Τι είναι η αναισθησία;
Η αναισθησία αφορά τη χορήγηση φαρμάκων (που ονομάζονται αναισθητικά) ώστε να μην αισθάνεστε πόνο κατά τη διάρκεια διαδικασιών ή χειρουργικών επεμβάσεων. Τα αναισθητικά εμποδίζουν προσωρινά τα αισθητήρια σήματα από τα νεύρα σας στο σημείο που πραγματοποιείται η επέμβαση προς τα κέντρα στον εγκέφαλό σας.
Οι διάφοροι τύποι αναισθησίας λειτουργούν με διαφορετικούς τρόπους. Ορισμένα αναισθητικά φάρμακα μουδιάζουν ορισμένα μέρη του σώματός σας. Άλλα αναισθητικά φάρμακα μουδιάζουν τον εγκέφαλό σας, ώστε να μπορείτε να κοιμηθείτε κατά τη διάρκεια πιο παρεμβατικών χειρουργικών επεμβάσεων.
Κατηγορίες αναισθησίας
Η αναισθησία που χρησιμοποιεί ο γιατρός σας εξαρτάται από τον τύπο και το εύρος της επέμβασης. Οι επιλογές είναι οι εξής:
- Τοπική αναισθησία: Με αυτήν αναισθητοποιείται ένα μικρό τμήμα του σώματός σας. Οι πάροχοι χρησιμοποιούν συνήθως τοπική αναισθησία για ελάχιστα επεμβατικές διαδικασίες όπως η χειρουργική επέμβαση καταρράκτη ή η βιοψία δέρματος. Είστε ξύπνιοι κατά τη διάρκεια της διαδικασίας.
- Καταστολή: H καταστολή σας χαλαρώνει σε σημείο που θα κοιμάστε, αλλά μπορείτε να ξυπνήσετε αν χρειαστεί για να επικοινωνήσετε. Παραδείγματα επεμβάσεων που εκτελούνται συχνά με καταστολή είναι η αφαίρεση φρονιμίτη, ο καρδιακός καθετηριασμός και ορισμένες κολονοσκοπήσεις. Παρόλο που δεν θα είστε εντελώς αναίσθητοι, δεν είναι και τόσο πιθανό να θυμάστε τη διαδικασία.
- Περιφερειακή αναισθησία: Η περιφερειακή αναισθησία μπλοκάρει τον πόνο σε ένα μεγαλύτερο μέρος του σώματός σας, όπως ένα άκρο ή όλα όσα βρίσκονται κάτω από το στήθος σας. Παραδείγματα είναι η επισκληρίδιος αναισθησία για την ανακούφιση του πόνου του τοκετού ή ο αποκλεισμός του βραχίονα για χειρουργική επέμβαση στο χέρι. Οι ειδικοί γιατροί ενδέχεται να χορηγήσουν περιφερειακή αναισθησία σε συνδυασμό με καταστολή ή να τη χορηγήσουν μόνη της.
- Γενική αναισθησία: Αυτή η αγωγή σας καθιστά αναίσθητους και χωρίς ευαισθησία στον πόνο ή σε άλλα ερεθίσματα. Οι ιατροί χρησιμοποιούν γενική αναισθησία για πιο επεμβατικές διαδικασίες ή χειρουργικές επεμβάσεις στο κεφάλι, το στήθος ή την κοιλιά σας.
Ποιος χορηγεί την αναισθησία;
Εάν πρόκειται για μια σχετικά απλή επέμβαση που απαιτεί αναισθητοποίηση μιας μικρής περιοχής, ο γιατρός που εκτελεί την επέμβασή σας συχνά χορηγεί το τοπικό αναισθητικό. Για πιο σύνθετες και επεμβατικές διαδικασίες, ένας αναισθησιολόγος θα συνταγογραφήσει τα αναισθητικά φάρμακα και θα διαχειριστεί τον πόνο σας πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την επέμβαση.
Πώς πρέπει να προετοιμαστώ για την αναισθησία;
Βεβαιωθείτε ότι ο γιατρός σας έχει έναν πρόσφατο κατάλογο των φαρμάκων, των βιταμινών και άλλων συμπληρωμάτων που παίρνετε. Ορισμένα φάρμακα μπορεί να αλληλεπιδράσουν με την αναισθησία ή να αυξήσουν τον κίνδυνο επιπλοκών. Θα πρέπει επίσης:
- Να αποφύγετε το φαγητό και το ποτό οκτώ ώρες πριν πάτε στο νοσοκομείο, εκτός αν σας δοθεί άλλη οδηγία.
- Να διακόψετε το κάπνισμα, έστω και για μία ημέρα πριν από την επέμβαση, για να βελτιώσετε την υγεία της καρδιάς και των πνευμόνων. Για καλύτερα αποτελέσματα, διακόψτε το κάπνισμα δύο εβδομάδες πριν από το ραντεβού σας.
