Ποιοι είναι οι 6 τύποι σχιζοφρένειας; Πώς επηρεάζουν τους ασθενείς;

Η σχιζοφρένεια είναι μια διαταραχή της ψυχικής υγείας που διαταράσσει τη σκέψη και την αντίληψή σας. Η κατάσταση αυτή επηρεάζει την αλληλεπίδρασή σας με τον κόσμο.

Η σχιζοφρένεια δεν αφορά απλώς μια ενιαία κατάσταση, αλλά και ένα φάσμα καταστάσεων που περιλαμβάνουν ψυχωσικά συμπτώματα όπως:

• Ακρόαση φωνών ή θορύβων.
• Το να γίνεται κανείς πολύ παρανοϊκός.
• Το να πιστεύει κανείς ότι έχει ασυνήθιστες δυνάμεις.
• Το να πιστεύει κανείς ότι οι άλλοι ελέγχουν τις σκέψεις του ή το αντίστροφο.
• Η πεποίθηση ότι τα παγκόσμια γεγονότα συνδέονται με το ίδιο το άτομο.

Ωστόσο, ο δρόμος μέχρι τη διάγνωση μπορεί να είναι μακρύς. Οι άνθρωποι – και οι οικογένειές τους – βρίσκονται συχνά σε άρνηση. Εξάλλου, είναι μια δύσκολη διάγνωση που δύσκολα μπορεί να γίνει αποδεκτή.

Οι ψυχίατροι μπορεί να μην αντιληφθούν αμέσως όλα τα συμπτώματα της σχιζοφρένειας ενός ατόμου. Και η χρήση ουσιών μπορεί να θολώσει περαιτέρω τη διαγνωστική εικόνα. Δεδομένων των πιθανών αρνητικών συνεπειών μιας λανθασμένης διάγνωσης σχιζοφρένειας, πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο σίγουροι προτού χαρακτηρίσουν μια ψυχωτική κατάσταση σχιζοφρένεια.

Παρακάτω διασαφηνίζεται ποιες καταστάσεις ανήκουν στο φάσμα και πώς διαγιγνώσκεται η σχιζοφρένεια.

Ποιες καταστάσεις εμπίπτουν στο φάσμα της σχιζοφρένειας;

Η σχιζοφρένεια εμφανίζεται διαφορετική από άτομο σε άτομο, καθώς τα συμπτώματα μπορεί να ποικίλλουν τόσο ως προς το περιεχόμενο όσο και ως προς την εκδήλωσή τους. Αλλά παρακάτω παρατίθενται οι διαταραχές που εντάσσονται στο φάσμα:

Σχιζοφρένεια

Περίπου 2,77 εκατομμύρια άνθρωποι διαγιγνώσκονται κάθε χρόνο με σχιζοφρένεια παγκοσμίως. Η σχιζοφρένεια μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική σας υγεία, διαταράσσοντας τις επαγγελματικές, κοινωνικές και ερωτικές σας σχέσεις.

Η σχιζοφρένεια εμφανίζεται συνήθως σε στάδια, καθένα από τα οποία παρουσιάζει τα δικά του συμπτώματα και συμπεριφορές.

Ανάλογα με το στάδιο που βρίσκεστε, μπορεί να εμφανίζετε άγχος, να χάνετε τα κίνητρά σας και να παραμελείτε την προσωπική σας υγιεινή. Μπορεί να παρατηρήσετε μια αλλαγή στη συναισθηματική σας κατάσταση και στον τρόπο με τον οποίο σχετίζεστε με τους άλλους, καθώς και προβλήματα με την προσοχή και τη μνήμη.

Μπορεί να αποσυνδεθείτε από την πραγματικότητα και να έχετε παραισθήσεις και ψευδαισθήσεις. Μπορεί επίσης να εμφανίσετε μειωμένες, αυξημένες ή ασυνήθιστες κινήσεις, που ενδέχεται να συνιστούν ένα σύνδρομο που συνήθως συνδέεται με τη σχιζοφρένεια και ονομάζεται κατατονία.

