Ποια σημάδια μας βάζουν σε υποψίες ότι το παιδί μας έχει αυτισμό;

Τα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με τον αυτισμό εμφανίζονται συνήθως πριν από την ηλικία των 3 ετών. Σε αυτά περιλαμβάνονται προβλήματα στην επικοινωνία, στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και στην ανταπόκριση, καθώς και πιθανές εμμονικές ή επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές.

Λέγεται ότι “αν έχεις γνωρίσει ένα άτομο με αυτισμό, έχεις γνωρίσει ένα άτομο με αυτισμό”. Αυτό ισχύει επειδή η εικόνα του αυτισμού μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο ως προς τα είδη των χαρακτηριστικών και την έντασή τους.

Ένα αυτιστικό άτομο μπορεί να είναι πολύ ομιλητικό, έξυπνο και προσηλωμένο, ενώ ένα άλλο να μην είναι ομιλητικό, να έχει διανοητικές δυσκολίες και να ασχολείται σχεδόν αποκλειστικά με τον εαυτό του.

Κοινά χαρακτηριστικά του αυτισμού

Τα Εθνικά Ινστιτούτα Ψυχικής Υγείας των ΗΠΑ έχουν καταρτίσει έναν κατάλογο χαρακτηριστικών που παρατηρούνται συχνά στον αυτισμό. Είναι σημαντικό να έχετε κατά νου ότι κανένα από αυτά τα χαρακτηριστικά από μόνο του δεν είναι πιθανό να υποδηλώνει αυτισμό.

Ο αυτισμός είναι μια διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή, πράγμα που σημαίνει ότι ένα παιδί πρέπει να παρουσιάζει πολλά από αυτά τα χαρακτηριστικά προκειμένου να πληροί τις προϋποθέσεις για διάγνωση.

Με την ίδια λογική, ωστόσο, πολλά παιδιά φτάνουν τα πρώιμα ορόσημα εγκαίρως (ή ακόμη και νωρίτερα) και εξακολουθούν να πληρούν τις προϋποθέσεις για διάγνωση διαταραχής του φάσματος του αυτισμού (ΔΦΑ). Ενώ ορισμένα παιδιά μπορεί να φαίνονται νευροτυπικά στην ανάπτυξή τους για κάποιο χρονικό διάστημα αλλά στη συνέχεια να αναπτύσσουν χαρακτηριστικά αυτισμού, άλλα παιδιά μπορεί να διαθέτουν εμφανή χαρακτηριστικά από τη βρεφική ηλικία.

Τα πρώιμα χαρακτηριστικά του αυτισμού είναι τα εξής:

Καμία ομιλία ή δείξιμο με το δάκτυλο μέχρι την ηλικία του 1 έτους.
Δεν ακούγονται μεμονωμένες λέξεις μέχρι τους 16 μήνες ή φράσεις δύο λέξεων μέχρι την ηλικία των 2 ετών.
Καμία ανταπόκριση στο όνομά του
Απουσία γλωσσικών ή κοινωνικών δεξιοτήτων
Ελλιπής οπτική επαφή
Υπερβολική τακτοποίηση παιχνιδιών ή αντικειμένων
Κανένα χαμόγελο ή κοινωνική ανταπόκριση
Ασυνήθιστα υπερβολική ή υποτονική ανταπόκριση σε αισθητηριακά ερεθίσματα όπως είναι η αφή, η όσφρηση, η γεύση, ο θόρυβος

Τα χαρακτηριστικά του αυτισμού είναι συχνά παρόντα πριν από την ηλικία των 3 ετών.Ορισμένα παιδιά, ωστόσο, έχουν ηπιότερα χαρακτηριστικά τα οποία μπορεί να μην είναι εμφανή σε πολύ μικρή ηλικία και τα παιδιά αυτά μπορεί, ως αποτέλεσμα, να διαγνωστούν μετά την ηλικία των 3 ετών.