- Σταματήστε να παίρνετε φυτικά συμπληρώματα για μία έως δύο εβδομάδες πριν από τη διαδικασία, σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού σας.
- Σταματήστε να παίρνετε Viagra® ή άλλα φάρμακα για τη στυτική δυσλειτουργία τουλάχιστον 24 ώρες πριν από τη διαδικασία.
- Πάρτε ορισμένα (αλλά όχι όλα) φάρμακα για την αρτηριακή πίεση με μια γουλιά νερό σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού σας.
Τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια της αναισθησίας;
Κατά τη διάρκεια της αναισθησίας, ο γιατρός:
- Χορηγεί έναν ή περισσότερους τύπους αναισθησίας. Μπορεί επίσης να σας δώσει φάρμακα κατά της ναυτίας.
- Παρακολουθεί τα ζωτικά σημεία, όπως η αρτηριακή πίεση, το επίπεδο οξυγόνου στο αίμα, ο σφυγμός και ο καρδιακός ρυθμός.
- Εντοπίζει και διαχειρίζεται προβλήματα όπως μια αλλεργική αντίδραση ή μια αλλαγή στα ζωτικά σημεία.
- Παρέχει κατευθυντήριες γραμμές για τη διαχείριση του πόνου μετά τη χειρουργική επέμβαση.
Τι πρέπει να κάνω μετά την αναισθησία;
Για τις επεμβάσεις που χρησιμοποιούν τοπική αναισθησία, μπορείτε να επιστρέψετε στην εργασία σας ή στις περισσότερες δραστηριότητες μετά τη θεραπεία, εκτός εάν ο γιατρός σας πει το αντίθετο. Θα χρειαστείτε περισσότερο χρόνο για να αναρρώσετε εάν έχετε λάβει περιφερειακή ή γενική αναισθησία ή νάρκωση. Θα πρέπει:
- Να έχετε κάποιον να σας πάει στο σπίτι.
- Να ξεκουραστείτε για το υπόλοιπο της ημέρας.
- Να μην οδηγείτε και να μην χειρίζεστε εξοπλισμό για 24 ώρες.
- Να απέχετε από το αλκοόλ για 24 ώρες.
- Να λαμβάνετε μόνο φάρμακα ή συμπληρώματα που έχουν εγκριθεί από τον γιατρό σας.
- Αποφύγετε τη λήψη σημαντικών αποφάσεων για 24 ώρες.
Κίνδυνοι / Πλεονεκτήματα
Ποιες είναι οι πιθανές παρενέργειες της αναισθησίας;
Οι περισσότερες παρενέργειες της αναισθησίας είναι προσωρινές και υποχωρούν εντός 24 ωρών, συχνά και νωρίτερα. Ανάλογα με τον τύπο της αναισθησίας και τον τρόπο χορήγησής της από τους επαγγελματίες, μπορεί να εμφανίσετε:
- Πόνο στην πλάτη ή μυϊκό πόνο.
- Ανατριχίλα που προκαλείται από τη χαμηλή θερμοκρασία του σώματος (υποθερμία).
- Δυσκολία στην ούρηση.
- Κόπωση.
- Πονοκέφαλο.
- Κνησμό (φαγούρα).
- Ναυτία και εμετό.
- Πόνο, ευαισθησία, ερυθρότητα ή μώλωπες στο σημείο της ένεσης.
- Πονόλαιμο (φαρυγγίτιδα).
Ποιοι είναι οι πιθανοί κίνδυνοι ή οι επιπλοκές της αναισθησίας;
Κάθε χρόνο, εκατομμύρια άνθρωποι λαμβάνουν με ασφάλεια αναισθησία ενώ υποβάλλονται σε ιατρικές επεμβάσεις. Ωστόσο, η αναισθησία ενέχει σε κάποιο βαθμό κινδύνους. Οι πιθανές επιπλοκές είναι οι εξής:
Μετεγχειρητική ναυτία και έμετος
Μετεγχειρητική ναυτία και έμετος είναι οποιαδήποτε ναυτία, έμετος ή αναγωγές κατά τις πρώτες 24-48 ώρες μετά τη χειρουργική επέμβαση. Είναι μία από τις πιο συχνές παρενέργειες της αναισθησίας, που εμφανίζεται σε ποσοστό έως και 30% όλων των μετεγχειρητικών ασθενών, και αποτελεί κύρια αιτία δυσαρέσκειας των ασθενών μετά την αναισθησία. Αν και η φυσιολογία της μετεγχειρητικής ναυτίας είναι πολύπλοκη και δεν είναι καλά κατανοητή, έχουν αναγνωριστεί ορισμένοι παράγοντες κινδύνου και παράγοντες ενεργοποίησης. Έχουν αναπτυχθεί δύο συστήματα βαθμολόγησης, ένα για ενήλικες και ένα για παιδιά, για να προσδιοριστούν οι ασθενείς που διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης μετεγχειρητικής ναυτίας, επιτρέποντας έτσι στους αναισθησιολόγους να αποφασίσουν ποιοι μπορεί να επωφεληθούν από προφυλακτικές θεραπείες.
