Όταν τίθεται θέμα εκφοβισμού, πολλά παιδιά παραμένουν σιωπηλά και δεν λένε κουβέντα σε κανέναν. Όχι μόνο το κρατούν κρυφό από τους φίλους τους, αλλά σπάνια το λένε και στους ενήλικες του περιβάλλοντός τους, συμπεριλαμβανομένων των γονέων τους. Αντ’ αυτού, συχνά υποφέρουν σιωπηλά, επιτρέποντας στον εκφοβισμό να επιδεινωθεί.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους τα παιδιά αποσιωπούν τον εκφοβισμό, και ένας από αυτούς είναι ότι ο εκφοβισμός είναι ντροπιαστικός και επώδυνος για τα παιδιά. Αυτά τα συναισθήματα επιδεινώνονται όταν το παιδί εκμυστηρεύεται σε κάποιο άλλο άτομο ότι δέχεται εκφοβισμό. Μπορεί να νιώθει ότι ξαναζεί τον εκφοβισμό και μπορεί να ανησυχεί ότι οι άλλοι θα συμφωνήσουν με τον εκφοβιστή ή θα πιστέψουν ότι του άξιζε αυτή η μεταχείριση.
Τα παιδιά επίσης μερικές φορές ανησυχούν ότι αν το πουν σε κάποιον θα χειροτερέψουν την κατάσταση- και σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτό μπορεί να ισχύει. Τα αντίποινα είναι ένας υπαρκτός κίνδυνος σε περιπτώσεις εκφοβισμού. Τα παιδιά μπορεί επίσης να φοβούνται ότι οι γονείς τους ή άλλοι ενήλικες θα ρίξουν την ευθύνη για τον εκφοβισμό σε αυτά τα ίδια.
Αν το παιδί σας δεν μοιράζεται μαζί σας ευθέως αυτά που βιώνει, πρέπει να είστε σε θέση να αναγνωρίζετε τα σημάδια ότι το παιδί σας θυματοποιείται. Δεν μπορείτε να βασιστείτε στο ότι θα μοιραστεί τις πληροφορίες μαζί σας, όσο καλή κι αν είναι η σχέση σας. Ακολουθούν 9 σημάδια που δείχνουν ότι το παιδί σας μπορεί να βιώνει εκφοβισμό (να είναι θύμα bullying).
Φίλοι που χάνονται
Ως γονέας, πιθανότατα γνωρίζετε τους φίλους των παιδιών σας. Προσέξτε αν οι συνήθεις φίλοι του παιδιού σας δεν του τηλεφωνούν πλέον ή δεν το προσκαλούν στο παιχνίδι τους. Μερικές φορές οι φιλίες χαλάνε επειδή τα παιδιά απομακρύνονται. Αλλά άλλες φορές, η εξαφάνιση των φίλων μπορεί να είναι ένδειξη ότι υπάρχει bullying.
Ρωτήστε τα παιδιά σας για τους φίλους τους. Αν το παιδί σας απαντήσει: “Δεν έχω φίλους“, αυτό είναι ένα προειδοποιητικό καμπανάκι και πρέπει να μάθετε περισσότερα.
Αν το παιδί σας έρχεται συνήθως στο σπίτι από το σχολείο και μιλάει για τους συμμαθητές του -ειδικά με τα ονόματά τους- και τώρα έχετε παρατηρήσει ότι δεν τους αναφέρει πλέον, είναι καλή ιδέα να ρωτήσετε το παιδί σας γι’ αυτούς και να παρατηρήσετε την αντίδρασή του.
Παρατηρήστε όχι μόνο τι λέει ως απάντηση, αλλά και τη γλώσσα του σώματός του.
Αλλαγές στη διάθεσή του
Αναζητήστε μια σημαντική αλλαγή στην συνήθη συμπεριφορά και την προσωπικότητα του παιδιού σας. Τα παιδιά που δέχονται εκφοβισμό εμφανίζονται μερικές φορές αγχωμένα, κλειστά, σκυθρωπά ή αποτραβηγμένα.
Μπορεί επίσης να εμφανίζονται λυπημένα, κυκλοθυμικά, δακρυσμένα ή καταθλιπτικά, ειδικά μετά το σχολείο ή αφού βγουν από το διαδίκτυο.
