Ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) ενέκρινε το Cobenfy (xanomeline και trospium chloride) για τη θεραπεία της σχιζοφρένειας σε ενήλικες, προσφέροντας την πρώτη νέα θεραπεία εδώ και δεκαετίες για την εν λόγω ψυχιατρική διαταραχή.
«Αυτή η έγκριση προσφέρει μια νέα εναλλακτική λύση στα αντιψυχωσικά φάρμακα που συνταγογραφούνταν προηγουμένως στα άτομα με σχιζοφρένεια», δήλωσε στην ανακοίνωση του FDA η Tiffany Farchione, MD, διευθύντρια του τμήματος ψυχιατρικής στο Γραφείο Νευροεπιστημών του Κέντρου Αξιολόγησης και Έρευνας Φαρμάκων του FDA.
Το Cobenfy, το οποίο προηγουμένως ονομαζόταν KarXT, είναι το πρώτο φάρμακο μιας νέας οικογένειας φαρμάκων που είναι γνωστά ως μουσκαρινικοί αγωνιστές, οι οποίοι δρουν ενεργοποιώντας δύο υποδοχείς στον εγκέφαλο. Σε αντίθεση με τα προηγούμενα αντιψυχωσικά, τα οποία στοχεύουν στους υποδοχείς ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, το Cobenfy στοχεύει στους χολινεργικούς υποδοχείς.
Είναι σημαντικό το γεγονός ότι, επειδή το KarXT δρα με έναν θεμελιωδώς διαφορετικό μηχανισμό, δεν προκαλεί τις σοβαρές παρενέργειες που παρατηρούνται με τα παλαιότερα φάρμακα για τη σχιζοφρένεια.
Το KarXT δεν προκαλεί υπερβολική αύξηση βάρους, μεταβολικό σύνδρομο, κινητικές διαταραχές (ακούσιο τρέμουλο), καταστολή και άλλες παρενέργειες που παρατηρούνται συνήθως με παλαιότερα φάρμακα. Η αποφυγή αυτών των παρενεργειών είναι ένα σημαντικό πλεονέκτημα του KarXT.
Η σχιζοφρένεια είναι μια σοβαρή ψυχική διαταραχή που επηρεάζει περίπου το 1% των ανθρώπων στις ΗΠΑ και περίπου 24 εκατομμύρια παγκοσμίως. Κάνει τους ανθρώπους να δυσκολεύονται να διακρίνουν την πραγματικότητα από τη φαντασία και τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως στα τέλη της εφηβείας ή στις αρχές της ενήλικης ζωής.
Η πάθηση επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι σκέφτονται, αισθάνονται και συμπεριφέρονται, επηρεάζοντας την εργασία, την εκπαίδευση, τις σχέσεις και τη συνολική λειτουργικότητα. Τα άτομα με σχιζοφρένεια έχουν 2 έως 3 φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν νεότερα, ενώ περίπου το 5% πεθαίνει λόγω αυτοκτονίας.
Τα συμπτώματα της σχιζοφρένειας
Υπάρχουν πέντε κύρια συμπτώματα της σχιζοφρένειας: παραισθήσεις, ψευδαισθήσεις, αποδιοργανωμένη ομιλία, αποδιοργανωμένες κινήσεις και αρνητικά συμπτώματα, τα οποία αναφέρονται στην απώλεια μιας ικανότητας που είχατε προηγουμένως, όπως μια νέα έλλειψη συναισθηματικής έκφρασης.
Αυτά τα συμπτώματα εμπίπτουν σε μια από πολλές ευρύτερες κατηγορίες, σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία (APA): θετικά συμπτώματα (αυτά που είναι αφύσικα παρόντα), αρνητικά συμπτώματα (αυτά που είναι αφύσικα απόντα) και τα συμπτώματα αποδιοργάνωσης.
Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να ποικίλλουν ως προς τον τύπο και τη σοβαρότητα και μπορεί να μεταβάλλονται με την πάροδο του χρόνου. Συνήθως πρωτοεμφανίζονται στα τέλη της εφηβείας έως τις αρχές της τρίτης δεκαετίας του ατόμου.
Για να διαγνωστεί ένα άτομο με σχιζοφρένεια, πρέπει να έχει τουλάχιστον δύο από τα πέντε κύρια συμπτώματα.
Θετικά συμπτώματα της σχιζοφρένειας
Τα άτομα με σχιζοφρένεια μπορεί να εμφανίσουν ψυχωσικά συμπτώματα, που σημαίνει ότι αποστασιοποιούνται από την πραγματικότητα ή βιώνουν τον κόσμο με στρεβλό τρόπο.Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά για τους φίλους και την οικογένεια.
