Ουρική αρθρίτιδα και δίαιτα: Τροφές που μπορείτε να απολαμβάνετε και τροφές που πρέπει να αποφεύγετε

Η ουρική αρθρίτιδα είναι ένας τύπος αρθρίτιδας που εκδηλώνεται όταν κάποιος έχει υπερβολική ποσότητα ουρικού οξέος στον οργανισμό. Αυτή η κατάσταση, που ονομάζεται υπερουριχαιμία, οφείλεται στη συσσώρευση ουρικού οξέος και οδηγεί σε πόνο στις αρθρώσεις.

Αν και υπάρχουν διάφορες πιθανές αιτίες, όπως η κληρονομικότητα και οι υποκείμενες παθήσεις, η διατροφή σας μπορεί να έχει άμεσο αντίκτυπο στην ουρική αρθρίτιδα και τη σοβαρότητά της.

Τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε πουρίνες συνήθως προκαλούν περισσότερα συμπτώματα και προβλήματα που σχετίζονται με την ουρική αρθρίτιδα.

Εάν έχετε ουρική αρθρίτιδα, θα πρέπει να αποφεύγετε τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα, το κόκκινο κρέας και τα κρέατα οργάνων, τα επεξεργασμένα τρόφιμα και το αλκοόλ.

Θα πρέπει να τρώτε τροφές με χαμηλή περιεκτικότητα σε πουρίνες, όπως δημητριακά ολικής αλέσεως και λαχανικά, γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά και τροφές πλούσιες σε βιταμίνη C.

Πως μπορούν τα τρόφιμα να οδηγήσουν στην ουρική αρθρίτιδα

Ερευνητές τόσο στο Ηνωμένο Βασίλειο όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αναγνωρίσει την ουρική αρθρίτιδα ως τον πιο συχνό τύπο φλεγμονώδους αρθρίτιδας που επηρεάζει τον πληθυσμό τους.

Τα ευρήματα αυτά υποδεικνύουν τον ρόλο που διαδραματίζει η διατροφή στην ανάπτυξη της νόσου. Υψηλότερα ποσοστά ουρικής αρθρίτιδας συνήθως εντοπίζονται σε πολιτισμούς που είναι γνωστοί για την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων κόκκινου κρέατος, επεξεργασμένων τροφίμων, σακχάρων και άλλων τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε πουρίνες ως μέρος της κουζίνας τους.

Μια μελέτη του 2017 εξέτασε την ουρική αρθρίτιδα σε άτομα που ακολουθούσαν είτε μια τυπική δυτική διατροφή είτε τη δίαιτα Dietary Approaches to Stop Hypertension (DASH – Δίαιτα για την αντιμετώπιση της Υπέρτασης). Η έρευνα διαπίστωσε ότι η δίαιτα DASH συνδεόταν με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης ουρικής αρθρίτιδας, ενώ η δυτική δίαιτα συνδεόταν με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης ουρικής αρθρίτιδας.

Οι πουρίνες είναι χημικές ενώσεις που βρίσκονται με φυσικό τρόπο στα τρόφιμα και στον οργανισμό σας. Όταν προέρχονται από τις τροφές που τρώτε, ονομάζονται εξωγενείς πουρίνες.

Οι πουρίνες που προέρχονται από τις τροφές που τρώτε διασπώνται στο πεπτικό σας σύστημα. Το ουρικό οξύ δημιουργείται ως υποπροϊόν κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας. Στη συνέχεια, το σώμα σας επαναρροφά το μεγαλύτερο μέρος του ουρικού οξέος, ενώ το υπόλοιπο αποβάλλεται, ή απομακρύνεται από το σώμα, με τα ούρα και τα κόπρανά σας.

