Εξετάσεις ηπατικής λειτουργίας: Πότε χρησιμοποιούνται;

Οι εξετάσεις της ηπατικής λειτουργίας, βοηθούν στον προσδιορισμό της υγείας του ήπατος σας μετρώντας τα επίπεδα των πρωτεϊνών, των ηπατικών ενζύμων και της χολερυθρίνης στο αίμα σας.

Μπορούν επίσης να παρακολουθήσουν την εξέλιξη ή τη θεραπεία μιας υπάρχουσας νόσου.

Ανάλογα με την εξέταση, τα υψηλότερα ή χαμηλότερα από τα φυσιολογικά επίπεδα αυτών των ενζύμων ή πρωτεϊνών μπορεί να υποδηλώνουν πρόβλημα με το ήπαρ σας.

Ορισμένοι από τους λόγους για τους οποίους ενδεχομένως διενεργούνται εξετάσεις ηπατικής λειτουργίας είναι ο έλεγχος για ασθένειες όπως η ηπατίτιδα, η παρακολούθηση των παρενεργειών των φαρμάκων που λαμβάνετε και η εξέταση της σοβαρότητας μιας ηπατικής νόσου.

Σε αυτό το άρθρο, εξετάζουμε πότε μπορεί να χρειαστείτε μια εξέταση ηπατικής λειτουργίας, τους διαφορετικούς τύπους των εξετάσεων που χρησιμοποιούνται και πώς να ερμηνεύσετε τα αποτελέσματά τους.

Πότε χρησιμοποιούνται οι εξετάσεις ηπατικής λειτουργίας: Πότε χρησιμοποιούνται;

Η εξέταση της ηπατικής λειτουργίας συνιστάται συχνά στις ακόλουθες περιπτώσεις:

• για τον έλεγχο για βλάβες από λοιμώξεις του ήπατος, όπως η ηπατίτιδα Β και η ηπατίτιδα C, ειδικά αν υπάρχει υποψία ότι έχετε εκτεθεί σε ιό που προκαλεί ηπατίτιδα
• για την παρακολούθηση των παρενεργειών ορισμένων φαρμάκων, επειδή ορισμένα φάρμακα είναι γνωστό ότι επηρεάζουν το ήπαρ, όπως:
• Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ)
• Οι στατίνες
• Τα αντιβιοτικά
• Τα αντιεπιληπτικά φάρμακα
• Φάρμακα κατά της φυματίωσης
• εάν έχετε ήδη ηπατική νόσο, για την παρακολούθηση της νόσου και του πόσο καλά λειτουργεί μια συγκεκριμένη θεραπεία
• εάν εμφανίζετε συμπτώματα ηπατικής διαταραχής ή έχετε οικογενειακό ιστορικό ηπατικής νόσου, όπως η λιπώδης ηπατική νόσος
• εάν έχετε ορισμένες παθήσεις, όπως:
• υψηλά τριγλυκερίδια
• διαβήτη
• υψηλή αρτηριακή πίεση
• αναιμία
• εάν πίνετε συχνά αλκοόλ
• αν έχετε νόσο της χοληδόχου κύστης

Ορισμένες εξετάσεις μπορούν να αντανακλούν διαφορετικές πτυχές της ηπατικής λειτουργίας.

Για παράδειγμα, αυξημένα επίπεδα αλανινικής αμινοτρανσφεράσης  και ασπαρτικής τρανσαμινάσης δυσανάλογα προς τα επίπεδα χολερυθρίνης και αλκαλικής φωσφατάσης συχνά υποδεικνύουν ηπατική νόσο.

Ποιοι είναι οι διαφορετικοί τύποι εξετάσεων ηπατικής λειτουργίας;

Οι εξετάσεις ηπατικής λειτουργίας χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση συγκεκριμένων ενζύμων και πρωτεϊνών στο αίμα σας.

Η ύπαρξη άτυπων αποτελεσμάτων σε οποιαδήποτε από αυτές τις ηπατικές εξετάσεις απαιτεί συνήθως παρακολούθηση για τον προσδιορισμό της αιτίας των μη φυσιολογικών χαρακτηριστικών.

Ακόμη και ήπια αυξημένα αποτελέσματα ενδέχεται να σχετίζονται με ηπατική νόσο.

