Καρκίνος του Παγκρέατος: Αιτίες, Πρόληψη

Οι ειδικοί επιστήμονες δεν γνωρίζουν ακριβώς γιατί οι άνθρωποι νοσούν από καρκίνο του παγκρέατος, αλλά έχουν σημειώσει πρόοδο στην κατανόηση του βιολογικού υποβάθρου της νόσου και των παραγόντων που αυξάνουν τον κίνδυνο να νοσήσει κάποιος από αυτήν.

Όπως συμβαίνει και με άλλες μορφές καρκίνου, ο καρκίνος του παγκρέατος είναι αποτέλεσμα αλλαγών (μεταλλάξεων) στο DNA ορισμένων παγκρεατικών κυττάρων. Αυτές οι γενετικές μεταλλάξεις καθοδηγούν τα κύτταρα να πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα και να σχηματίζουν κακοήθεις όγκους.

Είναι ο καρκίνος του παγκρέατος κληρονομικός; Οι ερευνητές εκτιμούν ότι περίπου στο 10% των περιπτώσεων, η απάντηση είναι ναι. Οι γονιδιακές μεταλλάξεις που αυξάνουν την ευαισθησία στη νόσο μεταβιβάζονται από τους γονείς στα παιδιά.

Μια μελέτη του 2018 εντόπισε έξι γονίδια που σχετίζονται με τον καρκίνο του παγκρέατος. Στη συγκεκριμένη έρευνα, τα γονίδια εντοπίστηκαν σε υψηλότερο ποσοστό στα άτομα με οικογενειακό ιστορικό της νόσου.

Ο καρκίνος του παγκρέατος μπορεί επίσης να είναι αποτέλεσμα γενετικών μεταλλάξεων που προκύπτουν κατά τη διάρκεια της ζωής του ατόμου, για διάφορους λόγους που σχετίζονται με την έκθεση σε περιβαλλοντικούς παράγοντες ή με τις επιλογές του τρόπου ζωής, όπως το κάπνισμα.

Για πολλούς ασθενείς, η αιτία του καρκίνου του παγκρέατος είναι άγνωστη. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι το έναυσμα της νόσου μπορεί να είναι ένα τυχαίο γεγονός που συμβαίνει αυθόρμητα μέσα στα κύτταρα.

Τι αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του παγκρέατος;

Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που μπορούν να αυξήσουν τις πιθανότητες:

Ηλικία

Όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία σας, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του παγκρέατος. Περίπου το 90 % των ατόμων που προσβάλλονται από τη νόσο είναι άνω των 55 ετών, ενώ το 70 % είναι άνω των 65 ετών. Αλλά και οι νεότεροι άνθρωποι μπορούν να νοσήσουν από καρκίνο του παγκρέατος.

Φύλο

Οι άνδρες έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν καρκίνο του παγκρέατος από ό,τι οι γυναίκες. Υπολογίζεται ότι το 2022, 35.000 άνδρες και 27.000 γυναίκες στις Ηνωμένες Πολιτείες θα διαγνωστούν με τη νόσο.

Φυλή και Εθνικότητα

Οι μαύροι διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παγκρέατος από ό,τι οι Ασιάτες, οι ισπανόφωνοι ή οι λευκοί. Οι άνδρες και οι γυναίκες εβραϊκής καταγωγής Ashkenazi είναι επίσης πιο ευάλωτοι. Αυτό ενδεχομένως οφείλεται σε μια μετάλλαξη σε ένα γονίδιο (BRCA2) που εμπλέκεται επίσης στον καρκίνο του μαστού, των ωοθηκών και του προστάτη, η οποία εντοπίζεται περίπου στο 1% των ατόμων με αυτή την καταγωγή.

Κάπνισμα

Οι καπνιστές έχουν διπλάσιο κίνδυνο για καρκίνο του παγκρέατος σε σχέση με τους μη καπνιστές- περίπου το 20 έως 30 % των καρκίνων του παγκρέατος σχετίζονται με το κάπνισμα. Τα πούρα, οι πίπες και τα μη καπνιζόμενα προϊόντα καπνού μπορεί επίσης να αποτελούν παράγοντα κινδύνου.

Παχυσαρκία και διατροφή

Τα παχύσαρκα άτομα έχουν περίπου 20 % περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο του παγκρέατος. Οι άνδρες και οι γυναίκες που είναι υπέρβαροι (αλλά όχι παχύσαρκοι) διατρέχουν επίσης υψηλότερο κίνδυνο, και ενδεχομένως να είναι ιδιαίτερα αυξημένος εάν έχουν τα επιπλέον κιλά γύρω από τη μέση τους. Αν και χρειάζονται περισσότερες έρευνες για τη σχέση μεταξύ καρκίνου του παγκρέατος και διατροφής, ορισμένες μελέτες έχουν συνδέσει τη νόσο με την υψηλή κατανάλωση λιπαρών τροφών ή με μια διατροφή πλούσια σε κόκκινα ή επεξεργασμένα κρέατα (όπως τα λουκάνικα) και φτωχή σε φρούτα και λαχανικά.

Διαβήτης

Υπάρχει σημαντικός αριθμός δεδομένων που συνδέουν τον διαβήτη με τον καρκίνο του παγκρέατος, ιδίως όσον αφορά τα άτομα που πάσχουν από την πάθηση για πολλά χρόνια. Η ξαφνική εμφάνιση διαβήτη μπορεί επίσης να αποτελεί σύμπτωμα καρκίνου του παγκρέατος.

