Πόνος στην πλάτη: Αιτίες, συμπτώματα και θεραπείες

Ο πόνος στην πλάτη είναι μία πολύ συνηθισμένη κατάσταση αν και ο κάθε πάσχων τον βιώνει με διαφορετικό τρόπο.

Κυμαίνεται από τον βύθιο ή σφύζοντα πόνο της σπονδυλαρθρίτιδας μέχρι τον απότομο, οξύ και διαπεραστικό πόνο μίας κήλης μεσοσπονδυλίου δίσκου.

Ο πόνος στην πλάτη μπορεί να είναι διαλείπων (δηλαδή να έρχεται και να φεύγει), να είναι συνεχής, να χειροτερεύει με την άσκηση ή με την παρατεταμένη καθιστική θέση ή να σχετίζεται με συμπτώματα νευρολογικής φύσεως όπως μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα στα κάτω άκρα.

Και ενώ ο πόνος στην πλάτη μπορεί να είναι εκνευριστικός και πολύ κουραστικός ως κατάσταση, το θετικό είναι ότι στην πλειοψηφία των επεισοδίων η κατάσταση βελτιώνεται ή ο πόνος εξαφανίζεται τελείως με ελάχιστη φροντίδα και συνήθως αυτό συμβαίνει μέσα σε λίγες εβδομάδες.

Πόνος στην πλάτη: Συνηθισμένες αιτίες

Υπάρχουν πολλές πιθανές αιτίες για την εμφάνιση πόνου στην πλάτη. Παρακάτω καλύπτουμε ορισμένους αλλά σίγουρα όχι όλους.

Θλάση μυών ή διαστρέμματα

Η θλάση μυών ή τα διαστρέμματα είναι πιθανά οι πιο συνηθισμένες αιτίες εμφάνισης πόνου στην πλάτη και ιδιαίτερα στην κατώτερη μοίρα της πλάτης (μέση).

Η θλάση αφορά στην ρήξη ή απότομη διάταση ενός μυός ή ενός τένοντα (που είναι μία σκληρή ζώνη ινώδους συνδετικού ιστού που ενώνει το οστό με τον μυ), ενώ το διάστρεμμα αφορά στη ρήξη ενός συνδέσμου (που είναι ο ινώδης συνδετικός ιστός που συνδέει δύο οστά).

Στην περίπτωση αυτών των ρήξεων (που μπορεί να συμβούν από ένα τραύμα, για παράδειγμα από το απότομο σήκωμα μεγάλου βάρους ή από την υπερβολική καταπόνηση του στοιχείου σε βάθος χρόνου), εγκαθίσταται μία φλεγμονή η οποία προκαλεί πόνο και σε ορισμένες περιπτώσεις και συσπάσεις των μυών.

Ο πόνος της θλάσης ή του διαστρέμματος στην πλάτη κυμαίνεται από μέτριο έως εξουθενωτικό και συχνά περιγράφεται ως διάχυτος πόνος που φτάνει μέχρι τους γλουτούς και χειροτερεύει με την κίνηση του ασθενούς ενώ αντίθετα καταπραΰνεται με την ξεκούραση. Παράλληλα με τον πόνο, συχνά αναφέρονται και η ακαμψία του μυ, καθώς και η περιορισμένη κινητικότητά του.

Κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου

Ο μεσοσπονδύλιος δίσκος είναι ένα ελαστικό «μαξιλάρι» ανάμεσα σε δύο σπονδύλους. Επιτρέπει στη μέση να εκτελεί τις κινήσεις της (κάμψη, έκταση, στροφή, πλάγιες κινήσεις) χωρίς να καταπονείται, επειδή απορροφά τους κραδασμούς.

Αποτελείται από ένα σκληρό περίβλημα και το εσωτερικό του, που είναι ελαστικό και ζελατινώδες και περιέχει πολύ νερό.

Η κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου ή απλά δισκοκήλη είναι η πάθηση κατά την οποία ένα μέρος από το εσωτερικό περιεχόμενο του δίσκου «γλιστρά» μέσα στον σπονδυλικό σωλήνα με αποτέλεσμα την πίεση ή ακόμα και την πλήρη παγίδευση ενός ή περισσότερων νεύρων (ριζών).

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η δισκοκήλη οφείλεται στην σταδιακή φθορά των δίσκων λόγω γήρανσης, την οποία ονομάζουμε εκφυλιστική νόσο ή απλά εκφύλιση.

Καθώς μεγαλώνουμε, οι δίσκοι χάνουν μέρος του υγρού τους περιεχομένου, γίνονται λιγότερο ελαστικοί και ως εκ τούτου επιρρεπείς σε τραυματισμούς.

