Ηπατική εγκεφαλοπάθεια. Όταν ο εγκέφαλός μας επηρεάζεται από το συκώτι μας

Η ηπατική εγκεφαλοπάθεια είναι εγκεφαλική δυσλειτουργία που προκαλείται από την ηπατική δυσλειτουργία.

Η εγκεφαλοπάθεια επηρεάζει το κεντρικό νευρικό σας σύστημα και τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεστε, αισθάνεστε και ενεργείτε. Τα συμπτώματα μπορεί να κυμαίνονται από σύγχυση και αποπροσανατολισμό έως αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά και αλλαγές στην προσωπικότητά σας. Μπορεί να βελτιωθεί με τη θεραπεία, αλλά χωρίς αυτή μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή.

Η ηπατική εγκεφαλοπάθεια προκαλείται από νευροτοξίνες στο αίμα σας – ουσίες που είναι τοξικές για τον εγκέφαλο και το νευρικό σας σύστημα. Κανονικά, το συκώτι σας φιλτράρει αυτές τις τοξίνες από το αίμα σας. Αλλά αν το συκώτι σας δεν εκπληρώνει αυτή τη λειτουργία του όπως πάντα, οι νευροτοξίνες εξακολουθούν να βρίσκονται στην κυκλοφορία. Τελικά, εισέρχονται και επηρεάζουν τον εγκέφαλό σας. Αυτό συμβαίνει συνήθως σε προχωρημένη ηπατική νόσο, όταν οι ηπατικές λειτουργίες αρχίζουν να καταρρέουν.

Ηπατική εγκεφαλοπάθεια. Ποια είναι τα συμπτώματα;

Η ηπατική εγκεφαλοπάθεια μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους. Δεν εμφανίζουν οι πάντες ταυτόχρονα όλα τα συμπτώματα. Η ηπατική εγκεφαλοπάθεια μπορεί να επηρεάσει:

• Τη διάθεση και την προσωπικότητα.
• Τη συμπεριφορά και τον έλεγχο των παρορμήσεων.
• Τη μνήμη, τη συγκέντρωση και τη σκέψη.
• Τη συνείδηση, τη διαύγεια και τις συνήθειες του ύπνου.
• Τον συντονισμό και τις κινητικές λειτουργίες.
• Την αυτονομία σας και την ικανότητα να φροντίζετε τον εαυτό σας.

Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν ξαφνικά ή να εμφανιστούν σταδιακά, και μπορεί να είναι σταθερά και διαρκή ή να έρχονται και να φεύγουν σε μορφή επεισοδίων. Μπορεί να βελτιώνονται ή να χειροτερεύουν, ανάλογα με τη γενική κατάσταση της υγείας σας. Η ηπατική εγκεφαλοπάθεια μπορεί να είναι ήπια έως σοβαρή και τα συμπτώματα μπορεί να είναι ελάχιστα αισθητά έως έντονα εμφανή. Οι γιατροί μερικές φορές ομαδοποιούν τα συμπτώματα ανάλογα με τη σοβαρότητά τους ως τρόπο διαβάθμισης ή σταδιοποίησης της νόσου.

Ηπατική εγκεφαλοπάθεια – Σταδιοποίηση

Τα κριτήρια του West Haven είναι το πιο συνηθισμένο σύστημα διαβάθμισης που χρησιμοποιούν οι γιατροί για την ηπατική εγκεφαλοπάθεια. Βαθμολογεί τα συμπτώματα σε μια κλίμακα από 0 έως 4.

Τα στάδια 0 έως 1 καλούνται μερικές φορές ελαφρά ηπατική εγκεφαλοπάθεια ή συγκαλυμμένη ΗΕ.

Τα συμπτώματα σε αυτά τα στάδια μπορεί να μην είναι εξωτερικά αισθητά. Τα στάδια 2 έως 4, που ονομάζονται επίσης εμφανής ηπατική εγκεφαλοπάθεια, παρουσιάζουν πιο εμφανή συμπτώματα.

Ηπατική εγκεφαλοπάθεια – Συμπτώματα ανά βαθμό

Τα πιθανά συμπτώματα ανά βαθμό είναι τα εξής:

Βαθμός 0

Αμυδρές αλλαγές στη βραχυπρόθεσμη μνήμη, τη συγκέντρωση και το χρόνο αντίδρασης, αναγνωρίσιμες ίσως μόνο από εσάς ή τους πιο κοντινούς σας ανθρώπους. Μπορεί να εμφανιστούν στις συνήθεις νευροψυχολογικές εξετάσεις.