Όταν τα επίπεδα των πουρινών είναι πολύ υψηλά, το σώμα σας αδυνατεί να τα επεξεργαστεί πλήρως. Το ουρικό οξύ συσσωρεύεται εν συνεχεία στο αίμα. Αυτή η υπερουριχαιμία μπορεί να συμβεί από μόνη της λόγω των τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε πουρίνες, αλλά μπορεί επίσης να είναι πολύ πιο πιθανή αν καταναλώνετε αυτά τα τρόφιμα και παράλληλα έχετε συγκεκριμένες υποκείμενες παθήσεις.

Ορισμένες από αυτές τις παθήσεις είναι οι εξής:

• Χρόνια νεφρική νόσος
• Διαβήτης
• Υπέρταση (υψηλή αρτηριακή πίεση)
• Ψωριασική αρθρίτιδα
• Πρόσφατη λοίμωξη, τραυματισμός ή χειρουργική επέμβαση

Ποια τρόφιμα πρέπει να αποφεύγονται

Εάν έχετε υπερουριχαιμία ή ουρική αρθρίτιδα, ρωτήστε τον γιατρό σας εάν πρέπει να αποφύγετε ή να περιορίσετε τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε πουρίνες.

• Σάκχαρα και φρούτα με υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη
• Ζαχαρούχα ποτά
• Επεξεργασμένα τρόφιμα
• Κόκκινο κρέας και κρέας οργάνων (συκώτι, νεφροί, πνεύμονες κτλ)
• Ορισμένα ψάρια και θαλασσινά
• Αλκοόλ

Η απομάκρυνση αυτών των τροφίμων από τη διατροφή σας μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη και τη διαχείριση των εξάρσεων της ουρικής αρθρίτιδας.

Σάκχαρα και φρούτα

Η ζάχαρη, όπως και η φρουκτόζη, φαίνεται να αυξάνει τα επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα σας.

Η φρουκτόζη είναι μια φυσική μορφή ζάχαρης που βρίσκεται σε ορισμένα τρόφιμα. Προστίθεται σε πολλά προϊόντα ως σιρόπι καλαμποκιού με υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη. Η αποφυγή ή ο περιορισμός των τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη μπορεί να βοηθήσει στην ελάττωση των συμπτωμάτων της ουρικής αρθρίτιδας.

Ορισμένα φρούτα έχουν εκ φύσεως υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη. Ωστόσο, η συσχέτιση μεταξύ φρούτων και ουρικής αρθρίτιδας είναι μάλλον ασαφής.

Εάν έχετε ουρική αρθρίτιδα, δεν χρειάζεται να αποφεύγετε όλα τα φρούτα. Αλλά μπορεί να σας φανεί χρήσιμο:

• Να αποφεύγετε ή να περιορίζετε ορισμένους χυμούς φρούτων
• Να τρώτε μόνο μία μερίδα φρούτων κάθε φορά
• Να δίνετε προσοχή στο πώς τα φρούτα αυτά επηρεάζουν τα συμπτώματα της ουρικής αρθρίτιδας

Τα κεράσια αποτελούν εξαίρεση- μπορεί πράγματι να μειώσουν τα επίπεδα ουρικού οξέος, όπως θα δούμε παρακάτω.

Ζάχαρη στα αναψυκτικά

Τα αναψυκτικά και τα ζαχαρούχα ποτά θεωρούνται τρόφιμα με άχρηστες θερμίδες. Δεν περιέχουν κανένα ευεργετικό θρεπτικό συστατικό, αλλά μπορούν να προσθέσουν πολλές θερμίδες στη διατροφή σας. Μπορούν επίσης να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης εξάρσεων της ουρικής αρθρίτιδας.

Επεξεργασμένα τρόφιμα

Η σύγχρονη δυτική διατροφή είναι συχνά πλούσια σε επεξεργασμένα τρόφιμα και επεξεργασμένους υδατάνθρακες.