Παρότι οι παραισθήσεις και οι ψευδαισθήσεις στη σχιζοφρένεια συχνά τραβούν την μεγαλύτερη προσοχή, οι διαταραχές στη σκέψη που σχετίζονται με την προσοχή, τη μνήμη και την ικανότητα σχεδιασμού καθιστούν επίσης δύσκολο για τα άτομα με σχιζοφρένεια να διατηρήσουν μια θέση εργασίας και να διαχειριστούν τις προσωπικές τους υποθέσεις.

Σχιζότυπη διαταραχή προσωπικότητας

Όσοι πάσχουν από σχιζότυπη διαταραχή προσωπικότητας είναι δυνατόν να περιγράφονται ως παράξενοι ή εκκεντρικοί και συχνά έχουν μαγικές πεποιθήσεις ή ισχυρές προλήψεις. Μπορεί να επιδεικνύουν περίεργες συμπεριφορές, να έχουν λίγους φίλους και να εμφανίζονται αγχωμένοι σε κοινωνικές καταστάσεις.

Σε αντίθεση με τη σχιζοφρένεια, τα άτομα με σχιζοτυπική διαταραχή προσωπικότητας τείνουν να μην έχουν παραληρηματικές ιδέες ή ψευδαισθήσεις.

Παραληρητική διαταραχή

Αν έχετε παραληρητική διαταραχή, δυσκολεύεστε να ξεχωρίσετε τι είναι πραγματικό και τι φανταστικό.

Τα άτομα με παραληρητική διαταραχή συχνά βιώνουν μη παραληρητικές ψευδαισθήσεις. Οι μη παράξενες παραληρητικές ιδέες αφορούν καταστάσεις που θα μπορούσαν ενδεχομένως να συμβούν στην πραγματική ζωή, όπως το να σας ακολουθεί κάποιος. Αλλά ειδικά στην περίπτωση των ατόμων με παραληρητική διαταραχή, οι καταστάσεις αυτές είναι είτε αναληθείς είτε υπερβολικές.

Σε ό,τι αφορά την κοινωνικοποίηση, τα άτομα με παραληρητική διαταραχή συνήθως λειτουργούν ικανοποιητικά και δεν παρουσιάζουν περίεργη συμπεριφορά. Πολλές φορές, αν το αντικείμενο της αυταπάτης τους δεν αναφερθεί στη συζήτηση, μπορεί να μην παρουσιάζουν καθόλου σημάδια αυταπάτης.

Βραχεία ψυχωτική διαταραχή

Η βραχεία ψυχωτική διαταραχή είναι μια ξαφνική εμφάνιση συμπτωμάτων όπως ψευδαισθήσεις, παραληρητικές ιδέες, αποδιοργανωμένη σκέψη, ασυνήθιστη συμπεριφορά και σύγχυση που εμφανίζονται για σύντομο χρονικό διάστημα.

Η διαταραχή αυτή είναι σπάνια, αλλά τα άτομα με αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας ή παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν μια βραχεία ψυχωτική διαταραχή. Συχνά προκαλείται από έναν ακραίο στρεσογόνο παράγοντα, όπως ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου ή άλλο τραύμα.

Σχιζοφρενικόμορφη διαταραχή

Αυτή η διαταραχή μοιάζει πολύ με τη σχιζοφρένεια. Ωστόσο, ενώ η σχιζοφρένεια διαγιγνώσκεται εάν τα συμπτώματα διαρκούν περισσότερο από έξι μήνες, η σχιζοφρενοειδής διαταραχή διαγιγνώσκεται όταν τα ψυχωτικά συμπτώματα εμφανίζονται για λιγότερο από έξι μήνες.

Η σχιζοφρενικόμορφη διαταραχή μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεστε, ενεργείτε, εκφράζετε συναισθήματα, αντιλαμβάνεστε την πραγματικότητα και σχετίζεστε με τους άλλους.

Εκτός από συμπτώματα όπως παραληρητικές ιδέες και ψευδαισθήσεις, μπορεί επίσης να εμφανίσετε κόπωση, έλλειψη ενδιαφέροντος για τη ζωή και κακές συνήθειες υγιεινής.

Σχιζοσυναισθηματική διαταραχή

Οι πάσχοντες από σχιζοσυναισθηματική διαταραχή έχουν παραληρητικές σκέψεις και άλλα συμπτώματα σχιζοφρένειας.

