Διεισδυτικός στρεπτόκοκκος της ομάδας Α. Τι πρέπει να γνωρίζουμε

Βασικά σημεία

• Η διεισδυτική στρεπτοκοκκική νόσος της ομάδας Α (iGAS) σχετίζεται με σημαντική νοσηρότητα και θνησιμότητα.
• Υπάρχει αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης δευτερογενών κρουσμάτων iGAS σε οικογενειακές επαφές ενός κρούσματος
• Ενημερώστε τις οικογενειακές σας επαφές σχετικά με τα κλινικά χαρακτηριστικά του iGAS και παρέχετε το συντομότερο δυνατό χημειοπροφύλαξη.

Τι είναι ο στρεπτόκοκκος της ομάδας Α (GAS);

Οι στρεπτόκοκκοι της ομάδας Α είναι βακτήρια που βρίσκονται συνήθως στο λαιμό και στο δέρμα. Η συντριπτική πλειονότητα των λοιμώξεων από GAS είναι σχετικά ήπιες αρρώστιες, όπως η στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα και το  μολυσματικό κηρίο (στρεπτοκοκκικό πυόδερμα).

Ενίοτε, ωστόσο, τα βακτήρια αυτά μπορούν να προκαλέσουν πολύ πιο σοβαρές και ακόμη και απειλητικές για τη ζωή ασθένειες, όπως η νεκρωτική απονευρωσίτιδα (που περιστασιακά περιγράφεται ως “το σαρκοφάγο βακτήριο”) και το σύνδρομο στρεπτοκοκκικού τοξικού σοκ (STSS). Επιπλέον, οι άνθρωποι μπορεί να είναι φορείς στρεπτόκοκκων της ομάδας Α στο λαιμό ή στο δέρμα τους και να μην έχουν συμπτώματα νόσου.

Πώς μεταδίδεται ο στρεπτόκοκκος της ομάδας Α;

Αυτά τα βακτήρια μεταδίδονται με άμεση επαφή με τις εκκρίσεις της μύτης και του λαιμού ενός μολυσμένου ατόμου ή με τις μολυσμένες δερματικές βλάβες. Ο κίνδυνος εξάπλωσης είναι μεγαλύτερος όταν ένα άτομο είναι άρρωστο, όπως όταν τα άτομα έχουν στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα ή ένα μολυσμένο τραύμα. Τα άτομα που φέρουν τα βακτήρια αλλά δεν έχουν συμπτώματα είναι πολύ λιγότερο μεταδοτικά.

Η θεραπεία ενός μολυσμένου ατόμου με κατάλληλο αντιβιοτικό για 24 ώρες ή περισσότερο εξαλείφει τη μεταδοτικότητα. Ωστόσο, είναι σημαντικό να ολοκληρωθεί η πλήρης αγωγή με αντιβιοτικά όπως έχει συνταγογραφηθεί. Τα οικιακά αντικείμενα, όπως τα πιάτα, τα ποτήρια και τα παιχνίδια, δεν παίζουν σημαντικό ρόλο στη μετάδοση της νόσου.

Τι είναι η διεισδυτική στρεπτοκοκκική νόσος της ομάδας Α;

Η διεισδυτική νόσος GAS είναι μια σοβαρή και μερικές φορές απειλητική για τη ζωή λοίμωξη κατά την οποία τα βακτήρια έχουν εισβάλει σε μέρη του σώματος, όπως το αίμα, ο εν τω βάθει μυϊκός και λιπώδης ιστός ή οι πνεύμονες. Δύο από τις πιο σοβαρές, αλλά λιγότερο συχνές, μορφές διεισδυτικής νόσου GAS ονομάζονται νεκρωτική απονευρωσίτιδα (μόλυνση του μυϊκού και λιπώδους ιστού) και σύνδρομο στρεπτοκοκκικόύ τοξικού σοκ (μια ταχέως εξελισσόμενη λοίμωξη που προκαλεί χαμηλή αρτηριακή πίεση/σοκ και βλάβη σε όργανα όπως τα νεφρά, το ήπαρ και οι πνεύμονες). Περίπου το 20 % των ασθενών με νεκρωτική απονευρωσίτιδα και το 60 % με STSS πεθαίνουν. Περίπου το 10-15% των ασθενών με άλλες μορφές διεισδυτικής στρεπτοκοκκικής νόσου της ομάδας Α πεθαίνουν.

