Μπορούμε να απομακρύνουμε τις τοξίνες από τον οργανισμό μας; Η αμφιλεγόμενη επιστήμη της ‘αποτοξίνωσης’

Ο καθαρισμός του οργανισμού σας από τις τοξίνες μπορεί να αδειάσει το πορτοφόλι σας, αλλά κάνει καλό στην υγεία σας;

Ένας ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός διαφημιστικών μηνυμάτων, ιστοσελίδων και έντυπων άρθρων μας προτρέπει να εξαλείψουμε τη συστηματική συσσώρευση τοξινών που υποτίθεται ότι είναι αποτέλεσμα απερίσκεπτων συνηθειών ή έκθεσης σε επικίνδυνες ουσίες στο περιβάλλον. Τέτοιες τοξίνες, μας λένε, θα εξαντλήσουν τη ζωτικότητά μας και θα απειλήσουν την υγεία μας αν δεν λάβουμε μέτρα για να “αποτοξινωθούμε”.

Το συγκεκριμένο μήνυμα δεν είναι κάτι καινούργιο. Εδώ και χιλιάδες χρόνια, τα ανθρώπινα όντα προσπαθούν να απαλλάξουν το σώμα τους από τις υποτιθέμενες τοξίνες. Οι ιθαγενείς Αμερικανοί χρησιμοποιούσαν επί μακρόν διάφορες μορφές τελετουργικού καθαρισμού και εξαγνισμού.

Η αφαίμαξη, τα κλύσματα και η νηστεία θεωρούνταν θεμιτές ιατρικές θεραπείες μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα. Το σημερινό αναζωπυρωμένο ενδιαφέρον για την αποτοξίνωση αντανακλά την ανησυχία για διάφορα πράγματα, όπως οι νέοι παθογόνοι μικροοργανισμοί, ο μόλυβδος στα παιχνίδια, ο υδράργυρος στα ψάρια, το νέφος στον αέρα, οι ρύποι στα ποτάμια και τις λίμνες, το μολυσμένο κρέας, τα φαρμακευτικά σκευάσματα στο δίκτυο ύδρευσης και οι συνθετικές χημικές ουσίες που έχουν άγνωστες ιδιότητες.

Όμως, οι πρακτικές αποτοξίνωσης προσφέρουν πραγματικά τα οφέλη που προβάλλονται γι’ αυτές;

Τι είναι η αποτοξίνωση;

Πριν από τις πρόσφατες μόδες, η λέξη “αποτοξίνωση” αναφερόταν κυρίως σε μια ιατρική διαδικασία που απαλλάσσει τον οργανισμό από επικίνδυνα, συχνά απειλητικά για τη ζωή, επίπεδα αλκοόλ, ναρκωτικών ή δηλητηρίων.

Οι ασθενείς που υποβάλλονται σε ιατρική αποτοξίνωση νοσηλεύονται συνήθως σε νοσοκομεία ή κλινικές. Η θεραπεία περιλαμβάνει γενικά τη χρήση φαρμάκων και άλλων θεραπειών σε συνδυασμό που εξαρτάται από τον τύπο και τη σοβαρότητα της τοξικότητας.

Τα προγράμματα αποτοξίνωσης που προωθούνται σήμερα στο κοινό που είναι ευαισθητοποιημένο σε θέματα υγείας είναι κάτι διαφορετικό. Πρόκειται σε μεγάλο βαθμό για διαδικασίες “κάντο μόνος σου” που αποσκοπούν στην εξάλειψη υποτιθέμενων τοξινών που θεωρούνται υπεύθυνες για μια πληθώρα συμπτωμάτων, όπως ο πονοκέφαλος, το φούσκωμα, ο πόνος στις αρθρώσεις, η κόπωση και η κατάθλιψη.

Τα προϊόντα αποτοξίνωσης δεν διατίθενται με ιατρική συνταγή- πωλούνται σε καταστήματα λιανικής πώλησης, σε ιαματικά λουτρά, μέσω του Διαδικτύου κτλ. Πολλά διαφημίζονται ως κατάλληλα για την αποτοξίνωση συγκεκριμένων οργάνων ή συστημάτων οργάνων- άλλα παρουσιάζονται ως καθαρτικά “ολόκληρου του σώματος”. Ακολουθεί μια ανασκόπηση ορισμένων από τις πιο διαδεδομένες μεθόδους και προϊόντα που διαφημίζονται ευρέως.

