Έρπητας Ζωστήρας: Συμπτώματα, θεραπεία και πρόληψη

Τόσο ο έρπητας ζωστήρας όσο και η ανεμοβλογιά προκαλούνται από τον ιό έρπητα ζωστήρα-ανεμοβλογιάς.

Δεν μπορείτε να κολλήσετε έρπητα ζωστήρα αν δεν έχετε ήδη περάσει ανεμοβλογιά.

Δεν υπάρχει θεραπεία για τον έρπητα ζωστήρα, αλλά υπάρχουν θεραπείες για τη διαχείριση των συμπτωμάτων του.

Διατίθενται εμβόλια που βοηθούν στην πρόληψη του έρπητα ζωστήρα και του μακροχρόνιου νευρικού πόνου που μερικές φορές εμφανίζεται.

Τι είναι ο έρπητας ζωστήρας;

Ο έρπης ζωστήρας είναι μια ιογενής λοίμωξη που προκαλεί ένα επώδυνο εξάνθημα ή φουσκάλες στο δέρμα.

Προκαλείται από τον ιό του έρπητα ζωστήρα – ανεμοβλογιάς, ο οποίος είναι ο ίδιος ιός που προκαλεί την ανεμοβλογιά.

Το εξάνθημα εκδηλώνεται συχνότερα ως ζώνη εξανθημάτων ή φυσαλίδων σε μια περιοχή του σώματος.

Από τι προκαλείται ο έρπητας ζωστήρας;

Όταν περνάτε ανεμοβλογιά ως παιδί, ο οργανισμός σας καταπολεμά τον ιό της ανεμοβλογιάς-έρπητα ζωστήρα και τα σωματικά σημεία της ανεμοβλογιάς εξαφανίζονται, αλλά ο ιός παραμένει πάντα στο σώμα σας.

Στην ενήλικη ζωή, μερικές φορές ο ιός γίνεται και πάλι ενεργός.

Αυτή τη φορά, κάνει τη δεύτερη εμφάνισή του με τη μορφή του έρπητα ζωστήρα.

Πόσο συχνός είναι ο έρπητας ζωστήρας;

Ο έρπητας ζωστήρας προσβάλλει 1 στους 3 ανθρώπους στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Περισσότερες από 1 εκατομμύριο περιπτώσεις έρπητα ζωστήρα διαγιγνώσκονται κάθε χρόνο.

Ο κίνδυνος έρπητα ζωστήρα αυξάνεται όσο μεγαλώνετε, με περίπου τις μισές περιπτώσεις να εμφανίζονται σε άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών.

Ο έρπητας ζωστήρας αναπτύσσεται σε ποσοστό περίπου 10% των ατόμων που είχαν προσβληθεί από ανεμοβλογιά σε προγενέστερη περίοδο της ζωής τους.

Ποιος κινδυνεύει να προσβληθεί από έρπητα ζωστήρα;

Τα άτομα που είχαν ανεμοβλογιά και έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν έρπητα ζωστήρα είναι:

• Άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα (όπως άτομα με καρκίνο, HIV, δέκτες μεταμοσχεύσεων οργάνων ή άτομα που λαμβάνουν χημειοθεραπεία για καρκίνο).
• Άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών.
• Άτομα που έχουν νοσήσει.
• Άτομα που έχουν υποστεί τραυματισμό.
• Άτομα που βρίσκονται υπό ψυχολογική πίεση.

Μετά την ανεμοβλογιά, ο οργανισμός σας δεν απαλλάσσεται από τον ιό.

Αντ’ αυτού, ο ιός παραμένει σε ένα τμήμα της ρίζας των νωτιαίων νεύρων που ονομάζεται γάγγλιο της οπίσθιας ρίζας.

Για την πλειοψηφία των ανθρώπων, ο ιός παραμένει εκεί αθόρυβα και δεν προκαλεί προβλήματα.

Δεν είμαστε πάντα σίγουροι γιατί ο ιός επανενεργοποιείται, αλλά αυτό συνήθως συμβαίνει σε περιόδους έντονου στρες.

Μπορείτε να νοσήσετε από έρπητα ζωστήρα περισσότερες από μία φορές;

Δυστυχώς, ναι, μπορείτε.

Ένας από τους μεγαλύτερους μύθους σχετικά με τον έρπητα ζωστήρα είναι ότι μπορεί να συμβεί μόνο μία φορά.