Αυτά τα στοιχεία έχουν συνδεθεί με υψηλότερο κίνδυνο ουρικής αρθρίτιδας καθώς και με άλλες παθήσεις, όπως:

• Διαβήτη τύπου 2
• Καρδιακές παθήσεις
• Αύξηση βάρους και παχυσαρκία

Αποφεύγοντας τα τρόφιμα και τα ποτά με υψηλή περιεκτικότητα σε επεξεργασμένους και ραφιναρισμένους υδατάνθρακες, μπορείτε να βοηθήσετε στον περιορισμό της εμφάνισης της ουρικής αρθρίτιδας και των συμπτωμάτων της. Τα τρόφιμα που πρέπει να αποφεύγετε είναι τα εξής:

• Γλυκά
• Προϊόντα αρτοποιίας, συμπεριλαμβανομένου του λευκού ψωμιού
• Τσιπς και κράκερς
• Παγωτά
• Ορισμένα κατεψυγμένα έτοιμα γεύματα

Κόκκινο κρέας και κρέας οργάνων

Το κόκκινο κρέας και τα κρέατα οργάνων είναι τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε πουρίνες. Οι ερευνητές έχουν αποδείξει ότι αυτά τα τρόφιμα μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο υψηλών επιπέδων ουρικού οξέος και επεισοδίων ουρικής αρθρίτιδας.

Ψάρια και θαλασσινά

Ορισμένα είδη θαλασσινών έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε πουρίνες. Αυτά θα πρέπει να αποφεύγονται σε μια δίαιτα φιλική προς την ουρική αρθρίτιδα, αν και άλλα είδη θαλασσινών μπορούν να συμπεριληφθούν.

Ψάρια και θαλασσινά προς αποφυγή

• Αντσούγιες
• Μπακαλιάρος
• Ιππόγλωσσα
• Ρέγγα
• Σκουμπρί
• Μύδια
• Σαρδέλες
• Πέστροφα
• Τόνος

Ψάρια και θαλασσινά με μέτρο

• Αστακός
• Καβούρια
• Γαρίδες
• Στρείδια
• Σολομός

Αλκοόλ

Η χρήση αλκοόλ έχει συνδεθεί εδώ και καιρό με την ουρική αρθρίτιδα και συνιστάται να αποφεύγετε το αλκοόλ όταν ακολουθείτε μια δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε πουρίνες.

Το κρασί συνδέεται εδώ και καιρό με χαμηλότερα επίπεδα πουρινών και θεωρείται “ασφαλές” όταν καταναλώνεται με μέτρο για άτομα με ιστορικό ή κίνδυνο υψηλών επιπέδων ουρικού οξέος.

Ωστόσο, μια μελέτη σε 724 άτομα με ιστορικό ουρικής αρθρίτιδας που κατανάλωναν αλκοόλ διαπίστωσε ότι το κρασί, η μπύρα και τα σκληρά οινοπνευματώδη ποτά σχετίζονταν το καθένα με υψηλότερο κίνδυνο αναζωπύρωσης της ουρικής αρθρίτιδας.

Τρόφιμα που πρέπει να τρώτε

Ορισμένα τρόφιμα μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των επιπέδων του ουρικού οξέος, γεγονός που μπορεί να ανακουφίσει τις εξάρσεις της ουρικής αρθρίτιδας και να αποτρέψει μελλοντικές κρίσεις.

Τα παρακάτω τρόφιμα μπορεί να βοηθήσουν στην ανακούφιση της ουρικής αρθρίτιδας μειώνοντας τα επίπεδα ουρικού οξέος ή μειώνοντας την πρόσληψη πουρινών:

• Κεράσια και βύσσινα
• Τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη C (π.χ. πορτοκάλια, σπανάκι, λάχανο)
• Καφές
• Τροφές χαμηλής περιεκτικότητας σε πουρίνες (π.χ. δημητριακά ολικής άλεσης, λαχανικά, πρωτεΐνες φυτικής προέλευσης όπως ξηροί καρποί και όσπρια)
• Γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά
• Νερό

Κεράσια και βύσσινα

Τα κεράσια έχουν μελετηθεί για το ρόλο τους στην πρόληψη και τη διαχείριση της ουρικής αρθρίτιδας. Το βαθύ κόκκινο χρώμα τους οφείλεται σε φυσικές ενώσεις που ονομάζονται ανθοκυανίνες, οι οποίες διαθέτουν αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες.