Διεισδυτική νόσος GAS (iGAS)

Η iGAS ορίζεται από την απομόνωση του GAS από μια κανονικά αποστειρωμένη περιοχή. Οι εκδηλώσεις της νόσου αφορούν:

• βακτηριαιμία/σηψαιμία
• σύνδρομο στρεπτοκοκκικού τοξικού σοκ (STSS)
• νεκρωτική απονευρωσίτιδα
• πνευμονία και εμφύσημα
• οπισθοφαρυγγικό απόστημα
• οστεομυελίτιδα ή σηπτική αρθρίτιδα
• μηνιγγίτιδα

Η κυτταρίτιδα, η οστρακιά και η φαρυγγίτιδα δεν θεωρούνται διεισδυτική νόσος.

Ποια είναι τα πρώιμα σημεία και συμπτώματα της νεκρωτικής απονευρωσίτιδας και του συνδρόμου στρεπτοκοκκικού τοξικού σοκ;

Τα πρώιμα σημεία και συμπτώματα της νεκρωτικής απονευρωσίτιδας περιλαμβάνουν πυρετό, έντονο πόνο και οίδημα και ερυθρότητα στο σημείο του τραύματος.

Τα πρώιμα σημεία και συμπτώματα του συνδρόμου στρεπτοκοκκικού τοξικού σοκ μπορεί να περιλαμβάνουν πυρετό, ζάλη, σύγχυση, χαμηλή αρτηριακή πίεση, εξάνθημα και κοιλιακό άλγος.

Πόσο συχνή είναι η διεισδυτική στρεπτοκοκκική νόσος της ομάδας Α;

Περίπου 9.000-11.500 περιστατικά διεισδυτικής νόσου GAS συμβαίνουν στις Ηνωμένες Πολιτείες κάθε χρόνο με αποτέλεσμα 1.000-1.800 θανάτους. Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ εκτιμούν ότι λιγότερο από το 10% αυτών είναι περιπτώσεις νεκρωτικής απονευρωσίτιδας και STSS. Αντίθετα, υπάρχουν αρκετά εκατομμύρια περιπτώσεις στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας και μολυσματικού κηρίου ετησίως.

Ορισμένες Ευρωπαϊκές χώρες (Ιρλανδία, Γαλλία, Ολλανδία, Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο) κατέγραψαν αύξηση στον αριθμό των περιπτώσεων διεισδυτικής νόσου από στρεπτόκοκκο της ομάδας Α (iGAS) σε παιδιά ηλικίας κάτω των δέκα ετών, εντός του 2022, ιδιαίτερα από τον Σεπτέμβριο και μετά. Στη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, η αύξηση των κρουσμάτων iGAS σε παιδιά ήταν αρκετές φορές υψηλότερη από τα προ-πανδημικά επίπεδα για την αντίστοιχη χρονική περίοδο. Κατά την ίδια περίοδο, αναφέρθηκαν επίσης αρκετοί θάνατοι από iGAS σε παιδιά ηλικίας κάτω των 10 ετών (Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Ιρλανδία).

Γιατί εκδηλώνεται η διεισδυτική στρεπτοκοκκική νόσος της ομάδας Α;

Οι διεισδυτικές στρεπτοκοκκικές λοιμώξεις της ομάδας Α συμβαίνουν όταν τα βακτήρια περνούν την άμυνα του ατόμου που έχει μολυνθεί. Αυτό μπορεί να συμβεί όταν ένα άτομο έχει πληγές ή άλλα ανοίγματα στο δέρμα που επιτρέπουν στα βακτήρια να εισέλθουν στον ιστό. Οι καταστάσεις υγείας που μειώνουν την ανοσία ενός ατόμου στη λοίμωξη καθιστούν επίσης πιο πιθανή τη διεισδυτική νόσο.

Επιπλέον, υπάρχουν ορισμένα στελέχη του GAS που είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν σοβαρή ασθένεια από άλλα. Ο λόγος για τον οποίο ορισμένα στελέχη θα προκαλέσουν πιο σοβαρή ασθένεια δεν είναι απολύτως σαφής, αλλά μπορεί να αφορά την παραγωγή ουσιών (τοξινών) που προκαλούν σοκ και βλάβη οργάνων και ενζύμων που προκαλούν καταστροφή ιστών.

Ποιος κινδυνεύει περισσότερο από τη διεισδυτική στρεπτοκοκκική νόσο της ομάδας Α;

Λίγοι άνθρωποι που έρχονται σε επαφή με ένα ιογενές στέλεχος του στρεπτόκοκκου θα εμφανίσουν διεισδυτική νόσο του στρεπτόκοκκου- οι περισσότεροι θα έχουν μια συνήθη λοίμωξη του λαιμού ή του δέρματος και ορισμένοι μπορεί να μην έχουν κανένα απολύτως σύμπτωμα.

