Εργασιακή κατάθλιψη

Αν αισθάνεστε κατάθλιψη όταν εργάζεστε, δεν είστε οι μόνοι.

Η θλίψη, το άγχος, η απώλεια κινήτρων, η δυσκολία συγκέντρωσης, οι ανεξήγητες εκρήξεις κλάματος και η πλήξη είναι μόνο ένα μικρό δείγμα των πραγμάτων που μπορεί να αισθάνεστε αν αντιμετωπίζετε συμπτώματα κατάθλιψης στην εργασία σας.

Σύμφωνα με τη Eurostat το 2019, το 7,2% των πολιτών της ΕΕ ανέφερε ότι πάσχει από χρόνια κατάθλιψη, σημειώνοντας μικρή αύξηση σε σχέση με το 2014 (+0,3 ποσοστιαίες μονάδες).

Μεταξύ των χωρών της ΕΕ, η Πορτογαλία (12,2%) είχε το υψηλότερο ποσοστό του πληθυσμού που ανέφερε χρόνια κατάθλιψη το 2019, ακολουθούμενη από τη Σουηδία (11,7%), τη Γερμανία και την Κροατία (και οι δύο 11,6%).

Αντίθετα, το ποσοστό των ατόμων που ανέφεραν χρόνια κατάθλιψη ήταν χαμηλότερο στη Ρουμανία (1,0%), τη Βουλγαρία (2,7%) και τη Μάλτα (3,5%).

Χωρίς αμφιβολία, το 2020 ήταν μια χρονιά γεμάτη προκλήσεις.

Η τηλεργασία και οι επιβαλλόμενοι περιορισμοί του lockdown προκάλεσαν άγχος και απομόνωση σε πολλούς.

Δεν είναι μόνο η αύξηση των λοιμώξεων που επιβαρύνει εκ νέου την ψυχική μας υγεία. Περισσότεροι από τους μισούς εργαζόμενους στην ΕΕ αναφέρουν ότι επηρεάζονται αρνητικά από το εργασιακό στρες.

Τι είναι η εργασιακή κατάθλιψη;

Παρά το γεγονός ότι η εργασία μπορεί να μην προκαλεί κατάθλιψη, το περιβάλλον μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα σε άτομα που ήδη ζουν με κατάθλιψη.

Οποιοσδήποτε χώρος εργασίας ή εργασία μπορεί να αποτελέσει δυνητική αιτία ή παράγοντα που συμβάλλει στην κατάθλιψη, ανάλογα με το επίπεδο του στρες και τη διαθέσιμη υποστήριξη στο χώρο εργασίας.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), ένα δυσμενές εργασιακό περιβάλλον μπορεί να οδηγήσει σε:

– προβλήματα ψυχικής και σωματικής υγείας

– απουσία από την εργασία

– μείωση της παραγωγικότητας

– αυξημένη χρήση ουσιών

Η Mental Health America αναφέρει ότι η κατάθλιψη συγκαταλέγεται μεταξύ των τριών κορυφαίων προβλημάτων στο χώρο εργασίας για τους ειδικούς παροχής βοήθειας στους εργαζομένους.

Όπως και με κάθε άλλο πρόβλημα υγείας, η ευαισθητοποίηση και ο έγκαιρος εντοπισμός είναι το κλειδί.

Η κατάθλιψη είναι μια σύνθετη κατάσταση με μια ποικιλία εκδήλωσης σκέψεων, συναισθημάτων και συμπεριφοράς που μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε και όλους, και μια ποικιλία παραγόντων που μπορεί να σχετίζονται ή να μην σχετίζονται με την εργασία και οι οποίοι ενδέχεται να παίζουν ρόλο όταν εξετάζουμε κάποιον που παλεύει με την κατάθλιψη στο χώρο εργασίας.

Ποια είναι τα σημάδια της εργασιακής κατάθλιψης;

Τα σημάδια της κατάθλιψης στην εργασία είναι παρόμοια με τα γενικά συμπτώματα της κατάθλιψης.

Αυτό σημαίνει ότι ορισμένα μπορεί να είναι περισσότερο χαρακτηριστικά για τον χώρο εργασίας.

Αυτό το είδος της κατάθλιψης θα επηρεάσει το επίπεδο λειτουργικότητας στη δουλειά σας καθώς και στο σπίτι.