Αυτό δεν είναι αλήθεια.

Μπορείτε να εκδηλώσετε περισσότερα από ένα επεισόδια.

Εάν πάθετε ξανά έρπητα ζωστήρα, συνήθως δεν εμφανίζετε το εξάνθημα στο ίδιο σημείο.

Ποια είναι τα συμπτώματα του έρπητα ζωστήρα;

Τα πρώιμα συμπτώματα του έρπητα ζωστήρα μπορεί να είναι τα εξής:

• Πυρετός.
• Ρίγος.
• Πονοκέφαλος.
• Αίσθημα κόπωσης.
• Ευαισθησία στο φως.
• Διαταραχές στο στομάχι.

Άλλα σημεία και συμπτώματα που εμφανίζονται λίγες ημέρες μετά τα πρώιμα συμπτώματα είναι τα ακόλουθα:

• Κνησμός, μυρμήγκιασμα ή αίσθημα καύσου σε μια περιοχή του δέρματος.
• Ερυθρότητα του δέρματος στην πληγείσα περιοχή.
• Αυξημένο εξάνθημα σε μια μικρή περιοχή του δέρματος.
• Φουσκάλες γεμάτες με υγρό που ανοίγουν και στη συνέχεια κάνουν κρούστα.
• Ήπιος έως έντονος πόνος στην περιοχή του δέρματος που έχει προσβληθεί.

Πόσο καιρό διαρκεί ο έρπητας ζωστήρας;

Από τη στιγμή που θα αρχίσετε να εκδηλώνετε τα συμπτώματα μέχρι την πλήρη εξαφάνιση του εξανθήματος μπορεί να χρειαστούν τρεις έως πέντε εβδομάδες.

• Αρχικά, λίγες ημέρες πριν εμφανιστεί το εξάνθημα, μπορεί να αισθανθείτε πόνο σε μια περιοχή του δέρματός σας. Ο πόνος περιγράφεται ως κνησμός, κάψιμο, σαν μαχαιριά ή σουβλιά.
  
• Στη συνέχεια, το ανασηκωμένο εξάνθημα εμφανίζεται ως ζώνη ή έμπλαστρο, συνήθως στη μία πλευρά του σώματος. Το εξάνθημα εμφανίζεται συνήθως γύρω από τη μέση ή στη μία πλευρά του προσώπου, στο λαιμό ή στον κορμό (στήθος/κοιλιά/πλάτη), αλλά μπορεί να εμφανιστεί και σε άλλες περιοχές, όπως τα χέρια και τα πόδια.
  
• Εντός τριών έως τεσσάρων ημερών, το εξάνθημα εξελίσσεται σε κόκκινες, γεμάτες υγρό, στρογγυλές, επώδυνες, ανοιχτές φουσκάλες.
  
• Συνήθως, αυτές οι φουσκάλες αρχίζουν να στεγνώνουν και να σχηματίζουν κρούστα μέσα σε περίπου 10 ημέρες.
  
• Οι κρούστες καθαρίζουν περίπου δύο έως τρεις εβδομάδες αργότερα.
  

Εμφανίζεται πάντα το τυπικό εξάνθημα όταν έχετε έρπητα ζωστήρα;

Ενίοτε ορισμένοι ασθενείς δεν εμφανίζουν εξάνθημα.

Εάν έχετε οποιοδήποτε από τα άλλα συμπτώματα του έρπητα ζωστήρα (ακόμη και χωρίς εξάνθημα), επισκεφθείτε τον γιατρό σας το συντομότερο δυνατό.

Υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες που μπορούν να χορηγηθούν σε πρώιμο στάδιο της νόσου.

Εάν αποδειχθεί ότι δεν έχετε έρπητα ζωστήρα, η επίσκεψη στον γιατρό επιτρέπει να εντοπιστεί και να αντιμετωπιστεί νωρίς στην πορεία της οποιαδήποτε πάθηση έχετε.

Γιατί ο έρπητας ζωστήρας εκδηλώνεται κυρίως στη μία πλευρά ή σε μία περιοχή του σώματος;

Ο ιός ταξιδεύει σε συγκεκριμένα νεύρα, οπότε συχνά θα δείτε τον έρπητα ζωστήρα να εμφανίζεται σε μια ζώνη στη μία πλευρά του σώματος.

