Καρκίνος των ωοθηκών. Συμπτώματα, διάγνωση & θεραπεία

Τι είναι ο καρκίνος των ωοθηκών;

Ο καρκίνος των ωοθηκών εμφανίζεται όταν μη φυσιολογικά κύτταρα στις ωοθήκες ή τις σάλπιγγες σας αναπτύσσονται και πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα.

Οι ωοθήκες είναι μέρος του γυναικείου συστήματος αναπαραγωγής. Αυτά τα δύο στρογγυλά, σε μέγεθος καρυδιού όργανα παράγουν ωάρια κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής σας ηλικίας.

Ο καρκίνος των ωοθηκών είναι ο «σιωπηλός δολοφόνος» των γυναικών σε όλη την Ευρώπη και προκαλεί τους περισσότερους θανάτους από οποιονδήποτε άλλο καρκίνο του αναπαραγωγικού συστήματος των γυναικών.  Σε παγκόσμιο επίπεδο, σχεδόν 250.000 γυναίκες κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται με καρκίνο των ωοθηκών, με αποτέλεσμα 140.000 θανάτους. 

Ο καρκίνος των ωοθηκών είναι ο 7ος συχνότερος καρκίνος και η 6η συχνότερη αιτία θανάτου από καρκίνο για τις γυναίκες παγκοσμίως.  Το 2012, υπήρχαν 65.000 περιπτώσεις καρκίνου των ωοθηκών σε γυναίκες στην Ευρώπη.    Ετησίως, ο καρκίνος των ωοθηκών προκαλεί περισσότερους από 42.700 θανάτους στην Ευρώπη.  Η Ευρώπη έχει τα υψηλότερα ποσοστά καρκίνου των ωοθηκών στον κόσμο.

Τα συμπτώματα του καρκίνου των ωοθηκών μπορεί συχνά να αποδοθούν λανθασμένα σε άλλες καταστάσεις, όπως γαστρεντερικά προβλήματα, με αποτέλεσμα να διαγιγνώσκεται σε προχωρημένο στάδιο, όταν και είναι πλέον δύσκολο να αντιμετωπιστεί. 

Περίπου το 60% των ατόμων με καρκίνο των ωοθηκών διαγιγνώσκονται σε προχωρημένο στάδιο (στάδιο ΙΙΙ ή IV) με σημαντικές επιπτώσεις στην επιτυχία της θεραπείας.  Μόνο το 45% των γυναικών που διαγιγνώσκονται με καρκίνο των ωοθηκών επιβιώνουν για διάστημα πέντε ετών.  Πάρα πολλές γυναίκες πεθαίνουν από καρκίνο των ωοθηκών κάθε χρόνο. 

Παρά τη θανατηφόρα φύση του, δεν υπάρχουν επί του παρόντος αποτελεσματικές τεχνικές πληθυσμιακού ελέγχου για τον καρκίνο των ωοθηκών ούτε μια απλή εξέταση για τη διάγνωσή του. Η έλλειψη επαρκούς προσυμπτωματικού ελέγχου και έγκαιρης διάγνωσης έχει ως αποτέλεσμα σημαντικό κόστος τόσο για την ίδια την ασθενή όσο και για το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης στο σύνολό του. 

Οι ενδιαφερόμενοι φορείς σε ολόκληρη την Ευρώπη πρέπει να συνεργαστούν για την καλύτερη καταπολέμηση του καρκίνου των ωοθηκών μέσω της αυξημένης ευαισθητοποίησης, της βελτίωσης της διάγνωσης και της ολοκληρωμένης υποστήριξης.

Ποια είναι τα συμπτώματα του καρκίνου των ωοθηκών;

Ο καρκίνος των ωοθηκών μπορεί να αναπτυχθεί και να εξαπλωθεί σε όλη την κοιλιά σας προτού προκαλέσει συμπτώματα. Αυτό μπορεί να καταστήσει δύσκολη την έγκαιρη ανίχνευσή του. Τα συμπτώματα του καρκίνου των ωοθηκών μπορεί να είναι τα εξής:

• Πυελικό ή κοιλιακό άλγος, δυσφορία ή φούσκωμα.
• Αλλαγές στις διατροφικές σας συνήθειες, να χορταίνετε νωρίς και να χάνετε την όρεξή σας.
• Κολπικές εκκρίσεις ή μη φυσιολογική αιμορραγία, ειδικά αν η αιμορραγία εμφανίζεται πέρα από τον τυπικό εμμηνορροϊκό σας κύκλο ή αφού έχετε περάσει την εμμηνόπαυση.
• Αλλαγές στο έντερο, όπως διάρροια ή δυσκοιλιότητα.
• Αύξηση του μεγέθους της κοιλιάς σας.
• Συχνότερη ούρηση («συχνουρία»).