Ρινική έκπλυση

Γνωστή και ως Jala Neti ή ρινική έκπλυση, αυτή η τεχνική που προέρχεται από τη γιόγκα περιλαμβάνει τη χρήση μιας μικρής κανάτας (neti pot) ή σύριγγας για τη διοχέτευση ενός αλατούχου διαλύματος πρώτα στο ένα ρουθούνι και μετά στο άλλο. Το διάλυμα περνάει μέσα από τη ρινική δίοδο και βγαίνει από το άλλο ρουθούνι ή το στόμα.

Σκοπός. Οι κλινικοί γιατροί συστήνουν μερικές φορές ρινική έκπλυση για να απαλλάξουν τη μύτη από περιβαλλοντικούς ερεθισμούς, να ανακουφίσουν την οπισθορινική καταρροή και να μειώσουν τη συμφόρηση από κρυολογήματα και αλλεργίες, ξεπλένοντας τη βλέννα, τα ξένα σωματίδια, τα βακτήρια και τους ιούς από τα ιγμόρεια. Η καθημερινή ρινική έκπλυση προωθείται για την πρόληψη των ιγμορίτιδων και των πονοκεφάλων.

Στοιχεία για την αποτελεσματικότητα της μεθόδου. Σε ελάχιστες μελέτες έχει αποδειχθεί ότι η ρινική πλύση μειώνει τις συγκεντρώσεις βακτηρίων στις ρινικές διόδους. Μια μικρή μελέτη διαπίστωσε ότι ανακούφισε τα συμπτώματα σε πάσχοντες από ιγμορίτιδα. Ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο λοιμώξεων των ιγμορείων.

Κίνδυνοι. Συσσώρευση υγρών στα ιγμόρεια.

Δίαιτες αποτοξίνωσης

Μια σχεδόν ατελείωτη σειρά προϊόντων και διαιτών είναι διαθέσιμη για την αποτοξίνωση ολόκληρου του σώματος. Μία από τις πιο δημοφιλείς είναι η δίαιτα Master Cleanse, που προτιμάται από πολλές διασημότητες του Χόλιγουντ.

Οι συμμετέχοντες στη δίαιτα πίνουν ένα λίτρο ζεστό αλατόνερο το πρωί– καταναλώνουν ένα παρασκεύασμα 1,5 λίτρα νερού, χυμό λεμονιού, σιρόπι σφενδάμου και πιπέρι καγιέν καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας- και ολοκληρώνουν με ένα φλιτζάνι καθαρτικό τσάι το βράδυ. Οι υποστηρικτές της δίαιτας Master Cleanse συνιστούν την τήρησή της για τουλάχιστον 10 ημέρες.

Σκοπός. Για την αποκατάσταση της ενέργειας, την απώλεια βάρους και την ανακούφιση από τα συμπτώματα χρόνιων παθήσεων όπως η αρθρίτιδα και η ινομυαλγία.

Στοιχεία για την αποτελεσματικότητα της μεθόδου. Δεν υπάρχουν δεδομένα για τη συγκεκριμένη δίαιτα στην ιατρική βιβλιογραφία. Αλλά πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι οι νηστείες και οι δίαιτες με εξαιρετικά χαμηλές θερμίδες μειώνουν πάντα τον βασικό μεταβολικό ρυθμό του οργανισμού, καθώς αυτός παλεύει να εξοικονομήσει ενέργεια. Μόλις ο χρήστης της δίαιτας επανέλθει στην κανονική διατροφή, ακολουθεί ταχεία αύξηση του βάρους.

Μεγάλο μέρος της απώλειας βάρους που επιτυγχάνεται μέσω αυτής της δίαιτας προκύπτει από την απώλεια υγρών που σχετίζονται με την εξαιρετικά χαμηλή πρόσληψη υδατανθράκων και τις συχνές κενώσεις ή τη διάρροια που οφείλεται στο αλατόνερο και το καθαρτικό τσάι. Όταν ο χρήστης της δίαιτας επανέλθει στην κανονική πρόσληψη υγρών, το βάρος αυτό ανακτάται γρήγορα.