Πρόκειται για αυτό που οι γιατροί αποκαλούν «θετικά» συμπτώματα – χαρακτηριστικά ή συμπεριφορές που είναι αφύσικα παρόντα. Ενώ η σχιζοφρένεια είναι μια πιθανή αιτία της ψύχωσης, μπορεί να υπάρχουν και άλλες αιτίες, όπως η άνοια, η διπολική διαταραχή ή η διαταραχή χρήσης ουσιών, γεγονός που αποτελεί μέρος του γιατί η διάγνωση της σχιζοφρένειας μπορεί να είναι δύσκολη.
Τα θετικά συμπτώματα της σχιζοφρένειας είναι τα εξής.
- Ψευδαισθήσεις
Πρόκειται για την περίπτωση που ένα άτομο ακούει, βλέπει, μυρίζει ή αισθάνεται πράγματα που δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα.
Οι ακουστικές ψευδαισθήσεις – το να ακούει κανείς ήχους ή «φωνές» που δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα – είναι ο πιο συνηθισμένος τύπος ψευδαισθήσεων στα άτομα με σχιζοφρένεια.
Οι οπτικές ψευδαισθήσεις είναι λιγότερο συχνές στη σχιζοφρένεια και εμφανίζονται περισσότερο σε νευρολογικές ασθένειες, όπως ορισμένες μορφές άνοιας, αλλά τείνουν να είναι ζωντανές και πολύχρωμες και μπορεί να περιλαμβάνουν σκηνές με μέλη της οικογένειας, θρησκευτικές φιγούρες ή ζώα.
- Παραληρητικές ιδέες
Πρόκειται για πεποιθήσεις για τις οποίες το άτομο με σχιζοφρένεια είναι απόλυτα πεπεισμένο ότι είναι αληθινές, αλλά που είναι πολύ ξεκάθαρα παράλογες ή αναληθείς για τους γύρω του. Για παράδειγμα, ένα άτομο με σχιζοφρένεια μπορεί να πιστεύει ότι το παρακολουθεί ένα άλλο άτομο, ότι το παρακολουθεί η κυβέρνηση ή ότι οι άνθρωποι στην τηλεόραση του στέλνουν μηνύματα απευθείας και απαιτούν μια συγκεκριμένη απάντηση.
Αρνητικά συμπτώματα της σχιζοφρένειας
Άλλα συμπτώματα της σχιζοφρένειας αναφέρονται μερικές φορές ως «αρνητικά» συμπτώματα. Αυτό σημαίνει ότι οι συνήθεις και αναμενόμενοι τρόποι με τους οποίους κάποιος αλληλεπιδρά με το περιβάλλον του απουσιάζουν μη φυσιολογικά. Τα αρνητικά συμπτώματα της σχιζοφρένειας μπορεί να είναι τα ακόλουθα:
- Να αποσύρεται και να αδιαφορεί για τις καθημερινές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις
- Να μιλάει ελάχιστα, ακόμη και όταν αναγκάζεται να αλληλεπιδράσει
- Η έλλειψη συναισθηματικής έκφρασης κατά την ομιλία (το πρόσωπο μπορεί να μην κινείται και η φωνή μπορεί να είναι βαρετή και μονότονη)
- Έλλειψη ευχαρίστησης στις δραστηριότητες
- Δυσκολία συγκέντρωσης ή προσοχής
- Δυσκολία στη χρήση πληροφοριών για τη λήψη αποφάσεων
- Παραμέληση της σωματικής εμφάνισης ή της υγιεινής
- Σοβαρή έλλειψη ενέργειας
Αποδιοργανωμένα συμπτώματα της σχιζοφρένειας
Αυτά τα συμπτώματα περιλαμβάνουν συγκεχυμένη και διαταραγμένη σκέψη και ομιλία, δυσκολία στη λογική σκέψη και μη φυσιολογικές κινήσεις.
Το Cobenfy είναι ασφαλές και αποτελεσματικό για τη σχιζοφρένεια
Δύο κλινικές δοκιμές τελευταίου σταδίου κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το Cobenfy ήταν ασφαλές και αποτελεσματικό για ενήλικες με σχιζοφρένεια που αντιμετώπιζαν οξύ ψυχωτικό επεισόδιο. Και οι δύο δοκιμές ανέθεσαν τυχαία σε περίπου 250 ασθενείς να λάβουν είτε το Cobenfy είτε ένα εικονικό φάρμακο για πέντε εβδομάδες.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν στη συνέχεια ένα σύστημα αξιολόγησης γνωστό ως Κλίμακα Θετικού και Αρνητικού Συνδρόμου για τη Σχιζοφρένεια (PANSS) για να δουν κατά πόσο η θεραπεία βελτίωσε τα συμπτώματα των ασθενών. Οι χαμηλότερες βαθμολογίες PANSS υποδηλώνουν μειωμένη σοβαρότητα των συμπτωμάτων.
