Διαβητικό πόδι: Αιτίες και θεραπεία

Το διαβητικό πόδι είναι μια συχνή επιπλοκή του διαβήτη που δεν αντιμετωπίζεται με μέτρα όπως η αλλαγή της διατροφής, η άσκηση και η θεραπεία με ινσουλίνη. Τα έλκη σχηματίζονται ως αποτέλεσμα της διάσπασης του δερματικού ιστού και της αποκάλυψης των στρωμάτων που βρίσκονται από κάτω.

Είναι πιο συνηθισμένα κάτω από τα μεγάλα δάχτυλα των ποδιών σας και στα πέλματα των ποδιών σας και μπορούν να τα επηρεάσουν σε τέτοιο βαθμό, ώστε να φτάσουν μέχρι τα οστά.

Όλοι όσοι πάσχουν από διαβήτη μπορούν να εμφανίσουν έλκη στα πόδια, αλλά η καλή φροντίδα των ποδιών μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψή τους. Η θεραπεία για τα διαβητικά έλκη ποδιών ποικίλλει ανάλογα με τις αιτίες τους.

Διαβητικό πόδι – Προσδιορισμός συμπτωμάτων και διάγνωση

Ένα από τα πρώτα σημάδια ενός έλκους στο πόδι είναι η εκροή υγρού από το πόδι σας που μπορεί να λεκιάσει τις κάλτσες σας ή να διαρρεύσει στο παπούτσι σας. Το ασυνήθιστο πρήξιμο, ο ερεθισμός, η ερυθρότητα και η δυσοσμία από το ένα ή και από τα δύο πόδια είναι επίσης συνήθη πρώιμα συμπτώματα.

Το πιο εμφανές σημάδι ενός σοβαρού έλκους στο πόδι είναι ο μαύρος ιστός (που ονομάζεται εσχάρα) που περιβάλλει το έλκος. Αυτός σχηματίζεται λόγω της απουσίας υγιούς αιματικής κυκλοφορίας στην περιοχή γύρω από το έλκος.

Μερική ή πλήρης γάγγραινα, η οποία σημαίνει θάνατος των ιστών λόγω λοιμώξεων, μπορεί να εμφανιστεί γύρω από το έλκος. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να εμφανιστούν δύσοσμες εκκρίσεις, πόνος και μούδιασμα.

Τα συμπτώματα των ελκών στα πόδια δεν είναι πάντα εμφανή. Μερικές φορές, δεν θα εμφανίσετε καν συμπτώματα έλκους μέχρι το έλκος να μολυνθεί.

Μιλήστε με το γιατρό σας εάν αρχίσετε να παρατηρείτε οποιαδήποτε αλλοίωση του χρώματος του δέρματος, ειδικά ιστούς που έχουν μαυρίσει, ή εάν αισθανθείτε πόνο γύρω από μια περιοχή που φαίνεται σκληρή ή ερεθισμένη.

Ο γιατρός σας πιθανόν να προσδιορίσει τη σοβαρότητα του έλκους σας σε μια κλίμακα από το 0 έως το 5 χρησιμοποιώντας το Σύστημα Ταξινόμησης του έλκους Wagner:

• 0: δεν υπάρχουν ανοικτές βλάβες- μπορεί να έχει επουλωθεί η βλάβη
• 1: επιφανειακό έλκος χωρίς διείσδυση σε βαθύτερα στρώματα
• 2: βαθύτερο έλκος, που φτάνει μέχρι τον τένοντα, το οστό ή την αρθρική κάψα
• 3: συμμετοχή βαθύτερων ιστών, με απόστημα, οστεομυελίτιδα ή τενοντίτιδα
• 4: γάγγραινα σε τμήμα του πρόσθιου ποδιού ή της πτέρνας
• 5: εκτεταμένη γαγγραινώδης προσβολή ολόκληρου του ποδιού

Αιτίες της εμφάνισης διαβητικών ελκών στο πόδι

Τα έλκη στους διαβητικούς προκαλούνται συχνότερα από:

• κακή κυκλοφορία του αίματος
• υψηλό σάκχαρο στο αίμα (υπεργλυκαιμία)
• νευρική βλάβη
• ερεθισμούς ή τραυματισμούς στα πόδια

Η κακή κυκλοφορία του αίματος είναι μια μορφή αγγειακής νόσου κατά την οποία το αίμα δεν ρέει ικανοποιητικά στα πόδια σας. Η κακή κυκλοφορία μπορεί επίσης να κάνει πιο δύσκολη την επούλωση των ελκών.

Τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης μπορούν να επιβραδύνουν τη διαδικασία επούλωσης ενός μολυσμένου έλκους στα πόδια, επομένως η ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα είναι ζωτικής σημασίας. Τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 και άλλες παθήσεις συχνά δυσκολεύονται περισσότερο να καταπολεμήσουν τις λοιμώξεις που προκαλούνται από τα έλκη.

Η νευρική βλάβη είναι μακροχρόνια και μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια της αίσθησης στα πόδια σας. Τα κατεστραμμένα νεύρα μπορεί να δίνουν την αίσθηση του μυρμηγκιάσματος και να προκαλούν πόνο. Η νευρική βλάβη μειώνει την ευαισθησία των ποδιών στον πόνο και οδηγεί σε ανώδυνες πληγές (τις οποίες δεν ο ασθενής δεν υποψιάζεται) που μπορεί να προκαλέσουν έλκη.

Παράγοντες κινδύνου για τη δημιουργία έλκους στο διαβητικό πόδι

Όλοι όσοι πάσχουν από διαβήτη κινδυνεύουν να εμφανίσουν έλκη στα πόδια, τα οποία μπορεί να έχουν πολλαπλές αιτίες. Ορισμένοι παράγοντες μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης έλκους στα πόδια, όπως:

• κακή εφαρμογή ή κακή ποιότητα παπουτσιών
• κακή υγιεινή (μη τακτικό ή σχολαστικό πλύσιμο ή μη καλό στέγνωμα των ποδιών μετά το πλύσιμο)
• ακατάλληλο κόψιμο των νυχιών των ποδιών
• κατανάλωση αλκοόλ
• οφθαλμολογική νόσος από διαβήτη
• καρδιακές παθήσεις
• νεφροπάθεια
• παχυσαρκία
• χρήση καπνού ( παρεμποδίζει την κυκλοφορία του αίματος)

Τα διαβητικά έλκη στα πόδια είναι επίσης συχνότερα στους ηλικιωμένους άνδρες.

Αντιμετώπιση των διηθητικών ελκών στο διαβητικό πόδι

Μην πατάτε στα πόδια σας για να αποφύγετε τον πόνο από τα έλκη. Αυτό ονομάζεται αποφόρτιση και είναι χρήσιμο για όλες τις μορφές έλκους του διαβητικού ποδιού. Η πίεση από το περπάτημα μπορεί να επιδεινώσει μια λοίμωξη και να επεκτείνει ένα έλκος.

Ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει να φοράτε ορισμένα εξαρτήματα για την προστασία των ποδιών σας:

• παπούτσια σχεδιασμένα για άτομα με διαβήτη
• γύψους
• στηρίγματα ποδιών
• περιτυλίγματα συμπίεσης
• ένθετα παπουτσιών για την πρόληψη των κάλων και των τύλων

Οι γιατροί μπορούν να αφαιρέσουν τα έλκη των ποδιών με έναν καθαρισμό, την αφαίρεση του νεκρού δέρματος ή των ξένων αντικειμένων που μπορεί να έχουν προκαλέσει το έλκος.

Η λοίμωξη είναι μια σοβαρή επιπλοκή του έλκους στο πόδι και απαιτεί άμεση θεραπεία. Δεν αντιμετωπίζονται όλες οι λοιμώξεις με τον ίδιο τρόπο.

Ο ιστός που περιβάλλει το έλκος μπορεί να σταλεί σε εργαστήριο για να προσδιοριστεί ποιο αντιβιοτικό θα βοηθήσει. Εάν ο γιατρός σας υποπτεύεται σοβαρή λοίμωξη, μπορεί να διατάξει ακτινογραφία για να αναζητήσει σημάδια προσβολής των οστών.