Παρουσιάζουν επίσης επεισόδια διαταραχής της διάθεσης, όπως κατάθλιψη, μανία ή/και υπομανία. Ενώ τα άτομα με μείζονα καταθλιπτική διαταραχή ή διπολική διαταραχή μπορεί να εμφανίσουν ψυχωσικά συμπτώματα κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου της ψυχικής διάθεσης, αυτό που κάνει τη σχιζοσυναισθηματική διαταραχή ξεχωριστή είναι ότι εμφανίζουν ψύχωση και εκτός των επεισοδίων της ψυχικής διάθεσης.

Ένα άτομο με σχιζοσυναισθηματική διαταραχή μπορεί να δυσκολεύεται να λειτουργήσει στην εργασία ή στο σχολείο. Οι σχέσεις του μπορεί επίσης να είναι τεταμένες.

Και ενδέχεται να εμφανίζουν συμπτώματα κατά τη διάρκεια περιοδικών επεισοδίων, αλλά στη συνέχεια τα συμπτώματα αυτά να εξαφανίζονται για ένα διάστημα.

Πώς διαγιγνώσκουν οι γιατροί τον τύπο της σχιζοφρένειας;

Περίπου το ένα τρίτο των ατόμων με σχιζοφρένεια δεν πιστεύουν ότι κάτι δεν πάει καλά με αυτούς. Πολλοί περισσότεροι δεν αναζητούν βοήθεια από μόνοι τους, για πολιτισμικούς λόγους ή επειδή δεν έχουν τους απαραίτητους πόρους.

Έτσι, τα προβλήματα συχνά έρχονται στο φως μόνο όταν η αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά τους ή άλλα προβλήματα προκαλούν κάποια κρίση.

Οι άνθρωποι συχνά μεταφέρονται στο νοσοκομείο από την οικογένεια, τους τραυματιοφορείς ή την αστυνομία. Χωρίς μια τέτοια παρέμβαση, πολλά από αυτά τα άτομα δεν θα λάμβαναν φροντίδα.

Προκειμένου να αποφασίσουν αν πρέπει να εισάγουν κάποιον στο νοσοκομείο, οι ψυχίατροι εξετάζουν τα εξής:

• Εάν αποτελούν κίνδυνο για τον εαυτό τους ή για τους άλλους.
• Εάν μπορούν να φροντίσουν τον εαυτό τους.
• Εάν θα μπορούσαν να ωφεληθούν από τη νοσηλεία στο νοσοκομείο.

Προκειμένου να διαγνώσει κάποιον, ένας ψυχίατρος θα του μιλήσει και θα αξιολογήσει τη συμπεριφορά του. Θα εξετάσει επίσης αν κάποια από τα συμπτώματα προκλήθηκαν από το αλκοόλ ή τα ναρκωτικά, θα επανεξετάσει τυχόν αρχεία από προηγούμενες εισαγωγές και θα συζητήσει με την οικογένεια.

Ο ψυχίατρος μπορεί επίσης να ζητήσει εργαστηριακές εξετάσεις για να αποκλείσει μη ψυχιατρικές παθήσεις όπως ο λύκος, ο οποίος μπορεί να προκαλέσει ψυχωσικά συμπτώματα.

Αρχικά, μπορεί να διαπιστωθεί απλώς ότι το άτομο χάνει την αίσθηση της πραγματικότητας. Δεδομένου του πλήθους των πιθανών αιτιών αυτού του συμπτώματος, συχνά απαιτείται χρόνος για να αποκλειστούν πιθανές ιατρικές διαγνώσεις και να διασφαλιστεί ότι δεν ευθύνονται άλλες ψυχιατρικές διαταραχές εκτός από τη σχιζοφρένεια.

Μια νοσηλεία 5 έως 10 ημερών μπορεί συνήθως να αποσαφηνίσει τον τύπο της διαταραχής του φάσματος της σχιζοφρένειας.

Αλλά συχνά δεν είναι δυνατόν να γίνει ακριβής διάγνωση κατά τη διάρκεια μιας ενδονοσοκομειακής νοσηλείας, ιδίως αν είναι η πρώτη φορά που θεραπεύεται ένα άτομο ή αν εμπλέκεται χρήση ουσιών.