Λογοθεραπεία. Με ποιον τρόπο λειτουργεί;

Τι είναι η λογοθεραπεία;

Η λογοθεραπεία είναι η θεραπεία για τα περισσότερα παιδιά με διαταραχές λόγου ή/και ομιλίας.

Τι είναι οι διαταραχές του λόγου;

Μια διαταραχή του λόγου αναφέρεται σε ένα πρόβλημα με την παραγωγή ήχων. Οι διαταραχές του λόγου είναι οι εξής:

• Διαταραχές άρθρωσης: Πρόκειται για προβλήματα με την παραγωγή ήχων σε συλλαβές ή με τη λανθασμένη εκφορά των λέξεων σε σημείο που αυτός που ακούει να μην μπορεί να καταλάβει τι λέει το παιδί.
• Διαταραχές ευφράδειας: Αυτές περιλαμβάνουν προβλήματα όπως ο τραυλισμός, κατά τον οποίο η ροή της ομιλίας διακόπτεται από ασυνήθιστες παύσεις, μερικές επαναλήψεις λέξεων ή παράταση ήχων και συλλαβών.
• Διαταραχές συντονισμού ή φωνής: Πρόκειται για προβλήματα με το ύψος, την ένταση ή την ποιότητα της φωνής που αποσπούν την προσοχή των ακροατών από αυτό που λέγεται. Αυτού του είδους οι διαταραχές μπορεί επίσης να προκαλέσουν πόνο ή δυσφορία στο παιδί όταν μιλάει.

Τι είναι οι γλωσσικές διαταραχές;

Η γλωσσική διαταραχή αφορά ένα πρόβλημα κατανόησης ή σύνθεσης λέξεων προκειμένου να επικοινωνήσουμε. Οι γλωσσικές διαταραχές μπορεί να είναι είτε διαταραχές πρόσληψης είτε διαταραχές έκφρασης:

• Οι διαταραχές πρόσληψης είναι προβλήματα στην κατανόηση ή την επεξεργασία της γλώσσας.
• Οι διαταραχές έκφρασης είναι προβλήματα με τη σύνθεση των λέξεων, με περιορισμένο λεξιλόγιο ή με αδυναμία χρήσης της γλώσσας με κοινωνικά κατάλληλο τρόπο.
• Οι γνωστικές-επικοινωνιακές διαταραχές είναι προβλήματα με τις επικοινωνιακές δεξιότητες που αφορούν τη μνήμη, την προσοχή, την αντίληψη, την οργάνωση, τη ρύθμιση και την επίλυση προβλημάτων.

Σε ποια ηλικία τα παιδιά εμφανίζουν προβλήματα λόγου και ομιλίας; Από ποια ηλικία μπορεί να ξεκινήσει ένα παιδί λογοθεραπεία;

Στα παιδιά υπάρχουν ηλικιακά ορόσημα που αντιστοιχούν σε συγκεκριμένες δεξιότητες επικοινωνίας για κάθε χρονολογική ηλικία. Για παράδειγμα, ένα παιδί 1-2 ετών μπορεί να παράγει οικείες λέξεις (κυρίως ουσιαστικά), προσπαθεί να μιμηθεί τη μελωδικότητα της φωνής των ενηλίκων, ακολουθεί απλές εντολές, αναγνωρίζει μέρη του σώματος κ.α.

Ενώ, ένα παιδί 2-3 ετών μπορεί να ζητάει αντικείμενα με το όνομά τους, να κάνει ερωτήσεις με 1 ή 2 λέξεις, να χρησιμοποιεί φράσεις 3-4 λέξεων με υποκείμενο – ρήμα – αντικείμενο, να χρησιμοποιεί περίπου 27 φωνήματα (ήχους της γλώσσας) κ.α..

Κάθε στάδιο είναι σημαντικό για την εξέλιξη και το πέρασμα από μια δεξιότητα σε μια άλλη. Έτσι εάν ένα παιδί 1-2 ετών δεν παράγει καμία οικεία λέξη δεν μπορούμε να περιμένουμε να παράγει μικρές φράσεις σε ηλικία 2-3 ετών κ.ο.κ

Στα παραπάνω ηλικιακά ορόσημα συνυπολογίζονται άλλα στοιχεία όπως διαφορές ανάλογα με το φύλο και άλλα χαρακτηριστικά (πχ. το κληρονομικό ιστορικό, το αναπτυξιακό ιστορικό και το γενικότερο ιατρικό ιστορικό του παιδιού).

