωρία αυτή δεν έχει ακόμη αποδειχθεί, καθώς υπάρχουν μόνο λίγες μελέτες και ανεπίσημα στοιχεία που την υποστηρίζουν.

Θεραπεία με φάρμακα που χορηγούνται χωρίς ιατρική συνταγή

Ορισμένα φάρμακα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ανακούφιση μερικών συμπτωμάτων της ελκώδους κολίτιδας, αν και χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με συνταγογραφούμενα φάρμακα, επειδή δεν αντιμετωπίζουν τα υποκείμενα αίτια της νόσου.

Πάντα να συζητάτε με τον γιατρό σας προτού αγοράσετε φάρμακα. Ακολουθούν ορισμένα από αυτά που μπορεί να συνιστώνται:

• Αντιδιαρροϊκά φάρμακα: Το Imodium (λοπεραμίδη) μπορεί να βοηθήσει στη διάρροια, αλλά χρησιμοποιήστε το με προσοχή, καθώς μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο διόγκωσης του παχέος εντέρου (τοξικό μεγάκολο).
• Αναλγητικά: Για ήπιο πόνο, ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει παρακεταμόλη (Depon). Αποφύγετε τα Advil ή Algofren (ιβουπροφαίνη), Aleve (νατριούχος ναπροξένη) και Voltaren (δικλοφενάκη νατριούχος), τα οποία μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα και να αυξήσουν τη σοβαρότητα της νόσου.
• Κλύσματα και υπόθετα: Αυτά που περιέχουν βουτυρικό οξύ μπορεί να είναι αποτελεσματικά στη θεραπεία της ελκώδους κολίτιδας στα πολύ τελικά τμήματα του παχέος εντέρου (η οποία συχνά ονομάζεται απομακρυσμένη ελκώδης κολίτιδα). Το βουτυρικό οξύ έχει αποδειχθεί ότι είναι ευεργετικό για τα κύτταρα του εντερικού σωλήνα καταπολεμώντας τη φλεγμονή, εμποδίζοντας τα κύτταρα να γίνουν καρκινικά και μειώνοντας τις επιπτώσεις του οξειδωτικού στρες (μια διαδικασία με την οποία τα κύτταρα μπορεί να καταστραφούν και στη συνέχεια να μην μπορούν να λειτουργήσουν σωστά).
• Συμπληρώματα σιδήρου: Εάν έχετε χρόνια εντερική αιμορραγία, μπορεί να αναπτύξετε σιδηροπενική αναιμία- τα συμπληρώματα σιδήρου μπορεί να βοηθήσουν.

Ορισμένοι άνθρωποι στρέφονται στα προβιοτικά προκειμένου να βοηθηθούν στη διαχείριση καταστάσεων όπως η ελκώδης κολίτιδα, αλλά είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι αυτή η προσέγγιση δεν υποστηρίζεται από τους γαστρεντερολόγους. Στις τελευταίες κατευθυντήριες οδηγίες κλινικής πρακτικής, η Αμερικανική Γαστρεντερολογική Εταιρεία συνιστά τη χρήση προβιοτικών σε ενήλικες και παιδιά με ελκώδη κολίτιδα μόνο στο πλαίσιο μιας κλινικής δοκιμής.

Χειρουργικές επεμβάσεις

Περίπου το 30% των ατόμων με ελκώδη κολίτιδα θα χρειαστούν χειρουργική επέμβαση για να ανακουφιστούν από τα συμπτώματα, τις επικίνδυνες παρενέργειες της φαρμακευτικής αγωγής ή για να μειώσουν τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου.

Μερικές φορές απαιτείται επείγουσα χειρουργική επέμβαση εάν υπάρχει ξαφνική διάτρηση του παχέος εντέρου ή μαζική αιμορραγία. Η χειρουργική επέμβαση, που ονομάζεται κολεκτομή, αφορά την αφαίρεση του παχέος εντέρου (κόλον).

Υπάρχουν διάφοροι τύποι χειρουργικής επέμβασης κολεκτομής, με τους δύο παρακάτω να είναι οι πιο συνηθισμένοι στη θεραπεία της ελκώδους κολίτιδας. Εσείς και ο χειρουργός σας θα συζητήσετε ποια επιλογή είναι καλύτερη για εσάς, με βάση τα ιδιαίτερα συμπτώματά σας και τη συνολική κατάσταση της υγείας σας, καθώς και τον τρόπο ζωής και τις προσωπικές σας προτιμήσεις.

