Προκειμένου να περιοριστούν οι παρενέργειες από την ακτινοθεραπεία, το ζητούμενο είναι η ακρίβεια. Οι γιατροί θέλουν να αντιμετωπίσουν τον καρκίνο αποφεύγοντας τους υγιείς ιστούς, και ευτυχώς η τεχνολογική πρόοδος το καθιστά όλο και πιο εφικτό.
Μια νεότερη τεχνική που ονομάζεται στερεοτακτική ακτινοθεραπεία σώματος (SBRT) μπορεί να εστιάσει με ακρίβεια στοχευμένες δέσμες υψηλής δόσης ακτινοβολίας σε έναν όγκο από σχεδόν οποιαδήποτε κατεύθυνση.
Η στερεοτακτική ακτινοθεραπεία σώματος (SBRT) είναι ένας τύπος ακτινοθεραπείας που χρησιμοποιεί πολλές δέσμες ενέργειας. Οι ακτίνες είναι προσεκτικά στοχευμένες ώστε να εστιάζουν σε αναπτύξεις κυττάρων, οι οποίες ονομάζονται όγκοι, οπουδήποτε στο σώμα.
Η SBRT χρησιμοποιείται για τη θεραπεία όγκων στους πνεύμονες, τη σπονδυλική στήλη, το ήπαρ, το λαιμό, τους λεμφαδένες ή άλλους μαλακούς ιστούς.
Η SBRT ονομάζεται μερικές φορές στερεοτακτική αφαιρετική ακτινοθεραπεία (SABR). Όταν χρησιμοποιείται στον εγκέφαλο, συχνά ονομάζεται στερεοτακτική ακτινοχειρουργική (SRS).
Η SBRT χρησιμοποιεί τρισδιάστατη ή 4D απεικόνιση και εξαιρετικά εστιασμένες δέσμες ακτινοβολίας για να στείλει υψηλές δόσεις ακτινοβολίας στην περιοχή που πρόκειται να θεραπευτεί. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μικρότερη δυνατή βλάβη στους υγιείς ιστούς γύρω από την περιοχή.
Όπως και άλλες μορφές ακτινοθεραπείας, η στερεοτακτική ακτινοθεραπεία σώματος λειτουργεί πλήττοντας το DNA στο εσωτερικό των καρκινικών κυττάρων. Η βλάβη από την ακτινοβολία εμποδίζει τα κύτταρα να δημιουργήσουν περισσότερα καρκινικά κύτταρα. Αυτό προκαλεί συρρίκνωση των όγκων.
Η στερεοτακτική ακτινοθεραπεία σώματος διαρκεί συνήθως 1 έως 5 συνεδρίες.
Εξελίξεις στην τεχνολογία
Πρόσφατα, οι γιατροί άρχισαν να ενσωματώνουν την SBRT με απεικονιστικές σαρώσεις που μπορούν να απεικονίσουν τις κινήσεις ενός όγκου σε πραγματικό χρόνο. Απλές πράξεις όπως η αναπνοή, η κατάποση ή η πέψη τροφής μπορούν να μετατοπίσουν τη θέση ενός όγκου. Αλλά αυτή η νέα τεχνική – η οποία ονομάζεται καθημερινή προσαρμοστική SBRT με μαγνητικό συντονισμό, ή εν συντομία MRg-A-SBRT – προσαρμόζεται συνεχώς ανάλογα με αυτές τις κινήσεις, ώστε οι γιατροί να μπορούν να εστιάζουν με μεγαλύτερη ακρίβεια στους στόχους τους.
Τώρα, μια νέα μελέτη βοηθά να επιβεβαιωθεί ότι η MRg-A-SBRT έχει λιγότερες παρενέργειες από μια συναφή μέθοδο που ονομάζεται CT-SBRT, η οποία χρησιμοποιεί αξονική τομογραφία για την απεικόνιση.
Σύμφωνα με τον επικεφαλής συγγραφέα της μελέτης, Dr. Jonathan Leeman, ογκολόγο ακτινοθεραπείας στο νοσοκομείο Brigham and Women’s Hospital στη Βοστώνη, η MRg-A-SBRT προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα σε σχέση με την CT-SBRT: ένα από αυτά είναι ότι οι γιατροί που τη χρησιμοποιούν μπορούν να προσαρμόζουν τα σχέδια θεραπείας ώστε να λαμβάνουν υπόψη τις καθημερινές κινήσεις του όγκου (αυτό ονομάζεται προσαρμοστικός σχεδιασμός). Η τεχνολογία συλλέγει πολλαπλές εικόνες μαγνητικής τομογραφίας ανά δευτερόλεπτο κατά τη διάρκεια μιας ακτινοθεραπείας, εξασφαλίζοντας έτσι την ακριβή στόχευση σε πραγματικό χρόνο. Και τέλος, η μαγνητική τομογραφία απεικονίζει τον προστάτη με καλύτερη ανάλυση.