Ο λογοθεραπευτής είναι ο ειδικός που μπορεί να αξιολογήσει όλα τα παραπάνω δεδομένα και να ενημερώσει πληρέστερα τους γονείς. Η επίσκεψη στο λογοθεραπευτή δεν σημαίνει απαραίτητα την ένταξη σε θεραπευτικό πρόγραμμα. Σε κάποιες περιπτώσεις ο λογοθεραπευτής παρέχει μόνο συμβουλές στους γονείς ή παραπέμπει σε άλλους ειδικούς.

Δυστυχώς η διαταραχές ομιλίας, λόγου και επικοινωνίας μπορεί να έχουν αρνητικές συνέπειες στην εκπαιδευτικές ικανότητες του παιδιού καθώς και στην ψυχοκοινωνική του ανάπτυξη. Συνεπώς η λήψη συμβουλών από ειδικούς το συντομότερο κρίνεται απαραίτητη.

Τι ακριβώς κάνει η λογοθεραπεία;

Στη λογοθεραπεία, ένας λογοθεραπευτής εργάζεται με ένα παιδί ατομικά, σε μια μικρή ομάδα ή σε μια τάξη για να ξεπεράσει τα προβλήματα.

Οι θεραπευτές χρησιμοποιούν μια γκάμα από διαφορετικές στρατηγικές, όπως:

Δραστηριότητες γλωσσικής παρέμβασης: Ο ειδικός επιστήμονας θα αλληλεπιδράσει με το παιδί παίζοντας και μιλώντας, χρησιμοποιώντας εικόνες, βιβλία, αντικείμενα ή τρέχοντα γεγονότα για να τονώσει τη γλωσσική ανάπτυξη. Ο θεραπευτής μπορεί να μοντελοποιήσει το σωστό λεξιλόγιο και τη γραμματική και να χρησιμοποιήσει ασκήσεις επανάληψης για την ανάπτυξη γλωσσικών δεξιοτήτων.

Θεραπεία άρθρωσης: Οι ασκήσεις άρθρωσης, ή παραγωγής ήχου, συνίστανται στο ότι ο θεραπευτής μοντελοποιεί σωστούς ήχους και συλλαβές σε λέξεις και προτάσεις για το παιδί, συχνά κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων παιχνιδιού. Το επίπεδο του παιχνιδιού είναι κατάλληλο για την ηλικία και σχετίζεται με τις συγκεκριμένες ανάγκες του παιδιού. Ο ειδικός λογοθεραπευτής θα δείξει στο παιδί πώς να παράγει ορισμένους ήχους, όπως ο ήχος “ρ”, και μπορεί να δείξει πώς να κινεί τη γλώσσα για να παράγει συγκεκριμένους ήχους.

Στοματοκινητική θεραπεία/θεραπεία σίτισης και κατάποσης: Ο λογοθεραπευτής μπορεί να χρησιμοποιήσει μια σειρά από στοματικές ασκήσεις -συμπεριλαμβανομένου του μασάζ προσώπου και διάφορες ασκήσεις της γλώσσας, των χειλιών και των γνάθων- για να ενδυναμώσει τους μύες του στόματος για το φαγητό, την πόση και την κατάποση. Ο λογοθεραπευτής  μπορεί επίσης να εισάγει διαφορετικές υφές και θερμοκρασίες τροφίμων για να αυξήσει τη στοματική επίγνωση του παιδιού κατά τη διάρκεια του φαγητού και της κατάποσης.

Γιατί ορισμένα παιδιά χρειάζονται λογοθεραπεία;

Τα παιδιά μπορεί να χρειάζονται λογοθεραπεία για πολλούς λόγους, όπως:

• προβλήματα ακοής
• γνωστικές (διανοητικές, νοητικές) ή άλλες αναπτυξιακές υστερήσεις
• αδύναμοι μύες του στόματος
• χρόνια βραχνάδα
• σχιστία χείλους ή ουρανίσκου
• αυτισμός
• προβλήματα κινητικού σχεδιασμού
• προβλήματα άρθρωσης
• διαταραχές ευφράδειας
• αναπνευστικά προβλήματα (αναπνευστικές διαταραχές)
• διαταραχές σίτισης και κατάποσης
• τραυματική εγκεφαλική βλάβη

Η θεραπεία πρέπει να αρχίσει το συντομότερο δυνατό. Τα παιδιά που ξεκινούν τη θεραπεία νωρίς (πριν από την ηλικία των 5 ετών) τείνουν να έχουν καλύτερα αποτελέσματα από εκείνα που ξεκινούν αργότερα.

Αυτό δεν σημαίνει ότι τα μεγαλύτερα παιδιά δεν θα τα πάνε καλά στη θεραπεία. Η πρόοδός τους όμως μπορεί να είναι πιο αργή, επειδή έχουν μάθει συγκεκριμένα μοτίβα τα οποία πρέπει να αλλάξουν.