Δηλητηρίαση από σαλμονέλλα (σαλμονέλλωση). Τι συμπτώματα έχει, πώς μεταδίδεται, από ποια τρόφιμα κινδυνεύουμε;

Τι είναι η σαλμονέλλα;

“Σαλμονέλλα” είναι αυτό που αποκαλούμε συνήθως όταν αρρωσταίνετε με διάρροια και πόνους στο στομάχι από βακτήρια σαλμονέλλας (γαστρεντερίτιδα). Είναι μια από τις πιο συνηθισμένες μορφές βακτηριακής τροφικής δηλητηρίασης.

Ονομάζεται επίσης σαλμονέλλωση, για να ξεχωρίζει από άλλες ασθένειες που μπορείτε να πάθετε από διαφορετικές μορφές βακτηρίων σαλμονέλας, όπως ο τυφοειδής πυρετός.

Τι σας συμβαίνει αν κολλήσετε σαλμονέλλα;

Όταν κολλάτε σαλμονέλλα, αρκετά βακτήρια έχουν περάσει το οξύ του στομάχου και το ανοσοποιητικό σας σύστημα και σας προκαλούν ασθένεια. Τα βακτήρια της σαλμονέλλας εισβάλλουν και καταστρέφουν τα κύτταρα που επενδύουν το έντερό σας.

Αυτό δυσκολεύει το σώμα σας να απορροφήσει νερό, γεγονός που μπορεί να σας προκαλέσει στομαχικές κράμπες. Το νερό απομακρύνεται από το σώμα σας με τη μορφή διάρροιας.

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο από την σαλμονέλλα;

Ο καθένας μπορεί να προσβληθεί από σαλμονέλλα, αλλά μπορεί να διατρέχετε υψηλότερο κίνδυνο μόλυνσης ή σοβαρής ασθένειας ανάλογα με την ηλικία σας, τις συνθήκες διαβίωσής σας και ορισμένες ασθένειες και φάρμακα.

Διατρέχετε αυξημένο κίνδυνο να προσβληθείτε από σαλμονέλλα εάν:

• Ζείτε ή εργάζεστε κοντά σε ζώα υψηλού κινδύνου. Αυτό περιλαμβάνει τα κοτόπουλα, τις πάπιες, τις χελώνες και τις σαύρες.
• Παίρνετε αντιόξινα ή πήρατε πρόσφατα αντιβιοτικά. Αυτά τα φάρμακα μειώνουν την άμυνά σας ενάντια στη σαλμονέλλα και καθιστούν ευκολότερο το να αρρωστήσετε.
• Πάσχετε από φλεγμονώδη νόσο του εντέρου (IBD). Η βλάβη που προκαλείται από την  φλεγμονώδη νόσο του εντέρου στους ιστούς καθιστά ευκολότερη τη μόλυνση.
• Ο ασθενής είναι κάτω των 5 ετών.

Διατρέχετε υψηλότερο κίνδυνο σοβαρής νόσησης από λοίμωξη από σαλμονέλα εάν:

• Είστε άνω των 65 ετών (ή ο ασθενής είναι κάτω των 12 μηνών).
• Έχετε εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα (λόγω HIV, χημειοθεραπείας ή άλλων ασθενειών ή φαρμάκων).
• Έχετε δρεπανοκυτταρική νόσο. Η δρεπανοκυτταρική νόσος σας θέτει σε κίνδυνο για οστεομυελίτιδα, μια σπάνια επιπλοκή της σαλμονέλας.

Πόσο συχνή είναι η σαλμονέλα;

Η σαλμονέλα είναι μία από τις πιο συνηθισμένες μορφές τροφικής δηλητηρίασης.

Σύμφωνα με την έκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) και της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), στις 2 Σεπτεμβρίου 2021, η Γαλλία δήλωσε αύξηση στα κρούσματα σαλμονέλλωσης.

Η μη τυφο-παρατυφική σαλμονέλλωση επιτηρείται στην Ελλάδα μέσω του Συστήματος Υποχρεωτικής Δήλωσης Νοσημάτων (ΣΥΔΝ) αποτελώντας το συχνότερα δηλούμενο τροφιμογενές νόσημα. Το 2021, δηλώθηκαν μέσω του ΣΥΔΝ 269 κρούσματα μη τυφο-παρατυφικής σαλμονέλλωσης. Στο σύνολο των 79 κρουσμάτων για τα οποία ήταν διαθέσιμη η πληροφορία τα 29 είχαν ορότυπο Salmonella Enteritidis, χωρίς αναφερόμενο ιστορικό ταξιδιού σε χώρες του εξωτερικού εντός του χρόνου επώασης.