Αυτή η ζώνη αντιστοιχεί στην περιοχή όπου το νεύρο μεταδίδει σήματα.

Το εξάνθημα του έρπητα ζωστήρα παραμένει κάπως εντοπισμένο σε μια περιοχή- δεν εξαπλώνεται σε ολόκληρο το σώμα σας.

Ο κορμός είναι μια συνηθισμένη περιοχή εκδήλωσης του εξανθήματος, όπως άλλωστε και το πρόσωπο.

Ο έρπητας ζωστήρας είναι μεταδοτικός;

Ένας ασθενής με έρπητα ζωστήρα δεν μπορεί να μεταδώσει τον έρπητα ζωστήρα σε άλλο άτομο, αλλά μπορεί να μεταδώσει την ανεμοβλογιά.

Ο ιός της ανεμευλογιάς- έρπητα ζωστήρα μεταδίδεται μέσω της άμεσης επαφής δέρματος με δέρμα με το υγρό που στάζει από τις φουσκάλες (σπανιότερα, με την εισπνοή αερομεταφερόμενου ιού ανεμευλογιάς- έρπητα ζωστήρα).

Εάν το εξάνθημά σας βρίσκεται στη φάση της φουσκάλας, μείνετε μακριά από όσους δεν έχουν περάσει ανεμοβλογιά ή δεν έχουν κάνει το εμβόλιο κατά της ανεμοβλογιάς και κρατήστε το εξάνθημά σας καλυμμένο.

Πόσο καιρό είναι ένα άτομο μεταδοτικό;

Ένα άτομο με έρπητα ζωστήρα παραμένει μεταδοτικό έως ότου το εξάνθημα στεγνώσει και σχηματιστεί κρούστα.

Ο ιός της ανεμοβλογιάς-ζωστήρα μπορεί να προκαλέσει ανεμοβλογιά μόνο σε κάποιον που δεν είχε ποτέ ανεμοβλογιά ή δεν έχει εμβολιαστεί κατά της ανεμοβλογιάς.

Πώς γίνεται η διάγνωση του έρπητα ζωστήρα;

Ο έρπης ζωστήρας μπορεί να διαγνωστεί από τον τρόπο με τον οποίο κατανέμεται το εξάνθημα στο σώμα.

Οι φουσκάλες ενός εξανθήματος έρπητα ζωστήρα εμφανίζονται συνήθως σε μια ζώνη στη μία πλευρά του σώματος.

Ο έρπητας ζωστήρας μπορεί επίσης να διαγνωστεί στο εργαστήριο με δείγματα απόξεσης ή με δείγμα υγρού από τις φουσκάλες.

Πώς αντιμετωπίζεται ο έρπητας ζωστήρας;

Δεν υπάρχει θεραπεία για τον έρπητα ζωστήρα, αλλά υπάρχουν θεραπείες για τη διαχείριση των συμπτωμάτων.

Τα αντιιικά φάρμακα (όπως η ακυκλοβίρη [Zovirax®], η φαμσικλοβίρη και η βαλασικλοβίρη [Valtrex®]) μπορούν να ανακουφίσουν από την ενόχληση και να μειώσουν τη διάρκεια των συμπτωμάτων, ιδίως εάν ξεκινήσουν εντός 72 ωρών από τα πρώτα σημάδια του έρπητα ζωστήρα.

Τα μη συνταγογραφούμενα παυσίπονα όπως η παρακεταμόλη (Tylenol®) ή τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ) όπως η ιβουπροφαίνη μπορεί να είναι αποτελεσματικά στην ανακούφιση του ήπιου πόνου.

Αντιβακτηριακοί παράγοντες μπορούν να χορηγηθούν για τη θεραπεία βακτηριακών λοιμώξεων του εξανθήματος του έρπητα ζωστήρα (εάν αυτό συμβεί).

Ποιες είναι οι επιπλοκές του έρπητα ζωστήρα;

Αφού εξαφανιστεί το εξάνθημα του έρπητα ζωστήρα, μπορεί να συνεχίσετε να έχετε νευρικό πόνο στην ίδια περιοχή.

Αυτός ο πόνος, που ονομάζεται μεθερπητική νευραλγία, μπορεί να διαρκέσει για μήνες ή χρόνια και να γίνει αρκετά σοβαρός.

Περίπου το 10% έως 15% των ατόμων που παθαίνουν έρπητα ζωστήρα αναπτύσσουν μεθερπητική νευραλγία.