Οι συνήθεις εξετάσεις ηπατικής λειτουργίας είναι οι εξής:

Εξέταση αλανινικής αμινοτρανσφεράσης (ALT)

Η αλανινική αμινοτρανσφεράση (ALT) (ή πυροσταφυλική τρανσαμινάση (SGPT) ή αλλιώς αμινοτρανσφεράση της αλανίνης (ALT)) χρησιμοποιείται από τον οργανισμό σας για τον μεταβολισμό των πρωτεϊνών.

Εάν το ήπαρ έχει υποστεί βλάβη ή δεν λειτουργεί σωστά, η ALT μπορεί να απελευθερωθεί στο αίμα.

Αυτό προκαλεί την αύξηση των επιπέδων της ALT.

Ένα αποτέλεσμα υψηλότερο από το φυσιολογικό σε αυτή την εξέταση μπορεί να αποτελεί ένδειξη ηπατικής βλάβης.

Υπολογίζεται ότι περίπου το 10 τοις εκατό των ανθρώπων έχουν αυξημένα επίπεδα ALT.

Ένα αποτέλεσμα υψηλότερο από το φυσιολογικό σε αυτή την εξέταση μπορεί να αποτελεί ένδειξη ηπατικής βλάβης.

Πολύ υψηλά επίπεδα άνω των 1.000 μονάδων ανά λίτρο (U/L) προκαλούνται συχνότερα από ιογενή ηπατίτιδα, ισχαιμική ηπατίτιδα ή βλάβη από φάρμακα ή άλλες χημικές ουσίες.

Μια ALT άνω των 25 διεθνών μονάδων ανά λίτρο (IU/L) στις γυναίκες και 33 IU/L στους άνδρες απαιτεί συνήθως περαιτέρω έλεγχο και αξιολόγηση.

Εξέταση ασπαρτικής αμινοτρανσφεράσης (AST)

Η ασπαρτική αμινοτρανσφεράση (AST) ή αλλιώς οξαλοξική τρανσαμινάση (SGOT) είναι ένα ένζυμο που βρίσκεται κυρίως στην καρδιά, το συκώτι και τους μύες.

Απελευθερώνεται στην κυκλοφορία μετά από τον τραυματισμό ή το θάνατο των κυττάρων.

Όταν το ήπαρ υποστεί βλάβη, η AST μπορεί να απελευθερωθεί στην κυκλοφορία του αίματος. Ένα υψηλό αποτέλεσμα σε μια εξέταση AST μπορεί να υποδηλώνει πρόβλημα με το ήπαρ ή τους μυς.

Δεδομένου ότι τα επίπεδα AST δεν είναι τόσο ειδικός δείκτης για ηπατική βλάβη όσο η ALT, συνήθως μετράται μαζί με την ALT για τον έλεγχο ηπατικών προβλημάτων.

Οι τιμές των δύο τρανσαμινασών συνήθως υπάρχουν σε μια αναλογία περίπου 1:1.

Η τιμή της SGOT είναι μεγαλύτερη από της SGPT σε επαγόμενη από αλκοόλ ηπατίτιδα, στην κίρρωση και στον μεταστατικό καρκίνο του ήπατος.

Η SGPT είναι μεγαλύτερη από την SGOT στην περίπτωση της ιογενούς ή της φαρμακευτικής ηπατίτιδας.

Ο βαθμός της αύξησης του επιπέδου των ενζύμων παρέχει πληροφορίες ως προς την πιθανή αιτία του προβλήματος.

Μια διπλάσια αύξηση είναι συνήθως ενδεικτική απόφραξης ενώ μια δεκαπλάσια αύξηση της SGOT και SGPT είναι συνήθως ενδεικτική ηπατίτιδας.

Μια υψηλή τιμή στην εξέταση AST μπορεί να υποδηλώνει πρόβλημα με το συκώτι ή τους μυς σας. Αυξημένη AST χωρίς αυξημένη ALT μπορεί να υποδηλώνει καρδιακή ή μυϊκή νόσο. Εάν η ALT, η χολερυθρίνη και η ALP είναι επίσης αυξημένες, μπορεί να υποδηλώνουν ηπατική βλάβη.