Πέρα από την ηλικία, άλλοι παράγοντες που επιταχύνουν τη φθορά και την εκφύλιση των δίσκων είναι τα τραύματα στη σπονδυλική στήλη, το μεγάλο σωματικό βάρος, το κάπνισμα, η επαναλαμβανόμενη καταπόνηση της σπονδυλικής στήλης (για παράδειγμα με την παρατεταμένη καθιστική ζωή ή με το σήκωμα μεγάλων βαρών) κτλ.

Ένας δίσκος με κήλη στην κατώτερη μοίρα της πλάτης (δηλαδή στην περιοχή της μέσης ή αλλιώς της οσφύος) προκαλεί οξύ πόνο που μπορεί να διαχέεται στους γλουτούς, στην βουβωνική χώρα και/ ή και σε ένα πόδι.

Ομοίως, ένας δίσκος με κήλη στην περιοχή του αυχένα μπορεί να προκαλεί πόνο που να εξαπλώνεται στο χέρι. Παράλληλα με τον πόνο, η κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου μπορεί να προκαλεί και νευρολογικά συμπτώματα όπως αδυναμία των μυών, μουδιάσματα και μυρμηγκιάσματα.

Σπονδυλαρθρίτιδα (οστεοαρθρίτιδα της σπονδυλικής στήλης)

Η οστεοαρθρίτιδα της σπονδυλικής στήλης αποτελεί μια από τις πιο κοινές αιτίες πόνου στην πλάτη και την οσφυϊκή χώρα ειδικότερα.

Πρόκειται για μια εκφυλιστικού τύπου πάθηση που οδηγεί στην καταστροφή (εκφυλισμό) του χόνδρου μεταξύ των ζυγοαποφυσιακών αρθρώσεων οι οποίες αποτελούν μέρος των οπίσθιων στοιχείων της σπονδυλικής στήλης.

Οι ζυγοαποφυσιακές αρθρώσεις (facets) παρουσιάζονται φλεγμονώδεις και ο προοδευτικός εκφυλισμός στις αρθρικές επιφάνειες προκαλεί ολοένα και μεγαλύτερο πόνο από την μηχανική τριβή και τα προϊόντα της φλεγμονώδους αντίδρασης.

Συγχρόνως εμφανίζεται ποικίλου βαθμού δυσκαμψία, αρχικά στις ακραίες θέσεις κάμψης και έκτασης ενώ αργότερα επεκτείνεται και στις απλές καθημερινές στάσεις.

Παράλληλα, εμφανίζονται οι χαρακτηριστικές οστικές προεκβολές, οι οποίες ονομάζονται οστεόφυτα, γύρω από τα σώματα των σπονδύλων και των ζυγοαποφυσιακών αποφύσεων.

Τα οστεόφυτα αποτελούν μέρος της φυσιολογικής γήρανσης και δεν προκαλούν άμεσα πόνο στον ασθενή, αλλά μπορεί να μεγαλώσουν σε τέτοιο βαθμό που να προκαλέσουν συμπιεστικά φαινόμενα και ερεθισμό στα νωτιαία νεύρα και τον νωτιαίο μυελό (σπονδυλική στένωση).

Η οστεοαρθρίτιδα (εκφυλιστική σπονδύλωση) της σπονδυλικής στήλης χωρίζεται ανατομικά σε δύο κατηγορίες:

• Στην οσφυϊκή οστεοαρθρίτιδα η οποία προκαλεί πόνο στην οσφυϊκή χώρα
• Στην αυχενική οστεοαρθρίτιδα η οποία προκαλεί πόνο και δυσκαμψία με αντανάκλαση στους ώμους και τα χέρια

Ισχιαλγία

Η Ισχιαλγία προκαλεί πόνο στην μέση που «ακτινοβολεί» στα κάτω άκρα.

Ο πόνος μπορεί να εντοπίζεται οπουδήποτε κατά μήκος του ισχιακού νεύρου από τη μέση, τους γλουτούς και οπίσθια κατά μήκος των κάτω άκρων μέχρι τα  πόδια.

Άλλα κοινά συμπτώματα της ισχιαλγίας είναι οι αιμωδίες, δηλαδή το μούδιασμα στο πόδι κατά μήκος του νεύρου και το μυρμήγκιασμα (αίσθημα σαν καρφιά και βελόνες) στα κάτω άκρα και τα δάχτυλα των ποδιών.

Εκτός από την κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου, την ισχιαλγία μπορεί να την προκαλέσει ένας τραυματισμός στην πύελο, στους γλουτούς ή στο μηρό, ο σακχαρώδης διαβήτης, η παρατεταμένη καθιστική θέση και το σύνδρομο του απιοειδούς μυός, όπου πιέζεται ή τρίβεται μηχανικά το ισχιακό νεύρο μεταξύ του απιοειδούς μυός (Piriformis) και των δύο δίδυμων μυών (Gemellus).

Έτσι, ο ασθενής παραπονείται για ισχιαλγία χωρίς να πάσχει από δισκοπάθεια.

Σπονδυλική Στένωση

Με αυτόν τον όρο περιγράφουμε τη στένωση του σπονδυλικού σωλήνα, η οποία έχει ως αποτέλεσμα να πιέζονται τα νεύρα ή ακόμα και ο νωτιαίος μυελός.

Η σπονδυλική στένωση μπορεί να προσβάλει την αυχενική ή την οσφυϊκή μοίρα με διαφορετικά συμπτώματα στις δυο αυτές περιπτώσεις.

Εμφανίζεται το ίδιο συχνά σε άνδρες και γυναίκες, ιδιαίτερα μετά την ηλικία των 50 ετών.

Η κυριότερη αιτία εκδήλωσης της σπονδυλικής στένωσης είναι η φυσιολογική φθορά των σπονδύλων με την πάροδο των ετών.

Με άλλα λόγια, η σπονδυλική στένωση είναι μια εκφυλιστική νόσος, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη των λεγόμενων οστικών ακάνθων και της οστεοαρθρίτιδας.

Όταν αναπτύσσονται αυτές οι οστικές δομές, καταλαμβάνουν χώρο πιέζοντας τα νεύρα.

Μια άλλη συνήθης αιτία, είναι οι κήλες των μεσοσπονδύλιων δίσκων, οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν σπονδυλική στένωση σε νεότερους ανθρώπους ή να επιδεινώσουν το πρόβλημα μιας σπονδυλικής στήλης με οστεοαρθρίτιδα, περιορίζοντας περαιτέρω το διαθέσιμο χώρο για τα νεύρα.

Η πάχυνση και σκλήρυνση των συνδέσμων της σπονδυλικής στήλης, γνωστή κι ως αγκύλωση, είναι ένα, επίσης, συχνό αίτιο σπονδυλικής στένωσης.

Επί της ουσίας, αποτελεί μια άμυνα του οργανισμού, ο οποίος μέσα από μια φλεγμονώδη διαδικασία προκαλεί την πάχυνση των συνδέσμων που επιτρέπουν την κίνηση σπονδύλων για να περιορίσει την κινητικότητα της σπονδυλικής στήλης.

Σπονδυλόλυση και σπονδυλολίσθηση

Η σπονδυλολίσθηση εμφανίζεται όταν ένας σπόνδυλος μετατοπίζεται σε σχέση με τον υποκείμενο γειτονικό σπόνδυλο και είναι συχνή αιτία πόνου στη μέση (οσφυαλγία).

Πιο συνηθισμένη είναι η μετατόπιση (ολίσθηση) προς τα εμπρός (προσθιολίσθηση), αλλά ένας σπόνδυλος μπορεί να μετατοπιστεί και προς τα πίσω (οπισθιολίσθηση).

Η σπονδυλόλυση είναι η λύση της συνέχειας του οστού μεταξύ των άνω και των κάτω αρθρικών αποφύσεων του σπονδύλου.

Η περιοχή αυτή λέγεται ισθμός του σπονδυλικού τόξου. Αρκετά συχνά είναι αποτέλεσμα κατάγματος κοπώσεως λόγω υπερβολικής παρατεταμένης καταπόνησης της σπονδυλικής στήλης.

Αυτό δικαιολογεί την υψηλή συχνότητα της σπονδυλόλυσης στους νεαρούς αθλητές και αθλήτριες σε επίπεδο πρωταθλητισμού.

Η σπονδυλόλυση εμφανίζεται σχεδόν πάντα στον Ο5 οσφυϊκό σπόνδυλο, είναι ως επί το πλείστον αμφοτερόπλευρη και επιτρέπει την ολίσθηση του Ο5 σπονδύλου πάνω στο ιερό οστό, χωρίς όμως αυτό να προδικάζει πως κάθε σπονδυλόλυση θα οδηγήσει σε σπονδυλολίσθηση.

Η σπονδυλολίσθηση και η σπονδυλόλυση μπορεί να μην προκαλούν κανένα σύμπτωμα και να είναι τυχαία ευρήματα σε ακτινολογικό έλεγχο.

Άλλοτε, όμως, ο πόνος μπορεί να είναι τόσο έντονος, ώστε οι ασθενείς να μη μπορούν πλέον να ασκήσουν τις καθημερινές τους δραστηριότητες.

Ο πόνος στη μέση (οσφυαλγία) μπορεί να εμφανίζεται ξαφνικά ή να αναπτύσσεται σταδιακά και να επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου.

Ως συνήθως, η οσφυαλγία επιδεινώνεται με την άσκηση ή μετά από κόπωση και υποχωρεί κατά την ανάπαυση.

Επιπρόσθετα, πέρα από τον πόνο στη μέση που είναι το συχνότερο σύμπτωμα, ενδεχομένως να εμφανιστούν πόνοι και νευρολογικά συμπτώματα που αντανακλούν προς στα πόδια (οσφυϊκή ριζοπάθεια).

Οστεοπόρωση

Η οστεοπόρωση οφείλεται σε αυξημένη αποσύνθεση του οστού, που μακροπρόθεσμα σημαίνει επιδείνωση της ποιότητας του οστού (επιδείνωση της μικροαρχιτεκτονικής), καθώς και επιδείνωση της οστικής πυκνότητας (επιδείνωση της οστικής μάζας).

Στην οστεοπόρωση, η ισορροπία μεταξύ σχηματισμού και αποσύνθεσης οστού διαταράσσεται και το αποτέλεσμα, σε προχωρημένο στάδιο οστεοπόρωσης, είναι η αυξημένη τάση κατάγματος οστών στο σύνολο του σκελετού.

Τα σπονδυλικά κατάγματα, είτε οξεία είτε ύπουλα, μπορεί να έχουν σοβαρές συνέπειες.

Εκτός από τον έντονο πόνο σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος, μπορεί λόγω της αυξανόμενης υπερκύφωσης της σπονδυλικής στήλης να προκληθεί λάθος στάση της αυχενικής μοίρας με επώδυνη βράχυνση των μυών του λαιμού και πιάσιμο των μυών της πλάτης.

Η αλλαγή της στατικής του σκελετού και οι αλλοιώσεις στους μύες μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα με την ισορροπία, που με τη σειρά τους αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο πτώσης και επομένως τον κίνδυνο περαιτέρω καταγμάτων οστού.

Εάν δεν αντιμετωπιστεί η αστάθεια στα κατάγματα της σπονδυλικής στήλης, ελλοχεύει ο κίνδυνος σημαντικού περιορισμού της κίνησης ή ακόμα και ακινησίας, που επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα ζωής των πασχόντων.

Σκολίωση

Ως σκολίωση ορίζεται η παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης που δημιουργεί παρέκκλιση ή πλάγιο κύρτωμα κατά το μετωπιαίο επίπεδο και συχνά συνοδεύεται από στροφή των σπονδύλων κατά το εγκάρσιο επίπεδο.

Η πιο συχνή εμφάνισή της, είναι κατά την εφηβική ηλικία ενός ατόμου, (80% των περιπτώσεων εντοπίζονται σε εφήβους), αλλά μπορεί να συμβεί και νωρίτερα, ακόμα και στην νηπιακή ηλικία.

Στην ενήλικη ζωή η σοβαρή εκφύλιση της σπονδυλικής στήλης ή η εξέλιξη μίας παραμελημένης εφηβικής σκολίωσης μπορεί να οδηγήσει στη σκολίωση των ενηλίκων.

Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, τα αίτια που την προκαλούν είναι άγνωστα παρά τις συνεχείς έρευνες που γίνονται για πενήντα και πλέον χρόνια.

Το 85%-90% των περιπτώσεων αποτελεί η ονομαζόμενη «άγνωστης αιτιολογίας», ή «εφηβική», ή «ιδιοπαθής» σκολίωση. Όλες οι λοιπές μορφές που τα αίτιά τους είναι γνωστά αποτελούν μόνο το 10%-15% όλων των σκολιώσεων (συγγενής, παραλυτική, λειτουργική κ.ά.)

Πόνος στην πλάτη: Σπάνιες Αιτίες

Πιο σπάνια, ο πόνος στην πλάτη οφείλεται σε ένα συστηματικό νόσημα όπως η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα ή σε κάτι ακόμα πιο ανησυχητικό όπως ο καρκίνος ή μία λοίμωξη.

Αγκυλοποιητική Σπονδυλίτιδα

Η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα είναι μια χρόνια, φλεγμονώδης πολυσυστηματική νόσος, η οποία προσβάλλει κυρίως τις ιερολαγόνιες αρθρώσεις και τον αξονικό σκελετό και εκδηλώνεται με οσφυαλγία και προοδευτική δυσκαμψία της σπονδυλικής στήλης.

Η νόσος εμφανίζεται γύρω στα 40 έτη.

Ο πόνος της πλάτης στην αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα έχει την τάση να βελτιώνεται με την άσκηση και να χειροτερεύει τις νύχτες.

Καρκίνος

Ένας όγκος στη σπονδυλική στήλη μπορεί να προκύψει από μόνος του (οπότε ονομάζεται πρωπαθής όγκος της σπονδυλικής στήλης) ή από καρκίνο σε άλλα μέρη του σώματος (οπότε και ονομάζεται μεταστατικός καρκίνος).

Εκτός από τον πόνο στην πλάτη που είναι συχνά χειρότερος τη νύχτα και μπορεί να ακτινοβολεί στους ώμους και το λαιμό, ένα άτομο μπορεί να παρουσιάσει και  ανεξήγητη απώλεια βάρους και ασυνήθιστη κόπωση.

Λοίμωξη

Μια λοίμωξη στη σπονδυλική στήλη, η οποία μπορεί να είναι σπονδυλική δισκίτιδα ή οστεομυελίτιδα, προκαλεί σοβαρό, συνεχή πόνο.

Παραδόξως, παρά την παρουσία της λοίμωξης, το άτομο μπορεί να μην έχει πυρετό.

Το ιστορικό προηγούμενης χειρουργικής επέμβασης στην πλάτη μπορεί να παρέχει μια ένδειξη ότι υπάρχει λοίμωξη.

Σύνδρομο Ιππουρίδας (Ιππουριδική Συνδρομή)

Με τον όρο ιππουρίδα εννοούμε το σύνολο των νευρικών ριζών, οσφυϊκών και ιερών, που εξέρχονται από το τελικό τμήμα του νωτιαίου μυελού και πορεύονται σαν θύσανος εντός του νωτιαίου σάκου.

Σε κακώσεις ή βλάβες άλλου είδους αυτών των νευρικών ριζών προκαλείται ένα σύνδρομο που καλείται ιππουριδική συνδρομή και χαρακτηρίζεται από τα εξής:

• Υπαισθησία περιπρωκτικής και περιγεννητικής περιοχής
• Νευρογενής παράλυση και απώλεια του ελέγχου του εντέρου και της κύστης
• Τμηματικές παρέσεις, κάτω από τα γόνατα, και των γλουτιαίων μυών
• Τμηματικές αισθητικές διαταραχές στα κάτω άκρα, κάτω από το ύψος των γονάτων
• Κατάργηση κάποιων αντανακλαστικών

Πόνος στην πλάτη: Πότε να επισκεφτείτε τον γιατρό σας

Τα περισσότερα επεισόδια πόνου στην πλάτη διαρκούν λίγες μέρες και έχουν επιλυθεί πλήρως μέσα σε λίγες εβδομάδες.

Εάν εμφανίζεται νέος πόνος στην πλάτη, ο πάσχων θα πρέπει να επικοινωνήσει με τον γιατρό του για να δει αν χρειάζεται περαιτέρω αξιολόγηση.

Υπάρχουν επίσης μερικά προειδοποιητικά σημάδια που μπορεί να υποδεικνύουν ένα πρόβλημα που χρειάζεται άμεση εκτίμηση

• Ο πόνος στην πλάτη επιμένει για παραπάνω από λίγες ημέρες
• Ο πόνος στην πλάτη ξυπνάει τον πάσχοντα τη νύχτα.
• Υπάρχει δυσκολία ελέγχου των εντέρων ή της ουροδόχου κύστης
• Ο ασθενής εμφανίζει πυρετό, ρίγη, εφίδρωση ή άλλα σημάδια λοίμωξης

Πόνος στην πλάτη: Διάγνωση

Το λεπτομερές ιατρικό ιστορικό του ασθενούς και η ενδελεχής κλινική εξέταση είναι η τα κλειδιά της διάγνωσης για τον πόνο στην πλάτη.

Εφόσον υπάρχουν συνοδά συμπτώματα που ενσπείρουν ανησυχία, μπορεί να γίνει απεικονιστικός και εργαστηριακός έλεγχος.

Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να είναι πυρετός (υποψία λοίμωξης), ανεξήγητη απώλεια σωματικού βάρους (υποψία καρκίνου ή φλεγμονώδους αρθρίτιτιδας) κτλ.

Πόνος στην πλάτη: Ιατρικό ιστορικό

Πριν την κλινική εξέταση ο γιατρός θα λάβει λεπτομερές ιστορικό για τον πόνο στην πλάτη, ρωτώντας πότε ξεκίνησε, ποια θέση ή κίνηση τον χειροτερεύει ή τον ανακουφίζει, και αν υπάρχουν συνοδά συμπτώματα όπως μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα.

Ο γιατρός θα ρωτήσει επίσης για συνοδά προβλήματα υγείας, όπως π.χ. οστεοπόρωση και θα ζητήσει πληροφορίες σχετικά με την εργασία και την καθημερινή ζωή του ασθενούς.

Πόνος στην πλάτη: Κλινική εξέταση

Κατά τη διάρκεια της κλινικής εξέτασης ο γιατρός εξετάζει λεπτομερώς την πλάτη, πιέζει με προσοχή τις δομές της ράχης, τους σπονδύλους καθώς και τους μύες που συσχετίζονται με την περιοχή του πόνου.

Πολύ σημαντική είναι και η νευρολογική εξέταση η οποία περιλαμβάνει την εξέταση των κάτω άκρων σε ό,τι αφορά τη δύναμη των μυών, την αισθητικότητα και τα αντανακλαστικά.

Συνήθως ζητείται από τον ασθενή να περπατήσει στις μύτες και τις πτέρνες ενώ τέλος ελέγχονται τα αντανακλαστικά των κάτω άκρων αμφοτερόπλευρα.

Εξετάζεται επίσης το εύρος της κίνησης οπότε και ζητείται από τον ασθενή να κάμψει και να εκτείνει τη μέση του ως εκεί που του επιτρέπει ο πόνος.

Στην κλινική εξέταση εντάσσεται και η  Δοκιμασία Lasegue κατά την οποία ο ασθενής βρίσκεται σε ύπτια θέση (ξαπλωμένος ανάσκελα) και τα γόνατα τεντωμένα, και ο γιατρός κάμπτει (σηκώνει) τα πόδια οπότε και εκλύεται πόνος στην μέση (οσφυϊκή μοίρα) συνήθως μεταξύ 30° και 70° εφόσον υπάρχει βλάβη η οποία συνήθως εντοπίζεται στα διαστήματα μεταξύ Ο4-5 και Ο5-Ι1 σπονδύλων (σπόνδυλοι Οσφυϊκής και Ιερής μοίρας αντίστοιχα).

Η σωστή νευρολογική εξέταση ενδέχεται να οδηγήσει σε ακριβή εντοπισμό του πόνου.

Πόνος στην πλάτη: Εργαστηριακές Εξετάσεις

Ο θεράπων γιατρός ανάλογα με τις υποψίες του για τα εκλυτικά αίτια του πόνου, ενδέχεται να ζητήσει συγκεκριμένες εξετάσεις αίματος.

Εάν για παράδειγμα ανησυχεί για την ύπαρξη καρκίνου ή λοίμωξης μπορεί να ζητήσει μία γενική εξέταση αίματος καθώς και την εξέταση για δείκτες φλεγμονής όπως C-αντιδρώσα πρωτεΐνη ή ταχύτητα καθίζησης ερυθρών αιμοσφαιρίων.

Πόνος στην πλάτη: Απεικονιστικές εξετάσεις

Οι απεικονιστικές εξετάσεις ζητούνται  αφενός για να αποκλειστούν μερικές από τις πιο σπάνιες αιτίες οσφυαλγίας όπως το κάταγμα, οι όγκοι και οι λοιμώξεις και αφετέρου για να περιγράψουν καλύτερα και να επιβεβαιώσουν τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης που έχει προηγηθεί.

Εξέταση εκλογής αποτελεί η Μαγνητική Τομογραφία η οποία συνήθως παρέχει τις πιο λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με την ύπαρξη ή όχι μιας δισκοκήλης, την εντόπιση και το μέγεθός της, καθώς και τα πιεστικά φαινόμενα που προκαλεί.

Πολλές φορές εκτελείται για τον προεγχειρητικό σχεδιασμό και βοηθά στον αποκλεισμό ύπαρξης σπονδυλικής στένωσης.

Υπάρχει επίσης και το Μυελογράφημα ή Μυελογραφία (CT)κατά την οποία γίνεται χρήση σκιαγραφικού μέσου για να απεικονιστεί ο νωτιαίος μυελός και τα νωτιαία νεύρα.

Μπορεί να δώσει λεπτομερείς πληροφορίες για την κήλη αλλά το αρνητικό είναι ότι αποτελεί μια επεμβατική εξέταση.

Πόνος στην πλάτη: Διαφορική Διάγνωση

Κατά την αξιολόγηση και εκτίμηση του πόνου στην πλάτη, ο θεράπων γιατρός θα λάβει υπόψη και άλλες παθήσεις ή καταστάσεις που εμφανίζουν πόνους στην πλάτη.

Για παράδειγμα κάποιες διαταραχές του γαστρεντερικού όπως παγκρεατίτιδα, χολοκυστίτιδα και γαστρικό έλκος.

Συνήθως ωστόσο, σε διαταραχές του γαστρεντερικού συνυπάρχουν και άλλα θορυβώδη συμπτώματα όπως ανησυχία ή πόνος στην κοιλιακή χώρα, ναυτία, έμετος κτλ.

Ομοίως, πόνος στην πλάτη μπορεί να υπάρξει και στην περίπτωση έρπητα ζωστήρα και μπορεί να κάνει την εμφάνισή του (ο πόνος) πριν ακόμα εμφανιστεί το εξάνθημα του έρπητα.

Ακόμα πιο ανησυχητική επείγουσα ιατρική κατάσταση είναι η ύπαρξη ενός ανευρύσματος της κοιλιακής αορτής το οποίο μπορεί να προκαλέσει πόνο στην πλάτη, συνήθως στη μέση και στην κατώτερη μοίρα της.

Παράλληλα ο ασθενής μπορεί να νιώθει ανησυχία στην κοιλιακή χώρα καθώς και το αίσθημα των σφύξεων στην ίδια περιοχή.

Άλλες καταστάσεις που μπορούν να εμφανίσουν πόνο στην πλάτη είναι οι εξής:

• Ενδομητρίωση
• Φλεγμονώδης νόσος της πυέλου (η μόλυνση των γυναικείων αναπαραγωγικών οργάνων)
• Προστατίτιδα
• Λοίμωξη των νεφρών

Πόνος στην πλάτη: Θεραπεία

Το πιο προβληματικό στην αντιμετώπιση του πόνου στην πλάτη είναι το γεγονός ότι συχνά ή αποδρομή των συμπτωμάτων απαιτεί μεγάλο χρονικό διάστημα.

Πολλοί άνθρωποι θεραπεύονται πλήρως απλά αποφεύγοντας το φορτίο και την καταπόνηση στην πλάτη. Αυτό δε σημαίνει ότι οι ασθενείς αυτοί μένουν ξαπλωμένοι.

Η σταδιακή και ήπια σωματική δραστηριότητα μπορεί να βελτιώσει κατά πολύ το χρόνο που απαιτείται για την ίαση του πόνου.

Πόνος στην πλάτη: Προσωπική φροντίδα

Ο κάθε ασθενής με πόνο στην πλάτη ενδέχεται να αναπτύξει τις δικές του στρατηγικές για την ανακούφιση και την ίαση του πόνου.

Άλλοι προτιμούν την ξεκούραση, άλλοι τη χρήση ψυχρών ή θερμών επιθεμάτων, άλλοι επιλέγουν συγκεκριμένες θέσεις και στάσεις. Όλες οι προσεγγίσεις συνδράμουν στην επιτάχυνση του χρόνου θεραπείας.

Πόνος στην πλάτη: Φαρμακευτικές αγωγές

Εάν οι συντηρητικές θεραπείες δεν αποδώσουν στην ανακούφιση του πόνου, το επόμενο βήμα είναι η αναζήτηση της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής.

Ανάλογα με τα συμπτώματα και τη διάρκεια του προβλήματος θα γίνει και η επιλογή των φαρμάκων που μπορεί να είναι ένα ή συνδυασμός ουσιών.

Οι πιο συνηθισμένες αγωγές είναι αυτές με μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη και με μυοχαλαρωτικά φάρμακα τα οποία μπορούν να μειώσουν την ένταση του μυϊκού σπασμού στην πάσχουσα περιοχή.

Κάποιες φορές επιλέγεται και η επισκληρίδιος έγχυση στεροειδών η οποία μπορεί να προσφέρει μακροχρόνια ύφεση των συμπτωμάτων και ανακούφιση του ασθενούς, ωστόσο συχνά δεν επιλύει το πρόβλημα και οι ασθενείς επανεμφανίζουν τα συμπτώματα.

Πόνος στην πλάτη: Φυσικοθεραπεία

Η φυσικοθεραπεία μπορεί να επιλεγεί από τον θεράποντα γιατρό για την ενδυνάμωση και την έκταση των μυών της πλάτης, για τη βελτίωση της κινητικότητας και της λειτουργικότητας της περιοχής και για την ανακούφιση από τον πόνο.

Παράλληλα η ήπια άσκηση όπως το περπάτημα, το κολύμπι ή η ποδηλασία μπορούν να βοηθήσουν στην αύξηση της κινητικότητας και της ευλυγισίας των μυών (αποφυγή ακαμψίας) σε παθήσεις όπως η σπονδυλολίσθηση, η σπονδυλαρθρίτιδα ή η ισχιαλγία.

Συμπληρωματικές και εναλλακτικές αγωγές

• Μασάζ
• Βελονισμός
• Γιόγκα
• Χειροπρακτική

Συμπληρώματα όπως το μαγνήσιο και η βιταμίνη D μπορούν επίσης να βοηθήσουν στην ανακούφιση του πόνου στην πλάτη.

Ωστόσο είναι προηγουμένως απαραίτητη η συζήτηση με τον θεράποντα γιατρό πριν τη χρήση οποιωνδήποτε τέτοιων σκευασμάτων για την επιβεβαίωση ότι είναι ασφαλή για τον ασθενή.

Πόνος στην πλάτη: Χειρουργική Αντιμετώπιση

Όταν ο πόνος και τα άλλα συμπτώματα εμμένουν και δεν περνούν μετά από μια περίοδο έξι εβδομάδων τότε συνιστάται στον ασθενή η χειρουργική αντιμετώπιση.

Η κήλη του μεσοσπονδυλίου δίσκου στην οσφυϊκή μοίρα αποτελεί την πιο συχνή αιτία χειρουργικής επέμβασης στην σπονδυλική στήλη στους ενήλικες.

Χειρουργική επέμβαση μπορεί να συστηθεί εάν ο ασθενής αναφέρει έντονο πόνο που δεν του επιτρέπει να διατηρήσει ένα φυσιολογικό επίπεδο στις καθημερινές του δραστηριότητες, όπως η ορθοστασία και το περπάτημα, εάν παρουσιάζει προοδευτικά επιδεινούμενα νευρολογικά συμπτώματα, όπως αδυναμία στα κάτω άκρα και/ή μούδιασμα, εάν υπάρχει απώλεια ελέγχου της ουροδόχου κύστης ή του εντέρου (και τα δύο τελευταία συμπτώματα αποτελούν ένδειξη για επείγουσα χειρουργική επέμβαση εντός 48 ωρών χωρίς καμία άλλη αναμονή) και τέλος εάν δεν ωφελείται από την συντηρητική αγωγή (ΜΣΑΦ, φυσικοθεραπεία).

Πόνος στην πλάτη: Πρόληψη

Ο πόνος στην πλάτη αποτελεί μία από τις πιο συχνές και ενοχλητικές παθήσεις.

Το θετικό είναι ότι υπάρχουν αρκετές διαφορετικές στρατηγικές τις οποίες μπορεί να ακολουθήσει κανείς προκειμένου να αποφύγει την εμφάνισή του ή να σταματήσει την επιδείνωσή του.

Ορισμένες από αυτές τις στρατηγικές είναι οι εξής:

• Διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους
• Σωματική άσκηση που ενδυναμώνει τους ραχιαίους και τους κοιλιακούς μύες και είναι ήπια χωρίς να επιφέρει μεγάλο φορτίο στον οργανισμό (κολύμπι, περπάτημα, γιόγκα κλπ)
• Σωστή στάση του σώματος (στο γραφείο, στην καρέκλα, κατά τη βάδιση) και σωστή προσέγγιση επικίνδυνων εργασιών (σήκωμα μεγάλων βαρών με την πίεση στα πόδια και στα γόνατα και όχι στη μέση)
• Καλό στρώμα και μαξιλάρι όπως και σωστή θέση ύπνου
• Αποφυγή καπνίσματος

Συχνές ερωτήσεις

• Σε τι γιατρό πρέπει να απευθυνθεί κανείς όταν εμφανίσει πόνο στην πλάτη;

Η πιο σωστή προσέγγιση είναι να ερωτηθεί ο γενικός γιατρός (ή ο οικογενειακός γιατρός εφόσον υπάρχει) ο οποίος θα καθοδηγήσει τον ασθενή στη σωστή κατεύθυνση.

Από κει και πέρα, στην περαιτέρω φροντίδα μπορεί να εμπλακεί ένας νευρολόγος, ένας ορθοπεδικός, ένας ορθοπεδικός χειρουργός, ένας ρευματολόγος, ακόμα κι ένας φυσικοθεραπευτής ή ένας χειροπρακτικός ανάλογα με τα συμπτώματα και την πρόοδο (επιδείνωση ή βελτίωση) της κατάστασης.

Βέβαια αν τα συμπτώματα εγκατασταθούν απότομα και είναι έντονα ο ασθενής μπορεί να ζητήσει ιατρική βοήθεια στο τμήμα επειγόντων περιστατικών ενός νοσοκομείου για την άμεση ανακούφιση του πόνου και των μυϊκών σπασμών.

• Πώς μπορεί να ανακουφιστεί ο πόνος στην πλάτη κατά τον ύπνο;

Πρωτίστως είναι πολύ σημαντική η επιλογή καλού στρώματος, συνήθως όχι πολύ μαλακού προκειμένου να προσφέρει καλή στήριξη στη σπονδυλική στήλη.

Η καλύτερη θέση ύπνου είναι στο πλευρό με τα γόνατα ελαφρώς λυγισμένα.

Ενδεχομένως η τοποθέτηση ενός μικρού μαξιλαριού μεταξύ των γονάτων σε αυτήν την πλάγια θέση να βοηθά στην αποφόρτιση της πλάτης.

Εάν η μοναδική θέση που προτιμά ή αντέχει ο ασθενής είναι η ύπτια (ανάσκελα) η τοποθέτηση ενός μικρού μαξιλαριού στο κάτω μέρος της πλάτης και κάτω από τα γόνατα μπορεί να αποδειχθεί επωφελής.

• Πώς μπορεί να αποτραπεί ο πόνος στην πλάτη μετά από ολοήμερη απασχόληση στο γραφείο σε καθιστή θέση;

Πρωτίστως, πρέπει να αποφεύγεται η καθιστή θέση για πολύ μεγάλα χρονικά διαστήματα.

Το ιδανικό είναι ο εργαζόμενος να σηκώνεται κάθε 15 λεπτά και να κινείται για λίγο.

Η ρύθμιση της καρέκλας γραφείου είναι επίσης σημαντική καθώς πρέπει να βρεθεί η κατάλληλη για να επιτευχθούν οι σωστές γωνίες των γονάτων, των ισχίων και η θέση της πλάτης.

Και οι δύο πατούσες πρέπει να μπορούν να πατήσουν στο πάτωμα.

Η τοποθέτηση ενός μικρού μαξιλαριού στην περιοχή της μέσης (κατώτερο τμήμα της πλάτης) μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση της φυσικής καμπυλότητας της σπονδυλικής στήλης σε αυτή τη μοίρα (οσφυϊκή).