Οι ερευνητές δεν γνωρίζουν τον λόγο για τον οποίο κάποιοι άνθρωποι παθαίνουν μεθερπητική νευραλγία και κάποιοι άλλοι όχι.

Μπορεί τα νεύρα να γίνονται πιο ευαίσθητα ή ο ιός να εισβάλλει και να βλάπτει το κεντρικό νευρικό σύστημα.

Άλλες επιπλοκές αφορούν άλλους τύπους νευρικών προβλημάτων, όπως μούδιασμα ή φαγούρα, βακτηριακή μόλυνση του εξανθήματος του έρπητα ζωστήρα και φλεγμονή των ματιών και των αυτιών εάν το εξάνθημα βρίσκεται κοντά σε αυτά τα όργανα.

Πώς αντιμετωπίζεται η μεθερπητική νευραλγία;

Οι θεραπείες περιλαµβάνουν λοσιόν ή κρέµες (όπως λιδοκαΐνη ή καψαϊκίνη) ή/και άλλα φάρµακα που δεν χρησιµοποιούνται ειδικά για τον πόνο, όπως αντικαταθλιπτικά ή φάρµακα για την επιληψία.

Τα κανονικά παυσίπονα δεν είναι συνήθως αποτελεσματικά για αυτόν τον τύπο πόνου.

Εάν ο πόνος δεν υποχωρήσει, μπορούν να δοκιμαστούν άλλες θεραπείες, όπως αποκλεισμοί νεύρων ή ενέσεις στεροειδών κοντά στην περιοχή όπου τα νεύρα εξέρχονται από τη σπονδυλική στήλη.

Οι εμφυτεύσιμες συσκευές νευρικής διέγερσης είναι μια επιλογή για σοβαρό, συνεχιζόμενο πόνο που δεν έχει ανταποκριθεί σε άλλες θεραπείες.

Εμβόλια

Το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών συνιστά δυο δόσεις εμβολίου ανεμoβλογιάς.

Παιδιά ηλικίας 12-15 μηνών θα πρέπει να εμβολιάζονται με την 1η δόση του εμβολίου και σε ηλικία 4-6 ετών με την 2η δόση. Το εμβόλιο της ανεμευλογιάς συνιστάται και σε επίνοσα άτομα >13 ετών.

Δύο δόσεις του εμβολίου θα πρέπει να χορηγούνται και στους επαγγελματίες υγείας.

Ομάδες με προτεραιότητα στον εμβολιασμό αποτελούν οι ενήλικες που βρίσκονται στο άμεσο περιβάλλον ευπαθών ατόμων με υψηλό κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών ή που εργάζονται σε περιβάλλον στο οποίο η ανεμευλογιά παρουσιάζει μεγάλη συχνότητα (πχ. σχολείο), οι γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, οι ενήλικες και έφηβοι που βρίσκονται στο περιβάλλον ταξιδιωτών ή παιδιών.

Πόσο αποτελεσματικός είναι ο εμβολιασμός στην πρόληψη της ανεμευλογιάς;

Μελέτες έδειξαν ότι εμβολιασμός με μια δόση εμβολίου ανεμευλογιάς προσφέρει υψηλά επίπεδα προστασίας (70%-90%) έναντι οποιασδήποτε μορφής ανεμευλογιάς και >90% έναντι σοβαρής νόσου.

Σε τυχαιοποιημένη κλινική μελέτη μιας έναντι δυο δόσεων εμβολίου ανεμευλογιάς(η 2η δόση χορηγήθηκε 3 μήνες μετά την 1η ) η εκτιμώμενη αποτελεσματικότητα των δυο δόσεων ήταν 98%. Η αποτελεσματικότητα αγγίζει το 100% (με 2 δόσεις εμβολίου) έναντι σοβαρής ανεμευλογιάς.

1. ZOSTAVAX:

To ZOSTAVAX περιέχει ιό ανεμευλογιάς-ζωστήρα, στέλεχος Οka/Merck, (ζώντα, εξασθενημένο).

Το ZOSTAVAX ενδείκνυται για προφύλαξη από τον έρπητα και από τη μεθερπητική νευραλγία (ΜΕΝ) που σχετίζεται με τον έρπητα ζωστήρα.