Βαθμός 1

• Ήπια σύγχυση ή λήθη.
• Μεταβολές της διάθεσης, όπως ευφορία ή άγχος.
• Δυσκολίες στην πρόσθεση και την αφαίρεση.
• Προβλήματα με τις λεπτές κινητικές δεξιότητες, όπως η γραφή.
• Ύπνος κατά τη διάρκεια της ημέρας και αφύπνιση τη νύχτα.

Βαθμός 2

• Σαφείς αλλαγές στην προσωπικότητα.
• Ακατάλληλες ή ασυνήθιστες συμπεριφορές.
• Λήθαργος και απάθεια.
• Αποπροσανατολισμός στο χρόνο (τι μέρα ή έτος έχουμε;).
• Ασθενής ομιλία (δυσαρθρία).

Βαθμός 3

• Αργή σκέψη και υποτονικές κινήσεις.
• Αποπροσανατολισμός στο χώρο (Πού βρίσκομαι;).
• Υπνηλία και απώλεια γενικής συνείδησης.
• Σοβαρή σύγχυση, παραλήρημα ή αμνησία.
• Ακούσιες συσπάσεις, τρόμος ή αστηρίξια.

Βαθμός 4

• Ολική απώλεια συνείδησης (κώμα).

Ποια είναι τα πιο σοβαρά σημάδια που πρέπει να προσέξετε;

Οποιοδήποτε σύμπτωμα έκδηλης ηπατικής εγκεφαλοπάθειας είναι σοβαρό. Είναι σημαντικό να αντιμετωπιστεί η κατάσταση το συντομότερο δυνατό για να αποφευχθεί η επιδείνωση ή η πρόκληση μόνιμης βλάβης.

Η σοβαρή ηπατική εγκεφαλοπάθεια μπορεί να εξελιχθεί σε κώμα ή ακόμη και σε θάνατο. Εάν παρατηρήσετε συμπτώματα Βαθμού 3, όπως σοβαρή υπνηλία, σύγχυση ή αμνησία, αποπροσανατολισμό στο χώρο και το χρόνο ή ακούσιες κινήσεις, η θεραπεία είναι εξαιρετικά επείγουσα.

Τι προκαλεί την ηπατική εγκεφαλοπάθεια;

Η ηπατική εγκεφαλοπάθεια εμφανίζεται όταν το συκώτι σας δεν φιλτράρει τις νευροτοξίνες από το αίμα σας όπως θα έκανε κανονικά. Αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή το ήπαρ σας έχει χάσει προσωρινά ή μόνιμα μέρος της λειτουργίας του (ηπατική ανεπάρκεια).

Μπορεί επίσης να οφείλεται στο γεγονός ότι το αίμα που κανονικά περνάει από το ήπαρ σας για φιλτράρισμα δεν περνάει πλέον από αυτό (πυλαιοσυστηματική αναστόμωση). Μερικές φορές συμβαίνουν και τα δύο.

Το αίμα που φιλτράρει το συκώτι σας προέρχεται απευθείας από το πεπτικό σας σύστημα, μέσω της πυλαίας φλέβας (πυλαία κυκλοφορία). Αυτό το αίμα μεταφέρει απόβλητα που έχουν παραμείνει από τη διαδικασία της πέψης, συμπεριλαμβανομένης της αμμωνίας και άλλων ουσιών.

Το συκώτι σας τα φιλτράρει πριν στείλει το αίμα πίσω στο σώμα σας (συστηματική κυκλοφορία). Εάν δεν το κάνει, οι επιβλαβείς ουσίες συσσωρεύονται στο αίμα σας και τελικά βλάπτουν τους ιστούς του εγκεφάλου σας.

Τύποι της ηπατικής εγκεφαλοπάθειας

Τύπος Α

Ο τύπος Α προκαλείται από οξεία ηπατική ανεπάρκεια. Πρόκειται για ξαφνική απώλεια της ηπατικής λειτουργίας λόγω ξαφνικής, σοβαρής ηπατικής βλάβης. Οι ιογενείς λοιμώξεις, η αυτοάνοση ηπατική νόσος και η δηλητηρίαση από παρακεταμόλη είναι συνήθεις αιτίες.