Στους ενήλικες, οι παράγοντες προγνωστικού κινδύνου είναι: γυναικείο φύλο, μη καπνιστής, ιστορικό μετεγχειρητικής ναυτίας ή ναυτίας λόγω κίνησης, διάρκεια χειρουργικής επέμβασης > 60 λεπτά και χρήση μετεγχειρητικών οπιοειδών. Όσο περισσότεροι παράγοντες κινδύνου υπάρχουν, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα εμφάνισης μετεγχειρητικής ναυτίας.
Στα παιδιά, οι παράγοντες πρόγνωσης είναι οι εξής: ιστορικό μετεγχειρητικής ναυτίας στο παιδί ή σε συγγενείς, διάρκεια χειρουργικής επέμβασης > 30 λεπτά, ηλικία > 3 ετών και χειρουργική επέμβαση για στραβισμό.
Ο τύπος της χειρουργικής επέμβασης παραδοσιακά θεωρείται ότι συμβάλλει επίσης στην εμφάνιση μετεγχειρητικής ναυτίας. Αν και η συσχέτιση αυτή δεν έχει αναπαραχθεί αξιόπιστα σε μελέτες, ανεπίσημα φαίνεται να υπάρχει αύξηση της μετεγχειρητικής ναυτίας μετά από γυναικολογικές, οφθαλμολογικές (χειρουργική επέμβαση στα μάτια), ωτολογικές (χειρουργική επέμβαση στο αυτί) και θυρεοειδικές επεμβάσεις.
Εγρήγορση κατά τη διάρκεια της γενικής αναισθησίας (ακούσια ενδοεγχειρητική εγρήγορση): Για άγνωστους λόγους, περίπου 1 στους 1.000 ανθρώπους που λαμβάνουν γενική αναισθησία εμφανίζουν εγρήγορση κατά τη διάρκεια μιας επέμβασης. Μπορεί να έχετε επίγνωση του περιβάλλοντός σας, αλλά να μην μπορείτε να κινηθείτε ή να επικοινωνήσετε.
Κατάρρευση των πνευμόνων (ατελεκτασία): Η χειρουργική επέμβαση που χρησιμοποιεί γενική αναισθησία ή αναπνευστικό σωλήνα μπορεί να προκαλέσει κατάρρευση του πνεύμονα. Αυτή η σπάνια κατάσταση προκύπτει όταν οι αεροφόροι σάκοι στον πνεύμονα ξεφουσκώνουν ή γεμίζουν με υγρό.
Κακοήθης υπερθερμία: Τα άτομα που πάσχουν από κακοήθη υπερθερμία (ΚΥ) εμφανίζουν μια επικίνδυνη αντίδραση στην αναισθησία. Αυτό το σπάνιο κληρονομικό σύνδρομο προκαλεί πυρετό και μυϊκές συσπάσεις κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης. Είναι σημαντικό να αναφέρετε ένα προσωπικό ή οικογενειακό ιστορικό κακοήθους υπερθερμίας στον αναισθησιολόγο σας πριν από την αναισθησία σας, ώστε να αποφύγετε φάρμακα που προκαλούν αυτή την αντίδραση.
Νευρική βλάβη: Αν και σπάνια, ορισμένοι άνθρωποι εμφανίζουν νευρική βλάβη που προκαλεί προσωρινό ή μόνιμο νευροπαθητικό πόνο, μούδιασμα ή αδυναμία.
Μετεγχειρητικό παραλήρημα: Οι ηλικιωμένοι είναι πιο επιρρεπείς στο μετεγχειρητικό παραλήρημα. Αυτή η κατάσταση προκαλεί σύγχυση που έρχεται και φεύγει για περίπου μία εβδομάδα. Ορισμένοι άνθρωποι αντιμετωπίζουν μακροχρόνια προβλήματα μνήμης και μάθησης.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο από τις επιπλοκές της αναισθησίας;
Ορισμένοι παράγοντες καθιστούν πιο επικίνδυνη τη λήψη αναισθησίας, όπως
- Η προχωρημένη ηλικία.
- Διαβήτης ή νεφρική νόσος.
- Οικογενειακό ιστορικό κακοήθους υπερθερμίας (αλλεργία στην αναισθησία).
- Καρδιακές παθήσεις, υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση) ή εγκεφαλικά επεισόδια.
- Πνευμονοπάθεια, όπως άσθμα ή χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ).
- Παχυσαρκία (δείκτης μάζας σώματος, ή ΔΜΣ, 30 ή περισσότερο).
- Επιληπτικές κρίσεις ή νευρολογικές διαταραχές.
- Υπνική άπνοια.
- Κάπνισμα.