Όταν η διάγνωση γίνεται αργότερα, είναι συνήθως επειδή έχουν αρκετές ενδείξεις, όπως π.χ:

Περιορισμένη ικανότητα το παιδί να συνάπτει φιλίες με τους συνομηλίκους του
Απουσία φαντασιακού και κοινωνικού παιχνιδιού
Στερεότυπη, επαναλαμβανόμενη ή ασυνήθιστη χρήση της γλώσσας
Μοτίβα εκδήλωσης ενδιαφέροντος που είναι ασυνήθιστα σε ένταση ή εστίαση
Ενασχόληση με συγκεκριμένα αντικείμενα ή θέματα
Άκαμπτη προσκόλληση σε συγκεκριμένες ρουτίνες ή τελετουργίες

Εάν χαρακτηριστικά όπως αυτά εμφανίζονται ξαφνικά σε ένα παιδί ηλικίας άνω των 3 ετών, και τα χαρακτηριστικά αυτά σίγουρα δεν υπήρχαν από μικρότερη ηλικία, το παιδί δεν θα μπορούσε να λάβει διάγνωση αυτισμού. Το παιδί θα έπρεπε, ωστόσο, σχεδόν σίγουρα να λάβει μια διαφορετική αναπτυξιακή ή ψυχιατρική διάγνωση.

Σπάνια χαρακτηριστικά στον αυτισμό

Τα αυτιστικά άτομα έχουν περισσότερες πιθανότητες να βιώσουν:

Επιληπτικές κρίσεις
Διανοητική αναπηρία
Σύνδρομο Savant (εξαιρετικές ικανότητες σε έναν πολύ συγκεκριμένο τομέα, όπως τα μαθηματικά)
Υπερλεξία (πρώιμη ικανότητα αποκωδικοποίησης λέξεων χωρίς να τις κατανοούν)
Συναισθησία (συσχέτιση λέξεων ή εννοιών με ήχους, χρώματα, γεύσεις κ.λπ.)
Χαμηλός μυϊκός τόνος και/ή δυσκολίες στις λεπτές και αδρές κινητικές δεξιότητες

Επιπλοκές και ενδείξεις για υποομάδες ατόμων

Ο αυτισμός έχει πολλές επιμέρους προτεινόμενες υποομάδες, οι οποίες συχνά ταυτίζονται με την παρουσία άλλων παθήσεων.

Χαρακτηριστικά αυτισμού στα αγόρια έναντι των κοριτσιών

Η συντριπτική πλειονότητα των ατόμων που διαγιγνώσκονται με αυτισμό είναι αρσενικού φύλου. Αυτό μπορεί να οφείλεται, εν μέρει, στο γεγονός ότι ο αυτισμός τείνει να φαίνεται πολύ διαφορετικός στις γυναίκες και, ως εκ τούτου, μπορεί να μην αναγνωρίζεται τόσο συχνά.

Σε γενικές γραμμές, τα αυτιστικά αγόρια εμφανίζουν εμφανή χαρακτηριστικά όπως το Stimming – αυτοδιεγερτική συμπεριφορά) (χτύπημα με το χέρι, κούνημα των δακτύλων ή τρέμουλο, χτύπημα των ποδιών, τρέμουλο των ποδιών, κούνημα μπρος-πίσω, περιστροφή, κούνημα κεφαλιού, βογκητά, στριγκλιές, μουρμούρισμα).

Μπορεί να είναι αρκετά φωνακλάδες, να αναστατώνονται εύκολα ή να θυμώνουν όταν τους ζητείται να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες που ξεφεύγουν από τη ζώνη άνεσής τους (ασφαλής ουδέτερη ζώνη). Αυτές οι συμπεριφορές τραβούν φυσικά την προσοχή των γονέων, των εκπαιδευτικών και των γιατρών.

Οι αυτιστικές γυναίκες, από την άλλη πλευρά, έχουν την τάση να είναι πολύ ήσυχες και κλειστές. Συχνά είναι μοναχικές και επιλέγουν να μη συμμετέχουν σε ομαδικές δραστηριότητες.

Επειδή πολλοί αποδέχονται την πολιτισμική αντίληψη ότι τα κορίτσια είναι συχνά ήσυχα και δεν συμμετέχουν, αυτές οι συμπεριφορές είναι πολύ πιο εύκολο να εκληφθούν ως ντροπαλότητα ή φυσιολογική κοινωνική επιφυλακτικότητα.

Φυσικά, μπορεί να υπάρχουν μεγάλες διακυμάνσεις ανάλογα με το άτομο.

Σύνδεση με άλλες καταστάσεις

Τα περισσότερα χαρακτηριστικά του αυτισμού εμφανίζονται και σε άλλες αναπτυξιακές διαταραχές και διαταραχές της ψυχικής υγείας. Ως εκ τούτου, δεν είναι ασυνήθιστο για τα αυτιστικά παιδιά να έχουν πολλαπλές διαγνώσεις.

Επιπλέον, τα αυτιστικά άτομα φαίνεται να είναι πιο επιρρεπή σε άλλα προβλήματα που δεν αναφέρονται στα διαγνωστικά κριτήρια. Στα προβλήματα αυτά περιλαμβάνονται διαταραχές ύπνου, γαστρεντερικές διαταραχές, αυτοκαταστροφική συμπεριφορά και άλλα.

Το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM-5) περιλαμβάνει διευκρινίσεις για αυτές τις συνυπάρχουσες καταστάσεις:

Διανοητική διαταραχή
Γλωσσική διαταραχή
Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ)
Διαταραχή αναπτυξιακού συντονισμού
Διαταραχή διαταραχής της συμπεριφοράς
Διαταραχή ελέγχου των παρορμήσεων
Διαταραχή συμπεριφοράς
Καταθλιπτική διαταραχή
Διπολική διαταραχή
Τικς
Διαταραχή Τουρέτ
Αυτοτραυματισμοί
Διαταραχή σίτισης
Διαταραχή απομάκρυνσης
Διαταραχή ύπνου
Κατατονία

Πότε πρέπει να επισκεφθείτε έναν γιατρό

Είναι πολύ δύσκολο για έναν γονέα να προσδιορίσει αν οι συμπεριφορές είναι χαρακτηριστικά του αυτισμού ή απλώς συνηθισμένες παραλλαγές στην ανάπτυξη του παιδιού. Πόσο υπερβολική είναι η τακτοποίηση των παιχνιδιών; Σε ποιο βαθμό η επιθυμία για επαναλαμβανόμενες ενέργειες είναι φυσιολογική;

Υπάρχει επίσης η πιθανότητα κάποιες αναπτυξιακές διαφορές να οφείλονται σε ζητήματα που δεν σχετίζονται με τον αυτισμό. Για παράδειγμα, η μη ανταπόκριση σε ένα όνομα θα μπορούσε κάλλιστα να είναι σύμπτωμα διαταραχής της ακοής. Η καθυστερημένη ομιλία θα μπορούσε να οφείλεται σε αφασία ή απραξία λόγου.

Για τη σωστή διάγνωση του αυτισμού, οι επαγγελματίες χρησιμοποιούν μια σειρά από συγκεκριμένες εξετάσεις που μετρούν πραγματικά την εικόνα του παιδιού. Μπορεί επίσης να αποφασίσουν ότι το παιδί σας πρέπει να υποβληθεί σε εξετάσεις για προβλήματα ακοής ή ομιλίας που δεν σχετίζονται με τον αυτισμό.

Για το λόγο αυτό, αν ανησυχείτε για το παιδί σας, μεταφέρετε τις ανησυχίες σας στον παιδίατρό σας. Εάν ο παιδίατρος δεν είναι σε θέση να βοηθήσει και εξακολουθείτε να ανησυχείτε, ίσως ήρθε η ώρα να κλείσετε ένα ραντεβού με έναν αναπτυξιακό παιδίατρο ή έναν άλλο ειδικό.

Σε ποια ηλικία αναπτύσσονται τα σαφή χαρακτηριστικά του αυτισμού;

Τα χαρακτηριστικά του αυτισμού αναπτύσσονται συνήθως πριν το παιδί φτάσει στην ηλικία των 3 ετών. Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι η μειωμένη επικοινωνία, οι μειωμένες κοινωνικές δεξιότητες ή η αδυναμία ανταπόκρισης, καθώς και η επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά.

Ωστόσο, μερικές φορές τα αυτιστικά παιδιά με περιορισμένες ανάγκες για υποστήριξη δεν διαγιγνώσκονται παρά μόνο μεταγενέστερα. Δεδομένου ότι ο αυτισμός εκδηλώνεται διαφορετικά στις γυναίκες , μπορεί επίσης να διαγνωστούν σε μεγαλύτερη ηλικία.