Ποια είναι τα συμπτώματα της δηλητηρίασης από σαλμονέλλα;

Τα συμπτώματα της σαλμονέλας εμφανίζονται σε διάστημα από λίγες ώρες έως λίγες ημέρες μετά την έκθεση στα βακτήρια της σαλμονέλας. Τα συμπτώματα της σαλμονέλλας επηρεάζουν το στομάχι και το έντερό σας (γαστρεντερική οδός) και περιλαμβάνουν:

• Διάρροια (μερικές φορές αιματηρή).
• Πυρετό.
• Πόνους ή κράμπες στο στομάχι.
• Ναυτία και εμετό.
• Πονοκέφαλο.
• Μπορεί να έχετε ορισμένα ή όλα τα παραπάνω συμπτώματα.

Κάνετε πάντα εμετό όταν έχετε σαλμονέλα;

Όχι, δεν κάνετε πάντα εμετό όταν έχετε δηλητηρίαση από σαλμονέλα. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα είναι η διάρροια και ο πυρετός, αν και μερικές φορές κάνετε εμετό.

Πώς μοιάζουν τα κόπρανα της σαλμονέλας;

Όταν έχετε σαλμονέλα, τα κόπρανά σας είναι συνήθως ρευστά και μπορεί να χρειάζεται να πηγαίνετε συχνά στην τουαλέτα. Μπορεί να έχουν αίμα μέσα τους. Καλέστε ή επισκεφθείτε τον γιατρό σας εάν έχετε αίμα στα κόπρανά σας.

Τι προκαλεί τη σαλμονέλλα;

Η δηλητηρίαση από σαλμονέλλα προκαλείται από το βακτήριο Salmonella. Όταν περισσότερα βακτήρια σαλμονέλας εισέλθουν στο σώμα σας από όσα αυτό μπορεί να καταστρέψει, παθαίνετε μια λοίμωξη που προκαλεί πυρετό, διάρροια και άλλα στομαχικά (γαστρεντερικά) προβλήματα.

Τα βακτήρια της σαλμονέλλας ζουν στο έντερο των ανθρώπων και των ζώων, αλλά τα πράγματα που τρώμε, πίνουμε και αγγίζουμε μπορεί επίσης να είναι μολυσμένα, όπως:

• Ωμά αυγά και τσόφλια αυγών.
• Ωμό κόκκινο κρέας, θαλασσινά και πουλερικά.
• Φρούτα και λαχανικά.
• Μη παστεριωμένο γάλα ή τυρί.
• Μη επεξεργασμένο νερό.
• Η γούνα, τα φτερά, τα λέπια, το δέρμα και τα περιττώματα (κόπρανα) των ζώων και οι χώροι στους οποίους ζουν.
• Επιφάνειες γύρω από κάποιον που έχει μολυνθεί με βακτήρια σαλμονέλλας.

Πώς κολλάτε τη σαλμονέλλα;

Ο πιο συνηθισμένος τρόπος για να κολλήσει κανείς σαλμονέλλα είναι, για παράδειγμα, από μη καλά μαγειρεμένα τρόφιμα ή ακατάλληλη προετοιμασία τροφίμων:

• Τρώγοντας άψητο ή όχι καλά μαγειρεμένο κρέας, πουλερικά, θαλασσινά ή αυγά.
• Τρώγοντας μολυσμένα φρούτα και λαχανικά.
• Πίνοντας μολυσμένο νερό ή μη παστεριωμένο γάλα.
• Το να μην πλένετε τα χέρια σας κατά την προετοιμασία του φαγητού και το γεύμα.

Μπορείτε επίσης να κολλήσετε σαλμονέλλα από ζώα και ανθρώπους που έχουν μολυνθεί από βακτήρια σαλμονέλλας. Μπορείτε να κολλήσετε βακτήρια σαλμονέλλας στα χέρια σας όταν αγγίζετε ένα ζώο και στη συνέχεια να τα μεταφέρετε στο στόμα σας. Σχεδόν κάθε ζώο μπορεί να έχει μόλυνση από σαλμονέλα ή να μεταφέρει βακτήρια σαλμονέλας στη γούνα, τα φτερά, τα λέπια ή το δέρμα του. Σε αυτά τα ζώα συγκαταλέγονται τα παρακάτω:

• Αμφίβια (βάτραχοι και φρύνοι).
• Ερπετά (χελώνες, σαύρες και φίδια).
• Πουλιά (κοτόπουλα, πάπιες, γαλοπούλες και άγρια πτηνά).
• Εκτρεφόμενα ζώα (αγελάδες, κατσίκες, πρόβατα και χοίροι).
• Κατοικίδια ζώα (σκύλοι, γάτες, πτηνά και μικρά ζώα).

Σε ποια τρόφιμα βρίσκεται η σαλμονέλλα;

Σχεδόν όλα τα άψητα τρόφιμα μπορεί να μολυνθούν με βακτήρια σαλμονέλας, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι αρρωσταίνουν από άψητα ή ατελώς μαγειρεμένα πουλερικά ή αυγά.