Οικογενειακό ιστορικό

Ο καρκίνος του παγκρέατος μπορεί να εμφανίζεται μέσα στις οικογένειες, πιθανότατα λόγω κοινών γενετικών μεταλλάξεων. Αυτή η κατάσταση, που ονομάζεται οικογενής καρκίνος του παγκρέατος (familial pancreatic cancer FPC), αντιπροσωπεύει περίπου το 10 % του συνόλου των περιπτώσεων.

Οι οικογένειες θεωρείται ότι έχουν οικογενή καρκίνο του παγκρέατος εάν υπάρχουν δύο ή περισσότεροι συγγενείς πρώτου βαθμού (γονέας, παιδί, αδελφός) που έχουν διαγνωστεί με καρκίνο του παγκρέατος ή εάν υπάρχουν τρεις ή περισσότεροι στενοί συγγενείς από την ίδια πλευρά της οικογένειας με διάγνωση καρκίνου του παγκρέατος.

Χρόνια παγκρεατίτιδα

Αυτή η επώδυνη φλεγμονή του παγκρέατος, η οποία μπορεί να προκληθεί από την κατάχρηση αλκοόλ, έχει συνδεθεί με τον καρκίνο του παγκρέατος.

Σπάνιες κληρονομικές παθήσεις

Σε αυτές περιλαμβάνονται η κληρονομική παγκρεατίτιδα, το σύνδρομο Peutz-Jeghers, το οικογενές κακοήθες μελάνωμα και ο καρκίνος του παγκρέατος, το κληρονομικό σύνδρομο καρκίνου του μαστού και των ωοθηκών και το σύνδρομο Lynch.

Χημικές ουσίες στο χώρο εργασίας

Η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία ξεχωρίζει τις χημικές ουσίες που σχετίζονται με το στεγνό καθάρισμα και την επεξεργασία μετάλλων ως ιδιαίτερα επικίνδυνες.

Βακτήρια

Ένα κοινό βακτήριο που ονομάζεται Helicobacter pylori (H. pylori) προκαλεί φλεγμονή και έλκη στο στομάχι και μπορεί επίσης, σε μικρότερο βαθμό, να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου του παγκρέατος.

Λοίμωξη από ηπατίτιδα Β

Υπάρχουν κάποια στοιχεία που συνδέουν τον ιό με τον καρκίνο του παγκρέατος, αν και χρειάζονται περισσότερες έρευνες.

Κίρρωση

Αυτή η κατάσταση, η οποία συχνά προκαλείται από την κατάχρηση αλκοόλ, αναπτύσσεται όταν η βλάβη των ηπατικών κυττάρων οδηγεί στη δημιουργία ουλώδους ιστού στο ήπαρ (συκώτι).

Μπορείτε να προλάβετε τον καρκίνο του παγκρέατος;

Οι ερευνητές καταβάλλουν προσπάθειες προκειμένου να αναπτύξουν αξιόπιστα τεστ ανίχνευσης που μπορούν να εντοπίσουν τον καρκίνο του παγκρέατος στα πρώτα του στάδια, όταν είναι πιο θεραπεύσιμος.

Η επιθυμία τους είναι να εντοπίσουν δείκτες της νόσου – γνωστούς και ως βιοδείκτες – που θα μπορούν να ανιχνευθούν μέσω μιας εξέτασης αίματος ή ανάλυσης μιας άλλης ουσίας στο σώμα.

Μέχρι να γίνουν διαθέσιμες αυτές οι εξετάσεις, τα άτομα που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο – λόγω μεταλλάξεων που μεταβιβάζονται οικογενειακώς, ας πούμε, ή σπάνιων γενετικών ασθενειών – μπορεί να είναι σε θέση να συμμετέχουν σε προγράμματα διερευνητικού ελέγχου που χρησιμοποιούν διάφορες μεθόδους απεικόνισης, όπως ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα και αξονικές τομογραφίες.

Αλλά ενώ οι παράγοντες κινδύνου, όπως το οικογενειακό ιστορικό, δεν μπορούν να αλλάξουν, υπάρχουν ορισμένα πράγματα που μπορεί να κάνει ο καθένας μας για να ελαχιστοποιήσει τις πιθανότητές του να αναπτύξει καρκίνο του παγκρέατος:

Μην καπνίζετε. Αυτό είναι το πιο σημαντικό πράγμα που μπορείτε να κάνετε για να μειώσετε τον κίνδυνο καρκίνου του παγκρέατος.
Διατηρήστε ένα υγιές βάρος. Για να βοηθήσετε στην επίτευξη αυτού του στόχου, η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία συνιστά να ακολουθείτε μια υγιεινή διατροφή που δίνει έμφαση στις φυτικές τροφές και που περιλαμβάνει τουλάχιστον 2 ½ φλιτζάνια φρούτων και λαχανικών την ημέρα. Οι οδηγίες για την πρόληψη του καρκίνου συνιστούν επίσης να επιλέγετε ψωμί, ζυμαρικά και δημητριακά ολικής αλέσεως αντί για επεξεργασμένα δημητριακά και να προτιμάτε ψάρια, πουλερικά ή φασόλια αντί για επεξεργασμένο κρέας και κόκκινο κρέας.
Περιορίστε το αλκοόλ. Ορισμένες (αλλά όχι όλες) μελέτες έχουν διαπιστώσει συσχέτιση μεταξύ της μεγάλης κατανάλωσης αλκοόλ και του καρκίνου του παγκρέατος.
Αποφύγετε τις επικίνδυνες χημικές ουσίες στο χώρο εργασίας. Ελαχιστοποιήστε την έκθεσή σας σε χημικές ουσίες που είναι γνωστές ή πιθανολογείται ότι είναι καρκινογόνες.