Ορισμένα από τα πιο συνηθισμένα σημάδια της κατάθλιψης στην εργασία είναι τα εξής:

αυξημένα επίπεδα άγχους, ιδιαίτερα όταν διαχειρίζεστε αγχωτικές καταστάσεις ή όταν σκέφτεστε τη δουλειά σας όταν βρίσκεστε μακριά από το χώρο εργασίας σας
γενικότερα αισθήματα πλήξης και εφησυχασμού σχετικά με τη δουλειά σας
χαμηλή ενεργητικότητα και έλλειψη κινήτρων για να κάνετε πράγματα, η οποία μπορεί μερικές φορές να εκδηλώνεται ως πλήξη κατά την εκτέλεση εργασιών
επίμονα ή παρατεταμένα συναισθήματα θλίψης ή κακής διάθεσης.
απώλεια ενδιαφέροντος για τα καθήκοντα στην εργασία, ιδίως για καθήκοντα που προηγουμένως θεωρούσατε ενδιαφέροντα και ικανοποιητικά
αισθήματα απελπισίας, αδυναμίας, αναξιότητας ή υπερβολικής ενοχής
αδυναμία συγκέντρωσης ή προσοχής στα εργασιακά καθήκοντα και δυσκολία στη συγκράτηση ή τη διατήρηση στη μνήμη κάποιων πραγμάτων, ιδίως νέων πληροφοριών
υπερβολικά λάθη στα καθημερινά εργασιακά καθήκοντα
αύξηση ή μείωση του βάρους ή της όρεξης
σωματικά ενοχλήματα όπως πονοκέφαλοι, κόπωση και στομαχικές διαταραχές
αυξημένες απουσίες ή αργοπορία και πρόωρη αποχώρηση
μειωμένη ικανότητα λήψης αποφάσεων
ευερεθιστότητα, αυξημένος θυμός και μειωμένη ανοχή στην απογοήτευση
κλάματα ή δακρύρροια στην εργασία, με ή χωρίς εμφανή αίτια
δυσκολία στον ύπνο ή υπερβολικός ύπνος (π.χ. μεσημεριανός ύπνος κατά τη διάρκεια των κανονικών ωρών εργασίας)
αυτοθεραπεία με αλκοόλ ή ουσίες

Αν είστε καλός στο να τα κρύβετε ή να τα εσωτερικεύετε, αυτά τα σημάδια εργασιακής κατάθλιψης μπορεί να μην είναι ορατά στους συναδέλφους σας.

Υπάρχουν όμως κάποια συμπτώματα που ενδεχομένως να είναι πιο πιθανό να παρατηρήσουν.withdrawal or isolation from other people

Να κάποια συμπτώματα της κατάθλιψης που μπορεί να παρατηρήσετε στους συναδέλφους που ταλαιπωρούνται από την ασθένεια

κακή ατομική υγιεινή ή σημαντικές αλλαγές στην εμφάνιση
καθυστερημένη άφιξη στην εργασία, χαμένα ραντεβού ή απουσίες
αναβλητικότητα, χάσιμο προθεσμιών, μειωμένη παραγωγικότητα, υποδεέστερη απόδοση στα καθήκοντα, αυξημένα λάθη ή δυσκολία στη λήψη αποφάσεων

Γιατί μπορεί να νιώθετε κατάθλιψη στην εργασία σας

Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους μπορεί να αντιμετωπίζετε την εκδήλωση αυξημένων συμπτωμάτων κατάθλιψης στην εργασία σας.

Και ενώ κανένας άνθρωπος – ή εμπειρία – δεν είναι ίδιος με τους άλλους, ορισμένα κοινά μοτίβα φαίνεται να αναδύονται όταν προσδιορίζονται οι αιτίες ή οι παράγοντες που πυροδοτούν τα συμπτώματα της κατάθλιψης στην εργασία.

Αν και δεν πρόκειται για έναν εξαντλητικό κατάλογο, οι ακόλουθες καταστάσεις μπορεί να συμβάλλουν στην εργασιακή κατάθλιψη:

το αίσθημα ότι δεν έχετε κανέναν έλεγχο σε εργασιακά θέματα
το αίσθημα ότι κινδυνεύει η δουλειά σας
το να εργάζεστε σε ένα τοξικό εργασιακό περιβάλλον
το να εργάζεστε υπερβολικά ή να υποαμείβεστε
το να βιώνετε παρενόχληση ή διακρίσεις στο χώρο εργασίας
το ακανόνιστο ωράριο εργασίας
έλλειψη ισορροπίας μεταξύ εργασίας και σπιτιού
το γεγονός ότι εργάζεστε σε ένα περιβάλλον που δεν ανταποκρίνεται στις προσωπικές σας αξίες
το να ασχολείστε με καθήκοντα που δεν προάγουν τους επαγγελματικούς σας στόχους
το να αντιμετωπίζετε κακές ή μη ασφαλείς συνθήκες εργασίας

Μήπως η εξ αποστάσεως εργασία αυξάνει τις πιθανότητες κατάθλιψης;

Η τηλεργασία, αν και εξυπηρετεί, ενέχει παγίδες.

Τα όρια μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής μπορούν εύκολα να εκλείψουν προκαλώντας μεγάλες ανατροπές στην καθημερινότητά σας.

Μόνο το 14% των Ευρωπαίων εργαζομένων επιθυμεί να επιστρέψει κανονικά στο γραφείο μετά την πανδημία Covid-19, με περισσότερους από τους μισούς να λένε ότι έχουν γίνει πιο παραγωγικοί χάρη στην τηλεργασία, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα.

Ωστόσο η «υβριδική εργασία», ένας συνδυασμός της τηλεργασίας και της εργασίας στο γραφείο, έχει και τα μειονεκτήματά της, με περισσότερο από το ένα τέταρτο των ερωτηθέντων να απαντά ότι αισθάνεται πως εργάζεται συνεχώς ή έως τη νύκτα.

Η έρευνα, στην οποία συμμετείχαν 14.000 άνθρωποι από όλη την Ευρώπη, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το 83% των εργαζομένων ζητεί περισσότερη υποστήριξη από τους εργοδότες του προκειμένου να εξισορροπήσει την εργασιακή και την οικογενειακή τους ζωή.

Δίχως το κοινωνικό περιβάλλον στην εργασία, πολλοί άνθρωποι που εργάζονται από το σπίτι βιώνουν αισθήματα μοναξιάς και απομόνωσης.

Ετσι οι εργαζόμενοι είναι αναγκασμένοι να βασίζονται σε chat ή μηνύματα, τηλεφωνήματα και βιντεοκλήσεις για να επικοινωνούν με τους φίλους και τους συναδέλφους τους, γεγονός που αυξάνει τον ήδη υπερβολικά αυξημένο χρόνο που περνάμε μπροστά από την οθόνη.

Επιπροσθέτως, πολλοί άνθρωποι μπορεί να εργάζονται περισσότερες ώρες από το συνηθισμένο, καθώς είναι δύσκολο να παρακολουθούν τον χρόνο όταν βρίσκονται στο σπίτι.

Είναι πολύ φυσικό να καταβάλλεται κανείς από όλους αυτούς τους παράγοντες και να αισθάνεται κατάθλιψη ή άγχος.

Η παρατεταμένη τηλεργασία θα μπορούσε να δημιουργήσει πολλά συναισθηματικά, σωματικά και οικονομικά προβλήματα στους εργαζομένους.

Οι οικογένειες με χαμηλό εισόδημα βρίσκονται σε σημαντικά μειονεκτική θέση λόγω περιορισμένων πόρων ή πρόσβασης σε σταθερό ίντερνετ, ενώ άλλες οικογένειες, ανεξαρτήτως εισοδήματος, μπορεί να είναι όλο και περισσότερο εκτεθειμένες στην ενδοοικογενειακή βία λόγω του θυμού που προκαλείται από την πανδημία και τους σχετιζόμενους με αυτή στρεσογόνους παράγοντες.

Τα άτομα μπορεί να αισθάνονται ότι δεν υπάρχει τίποτα στο οποίο να μπορούν να προσβλέπουν, ή μπορεί να δυσκολεύονται, καθώς δεν έχουν πλέον κάποια διέξοδο για να εκτονώσουν τα συναισθήματα της επαγγελματικής εξουθένωσης με τους συναδέλφους τους.

Τι μπορείτε να κάνετε αν αισθάνεστε κατάθλιψη κατά τη διάρκεια της εργασίας σας;

Ανεξάρτητα από το πού εργάζεστε, η διαχείριση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης στην εργασία μπορεί να είναι πρόκληση.

Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν κάποια πράγματα που μπορείτε να κάνετε όταν αισθάνεστε κατάθλιψη:

Ποιοι είναι οι συνήθεις παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση κατάθλιψης στην εργασία;

Ορισμένοι από τους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση κατάθλιψης στην εργασία είναι οι εξής:

απορριπτικοί διευθυντές
δυσαναλογία μεταξύ προσπάθειας εκ μέρους των εργαζομένων και ανταμοιβής
πολιτική στο χώρο εργασίας
κουτσομπολιό στο χώρο εργασίας
bullying στο χώρο εργασίας
υψηλές εργασιακές απαιτήσεις
μικρό περιθώριο για τη λήψη αποφάσεων
περιορισμένη κοινωνική υποστήριξη στο χώρο εργασίας
υπερβολικές προσδοκίες από το εργαζόμενο
υπερβολικός φόρτος εργασίας
ασαφείς ή εσφαλμένοι ρόλοι στην εργασία

Η κακή προσαρμοστικότητα στην επαγγελματική ζωή μπορεί επίσης να αυξήσει τη συναισθηματική και σωματική πίεση, οδηγώντας σε επαγγελματική εξουθένωση, στην οποία μπορεί επίσης να οδηγήσει και το γεγονός ότι δε δίνεται έμφαση εκ μέρους του εργαζομένου ή του εργοδότη στην διατήρηση της καλής ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής.

Επιπλέον, οι υπερβολικά μεγάλες βάρδιες των 10 και 12 ωρών ή περισσότερο ή οι βάρδιες σε περίεργες ώρες της ημέρας που διαταράσσουν τις ρουτίνες και τα μοτίβα του ύπνου αποτελούν επίσης παράγοντες κινδύνου.

Μια ανασκόπηση του 2019 διαπίστωσε ότι οι εργαζόμενοι σε βάρδιες, ιδίως οι γυναίκες, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για κακή ψυχική υγεία – συγκεκριμένα για εκδήλωση συμπτωμάτων κατάθλιψης.

Πώς αντιμετωπίζεται η κατάθλιψη που συνδέεται με την εργασία;

Εάν διαπιστώνετε σύνδεση μεταξύ των συμπτωμάτων κατάθλιψης και του χώρου εργασίας σας, μην καθυστερείτε να ζητήσετε βοήθεια.

Η συζήτηση με τον άμεσο προϊστάμενο ή το αφεντικό σας είναι ένα καλό πρώτο βήμα – εφόσον νιώθετε ότι είναι σε θέση να σας υποστηρίξουν.

Μερικές φορές η αλλαγή της καθηκόντων ή της θέσης σε ένα γραφείο ή έναν οργανισμό μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση των συμπτωμάτων.

Μπορείτε επίσης να ζητήσετε από το αρμόδιο τμήμα ανθρώπινου δυναμικού να πληροφορηθείτε αν η εταιρεία σας διαθέτει πρόγραμμα υποστήριξης εργαζομένων.

Πρόκειται για ένα πρόγραμμα υποστήριξης στο χώρο εργασίας που προσφέρει υπηρεσίες ψυχικής υγείας που σχετίζονται με προσωπικά και εργασιακά προβλήματα.

Εκτός εργασίας, για τη θεραπεία της κατάθλιψης συνιστάται συχνά ένας συνδυασμός ψυχοθεραπείας, φαρμακευτικής αγωγής και παρεμβάσεων στον τρόπο ζωής.

Μπορείτε να λάβετε βοήθεια από επαγγελματίες από κοντά ή μέσω διαδικτύου.

Είναι σημαντικό να δημιουργηθεί μια κουλτούρα ευαισθητοποίησης και μείωσης του στίγματος που σχετίζεται με τις διαταραχές της ψυχικής υγείας στον χώρο εργασίας, ώστε τα άτομα που πλήττονται από αυτές να ενθαρρύνονται να ζητούν βοήθεια ελεύθερα και χωρίς προκαταλήψεις, όταν χρειαστεί.

Με αυτό το σκεπτικό, οι διευθυντές, οι προϊστάμενοι και οι εργαζόμενοι μπορούν να εκπαιδευτούν ώστε να ανοίγουν τέτοιες συζητήσεις με άτομα που χρειάζονται βοήθεια και να τους υποστηρίζουν στην προσπάθειά τους για έγκαιρη φροντίδα.

Συμπέρασμα

Η εμφάνιση συμπτωμάτων κατάθλιψης κατά τη διάρκεια της εργασίας σας μπορεί να σας καταβάλει.

Η διαπίστωση σημείων όπως το άγχος, το κλάμα, η πλήξη και η έλλειψη ενδιαφέροντος είναι το πρώτο βήμα για να λάβετε βοήθεια.

Εάν σας απασχολεί η εργασιακή κατάθλιψη, εξετάστε το ενδεχόμενο να απευθυνθείτε στον προϊστάμενό σας ή στο τμήμα ανθρώπινου δυναμικού.

Μπορούν να σας βοηθήσουν να βρείτε έναν σύμβουλο μέσω ενός προγράμματος υποστήριξης εργαζομένων.

Μπορείτε επίσης να αναζητήσετε θεραπεία μέσω θεραπευτή ή ψυχολόγου.

Να θυμάστε ότι δεν είστε μόνοι. Αν δεν είστε έτοιμοι να απευθυνθείτε εντός της εργασίας σας, κλείστε ένα ραντεβού με έναν γιατρό ή επαγγελματία ψυχικής υγείας.

Πηγές

Eurostat https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-eurostat-news/-/edn-20210910-1

Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας https://www.who.int/teams/mental-health-and-substance-use/promotion-prevention/mental-health-in-the-workplace

Shift Work and Poor Mental Health: A Meta-Analysis of Longitudinal Studies by Luciana Torquati, Gregore I Mielke, Wendy J Brown, Nicola W Burton, Tracy L Kolbe-Alexander https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31536404/