Το τυπικό εύρος τιμών για την AST είναι συνήθως έως 36 U/L στους ενήλικες και μπορεί να είναι υψηλότερο σε βρέφη και μικρά παιδιά.

Εξέταση αλκαλικής φωσφατάσης (ALP)

Η αλκαλική φωσφατάση (ALP) είναι ένα ένζυμο που βρίσκεται στα οστά, στους χοληφόρους πόρους και στο ήπαρ σας. Η εξέταση ALP συνήθως ζητείται σε συνδυασμό με διάφορες άλλες εξετάσεις.

Η εξέταση ALP μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αξιολόγηση του συστήματος των χοληφόρων πόρων του ήπατος.

Αυξημένα επίπεδα αλκαλικής φωσφατάσης βρίσκονται συχνότερα κατά τη διάρκεια περιόδων ανάπτυξης των οστών (όπως στα παιδιά), σε διάφορους τύπους νόσων του ήπατος και στην απόφραξη των χοληφόρων.

Η αλκαλική φωσφατάση θεωρείται επίσης δείκτης νεοπλασματικής δραστηριότητας επειδή αυξάνεται στην περίπτωση οστεοσαρκώματος καθώς και στον καρκίνο του μαστού ή του προστάτη με μεταστάσεις στα οστά.

Τα υψηλά επίπεδα της ALP μπορεί να υποδηλώνουν φλεγμονή του ήπατος, απόφραξη των χοληφόρων οδών ή ασθένεια των οστών.

Τα παιδιά και οι έφηβοι μπορεί να έχουν αυξημένα επίπεδα ALP επειδή τα οστά τους αναπτύσσονται.

Η εγκυμοσύνη μπορεί επίσης να αυξήσει τα επίπεδα της ALP. Το φυσιολογικό εύρος τιμών της ALP στους ενήλικες είναι συνήθως 20-140 IU/L

Εξέταση αλβουμίνης

Η αλβουμίνη είναι η κύρια πρωτεΐνη που παράγεται από το συκώτι σας. Εκτελεί πολλές σημαντικές λειτουργίες στον οργανισμό.

Για παράδειγμα, η αλβουμίνη τρέφει τους ιστούς σας και μεταφέρει ορμόνες, βιταμίνες και άλλες ουσίες σε όλο το σώμα σας.

Μια εξέταση αλβουμίνης μετρά πόσο ικανοποιητικά παράγει το συκώτι σας αυτή τη συγκεκριμένη πρωτεΐνη.

Η μείωση της συγκέντρωσης της αλβουμίνης (υποαλβουμιναιμία) προκαλείται από διάφορους παράγοντες όπως: μειωμένη σύνθεση οφειλόμενη είτε σε ηπατική νόσο (πρωτοπαθής) είτε σε μειωμένη πρόσληψη της πρωτεΐνης (δευτεροπαθής), αυξημένο καταβολισμό ως αποτέλεσμα βλάβης των ιστών και φλεγμονής, δυσαπορρόφηση των αμινοξέων, καθώς και αυξημένη νεφρική απέκκριση (π.χ. νεφρωσικό σύνδρομο).

Χαμηλή τιμή στην εξέταση αυτή μπορεί να υποδηλώνει ότι το ήπαρ σας δεν λειτουργεί σωστά. Αυτό συμβαίνει σε ασθένειες όπως η κίρρωση του ήπατος, ο υποσιτισμός και ο καρκίνος.

Το φυσιολογικό εύρος τιμών για τη λευκωματίνη είναι 35-50 γραμμάρια ανά λίτρο (g/L). Ωστόσο, η χαμηλή αλβουμίνη μπορεί επίσης να είναι αποτέλεσμα κακής διατροφής, νεφρικής νόσου, λοίμωξης και φλεγμονής.

Εξέταση χολερυθρίνης

Η χολερυθρίνη είναι ένα παράγωγο από τη διάσπαση των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Συνήθως υφίσταται επεξεργασία από το συκώτι.

Περνάει από το ήπαρ πριν αποβληθεί μέσω των κοπράνων σας.

Ένα κατεστραμμένο ήπαρ δεν μπορεί να επεξεργαστεί σωστά τη χολερυθρίνη.

Αυτό οδηγεί σε ασυνήθιστα υψηλά επίπεδα χολερυθρίνης στο αίμα.