Η μόλυνση ενός έλκους στο διαβητικό πόδι μπορεί να προληφθεί με:

• ποδόλουτρα
• απολύμανση του δέρματος γύρω από το έλκος
• διατήρηση του έλκους στεγνού με συχνές αλλαγές επιδέσμων
• θεραπείες με ένζυμα
• επιδέσμους που περιέχουν αλγινικά άλατα ασβεστίου για την αναστολή της ανάπτυξης βακτηρίων

Φάρμακα

Ο γιατρός σας μπορεί να συνταγογραφήσει αντιβιοτικά, αντιαιμοπεταλιακά ή αντιπηκτικά φάρμακα για τη θεραπεία του έλκους σας, εάν η λοίμωξη προχωρήσει ακόμη και μετά από προληπτικές θεραπείες ή θεραπείες κατά της ασκούμενης στην προσβεβλημένη περιοχή πίεσης.

Πολλά από αυτά τα αντιβιοτικά καταπολεμούν τον Staphylococcus aureus (χρυσίζων σταφυλόκοκκος), ένα βακτήριο που είναι γνωστό ότι προκαλεί λοιμώξεις, ή τον β-αιμολυτικό στρεπτόκοκκο, ο οποίος συνήθως βρίσκεται στο έντερό σας.

Χειρουργική επέμβαση

Ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει να αναζητήσετε χειρουργική βοήθεια για τα έλκη στο διαβητικό πόδι σας. Ένας χειρουργός μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση της πίεσης γύρω από το έλκος σας, ξύνοντας το οστό ή αφαιρώντας ανωμαλίες του ποδιού, όπως τους κάλους ή τη σφυροδακτυλία.

Είναι πιθανό να μην χρειαστείτε χειρουργική επέμβαση για το έλκος σας. Ωστόσο, εάν καμία άλλη θεραπευτική επιλογή δεν μπορεί να βοηθήσει στην επούλωση του έλκους σας, η χειρουργική επέμβαση μπορεί να αποτρέψει την επιδείνωσή του ή την πρόκληση ακρωτηριασμού.

Πρόληψη προβλημάτων στα πόδια

Σύμφωνα με άρθρο ανασκόπησης του 2017 στο New England Journal of Medicine, περισσότερα από τα μισά έλκη διαβητικών ποδιών μολύνονται. Περίπου το 20 % των μέτριων έως σοβαρών λοιμώξεων των ποδιών σε άτομα με διαβήτη οδηγούν σε ακρωτηριασμό. Η προληπτική φροντίδα των ποδιών είναι ζωτικής σημασίας.

Ρυθμίστε σχολαστικά το σάκχαρο στο αίμα σας, καθώς οι πιθανότητες επιπλοκών του διαβήτη παραμένουν χαμηλές όταν το σάκχαρο στο αίμα σας είναι σταθερό. Μπορείτε επίσης να βοηθήσετε στην πρόληψη των προβλημάτων στα πόδια ως εξής:

• να πλένετε τα πόδια σας καθημερινά
• να διατηρείτε τα νύχια των ποδιών επαρκώς κομμένα, αλλά όχι πολύ κοντά
• να διατηρείτε τα πόδια σας στεγνά και ενυδατωμένα
• να αλλάζετε συχνά τις κάλτσες σας
• να επισκέπτεστε έναν ποδίατρο για την αφαίρεση τύλων και κάλων
• να φοράτε τα κατάλληλα παπούτσια

Τα έλκη των ποδιών μπορεί να επιστρέψουν μετά την αντιμετώπισή τους. Ο ουλώδης ιστός μπορεί να μολυνθεί εάν η περιοχή ερεθιστεί ξανά, γι’ αυτό ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει να φοράτε παπούτσια ειδικά σχεδιασμένα για άτομα με διαβήτη προκειμένου να αποφύγετε την επανεμφάνιση των ελκών.