Μπορεί να παρατηρήσετε ότι το παιδί σας αρχίζει να γίνεται πιο ευερέθιστο, όπως να αντιδρά σε σχόλια ή αστεία που γίνονται, ή να φαίνεται ότι είναι πιο ευέξαπτο.
Αν παρατηρήσετε ότι το παιδί σας δείχνει να ανησυχεί περισσότερο ή να διστάζει να βγει σε δημόσιο χώρο, ειδικά εκεί όπου μπορεί να βρίσκονται οι συνομήλικοί του, τότε αυτά ενδέχεται επίσης να είναι ενδείξεις ότι δέχεται εκφοβισμό.
Θα πρέπει επίσης να ψάξετε βαθύτερα αν το παιδί σας παρουσιάζει χαμηλή αυτοεκτίμηση, αν κατηγορεί τον εαυτό του για διάφορα πράγματα ή αν λέει ότι δεν είναι αρκετά ικανό. Σε ακραίες περιπτώσεις, ένα παιδί που εκφοβίζεται θα επιδοθεί σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, όπως είναι ο αυτοτραυματισμός ή το να μιλάει για αυτοκτονία.
Ακόμα και αν το παιδί σας δεν υφίσταται εκφοβισμό, θα πρέπει να ασχοληθείτε με τις μεταπτώσεις στη διάθεσή του, ιδίως επειδή θα μπορούσαν να είναι σημάδι ενός προβλήματος ψυχικής υγείας. Μιλήστε με έναν επαγγελματία υγείας ή έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας για τις αλλαγές που παρατηρείτε.
Σωματικά συμπτώματα ή ενοχλήσεις
Όταν τα παιδιά εκφοβίζονται, μπορεί να παραπονιούνται συχνά για πονοκεφάλους, στομαχόπονο ή άλλες σωματικές παθήσεις. Άλλα σημάδια εκφοβισμού είναι τα ανεξήγητα κοψίματα, οι μώλωπες και οι γρατζουνιές.
Τα παιδιά μπορεί επίσης να παρουσιάσουν αλλαγές στις διατροφικές τους συνήθειες, όπως παράλειψη γευμάτων ή υπερβολική κατανάλωση τροφής.
Μπορεί ακόμη και να επιστρέφουν πεινασμένα από το ολοήμερο σχολείο επειδή απέφυγαν το μεσημεριανό γεύμα για να αποφύγουν τον εκφοβισμό.
Μια άλλη εξήγηση μπορεί να είναι ότι κάποιος κατέστρεψε ή τους έκλεψε το κολατσιό. Αν παρατηρήσετε κάποιο από αυτά τα σημάδια, είναι καιρός να μάθετε τι συμβαίνει στη ζωή του παιδιού σας.
Αλλαγές στις συνήθειες ύπνου
Οι αλλαγές στις συνήθειες ύπνου συχνά υποδηλώνουν ότι κάτι δεν πάει καλά στη ζωή του παιδιού σας. Τα παιδιά που γίνονται στόχος σχολικών τραμπούκων μπορεί να δυσκολεύονται να κοιμηθούν ή να βλέπουν εφιάλτες όταν κοιμούνται.
Άλλες πιθανές ενδείξεις αποτελούν το κλάμα στον ύπνο και το βρέξιμο του κρεβατιού. Δεδομένου ότι ο ποιοτικός ύπνος αποτελεί σημαντικό συστατικό ενός υγιεινού τρόπου ζωής, διερευνήστε τυχόν αλλαγές στις συνήθειες ύπνου του παιδιού σας. Ακόμη και αν αυτά τα προβλήματα ύπνου δεν σχετίζονται με τον εκφοβισμό, είναι ζητήματα που αξίζουν την πλήρη προσοχή σας.
Οι κακοί βαθμοί στο σχολείο
Τα παιδιά που δέχονται εκφοβισμό συχνά δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν στα μαθήματά τους. Ως εκ τούτου, μπορεί να χάσουν το ενδιαφέρον τους για το σχολείο ή να δυσκολεύονται να διαβάσουν.
Αναζητήστε σημάδια όπως η άρνηση του παιδιού να πάει στο σχολείο, η ξαφνική επιδείνωση των σχολικών επιδόσεων και άλλα.
Να ρωτάτε τακτικά το παιδί σας αν του αρέσει ή όχι το σχολείο. Αν το παιδί σας λέει ότι “μισεί” το σχολείο, ανακαλύψτε το γιατί. Μερικές φορές ο εκφοβισμός θα βρίσκεται στη ρίζα του προβλήματος.