Πώς αντιμετωπίζεται η σαλμονέλα;

Συνήθως η σαλμονέλα δεν αντιμετωπίζεται με φάρμακα. Εάν είστε σοβαρά άρρωστος ή διατρέχετε υψηλό κίνδυνο επιπλοκών, ο γιατρός σας θα σας χορηγήσει αντιβιοτικά. Εάν έχετε σοβαρή διάρροια, μπορεί να χρειαστεί να νοσηλευτείτε σε νοσοκομείο.

Θα πρέπει να πίνετε άφθονα υγρά. Ο γιατρός σας μπορεί να σας χορηγήσει ενδοφλέβια υγρά εάν είστε αφυδατωμένοι.

Ποια φάρμακα χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της σαλμονέλας;

Εάν χρειάζεστε αντιβιοτικά για μια λοίμωξη από σαλμονέλα, ο γιατρός σας μπορεί να σας συνταγογραφήσει:

• Σιπροφλοξασίνη.
• Κεφτριαξόνη.
• Τριμεθοπρίμη-σουλφαμεθοξαζόλη (TMP/SMX).
• Αζιθρομυκίνη.

Πώς αντιμετωπίζω τα συμπτώματα της σαλμονέλας;

Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος διαχείρισης των συμπτωμάτων της σαλμονέλας είναι να πίνετε πολλά υγρά για να αποφύγετε την αφυδάτωση. Τα υγρά που σας βοηθούν να παραμείνετε ενυδατωμένοι είναι τα εξής:

• Νερό.
• Αθλητικά ποτά.
• Χυμοί φρούτων 100% με προσθήκη νερού.
• Ζωμοί.
• Διαλύματα επανυδάτωσης από το στόμα με ηλεκτρολύτες.

Για τους ενήλικες, τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα όπως η λοπεραμίδη (Imodium) και το υποσαλικυλικό βισμούθιο (Pepto-Bismol, Kaopectate) μπορούν να βοηθήσουν στη διακοπή της διάρροιας. Μην δίνετε φάρμακα για τη διάρροια σε παιδιά ή βρέφη χωρίς να μιλήσετε με τον παιδίατρό σας.

Μπορεί η σαλμονέλα να υποχωρήσει μόνη της;

Η σαλμονέλα συνήθως υποχωρεί από μόνη της, αν και μπορεί να χρειαστεί να περάσετε πρώτα μερικές ημέρες έχοντας συμπτώματα. Φροντίστε να πίνετε πολλά υγρά για να μην αφυδατωθείτε.

Πρόληψη

Πώς μπορώ να αποτρέψω τη σαλμονέλα;

Μπορείτε να μειώσετε σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης σαλμονέλας ακολουθώντας ασφαλείς πρακτικές παρασκευής τροφίμων και όντας προσεκτικοί κοντά σε ζώα.

Ασφαλείς πρακτικές παρασκευής τροφίμων για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης σαλμονέλας

Το μαγείρεμα και η παστερίωση σκοτώνουν τα βακτήρια σαλμονέλας στα τρόφιμα. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να μειώσετε τον κίνδυνο σαλμονέλας κατά την προετοιμασία των τροφίμων:

• Μην ετοιμάζετε φαγητό για άλλους αν είστε άρρωστοι.
• Πλένετε πάντα τα χέρια σας με σαπούνι και νερό αφού πάτε στην τουαλέτα.
• Πλύνετε τα χέρια σας πριν και μετά την προετοιμασία του φαγητού ή μετά το γεύμα.
• Πλύνετε τις επιφάνειες και τα σκεύη προετοιμασίας φαγητού και πριν και μετά τη χρήση.
• Μαγειρέψτε τα τρόφιμα σε ασφαλή θερμοκρασία πριν τα φάτε.
• Μην χειρίζεστε άλλα τρόφιμα ενώ επεξεργάζεστε ωμό κρέας, πουλερικά, θαλασσινά ή αυγά.
• Πλένετε ή καθαρίζετε λαχανικά και φρούτα πριν από την κοπή, την κατανάλωση ή το μαγείρεμα.
• Ψύξτε ή καταψύξτε το κρέας, τα πουλερικά και τα θαλασσινά το συντομότερο δυνατό.
• Μην πίνετε μη παστεριωμένο γάλα ή τρόφιμα που παρασκευάζονται με μη παστεριωμένο γάλα.
• Μην πίνετε μη καθαρισμένο νερό και μην τρώτε τρόφιμα που έχουν παρασκευαστεί με μη καθαρισμένο νερό. Αν δεν είστε σίγουροι αν το νερό είναι επεξεργασμένο (για παράδειγμα, αν ταξιδεύετε), χρησιμοποιήστε εμφιαλωμένο νερό για να πιείτε και να μαγειρέψετε.