Έρευνες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση κερασιών μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των επιπέδων ουρικού οξέος, μειώνοντας έτσι τη φλεγμονή και μειώνοντας τον κίνδυνο μελλοντικών κρίσεων ουρικής αρθρίτιδας.

Τα βύσσινα είναι το πιο ευρέως μελετημένο είδος για την ουρική αρθρίτιδα. Πιο συγκεκριμένα, οι ποικιλίες Montmorency ή Balaton.

Συνήθως καταναλώνονται φρέσκα, κατεψυγμένα, σε μορφή χυμού ή εκχυλίσματος. Ωστόσο, δεν υπάρχουν καθορισμένες ποσότητες που πρέπει να καταναλώνονται ημερησίως για την πρόληψη της ουρικής αρθρίτιδας. Οι μελέτες ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό ως προς τις ποσότητες κερασιών που ερευνήθηκαν, όπως μερίδες 1/2 φλιτζάνι φρέσκα κεράσια ή 1 φλιτζάνι χυμός κερασιού την ημέρα.

• Χρήση χυμού βύσσινου για την ουρική αρθρίτιδα

Ο χυμός βύσσινου μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των επιπέδων ουρικού οξέος και της φλεγμονής στην ουρική αρθρίτιδα. Οι έρευνες είναι περιορισμένες, με συχνά μικρό αριθμό συμμετεχόντων  και βραχυπρόθεσμη παρακολούθηση.

Παρ’ όλα αυτά, μια ανασκόπηση του 2019 έξι μελετών που εξέτασαν την επίδραση της κατανάλωσης χυμού κερασιού ή εκχυλίσματος κερασιού στην ουρική αρθρίτιδα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η κατανάλωση κερασιού σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο κρίσεων ουρικής αρθρίτιδας.

Όταν επιλέγετε χυμό βύσσινου, φροντίστε να αναζητάτε μη ζαχαρούχες ποικιλίες για να μειώσετε την ποσότητα της προστιθέμενης ζάχαρης στη διατροφή σας.

Τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη C

Η βιταμίνη C είναι ένα γνωστό αντιοξειδωτικό, αλλά είναι λιγότερο γνωστή για τον πιθανό ρόλο της στη θεραπεία της ουρικής αρθρίτιδας. Ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να βοηθήσει είναι η μείωση των επιπέδων ουρικού οξέος στο αίμα.

Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2009 παρακολούθησε σχεδόν 47.000 άνδρες για 20 χρόνια και εξέτασε τον κίνδυνο ουρικής αρθρίτιδας σε σχέση με την πρόσληψη βιταμίνης C.

Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η υψηλότερη πρόσληψη βιταμίνης C σχετιζόταν με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης ουρικής αρθρίτιδας, με έως και 45% χαμηλότερο κίνδυνο όταν καταναλώνουν 1.500 χιλιοστόγραμμα ή περισσότερο βιταμίνης C ημερησίως.

Τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη C είναι τα ακόλουθα:

• Πορτοκάλια, λεμόνια και γκρέιπφρουτ.
• Κεράσια
• Σπανάκι
• Λάχανο
• Μπρόκολο
• Φράουλες
• Γλυκές πιπεριές
• Ντομάτες

Καφές

Ο καφές είναι ένα από τα πιο διαδεδομένα ροφήματα στον κόσμο και έχει μελετηθεί για τις διάφορες επιδράσεις του στην υγεία.

Οι πρώτες μελέτες δείχνουν ότι ο καφές μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο ουρικής αρθρίτιδας. Ωστόσο, η έρευνα δείχνει ότι αυτό μπορεί να διαφέρει ανάλογα με το φύλο.

Μια ανασκόπηση μελετών του 2015 διαπίστωσε ότι οι άνδρες που έπιναν 4 έως 5 φλιτζάνια καφέ την ημέρα είχαν 40% μειωμένο κίνδυνο ουρικής αρθρίτιδας, ενώ εκείνοι που έπιναν 6 φλιτζάνια ή περισσότερα την ημέρα είχαν 59% χαμηλότερο κίνδυνο, σε σύγκριση με τη μη κατανάλωση καφέ.