Αν και οι υγιείς άνθρωποι μπορούν να νοσήσουν από διηθητική νόσο GAS, οι άνθρωποι με χρόνιες ασθένειες όπως ο καρκίνος, ο διαβήτης και η νεφρική ανεπάρκεια, καθώς και όσοι χρησιμοποιούν φάρμακα όπως τα στεροειδή, διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο. Επιπλέον, τα ανοίγματα στο δέρμα, όπως τα κοψίματα, οι χειρουργικές πληγές ή η ανεμοβλογιά, μπορεί να παρέχουν την ευκαιρία στα βακτήρια να εισέλθουν στον οργανισμό.

Μπορεί να αντιμετωπιστεί η διεισδυτική στρεπτοκοκκική νόσος της ομάδας Α;

Τα βακτήρια του στρεπτόκοκκου της ομάδας Α μπορούν να αντιμετωπιστούν με συνηθισμένα, φθηνά αντιβιοτικά. Η πενικιλλίνη είναι το φάρμακο εκλογής τόσο για την ήπια όσο και για τη σοβαρή νόσο. Για ασθενείς με αλλεργία στην πενικιλλίνη και ήπια νόσο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ερυθρομυκίνη, αν και περιστασιακά έχει παρατηρηθεί ανθεκτικότητα.

Η κλινδαμυκίνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία ασθενών με αλλεργία στην πενικιλλίνη με πιο σοβαρή νόσο και μπορεί να προστεθεί στη θεραπεία σε περιπτώσεις νεκρωτικής απονευρωσίτιδας ή STSS. Ορισμένα άλλα αντιβιοτικά είναι επίσης αποτελεσματικά.

Εκτός από τα αντιβιοτικά, η υποστηρικτική φροντίδα σε μονάδα εντατικής θεραπείας και μερικές φορές η χειρουργική επέμβαση είναι απαραίτητες σε αυτές τις περιπτώσεις ασθενειών. Η έγκαιρη θεραπεία μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο θανάτου αν και, δυστυχώς, ακόμη και η κατάλληλη θεραπεία δεν αποτρέπει τον θάνατο σε κάθε περίπτωση.

Διαχείριση

Ορισμένοι εμπειρογνώμονες και ορισμένες κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν αντιβιοτική χημειοπροφύλαξη για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης iGAS στις οικογενειακές επαφές, αν και αυτό δεν έχει μελετηθεί εκτενώς.

Ανεξάρτητα από το αν συνταγογραφείται χημειοπροφύλαξη, όλες οι οικογενειακές επαφές θα πρέπει να ενημερώνονται για τον αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης iGAS και για τα πρώιμα σημεία και συμπτώματα του iGAS που απαιτούν άμεση ιατρική αξιολόγηση. Σε αυτά περιλαμβάνονται:

• πυρετός
• σοβαροί μυϊκοί πόνοι
• πονόλαιμος
• κυτταρίτιδα
• διάρροια ή εμετός
• σοβαρός πονοκέφαλος

Τα επιχρίσματα λαιμού για την αξιολόγηση της μεταφοράς GAS σε ασυμπτωματικές στενές επαφές δεν είναι χρήσιμα

Οι ασυμπτωματικές οικογενειακές επαφές δεν απαιτείται να απομονωθούν ή να περιορίσουν τις δραστηριότητές τους

Περίπτωση iGAS

• GAS που απομονώθηκε από αποστειρωμένο σημείο
• ή STSS ή οπισθοφαρυγγικό απόστημα και GAS που απομονώθηκε από μη αποστειρωμένο σημείο

Προσδιορισμός των οικογενειακών επαφών του κρούσματος δείκτη >24 ώρες στο ίδιο σπίτι με το κρούσμα δείκτη κατά τις 7 ημέρες πριν από την έναρξη των συμπτωμάτων έως 24 ώρες μετά την έναρξη αποτελεσματικής αντιβιοτικής αγωγής.

Χορήγηση χημειοπροφύλαξης σε όλες τις επαφές του νοικοκυριού δύο φορές ημερησίως για 10 ημέρες

Η χημειοπροφύλαξη πρέπει να χορηγείται το συντομότερο δυνατό, ιδανικά εντός 24 ωρών, αλλά έως και 30 ημέρες από την τελευταία έκθεση με το κρούσμα.

Σε αποδεδειγμένη υπερευαισθησία σε β-λακτάμες χορηγείται

• Αζιθρομυκίνη 12mg/kg/δόση (μέγιστο 500 mg) ημερησίως για 5 ημέρες

ή

• Κλινδαμυκίνη 7mg/kg/δόση (μέγιστο 300 mg) τρεις φορές ημερησίως για 10 ημέρες