Μέχρι το τέλος της θεραπείας στην πρώτη δοκιμή, το Cobenfy μείωσε τις βαθμολογίες PANSS κατά 20,6 μονάδες, σημαντικά περισσότερο από τη μείωση κατά 12,2 μονάδες που παρατηρήθηκε με το εικονικό φάρμακο, σύμφωνα με τα ευρήματα που δημοσιεύθηκαν στο JAMA Psychiatry.
Ομοίως, το Cobenfy μείωσε τις βαθμολογίες PANSS κατά 21,2 μονάδες μετά από μια πορεία θεραπείας πέντε εβδομάδων στη δεύτερη δοκιμή, σημαντικά περισσότερο από τη μείωση κατά 11,6 μονάδες που παρατηρήθηκε με το εικονικό φάρμακο, σύμφωνα με τα ευρήματα που δημοσιεύθηκαν στο The Lancet.
Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες στις δύο δοκιμές ήταν δυσκοιλιότητα, δυσπεψία, ναυτία, έμετος, πονοκέφαλος, υψηλή αρτηριακή πίεση και ζάλη.
Πώς οι επιστήμονες ανέπτυξαν το νέο φάρμακο
Ενώ οι θεραπείες της σχιζοφρένειας στοχεύουν κυρίως στο σύστημα νευροδιαβιβαστών ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, το Cobenfy στοχεύει σε ένα διαφορετικό, το χολινεργικό σύστημα, μέσω των μουσκαρινικών υποδοχέων.
Πριν από δεκαετίες, οι επιστήμονες της Eli Lilly είχαν μελετήσει το μουσκαρινικό σύστημα ως πιθανή θεραπεία για τη νόσο Αλτσχάιμερ, καθώς η χειραγώγησή του φάνηκε να μειώνει ορισμένα από τα συμπτώματα της ψύχωσης που σχετίζεται με τη νόσο Αλτσχάιμερ και την οποία αναπτύσσουν ορισμένοι ασθενείς.
Οι ερευνητές της εταιρείας έμαθαν επίσης τυχαία ότι μια ένωση που ανέπτυξαν για την ενεργοποίηση του συστήματος βελτίωνε επίσης τα συμπτώματα της σχιζοφρένειας.
Αλλά τα κύτταρα σε πολλά μέρη του σώματος – στον εγκέφαλο, αλλά και στην ουροδόχο κύστη, το έντερο, τους σιελογόνους αδένες, τα μάτια και την καρδιά – περιέχουν υποδοχείς για το μουσκαρινικό σύστημα, πράγμα που σήμαινε ότι ήταν δύσκολο να στοχεύσουν επιλεκτικά μόνο εκείνους στον εγκέφαλο και όχι αλλού. Επειδή η ένωση, που ονομάζεται xanomeline, προκάλεσε εκτεταμένες παρενέργειες, οι ερευνητές της Lilly ανέστειλαν την περαιτέρω μελέτη της.
Ο Andrew Miller, συνιδρυτής της Karuna, ενδιαφέρθηκε για αυτή την έρευνα και προσπάθησε να βρει τρόπο να ενεργοποιήσει το μουσκαρινικό σύστημα στον εγκέφαλο και ταυτόχρονα να το περιορίσει σε άλλα σημεία του σώματος.
Αυτός και η ομάδα του δοκίμασαν 7.000 ενώσεις και τελικά συνδύασαν την ξανομελίνη με ένα φάρμακο που είχε εγκριθεί από τον FDA τη δεκαετία του 1970 για τη θεραπεία της υπερδραστήριας ουροδόχου κύστης, για να καταστείλουν τη μουσκαρινική δραστηριότητα σε άλλα σημεία του σώματος.
“Πρόκειται για μια αρκετά πρωτότυπη προσέγγιση“, λέει ο Miller. Το φάρμακο για την υπερδραστήρια ουροδόχο κύστη «δεν έχει καμία σχέση με την ψυχιατρική», είπε. Ο συνδυασμός του με την τυχαία ανακάλυψη της xanomeline “δεν ταίριαζε στο παραδοσιακό μοντέλο ανάπτυξης καινοτόμων φαρμάκων”. Αλλά δούλεψε.
- Κάποιος πάει να σας βγάλει τρελό. Δεν είναι πάντα η ιδέα σας (Gaslighting)
- Με ποιούς τρόπους μπορεί να μας αρρωστήσει το στρες και το άγχος
- Μήπως φταίνε τα food delivery apps για τα παραπάνω κιλά σας;
- ΔΕΠΥ: Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας
- Πώς η συναισθηματική κακοποίηση κατά την παιδική ηλικία αλλάζει τον εγκέφαλο του ανθρώπου
Ιατρική Ομάδα Medbox
Κάθε χρόνο, βοηθάμε χιλιάδες ανθρώπους να βρουν απαντήσεις σε σημαντικές ερωτήσεις για την υγεία τους με τα άρθρα μας που έχουν γραφτεί από ειδικούς, ιατρικά αναθεωρημένα σε εκατοντάδες θέματα υγείας.