Στις γυναίκες που έπιναν 1 έως 3 φλιτζάνια καφέ καθημερινά, ο κίνδυνος ουρικής αρθρίτιδας ήταν 22% χαμηλότερος και σε εκείνες που έπιναν 4 ή περισσότερα φλιτζάνια καθημερινά ο κίνδυνος ήταν 57% χαμηλότερος, σε σύγκριση με τη μη κατανάλωση καφέ.

Από αυτή την ανασκόπηση, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η κατανάλωση 4 ή περισσότερων φλιτζανιών καφέ την ημέρα μειώνει τα επίπεδα του ουρικού οξέος και μειώνει τη συχνότητα εμφάνισης ουρικής αρθρίτιδας.

Τρόφιμα με χαμηλή περιεκτικότητα σε πουρίνες

Μία από τις πιο ευρέως αποδεκτές και συνιστώμενες διατροφικές προσεγγίσεις για τη διαχείριση της ουρικής αρθρίτιδας είναι η μείωση της πρόσληψης πουρινών από τα τρόφιμα.

Επιλέγοντας να τρώτε τροφές με χαμηλή περιεκτικότητα σε πουρίνες αντί για τροφές με υψηλότερη περιεκτικότητα σε πουρίνες, μπορείτε να βοηθήσετε στην πρόληψη της αύξησης των επιπέδων ουρικού οξέος στο αίμα σας.

Τα τρόφιμα με χαμηλή περιεκτικότητα σε πουρίνη είναι μεταξύ άλλων:

• Ορισμένα φρούτα, όπως τα κεράσια και τα εσπεριδοειδή
• Γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά
• Πρωτεϊνούχες τροφές φυτικής προέλευσης, όπως ξηροί καρποί, σπόροι και όσπρια
• Δημητριακά ολικής αλέσεως
• Λαχανικά

Νερό

Η ενυδάτωση είναι το κλειδί για τα άτομα με ουρική αρθρίτιδα. Μια μελέτη του 2017 εξέτασε τη συσχέτιση μεταξύ της πρόσληψης νερού και των επιπέδων ουρικού οξέος.

Αφού εξέτασαν τα δεδομένα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η πρόσληψη νερού συνδέεται με χαμηλότερα επίπεδα ουρικού οξέος σε άτομα με ουρική αρθρίτιδα, πιθανώς λόγω της αυξημένης απέκκρισης ουρικού οξέος με την υψηλότερη πρόσληψη νερού.

Μια ανασκόπηση στο American Journal of Lifestyle Medicine διαπίστωσε ότι η υπερβολική εφίδρωση, όπως μετά από άσκηση ή σάουνα, μειώνει την απέκκριση του ουρικού οξέος στα ούρα, οδηγώντας σε αύξηση των επιπέδων του ουρικού οξέος στον οργανισμό.

Ως εκ τούτου, οι ερευνητές συνιστούν την κατανάλωση άφθονου νερού για την αποφυγή αυξημένων επιπέδων ουρικού οξέος στον αίμα μετά από δραστηριότητες που προκαλούν έντονη εφίδρωση.

Επιπλέον, οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι η επαρκής κατανάλωση νερού κατά το 24ωρο πριν από την έξαρση της ουρικής αρθρίτιδας σχετίζεται με σημαντική μείωση των επαναλαμβανόμενων κρίσεων ουρικής αρθρίτιδας.

Το νερό είναι η καλύτερη πηγή ενυδάτωσης, αλλά και άλλα ροφήματα, όπως ο καφές, και τρόφιμα, όπως ορισμένα φρούτα και λαχανικά, περιέχουν νερό και μπορούν να συμβάλουν στη συνολική ενυδάτωση του οργανισμού. Το να πίνετε όταν διψάτε είναι το καλύτερο.