Το εγκεφαλικό οίδημα, το πρήξιμο στον εγκέφαλό σας, είναι μια συχνή παρενέργεια που μπορεί να συμβάλει στις επιπτώσεις της ηπατικής εγκεφαλοπάθειας. Η οξεία ηπατική ανεπάρκεια είναι επείγον περιστατικό και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να απαιτείται μεταμόσχευση ήπατος.

Τύπος Β

Ο τύπος Β προκαλείται από μια πυλαιοσυστηματική αναστόμωση. Μια αναστόμωση προκύπτει όταν η ροή του αίματος παρακάμπτει τη φυσιολογική της διαδρομή μέσω μιας νέας, μη φυσιολογικής διόδου. Μια πυλαιοσυστηματική αναστόμωση προκύπτει όταν η πυλαία κυκλοφορία παρακάμπτει το ήπαρ σας στο δρόμο της προς τη συστηματική κυκλοφορία. Το σώμα σας μπορεί να δημιουργήσει μια παράκαμψη εάν υπάρχει απόφραξη στη φυσιολογική οδό.

Τύπος C

Ο τύπος C προκαλείται από χρόνια ηπατική ανεπάρκεια. Η χρόνια ηπατική ανεπάρκεια είναι η σταδιακή πτώση της ηπατικής λειτουργίας από χρόνια ηπατική νόσο. Δεν είναι αναστρέψιμη. Η χρόνια ηπατίτιδα C, η χρόνια διαταραχή χρήσης αλκοόλ και η μεταβολική δυσλειτουργία που σχετίζεται με τη στεατική ηπατική νόσο (MASLD) είναι κοινές αιτίες. Σε αυτό το στάδιο, οι εκτεταμένες ουλές στο ήπαρ σας (κίρρωση) μπορεί να το εμποδίσουν να λειτουργήσει σωστά. Οι ουλές μπορεί επίσης να συμπιέσουν την πυλαία φλέβα σας (πυλαία υπέρταση,) προκαλώντας μια πυλαιοσυστηματική αναστόμωση. (Αυτό θα εξακολουθούσε να αποτελεί τύπο C.)

Διάγνωση και εξετάσεις

Πώς διαγιγνώσκεται η ηπατική εγκεφαλοπάθεια;

Ένας ηπατολόγος ή γαστρεντερολόγος συνήθως διαγιγνώσκει την ηπατική εγκεφαλοπάθεια. Η διάγνωση αφορά:

• Την αξιολόγηση των συμπτωμάτων σας. Θα ελέγξει τα ζωτικά σας σημεία, θα σας ρωτήσει για τα συμπτώματά σας και στη συνέχεια θα προσπαθήσει να τα επιβεβαιώσει με παρατήρηση και εξετάσεις.
• Την αξιολόγηση της υποκείμενης κατάστασής σας. Θα πρέπει να επιβεβαιωθεί εάν έχετε ηπατική νόσο (οξεία ή χρόνια) ή πυλαιοσυστηματική αναστόμωση ή και τα δύο.
• Τον αποκλεισμό άλλων αιτιών. Με βάση την αξιολόγησή του, μπορεί να χρειαστεί να διερευνήσει άλλες πιθανές αιτίες των συμπτωμάτων σας.

Ποιες εργαστηριακές εξετάσεις χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση της ηπατικής εγκεφαλοπάθειας;

• Αιματολογικές εξετάσεις για τον έλεγχο της ηπατικής σας λειτουργίας ή των επιπέδων αμμωνίας.
• Υπερηχογράφημα Doppler για να εξεταστεί η ροή του αίματος μέσω του ήπατός σας.
• Απεικονιστικές εξετάσεις για την εξέταση του εγκεφάλου σας, όπως αξονική ή μαγνητική τομογραφία.
• Μια εξέταση ΗΕΓ για τη μέτρηση της εγκεφαλικής σας δραστηριότητας.

Ποια είναι η θεραπεία της ηπατικής εγκεφαλοπάθειας;

Η θεραπεία της ηπατικής εγκεφαλοπάθειας περιλαμβάνει:

• Διαχείριση τυχόν επειγουσών καταστάσεων που μπορεί να την έχουν προκαλέσει.
• Θεραπεία της υποκείμενης πάθησης που την προκαλεί (ηπατική νόσος ή πυλαιοσυστηματική αναστόμωση).
• Μείωση των επιπέδων των τοξινών που κυκλοφορούν στο αίμα σας.