Ανάλυση μελετών
Κατά τη διάρκεια της νέας μελέτης, ο Dr. Leeman και οι συνεργάτες του έψαξαν στην ιατρική βιβλιογραφία για κάθε δημοσιευμένη κλινική δοκιμή που έχει αξιολογηθεί μέχρι σήμερα για την SBRT για τον καρκίνο του προστάτη, είτε με καθοδήγηση μαγνητικής τομογραφίας είτε με καθοδήγηση αξονικής τομογραφίας. (Αυτός ο τύπος μελέτης ονομάζεται συστηματική ανασκόπηση).
Η ομάδα εντόπισε τελικά 29 κλινικές δοκιμές που παρακολούθησαν τα αποτελέσματα για συνολικά πάνω από 2.500 ασθενείς. Τα βραχυπρόθεσμα δεδομένα σχετικά με τις παρενέργειες συλλέχθηκαν κατά μέσο όρο έως και τρεις μήνες μετά την ολοκλήρωση των διαδικασιών.
Η ομάδα του Leeman χρησιμοποίησε στατιστικές μεθόδους για να συγκεντρώσει τα αποτελέσματα των μελετών σε συνδυασμένα σύνολα δεδομένων. Διαπίστωσαν ότι οι ασθενείς που έλαβαν θεραπεία με MR-SBRT είχαν λιγότερες παρενέργειες. Συγκεκριμένα, το 5% έως 33% των ανδρών που υποβλήθηκαν σε θεραπεία με MR-SBRT είχαν ουρογεννητικές παρενέργειες, σε σύγκριση με το 9% έως 47% των ανδρών που υποβλήθηκαν σε θεραπείες με αξονική τομογραφία. Ομοίως, ο κίνδυνος γαστρεντερικών παρενεργειών στους άνδρες που έλαβαν θεραπεία με MR-SBRT κυμαινόταν από 0% έως 8%, σε σύγκριση με ποσοστό μεταξύ 2% και 23% μεταξύ των ανδρών των οποίων οι θεραπείες καθοδηγούνταν με CT.
Γιατί να επιλέξετε την SBRT για τον καρκίνο του προστάτη;
Όλοι οι ασθενείς είναι επιλέξιμοι για SBRT προστάτη.
Υπάρχουν πολλοί καλοί λόγοι για να εξετάσετε και να επιλέξετε την SBRT έναντι των άλλων πιθανών επιλογών, μεταξύ των οποίων:
- Είναι εντελώς μη επεμβατική (σε αντίθεση με τη βραχυθεραπεία δεν περιλαμβάνει την εισαγωγή βελόνων, δεν ενέχει κίνδυνο αιμορραγίας, κίνδυνο μόλυνσης, γενική αναισθησία, παραμονή στο νοσοκομείο ή χρήση καθετήρα).
- Είναι μια πολύ σύντομη πορεία θεραπείας (σε αντίθεση με τις συμβατικές θεραπείες εξωτερικής ακτινοθεραπείας, οι οποίες μπορεί να διαρκέσουν έως και 9 εβδομάδες). Η SBRT περιλαμβάνει συνολικά 5 συνεδρίες θεραπείας, με κάθε συνεδρία να διαρκεί μεταξύ 15-60 λεπτών ανάλογα με τη χρησιμοποιούμενη τεχνολογία.
- Τα ποσοστά ελέγχου του καρκίνου της SBRT είναι ισοδύναμα με εκείνα της βραχυθεραπείας, της συμβατικής ακτινοθεραπείας εξωτερικής δέσμης ή της χειρουργικής επέμβασης.
- Η εξοικονόμηση της έκθεσης στην ακτινοβολία του ορθού και της ουροδόχου κύστης είναι ίση ή καλύτερη από ό,τι με τη βραχυθεραπεία, ιδίως με τις προηγμένες τεχνικές ακτινοβολίας.
Συμπεράσματα και σχόλια
Οι συγγραφείς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι “η τεχνική πρόοδος στην εκτέλεση ακτινοθεραπείας ακριβείας που προσφέρει η MRg-A-SBRT μεταφράζεται σε μετρήσιμο κλινικό όφελος” (δηλαδή, καλύτερα ανεκτές θεραπείες). Αλλά το γιατί ακριβώς οι θεραπείες ήταν καλύτερα ανεκτές παραμένει ασαφές. Μήπως επειδή η σάρωση με μαγνητική τομογραφία έχει καλύτερη ανάλυση; Μήπως ο προσαρμοστικός σχεδιασμός (και η στόχευση σε πραγματικό χρόνο) ευθύνονται για τον χαμηλότερο κίνδυνο παρενεργειών ή μπορεί να αποδοθεί σε κάποιο συνδυασμό όλων αυτών των παραγόντων; Ο Dr. Leeman λέει ότι ο προσαρμοστικός σχεδιασμός είναι “πιθανότατα ο κύριος παράγοντας που κάνει τη διαφορά”, αλλά προσθέτει ότι χρειάζονται περαιτέρω μελέτες για να επιβεβαιωθεί από πού προέρχονται τα οφέλη.