Εάν εμφανίσετε οποιοδήποτε από τα συμπτώματα που αναφέρονται παραπάνω, προγραμματίστε μια επίσκεψη σε έναν γιατρό.

Τι προκαλεί τον καρκίνο των ωοθηκών;

Η ακριβής αιτία του καρκίνου των ωοθηκών δεν είναι ακόμη γνωστή. Αλλά ορισμένες γυναίκες έχουν ελαφρώς υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν την εν λόγω νόσο. Στους παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο των ωοθηκών συγκαταλέγονται:

• Η ηλικία άνω των 60 ετών.
• Η παχυσαρκία.
• Το οικογενειακό ιστορικό καρκίνου των ωοθηκών (άλλες γυναίκες στη βιολογική σας οικογένεια έχουν νοσήσει) ή έχετε κληρονομήσει μια γονιδιακή μετάλλαξη (BRCA1 ή BRCA2) ή το σύνδρομο Lynch.
• Να μην έχετε μείνει ποτέ έγκυος ή να αποκτήσετε παιδιά αργότερα στη ζωή σας.
• Η ενδομητρίωση.
• Υπάρχει επίσης αυξημένος κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου των ωοθηκών όσο γερνάτε.

Πώς εξαπλώνεται ο καρκίνος των ωοθηκών;

Εάν ο καρκίνος των ωοθηκών εξαπλωθεί, συνήθως το κάνει από την πύελο στους λεμφαδένες, την κοιλιά, το έντερο, το στομάχι, το στήθος ή το ήπαρ.

Πώς διαγιγνώσκεται ο καρκίνος των ωοθηκών;

Παρά την πολυετή έρευνα, οι ειδικοί δεν έχουν ακόμη αναπτύξει ένα επιτυχημένο τεστ διαγνωστικού ελέγχου για τον καρκίνο των ωοθηκών. Για το λόγο αυτό, η πάθηση είναι συχνά δύσκολο να διαγνωστεί στα αρχικά της στάδια.

Εάν ο γιατρός σας υποπτεύεται καρκίνο των ωοθηκών, θα σας ρωτήσει για τα συμπτώματά σας και θα πραγματοποιήσει μια πυελική εξέταση. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης, θα ελεγχθούν τυχόν ανώμαλες αναπτύξεις ή διευρυμένα όργανα.

Μπορεί να σας ζητηθούν πρόσθετες εξετάσεις, όπως:

Απεικονιστικές εξετάσεις

• Υπερηχογράφημα πυέλου
• Μαγνητική τομογραφία
• Αξονική τομογραφία
• Τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων

Εξετάσεις αίματος

Οι εξετάσεις αίματος εξετάζουν μια ουσία που ονομάζεται CA-125. Τα υψηλά επίπεδα CA-125 στο αίμα σας μπορεί να αποτελούν ένδειξη καρκίνου. Ωστόσο, τα επίπεδα CA-125 μπορεί να είναι φυσιολογικά, ακόμη και όταν υπάρχει καρκίνος, και υψηλότερα σε πολλές καταστάσεις που δεν είναι καρκίνος. Εξαιτίας του γεγονότος αυτού, οι γιατροί χρησιμοποιούν τις εξετάσεις αίματος σε συνδυασμό με άλλες εξετάσεις για τη διάγνωση του καρκίνου των ωοθηκών.

Χειρουργική αξιολόγηση

Ο γιατρός μπορεί να διαγνώσει τον καρκίνο των ωοθηκών κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης. Συνήθως, αν βρεθούν μη φυσιολογικές αναπτύξεις, θα τις αφαιρέσει κατά τη διάρκεια της ίδιας διαδικασίας.