Η θεραπεία για τα δύο πρώτα θα διαφέρει, ανάλογα με τη φύση των παθήσεων που σας επηρεάζουν.

Για την ηπατική ανεπάρκεια, είτε οξεία είτε χρόνια, συχνά δεν υπάρχει άμεση θεραπεία. Οι γιατροί προσπαθούν να μειώσουν τυχόν παράγοντες πίεσης που επηρεάζουν το ήπαρ σας και προσφέρουν υποστηρικτική φροντίδα για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και των επιπλοκών. Εάν το κρίνουν απαραίτητο, θα σας βάλουν σε λίστα αναμονής για μεταμόσχευση ήπατος. Όσον αφορά την πυλαιοσυστηματική αναστόμωση, οι γιατροί μπορεί να χρησιμοποιήσουν τεχνικές επεμβατικής ακτινολογίας για να ανακατευθύνουν τη ροή του αίματός σας.

Μείωση των νευροτοξινών στο αίμα σας

Οι γιατροί  στοχεύουν τις νευροτοξίνες στο αίμα σας στην πηγή τους, η οποία βρίσκεται στο έντερό σας. Καθώς πολλές από αυτές τις τοξίνες είναι υποπροϊόντα ορισμένων βακτηρίων στο έντερό σας, οι γιατροί μπορεί να συνταγογραφήσουν αντιβιοτικά για να μειώσουν τον αριθμό αυτών των βακτηρίων.

Τα συνδυάζουν με ένα οσμωτικό καθαρτικό για να επιταχύνουν τη διέλευση των τροφικών αποβλήτων από το έντερό σας και να μειώσουν το πόσο μπορούν να απορροφηθούν στην κυκλοφορία του αίματός σας.

Φάρμακα

Τα πιο συνηθισμένα φάρμακα που συνταγογραφούνται είναι:

• Ριφαξιμίνη. Αυτό το αντιβιοτικό δεν απορροφάται από το έντερό σας. Η νεομυκίνη είναι μια εναλλακτική λύση.
• Λακτουλόζη. Αυτό το συνθετικό καθαρτικό τραβάει νερό στο έντερό σας.

Τα συμπληρωματικά φάρμακα είναι τα εξής:

• Αμινοξέα διακλαδισμένης αλυσίδας. Τα συμπληρώματα αμινοξέων διακλαδισμένης αλυσίδας μπορούν να βοηθήσουν στην ανάπτυξη των μυών και στην απομάκρυνση της αμμωνίας από το αίμα σας μέσω του μυϊκού σας ιστού.
• Προβιοτικά. Τα προβιοτικά μπορούν να ενθαρρύνουν τους πιο ωφέλιμους τύπους βακτηρίων του εντέρου να ανταγωνίζονται τους λιγότερο ωφέλιμους τύπους που παράγουν νευροτοξίνες.

Αιμοκάθαρση

Σε περίπτωση οξείας ηπατικής ανεπάρκειας, η οποία είναι επείγουσα, η αιμοκάθαρση μπορεί να είναι χρήσιμη για τη θεραπεία της ηπατικής εγκεφαλοπάθειας τύπου Α. Πρόκειται για έναν τρόπο φιλτραρίσματος των τοξινών από το αίμα σας, χρησιμοποιώντας ένα μηχάνημα αιμοκάθαρσης.

Μπορεί ο εγκέφαλός σας να ανακάμψει από την ηπατική εγκεφαλοπάθεια;

Με έγκαιρη θεραπεία, η ανάκαμψη είναι δυνατή, αλλά το κατά πόσο ο εγκέφαλός σας ανακάμπτει μπορεί να διαφέρει από ασθενή σε ασθενή. Σε γενικές γραμμές, εάν τα αίτια που σας επηρεάζουν είναι βραχύχρονα και εάν είναι σχετικά ήπια, είναι πιο πιθανό να ανακάμψετε πλήρως.

Εάν έχετε μόνιμη πάθηση, θα χρειαστείτε συνεχή θεραπεία για τη διαχείριση των επιπέδων των νευροτοξινών σας. Ακόμη και με τη θεραπεία, η χρόνια ηπατική ανεπάρκεια θα συνεχιστεί και η ηπατική εγκεφαλοπάθεια μπορεί να υποτροπιάσει ή να επανεμφανιστεί.