Το ZOSTAVAX ενδείκνυται για ανοσοποίηση ατόμων ηλικίας 50 ετών ή μεγαλύτερα.

Η ασφάλεια και αποτελεσματικότητα του ZOSTAVAX σε παιδιά και εφήβους δεν έχουν τεκμηριωθεί. Δεν υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα.

2. VARIVAX

Το VARIVAX είναι ένα εμβόλιο που βοηθάει στην προστασία ενηλίκων και παιδιών έναντι της ανεμευλογιάς.

Το VARIVAX μπορεί να χορηγηθεί σε άτομα ηλικίας 12 μηνών ή μεγαλύτερα. Το VARIVAX μπορεί επίσης να χορηγηθεί σε βρέφη ηλικίας από 9 μηνών κάτω από ειδικές περιστάσεις, όπως η συμμόρφωση με εθνικά προγράμματα εμβολιασμών ή σε περιπτώσεις επιδημίας.

Mπορεί ακόμη να χορηγηθεί σε άτομα που δεν έχουν ιστορικό ανεμευλογιάς, αλλά έχουν εκτεθεί σε κάποιον που έχει ανεμευλογιά.

Ο εμβολιασμός μέσα σε 3 ημέρες μετά την έκθεση μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της ανεμευλογιάς ή να μειώσει τη σοβαρότητα της νόσου με αποτέλεσμα λιγότερες δερματικές αλλοιώσεις και μικρότερη διάρκεια της νόσου.

Επιπλέον, υπάρχουν περιορισμένα στοιχεία που δείχνουν ότι εμβολιασμός μέχρι και 5 ημέρες μετά την έκθεση μπορεί να μειώσει τη σοβαρότητα της νόσου.

Όπως και με άλλα εμβόλια, το VARIVAX δε θα προστατέψει πλήρως όλα τα άτομα από τη φυσική νόσο της ανεμευλογιάς.

3. VARILRIX

Το Varilrix είναι ένα λυοφιλοποιημένο εμβόλιο ζωντανού ιού που περιέχει ως δραστική ουσία το εξασθενημένο στέλεχος Oka του ιού της ανεμευλογιάς-έρπητα ζωστήρα (VZV).

Το Varilrix ενδείκνυται για την ενεργό ανοσοποίηση έναντι της ανεμευλογιάς:

• Σε υγιή άτομα ηλικίας από 9 έως 11 μηνών , κάτω από ειδικές περιπτώσεις.
• Σε υγιή άτομα α[πό την ηλικία των 12 μηνών
• Για την προφύλαξη μετά την έκθεση εάν χορηγείται σε υγιή, ευάλωτα άτομα που έχουν εκτεθεί στην ανεμευλογιά εντός 72 ωρών από την επαφή
• Σε άτομα που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο εμφάνισης σοβαρής ανεμευλογιάς

Εάν κάνω το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα, αυτό σημαίνει ότι είμαι 100% προστατευμένος από τον έρπητα ζωστήρα;

Όχι, όπως και τα περισσότερα εμβόλια, το εμβόλιο δεν παρέχει 100% προστασία από την ασθένεια.

Ωστόσο, η λήψη του εμβολίου κατά του έρπητα ζωστήρα μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης έρπητα ζωστήρα.

Ακόμα και αν εμφανίσετε έρπητα ζωστήρα, θα είναι πιο πιθανό να έχετε μια ήπια μορφή της νόσου.

Επίσης, θα έχετε πολύ λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξετε μεθερπητική νευραλγία, την επώδυνη κατάσταση που μπορεί να ακολουθήσει μετά από ένα επεισόδιο έρπητα ζωστήρα.

Εάν έχω μια πάθηση που καταστέλλει το ανοσοποιητικό μου σύστημα, πρέπει να κάνω το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα;

Η ύπαρξη ενός εξασθενημένου ανοσοποιητικού συστήματος μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα εμφάνισης έρπητα ζωστήρα, οπότε αυτός είναι ένας ακόμη πιο σοβαρός λόγος για να κάνετε το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα.

Ωστόσο, πρέπει να κάνετε το εμβόλιο το οποίο δεν παρασκευάζεται από ζωντανό ιό (Το παλαιότερο – και ακόμη διαθέσιμο – εμβόλιο Zostavax παρασκευάζεται από εξασθενημένο ζωντανό ιό και δεν πρέπει να χορηγείται σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα).