Τι είναι τα κατασταλτικά της όρεξης; Είναι επικίνδυνα;

Τι είναι τα κατασταλτικά της όρεξης;

Τα κατασταλτικά της όρεξης είναι ένας τύπος φαρμάκων για την απώλεια βάρους (μερικές φορές αποκαλούνται χάπια διατροφής) για άτομα που έχουν παχυσαρκία (δείκτης μάζας σώματος ή ΔΜΣ πάνω από 30). Επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο το σώμα και ο εγκέφαλός σας βιώνουν την όρεξη και την πείνα.

Τα κατασταλτικά της όρεξης μπορούν να σας κάνουν να αισθάνεστε λιγότερο πεινασμένοι ή να αισθάνεστε χορτάτοι γρηγορότερα μετά την κατανάλωση λιγότερης τροφής. Ως αποτέλεσμα, ενδέχεται να προσλαμβάνετε λιγότερες θερμίδες και να χάσετε βάρος.

Είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι τα κατασταλτικά της όρεξης δεν δρουν από μόνα τους. Έρευνες δείχνουν ότι είναι πιο ωφέλιμα για την απώλεια βάρους όταν τα συνδυάζετε με ένα πρόγραμμα διατροφής με μειωμένες θερμίδες και τακτική σωματική δραστηριότητα.

Είδη κατασταλτικών της όρεξης

Υπάρχουν συνταγογραφούμενα και μη συνταγογραφούμενα κατασταλτικά της όρεξης. Τα συνταγογραφούμενα κατασταλτικά της όρεξης μπορεί να είναι για μακροχρόνια ή βραχυχρόνια χρήση.

Συνταγογραφούμενα κατασταλτικά της όρεξης για μακροχρόνια χρήση

• Λιραγλουτίδη (Saxenda®). Πρόκειται για ένα φάρμακο που χορηγείται με ένεση κάτω από το δέρμα (υποδόρια).
• Σεμαγλουτίδη (Ozempic®). Πρόκειται για ένα φάρμακο έγχυσης κάτω από το δέρμα.

Συνταγογραφούμενα κατασταλτικά της όρεξης για βραχυπρόθεσμη χρήση

Άλλα συνταγογραφούμενα κατασταλτικά της όρεξης προορίζονται μόνο για βραχυπρόθεσμη χρήση – συνήθως έως 12 εβδομάδες (τρεις μήνες), συμπεριλαμβανομένων των εξής:

• Βενζφεταμίνη (Didrex®, Regimex®).
• Diethylpropion (Tenuate®, Tenuate Dospan®).
• Φεντιμετραζίνη (Prelu-2®).
• Φεντερμίνη (Dipex-P®, Atti-Plex P®, Pro-Fast® και άλλα).

Αυτά τα βραχυπρόθεσμα κατασταλτικά της όρεξης είναι ελεγχόμενες ουσίες. Αυτό σημαίνει ότι έχουν δυνατότητα να προκαλέσουν εθισμό και μπορεί να είναι επικίνδυνα εάν τα χρησιμοποιήσετε πέραν της προβλεπόμενης, συνταγογραφημένης χρήσης τους. Σχεδόν κανένα από αυτά τα φάρμακα δεν κυκλοφορεί στην Ελλάδα.

Πώς δρουν τα κατασταλτικά της όρεξης;

Η πείνα, η όρεξη και η ενεργειακή ομοιόσταση (ισορροπία) είναι πολύ σύνθετες διεργασίες του οργανισμού. Αφορούν την αλληλεπίδραση πολλών χημικών ουσιών και πολλών οργάνων στο σώμα σας:

• Εγκέφαλος και το νευρικό σύστημα.
• Πάγκρεας.
• Λιπώδης ιστό (σωματικό λίπος).
• Το στομάχι και το υπόλοιπο τμήμα του γαστρεντερικού σας συστήματος.

Στις χημικές αυτές ουσίες συμπεριλαμβάνονται:

• Ορμόνες: Πρόκειται για χημικές ουσίες που συντονίζουν διάφορες λειτουργίες στο σώμα σας. Προέρχονται από τους ιστούς του ενδοκρινικού συστήματος και ταξιδεύουν μέσω του αίματός σας στους ιστούς-στόχους. Ορισμένα παραδείγματα ορμονών που παίζουν ρόλο στην όρεξη είναι η γκρελίνη, η λεπτίνη, η ινσουλίνη και η κορτιζόλη.
• Νευροδιαβιβαστές: Αυτοί μεταφέρουν σήματα από έναν νευρώνα (νευρικό κύτταρο) στο επόμενο κύτταρο-στόχο. Νευροδιαβιβαστές όπως το GABA και η σεροτονίνη παίζουν ρόλο στην όρεξη.
• Πεπτίδια: Πρόκειται για αλυσίδες αμινοξέων. Είναι σαν μικρές πρωτεΐνες. Το ανάλογο του γλυκανόμορφου πεπτιδίου (GLP-1) είναι ένα παράδειγμα πεπτιδίου που εμπλέκεται στην όρεξη.

Ορισμένες από αυτές τις χημικές ουσίες αυξάνουν την όρεξη και την πείνα και άλλες τη μειώνουν.

Τα συνταγογραφούμενα κατασταλτικά της όρεξης δρουν μπλοκάροντας ή αυξάνοντας συγκεκριμένες ορμόνες, νευροδιαβιβαστές ή/και πεπτίδια. Κάθε ένα από αυτά δρα με διαφορετικό τρόπο και στοχεύει σε διαφορετικές χημικές ουσίες. Αλλά γενικά δρουν με δύο τρόπους – κάνοντάς σας να αισθάνεστε λιγότερο πεινασμένοι ή να αισθάνεστε χορτάτοι γρηγορότερα όταν τρώτε.

Ποιοι μπορούν να χρησιμοποιήσουν κατασταλτικά της όρεξης;

Οι γιατροί συστήνουν κατασταλτικά της όρεξης μόνο σε άτομα που πάσχουν από παχυσαρκία – κυρίως όταν η αλλαγή του διατροφικού προγράμματος και η αυξημένη άσκηση από μόνα τους δεν έχουν βοηθήσει στην απώλεια βάρους. Παχυσαρκία σημαίνει συνήθως ότι έχετε δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) 30 ή υψηλότερο.

Οι γιατροί μπορεί επίσης να σας συστήσουν κατασταλτικά της όρεξης εάν έχετε ΔΜΣ μεγαλύτερο από 27 και έχετε μια πάθηση ή συμπτώματα που μπορεί να σχετίζονται με την παχυσαρκία, όπως:

• Διαβήτη τύπου 2.
• Υψηλή αρτηριακή πίεση.
• Υψηλή χοληστερόλη.
• Πόνο στις αρθρώσεις.

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα των κατασταλτικών της όρεξης;

Έρευνες δείχνουν ότι τα συνταγογραφούμενα κατασταλτικά της όρεξης, κατά μέσο όρο, βοηθούν τους ανθρώπους να επιτύχουν απώλεια βάρους 5% ή περισσότερο επί του αρχικού σωματικού τους βάρους. Και πάλι, αυτά τα φάρμακα δρουν αποτελεσματικότερα όταν τα συνδυάζετε με τακτική σωματική δραστηριότητα και ένα πρόγραμμα διατροφής με μειωμένες θερμίδες.

Μια ανάλυση 143 ερευνών αποκάλυψε ότι η φαιντερμίνη-τοπιραμάτη και οι αγωνιστές των υποδοχέων GLP-1 (όπως η λιραγλουτίδη και η σεμαγλουτίδη) είναι από τα πιο αποτελεσματικά φάρμακα για τη μείωση του βάρους σε άτομα με παχυσαρκία. Η συνήθης μείωση του σωματικού βάρους με αυτά τα φάρμακα είναι 6% έως 11%.

Ποιες είναι οι παρενέργειες των κατασταλτικών της όρεξης;

Κάθε είδος κατασταλτικού της όρεξης δρα με διαφορετικό τρόπο, επομένως όλα έχουν διαφορετικές παρενέργειες. Φροντίστε να συζητήσετε τις παρενέργειες με τον γιατρό σας πριν ξεκινήσετε ένα φάρμακο.

Οι συνήθεις παρενέργειες των μακροχρόνια συνταγογραφούμενων κατασταλτικών της όρεξης είναι:

• Δυσκοιλιότητα.
• Διάρροια.
• Κοιλιακό άλγος.
• Ναυτία.
• Δυσπεψία.
• Πονοκέφαλος.

Οι παρενέργειες των βραχυπρόθεσμων συνταγογραφούμενων κατασταλτικών της όρεξης που είναι εποπτευόμενες ουσίες είναι οι εξής:

• Γρήγορος ή ακανόνιστος καρδιακός παλμός (ταχυκαρδία ή αρρυθμία).
• Ζάλη.
• Αλλαγές στη διάθεση, όπως κατάθλιψη ή άγχος.
• Γνωστικές (διανοητικές) αλλαγές, όπως διέγερση, παραλήρημα ή ψύχωση.
• Ναυτία και έμετος.
• Διάρροια ή δυσκοιλιότητα.
• Κοιλιακό άλγος.
• Αϋπνία.
• Πονοκέφαλος.
• Ξηροστομία.

Τα φάρμακα αυτής της κατηγορίας δεν κυκλοφορούν στην Ελλάδα

Είναι ασφαλή τα κατασταλτικά της όρεξης;

Τα μακροπρόθεσμα συνταγογραφούμενα κατασταλτικά της όρεξης είναι γενικά ασφαλή, εάν τα παίρνετε σύμφωνα με τη συνταγή. Τα βραχυπρόθεσμα συνταγογραφούμενα κατασταλτικά της όρεξης απαιτούν μεγαλύτερη προσοχή όταν τα χρησιμοποιείτε λόγω πιθανών σοβαρών παρενεργειών και πιθανότητας εθισμού.

Ορισμένα κατασταλτικά της όρεξης μπορούν να αλληλεπιδράσουν με φάρμακα, όπως τα αντικαταθλιπτικά και τα αγχολυτικά φάρμακα. Τα κατασταλτικά της όρεξης μπορούν επίσης να επιδεινώσουν ορισμένες παθήσεις – όπως για παράδειγμα την υψηλή αρτηριακή πίεση, τις διαταραχές της διάθεσης και το γλαύκωμα.

Και πάλι λέμε, κάθε κατασταλτικό της όρεξης δρα με διαφορετικό τρόπο, επομένως ενέχουν διαφορετικούς κινδύνους. Συζητήστε με τον γιατρό σας σχετικά με όλα τα οφέλη και τους κινδύνους του κάθε φαρμάκου εάν σκέφτεστε να ξεκινήσετε ένα κατασταλτικό της όρεξης.