Αν το σχολείο είναι το μέρος στο οποίο λαμβάνει χώρα ο εκφοβισμός, το παιδί σας πιθανότατα θα αναπτύξει μια αποστροφή προς το σχολείο, καθώς δεν θα αισθάνεται πλέον ασφαλές.
Απώλεια ενδιαφέροντος για (πρώην) αγαπημένες του δραστηριότητες
Η αποφυγή των σχολικών δραστηριοτήτων ή ο ισχυρισμός ότι οι καθιερωμένες δραστηριότητες ακυρώνονται μπορεί να υποδηλώνει ότι το παιδί σας εκφοβίζεται. Επίσης, δώστε μεγάλη προσοχή στο αν το παιδί σας χάσει το ενδιαφέρον του για ένα αγαπημένο του άθλημα, χόμπι ή δραστηριότητα.
Η απόκλιση από τη συνηθισμένη του ρουτίνα είναι συνήθως ένδειξη ότι κάτι δεν πάει καλά. Μάθετε γιατί έχουν αλλάξει τα πράγματα.
Καθώς το παιδί σας ωριμάζει, είναι φυσιολογικό να αλλάζει ενδιαφέροντα ή να περιορίζει τις προσωπικές κοινωνικές του υποχρεώσεις.
Αν το παιδί σας απολαμβάνει να παίζει βιντεοπαιχνίδια στο διαδίκτυο με τους φίλους του, η κοινωνική δραστηριοποίηση μπορεί να μην είναι τόσο εμφανής. Ο παράγοντας που καθορίζει το αν οι αλλαγές αυτές είναι σημάδι εκφοβισμού είναι το χρονοδιάγραμμα βάσει του οποίου αυτές επέρχονται.
Εάν οι αλλαγές εμφανίζονται ξαφνικά ή απροσδόκητα, αυτό μπορεί να αποτελέσει αφορμή για να διερευνήσετε τους λόγους που κρύβονται πίσω από την αλλαγή.
Χαμένα, κατεστραμμένα ή παραπεταμένα αντικείμενα
Το να επιστρέφει το παιδί από το σχολείο χωρίς τα προσωπικά του αντικείμενα μπορεί να υποδηλώνει κάτι περισσότερο από ανεύθυνη συμπεριφορά. Πολλές φορές τα παιδιά που εκφοβίζουν άλλους, καταστρέφουν ή κλέβουν την περιουσία του θύματος.
Αν το παιδί σας επιστρέφει στο σπίτι με σκισμένα, κατεστραμμένα ή εξαφανισμένα ρούχα, βιβλία, παιχνίδια, ηλεκτρονικά και άλλα αντικείμενα, ερευνήστε το θέμα λίγο διεξοδικότερα. Μπορεί να διαπιστώσετε ότι το παιδί σας υφίσταται bullying.
Το παιδί φαίνεται αναστατωμένο όταν βρίσκεται online
Καθώς τα παιδιά αποκτούν λογαριασμούς ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, κινητά τηλέφωνα και συμμετέχουν σε ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης σε μικρότερη ηλικία από οποτεδήποτε στο παρελθόν, ο διαδικτυακός εκφοβισμός γίνεται όλο και περισσότερο ένα πιθανό πρόβλημα ήδη από το δημοτικό σχολείο.
Αν παρατηρήσετε μια αλλαγή στη συμπεριφορά του παιδιού σας ενώ είναι συνδεδεμένο στο διαδίκτυο ή αν φαίνεται ιδιαίτερα αναστατωμένο κατά την περιήγηση στους λογαριασμούς του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αυτό μπορεί να είναι σημάδι ότι υφίσταται διαδικτυακό εκφοβισμό, ο οποίος αποτελεί την ηλεκτρονική εκδοχή του bullying.
Τα παιδιά που δέχονται διαδικτυακό εκφοβισμό εκφράζουν συναισθήματα φόβου, άγχους, κατάθλιψης και χαμηλής αυτοεκτίμησης.
Επίσης, δυσκολεύονται στο σχολείο και αναφέρουν ότι αισθάνονται θλίψη. Οι έρευνες δείχνουν ότι πάνω από το 30% των παιδιών που δέχονται διαδικτυακό εκφοβισμό νιώθουν άγχος.