Λαπαροσκόπηση

Κατά τη λαπαροσκοπική χειρουργική επέμβαση, ένας χειρουργός τοποθετεί μια λεπτή κάμερα (λαπαροσκόπιο) μέσω μιας μικρής τομής που γίνεται στην κοιλιά σας. Χρησιμοποιώντας το ενδοσκόπιο ως οδηγό, σε συνδυασμό με επιπλέον ανοίγματα για τη συγκράτηση εργαλείων, ο χειρουργός μπορεί να αξιολογήσει τον καρκίνο, να πραγματοποιήσει βιοψίες σταδιοποίησης και, σε ορισμένες περιπτώσεις, να αφαιρέσει όγκους των ωοθηκών.

Ποια είναι τα στάδια του καρκίνου των ωοθηκών;

Υπάρχουν τέσσερα στάδια του καρκίνου των ωοθηκών. Σε αυτό το σύστημα σταδιοποίησης του καρκίνου, το λιγότερο σοβαρό είναι ο μικρότερος αριθμός. Όσο πιο σοβαρή είναι η κατάσταση, τόσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός.

• Στάδιο Ι: Το στάδιο αυτό χωρίζεται σε τρία υποστάδια (στάδιο ΙΑ, στάδιο ΙΒ και στάδιο IC). Στο πρώτο υποστάδιο, ο καρκίνος εντοπίζεται μόνο σε μία ωοθήκη ή μία σάλπιγγα. Στο στάδιο ΙΒ υπάρχει καρκίνος και στις δύο ωοθήκες ή σάλπιγγες. Στο στάδιο IC, ο καρκίνος βρίσκεται και στις δύο ωοθήκες ή σάλπιγγες και εντοπίζεται και εκτός της ωοθήκης σας (στο εξωτερικό του ίδιου του οργάνου ή στο χώρο γύρω από την ωοθήκη, που ονομάζεται περιτοναϊκή κοιλότητα).
• Στάδιο ΙΙ: Το στάδιο ΙΙ χωρίζεται επίσης σε μερικά πρόσθετα στάδια. Στο στάδιο ΙΙΑ, ο καρκίνος δεν βρίσκεται πλέον μόνο στην ωοθήκη σας, αλλά έχει εξαπλωθεί και στη μήτρα σας. Στο στάδιο IIB, ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί σε άλλες κοντινές δομές της πυέλου σας.
• Στάδιο III: Το στάδιο αυτό περιλαμβάνει τρία υποστάδια. Στο στάδιο IIIA, ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί πέρα από την πύελο στην κοιλιά σας (σε μικροσκοπικό επίπεδο) ή μέσα σε λεμφαδένες. Στο δεύτερο υποστάδιο (Στάδιο ΙΙΙΒ), ο όγκος έχει μέγεθος έως 2 εκατοστά και έχει εξαπλωθεί πέρα από τη λεκάνη σας ή εντός των λεμφαδένων σας. Στο στάδιο IIIC, ο καρκίνος έχει προχωρήσει εκτός της περιοχής της πυέλου σας και είναι μεγαλύτερος σε μέγεθος (πάνω από 2 εκατοστά) ή μπορεί να βρίσκεται εντός των λεμφαδένων σας. Σε αυτό το σημείο, μπορεί να επηρεάσει άλλα όργανα, όπως το ήπαρ και τον σπλήνα σας.
• Στάδιο IV: Ο καρκίνος στο στάδιο IV είναι το πιο σοβαρό στάδιο. Σε αυτό το στάδιο, ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί στο εσωτερικό οργάνων, όπως το ήπαρ ή ο σπλήνας σας. Στο στάδιο IVA, βρίσκεται κοντά στους πνεύμονές σας, ενώ στο στάδιο IVB, ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί στους λεμφαδένες της βουβωνικής χώρας ή στο στήθος σας.

Η σταδιοποίηση είναι σημαντική επειδή βοηθά τον θεράποντα ιατρό σας να σχεδιάσει ένα προσαρμοσμένο για εσάς σχέδιο θεραπείας.