Ορισμένες κληρονομικές ασθένειες μπορεί να αυξήσουν τα επίπεδα χολερυθρίνης, ακόμη και όταν η ηπατική λειτουργία λειτουργεί φυσιολογικά.

Υπάρχουν τρεις τύποι χολερυθρίνης: η ολική, η άμεση (συζευγμένη) και η έμμεση (μη συζευγμένη).

Η ολική χολερυθρίνη αποτελείται από το άθροισμα της άμεσης χολερυθρίνης συν την έμμεση χολερυθρίνη.

Το επίπεδο της ολικής χολερυθρίνης αυξάνεται σε οποιοδήποτε τύπο ίκτερου.

Φυσιολογικά, η άμεση ή συζευγμένη χολερυθρίνη εκκρίνεται από το γαστρεντερικό σωλήνα, με μόνο ελάχιστες ποσότητες να εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος.

Η τιμή της αυξάνεται στο αίμα κατά τον αποφρακτικό ίκτερο (από πέτρες στη χολή) και εμφανίζεται ίκτερος, επειδή η χολερυθρίνη δεν μπορεί να φτάσει στο έντερο για να αποβληθεί και αντί αυτού εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος για να απεκκριθεί από τα νεφρά.

Η έμμεση χολερυθρίνη, γνωστή επίσης ως ελεύθερη ή ασύζευκτη χολερυθρίνη, συνήθως βρίσκεται στην κυκλοφορία του αίματος.

Η έμμεση χολερυθρίνη αυξάνεται σε περιπτώσεις αιμολυτικού ίκτερου, στον οποίο η διάσπαση της αιμοσφαιρίνης έχει σαν αποτέλεσμα υψηλότερα επίπεδα έμμεσης χολερυθρίνης.

Αυτός είναι ο τύπος της χολερυθρίνης που αυξάνεται σε περιπτώσεις ηπατοκυτταρικής δυσλειτουργίας όπως στην ηπατίτιδα.

Συνήθως, μόνο η ολική χολερυθρίνη μετράται.

Αν η ολική χολερυθρίνη είναι εκτός ορίων, γίνεται περαιτέρω έλεγχος για να διαπιστωθεί το επίπεδο της άμεσης και έμμεσης χολερυθρίνης.

Η υψηλή τιμή της χολερυθρίνης μπορεί να υποδηλώνει ότι το ήπαρ δεν λειτουργεί σωστά. Αυξημένα επίπεδα χολερυθρίνης με αυξημένη ALT ή AST μπορεί να υποδηλώνουν κίρρωση ή ηπατίτιδα.

Το φυσιολογικό εύρος τιμών για την ολική χολερυθρίνη είναι συνήθως 0,1-1,2 χιλιοστόγραμμα ανά δεκατόλιτρο (mg/dl).

Ποια είναι τα συμπτώματα μιας ηπατικής διαταραχής;

Τα προβλήματα με το συκώτι μπορεί να προκαλέσουν σοβαρή ασθένεια και να απειλήσουν ακόμη και τη ζωή του ασθενούς.

Περίπου 4,5 εκατομμύρια ενήλικες στις Ηνωμένες Πολιτείες πάσχουν από χρόνια ηπατική νόσο.

Τα συμπτώματα μιας ηπατικής διαταραχής είναι τα εξής:

• αδυναμία
• κόπωση ή απώλεια ενέργειας
• απώλεια βάρους
• ίκτερος (κίτρινο δέρμα και μάτια)
• συλλογή υγρών στην κοιλιά, γνωστή ως ασκίτης
• αποχρωματισμένες σωματικές εκκρίσεις (σκούρα ούρα ή ανοιχτόχρωμα κόπρανα)
• ναυτία
• εμετός
• διάρροια
• κοιλιακό άλγος
• άτυπες μελανιές ή αιμορραγία

Ο γιατρός σας μπορεί να ζητήσει μια εξέταση ηπατικής λειτουργίας εάν εμφανίζετε συμπτώματα ηπατικής διαταραχής.

Οι εξετάσεις ηπατικής λειτουργίας μπορούν επίσης να παρακολουθούν την εξέλιξη ή τη θεραπεία μιας νόσου και να ελέγχουν τις παρενέργειες ορισμένων φαρμάκων.