Χειρουργική επέμβαση “J-Pouch” (ειλεοπρωκτική αναστόμωση με λήκυθο)

Σε αυτή την επέμβαση -επίσημα γνωστή ως ειλεο-ληκυθοπρωκτική αναστόµωση (IPAA)- το παχύ έντερο και το μεγαλύτερο μέρος του ορθού αφαιρούνται και μια μικρή δεξαμενή (που ονομάζεται J-pouch) δημιουργείται από το λεπτό έντερο και συνδέεται με το υπόλοιπο τμήμα του ορθού ακριβώς πάνω από τον πρωκτό.

Επειδή οι μύες του πρωκτού (πρωκτικός σφιγκτήρας) δεν αφαιρούνται, η διαδικασία αυτή επιτρέπει στους ανθρώπους να εξακολουθούν να έχουν τον έλεγχο του εντέρου τους.

Όταν το J-pouch γίνεται για την ελκώδη κολίτιδα, θεωρείται ότι αποτελεί διαχείριση και όχι θεραπεία, επειδή ορισμένες εκδηλώσεις της ΦΝΕ που μπορεί να εμφανιστούν εκτός του εντέρου εξακολουθούν να είναι πιθανές. Επιπλέον, επειδή παραμένει εντερικός ιστός, η διαδικασία δεν εξαλείφει τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου.

Ολική πρωκτοκολεκτομή

Αυτή η χειρουργική επέμβαση συνεπάγεται την πλήρη αφαίρεση του παχέος εντέρου, του ορθού και του πρωκτού και θεραπεύει οριστικά την ελκώδη κολίτιδα και εξαλείφει τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου. Ωστόσο, επειδή αφαιρούνται το ορθό και ο πρωκτός, πρέπει να έχετε μόνιμη ειλεοστομία.

Στην ειλεοστομία, ένας χειρουργός φέρνει το άκρο του κατώτερου τμήματος του λεπτού εντέρου (ειλεός) έξω από ένα άνοιγμα στο κοιλιακό τοίχωμα (“στομία”).

Τα άτομα που έχουν ειλεοστομία πρέπει πάντα να φορούν μια πλαστική σακούλα (σάκος ειλεοστομίας) πάνω από το άνοιγμα για να συλλέγουν τα κόπρανα που βγαίνουν.

Τι μπορείτε να κάνετε από μόνοι σας και ποιες αλλαγές που αφορούν τη διαβίωσή σας θα βοηθήσουν

Οι αλλαγές στη διατροφή και τον τρόπο ζωής σας μπορεί να βοηθήσουν στον έλεγχο των συμπτωμάτων σας και να επιμηκύνουν το διάστημα μεταξύ των εξάρσεων της πάθησης.

Ενδέχεται να καταφέρετε να βρείτε κάποια ανακούφιση από την ελκώδη κολίτιδα λαμβάνοντας ορισμένα από τα ακόλουθα μέτρα:

• Περιορίστε τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Προβλήματα όπως η διάρροια, ο κοιλιακός πόνος και τα αέρια μπορεί να βελτιωθούν με τον περιορισμό ή την εξάλειψη των γαλακτοκομικών προϊόντων. Μπορεί να έχετε δυσανεξία στη λακτόζη – δηλαδή το σώμα σας δεν μπορεί να χωνέψει το σάκχαρο του γάλακτος (λακτόζη) στα γαλακτοκομικά τρόφιμα. Η χρήση ενός ενζυμικού προϊόντος όπως το Lactaid μπορεί επίσης να βοηθήσει.
• Περιορίστε τις φυτικές ίνες. Τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, όπως τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά και τα δημητριακά ολικής άλεσης, μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματά σας. Αν σας ενοχλούν τα ωμά φρούτα και λαχανικά, δοκιμάστε να τα μαγειρέψετε. (Τα τρόφιμα που ανήκουν στην οικογένεια του λάχανου, όπως το μπρόκολο και το κουνουπίδι, μπορεί να είναι ιδιαίτερα ερεθιστικά).
• Δοκιμάστε λιπαρά ψάρια. Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, τα υγιεινά λιπαρά που βρίσκονται στον σολομό και το σκουμπρί, μπορεί να κρατήσουν τη φλεγμονή σε ύφεση και να ανακουφίσουν τα συμπτώματα της ελκώδους κολίτιδας.
• Αποφύγετε τα πικάντικα φαγητά, το αλκοόλ και την καφεΐνη. Αυτά μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματά σας.
• Τρώτε μικρά γεύματα. Πέντε ή έξι μικρά γεύματα την ημέρα αντί για δύο ή τρία μεγαλύτερα μπορεί να σας βοηθήσουν να χωνέψετε το φαγητό πιο εύκολα και αποτελεσματικά.