Μια πρόσφατη έρευνα διαπίστωσε ότι περίπου το 25% των ενηλίκων άνω των 50 ετών λαμβάνουν κάποιο συμπλήρωμα διατροφής για να βελτιώσουν την υγεία του εγκεφάλου τους, με την ελπίδα ότι θα βελτιώσουν τη μνήμη τους και θα αυξήσουν την προσοχή και την εστίασή τους.
Ποιο είναι το πρόβλημα; Δεν υπάρχουν αδιάσειστες αποδείξεις ότι κάποιο από αυτά τα σκευάσματα είναι αποτελεσματικό.
Το κύριο πρόβλημα με όλα τα μη συνταγογραφούμενα συμπληρώματα είναι η έλλειψη κανονιστικών διατάξεων. Ο FDA στην Αμερική δεν εποπτεύει τις δοκιμές των προϊόντων ή την ακρίβεια των συστατικών – απλώς παρακολουθεί τα συμπληρώματα που διατυπώνουν ισχυρισμούς για την υγεία που σχετίζονται με τη θεραπεία συγκεκριμένων ασθενειών.
Όσον αφορά την υγεία του εγκεφάλου, αυτό σημαίνει ότι ένας κατασκευαστής συμπληρωμάτων μπορεί να ισχυριστεί ότι ένα προϊόν βοηθά στην πνευματική εγρήγορση ή στην απώλεια μνήμης – αλλά όχι ότι προστατεύει από την άνοια ή τη νόσο Αλτσχάιμερ ή ότι βελτιώνει την κατάσταση. Με αυτόν τον τρόπο οι κατασκευαστές δεν χρειάζεται να υποστηρίξουν οποιονδήποτε ισχυρισμό ότι το προϊόν τους είναι αποτελεσματικό.
Ένας συνδυασμός θρεπτικών συστατικών
Πολλά συμπληρώματα για τον εγκέφαλο επικεντρώνονται στα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα (όπως αυτά που περιέχονται στο ιχθυέλαιο), στη βιταμίνη Ε, σε διάφορες βιταμίνες του συμπλέγματος Β ή σε διάφορους συνδυασμούς. Γιατί σε αυτά;
Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι ορισμένες δίαιτες – όπως η μεσογειακή δίαιτα, η δίαιτα DASH και η δίαιτα MIND – μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση της γνωστικής λειτουργίας.
Αυτές οι δίαιτες περιέχουν τροφές που περιέχουν μεγάλες ποσότητες αυτών των βιταμινών και ανόργανων συστατικών. Αλλά αυτό που δεν είναι σαφές είναι αν είναι ο συνδυασμός των θρεπτικών συστατικών σε αυτές τις δίαιτες που ωφελεί, ή αν είναι συγκεκριμένα από αυτά τα συστατικά ή ακόμη και συγκεκριμένες ποσότητες, ή κάποιοι άλλοι παράγοντες. Οι ερευνητές προσπάθησαν να απαντήσουν σε αυτά τα ερωτήματα εξετάζοντας τον τρόπο με τον οποίο αυτά τα μεμονωμένα θρεπτικά συστατικά επηρεάζουν τη γνωστική υγεία. Μέχρι στιγμής οι περιορισμένες μελέτες που έχουν διεξαχθεί δεν έχουν βρει ενδείξεις ότι βοηθούν, εκτός από μερικές σπάνιες εξαιρέσεις.
Παρόλα αυτά, αυτό δεν σημαίνει ότι τα συμπληρώματα για τον εγκέφαλο ενδεχομένως δεν έχουν αποτέλεσμα. Απλώς δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία από τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές – το χρυσό πρότυπο για την έρευνα – σχετικά με μεμονωμένες βιταμίνες ή μέταλλα και την υγεία του εγκεφάλου.
Ακολουθεί μια σύνοψη του τι έχει διαπιστώσει η επιστημονική έρευνα μέχρι στιγμής και τι σημαίνει αυτό.
Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα (ιχθυέλαιο)
Υπάρχουν τρεις τύποι ωμέγα-3: το εικοσιπεντανοϊκό οξύ (EPA) και το δοκοσαεξανοϊκό οξύ (DHA) – τα οποία βρίσκονται κυρίως σε λιπαρά ψάρια όπως ο σολομός και το σκουμπρί – και το α-λινολενικό οξύ (ALA), το οποίο βρίσκεται στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά (λαχανάκια Βρυξελλών, σπανάκι), στα φυτικά έλαια (κανόλα, σόγια) και στους ξηρούς καρπούς και σπόρους (καρύδια, λιναρόσπορος).
Ο οργανισμός μετατρέπει το ALA σε EPA ή DHA, αλλά μόνο σε μικρές ποσότητες, επομένως ο καλύτερος τρόπος για να λάβετε υψηλές ποσότητες EPA και DHA είναι τρώγοντας περισσότερα ψάρια.
Τα ωμέγα-3 βοηθούν στη δημιουργία κυτταρικών μεμβρανών στον εγκέφαλο και ενδέχεται επίσης να έχουν αντιφλεγμονώδη και αντιοξειδωτικά χαρακτηριστικά που θα μπορούσαν να προστατεύσουν τα εγκεφαλικά κύτταρα.
Τα ψάρια αποτελούν βασικό συστατικό της μεσογειακής διατροφής και της δίαιτας MIND, μεταξύ άλλων, και μελέτες έχουν διαπιστώσει συσχέτιση μεταξύ υψηλότερης πρόσληψης ψαριών και χαμηλότερου κινδύνου γνωστικής έκπτωσης. Ωστόσο, τα συμπληρώματα με ωμέγα-3 δεν έχουν δείξει το ίδιο αποτέλεσμα. Το όποιο όφελος φαίνεται να προέρχεται από τη μεγαλύτερη πρόσληψη ψαριών και όχι από τη λήψη συμπληρωμάτων ιχθυελαίου.
Ginkgo biloba
Τα φύλλα σε σχήμα βεντάλιας του δέντρου ginkgo χρησιμοποιούνται στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική για τη θεραπεία κάθε είδους παθήσεων. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το εκχύλισμα από τα φύλλα πωλείται ως συμπλήρωμα που συνήθως ονομάζεται ginkgo biloba. Ένα από τα κύρια επιχειρήματα για την εμπορία του είναι ότι ενισχύει τη μνήμη. Ωστόσο, όπως συμβαίνει και με άλλα συμπληρώματα για την υγεία του εγκεφάλου, η επιστήμη έρευνα δεν επιβεβαιώνει τους ισχυρισμούς.
Μία από τις μεγαλύτερες κλινικές δοκιμές που διερεύνησε την πιθανή σχέση ήταν η μελέτη Ginkgo Evaluation of Memory (GEM). Οι ερευνητές στρατολόγησαν περισσότερους από 3.000 ηλικιωμένους ενήλικες, μέσης ηλικίας 79 ετών, το 54% των οποίων ήταν άνδρες, με φυσιολογική γνωστική λειτουργία ή ήπια γνωστική εξασθένιση. Σε όλους χορηγήθηκαν είτε 120 χιλιοστόγραμμα ginkgo είτε εικονικό φάρμακο δύο φορές την ημέρα για σχεδόν έξι χρόνια. (Η ποσότητα αυτή επιλέχθηκε με βάση προηγούμενες έρευνες.) Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το ginkgo biloba δεν μείωσε το συνολικό ποσοστό εμφάνισης άνοιας.
Έτσι, το ερώτημα παραμένει: χωρίς να υπάρχουν αποδείξεις, γιατί οι άνθρωποι εξακολουθούν να αγοράζουν συμπληρώματα για την υγεία του εγκεφάλου; Ένας σημαντικός λόγος είναι ότι είναι ευκολότερο να πάρεις ένα χάπι παρά να κάνεις μόνιμες αλλαγές στον τρόπο ζωής σου. Αντ’ αυτού, επενδύστε στο να γυμνάζεστε περισσότερο και να ακολουθείτε μια φυτική διατροφή. Αυτές οι ενέργειες μπορούν να βοηθήσουν μακροπρόθεσμα τη μνήμη και την υγεία του εγκεφάλου περισσότερο από οποιοδήποτε συμπλήρωμα.