Πώς αντιμετωπίζεται ο καρκίνος των ωοθηκών;

Ο στόχος της θεραπείας του καρκίνου είναι να αφαιρεθεί αν όχι όλος, τουλάχιστο κατά το δυνατόν περισσότερο ο καρκίνος από το σώμα σας. Οι συνήθεις θεραπείες για τον καρκίνο των ωοθηκών είναι οι εξής:

• Χειρουργική επέμβαση. Αυτό συνήθως περιλαμβάνει την αφαίρεση των αναπαραγωγικών σας οργάνων και κάθε οργάνου που έχει καρκίνο πάνω του. Ο χειρουργός σας μπορεί να χρησιμοποιήσει λαπαροσκόπηση (μια ελάχιστα επεμβατική χειρουργική επέμβαση) ή λαπαροτομία (ανοικτή χειρουργική επέμβαση που απαιτεί κοιλιακή τομή).
• Χημειοθεραπεία. Ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει χημειοθεραπεία είτε πριν είτε μετά τη χειρουργική επέμβαση.
• Στοχευμένη θεραπεία. Αυτή η θεραπεία του καρκίνου χρησιμοποιεί φάρμακα για τον εντοπισμό και την επίθεση στα καρκινικά κύτταρα. Η στοχευμένη θεραπεία αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο τα καρκινικά κύτταρα αναπτύσσονται και διαιρούνται.
• Ορμονοθεραπεία. Ορισμένοι καρκίνοι των ωοθηκών χρησιμοποιούν ορμόνες για να αναπτυχθούν. Αυτός ο τύπος θεραπείας μπλοκάρει τις ορμόνες, επιβραδύνοντας ή σταματώντας την ανάπτυξη του καρκίνου.
• Ακτινοθεραπεία. Οι γιατροί σπάνια χρησιμοποιούν ακτινοθεραπεία για τη θεραπεία του καρκίνου των ωοθηκών.

Μπορώ να προλάβω τον καρκίνο των ωοθηκών;

Δεν υπάρχει τρόπος να προληφθεί πλήρως ο καρκίνος των ωοθηκών. Αλλά η γνώση του οικογενειακού ιστορικού της βιολογικής σας οικογένειας μπορεί να σας βοηθήσει να προετοιμαστείτε για τυχόν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών.

Εάν έχετε μια γενετική μετάλλαξη, όπως η μετάλλαξη BRCA, ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει μια χειρουργική επέμβαση μείωσης του κινδύνου για την αφαίρεση των ωοθηκών και των σαλπίγγων σας πριν γίνουν καρκινικές. Εάν δεν είστε σίγουρη αν έχετε μετάλλαξη BRCA ή άλλη μετάλλαξη, ρωτήστε τον γιατρό σας σχετικά με τις γονιδιακές εξετάσεις.

Τι πρέπει να περιμένω αν έχω καρκίνο των ωοθηκών;

Αφού λάβετε θεραπεία για τον καρκίνο των ωοθηκών, ο γιατρός σας θα εξακολουθήσει να σας βλέπει τακτικά. Κατά τη διάρκεια αυτών των επισκέψεων, θα ελέγξει τυχόν συμπτώματα που μπορεί να έχετε και θα συζητήσει τυχόν προβληματισμούς σας.

Είναι σημαντικό να δίνετε ιδιαίτερη προσοχή στο σώμα σας και να ενημερώνετε τον θεράποντα ιατρό σας εάν συμβαίνει κάτι ασυνήθιστο. Η παρατήρηση είναι το κλειδί μετά τη θεραπεία του καρκίνου των ωοθηκών.

Ποιο είναι το ποσοστό επιβίωσης από τον καρκίνο των ωοθηκών;

Το συνολικό ποσοστό πενταετούς επιβίωσης για τον καρκίνο των ωοθηκών είναι 49%. Αυτό σημαίνει ότι περίπου το 49% των γυναικών που διαγιγνώσκονται με καρκίνο των ωοθηκών είναι ζωντανές πέντε χρόνια μετά τη διάγνωση.

Είναι σημαντικό να κατανοήσετε ότι τα ποσοστά επιβίωσης είναι απλώς εκτιμήσεις. Δεν μπορούν να σας πουν πόσο καιρό θα επιβιώσετε ή να προβλέψουν την επιτυχία της θεραπείας σας. Εάν έχετε συγκεκριμένες ερωτήσεις σχετικά με τα ποσοστά επιβίωσης του καρκίνου των ωοθηκών, μιλήστε με τον θεράποντα γιατρό σας.