Κίνδυνοι. Η δίαιτα έχει έλλειψη πρωτεϊνών, λιπαρών οξέων και άλλων βασικών θρεπτικών συστατικών. Οι υδατάνθρακες παρέχουν όλες τις θερμίδες – ένα εξαιρετικά χαμηλό ποσό 600 θερμίδων. Η καθημερινή καθαρτική αγωγή μπορεί να προκαλέσει αφυδάτωση, να εξαντλήσει τους ηλεκτρολύτες και να επηρεάσει τη φυσιολογική λειτουργία του εντέρου.

Μπορεί επίσης να διαταράξει την τοπική εντερική χλωρίδα, μικροοργανισμούς που εκτελούν χρήσιμες πεπτικές λειτουργίες. Ένα άτομο που ακολουθεί επανειλημμένα αυτή τη δίαιτα μπορεί να κινδυνεύει να αναπτύξει μεταβολική οξέωση, μια διαταραχή της οξεοβασικής ισορροπίας του σώματος, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την υπερβολική οξύτητα στο αίμα. Η σοβαρή μεταβολική οξέωση μπορεί να οδηγήσει σε κώμα και θάνατο.

Καθαρισμός του εντέρου

Στο εμπόριο κυκλοφορούν πολυάριθμα σετ για το σκοπό αυτό, τα περισσότερα από τα οποία περιλαμβάνουν ένα συμπλήρωμα υψηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες, ένα “υποστηρικτικό” συμπλήρωμα που περιέχει βότανα ή ένζυμα και ένα καθαρτικό τσάι, το καθένα από τα οποία πρέπει να χρησιμοποιείται καθημερινά.

Οι κατασκευαστές των κιτ αποτοξίνωσης με βότανα συνιστούν τη συνέχιση της αγωγής για αρκετές εβδομάδες. Τέτοια σχήματα μπορεί να συνοδεύονται από την πραγματοποίηση συχνών κλυσμάτων.

Σκοπός. Στόχος είναι η εξάλειψη των παρασίτων και η αποβολή των κοπράνων που υποτίθεται ότι συσσωρεύονται και προσκολλώνται στα εντερικά τοιχώματα.

Αποδεικτικά στοιχεία για την αποτελεσματικότητα της μεθόδου. Αρκετές μελέτες δείχνουν ότι το γαϊδουράγκαθο, το οποίο συχνά περιλαμβάνεται ως υποστηρικτικό συμπλήρωμα, μπορεί να βελτιώσει τη λειτουργία του ήπατος με λίγες παρενέργειες. Αλλά δεν υπάρχουν ιατρικές αποδείξεις για τη διαδικασία καθαρισμού στο σύνολό της.

Το προωθητικό υλικό περιλαμβάνει συχνά φωτογραφίες από ζελατινώδεις ουσίες που μοιάζουν με φίδια και αποβάλλονται κατά τη διάρκεια του καθαρισμού. Όταν αυτές οι φωτογραφίες δεν είναι πλαστές, πιθανώς δείχνουν κόπρανα που παράγονται από μεγάλες δόσεις του συμπληρώματος ινών της θεραπείας.

Το πιο σημαντικό είναι ότι η λογική του εντερικού καθαρισμού – για την απομάκρυνση υλικού που προσκολλάται στα τοιχώματα του παχέος εντέρου – είναι θεμελιωδώς λανθασμένη. Όταν συσσωρεύονται κόπρανα, αυτά συμπυκνώνονται σε σταθερές μάζες στο ανοιχτό εσωτερικό του παχέος εντέρου- δεν προσκολλώνται στα εντερικά τοιχώματα όπως η “λάσπη” που απεικονίζεται στις διαφημίσεις.

Κίνδυνοι. Όπως και η νηστεία, ο καθαρισμός του παχέος εντέρου ενέχει τον κίνδυνο αφυδάτωσης, διαταραχής της ηλεκτρολυτικής ισορροπίας, διαταραχής της λειτουργίας του εντέρου και διαταραχής της εντερικής χλωρίδας.

Αποτοξίνωση ποδιών

Μια μέθοδος χρησιμοποιεί έναν ειδικό τύπο αυτοκόλλητου μαξιλαριού που φοριέται στον πάτο των ποδιών κατά τη διάρκεια του ύπνου. Μια άλλη προσέγγιση είναι η εμβάπτιση των ποδιών για 30 λεπτά σε μια λεκάνη, που μερικές φορές αναφέρεται ως “ιοντικό ποδόλουτρο”, η οποία περιέχει αλατόνερο και δύο ηλεκτρόδια που παρέχουν ηλεκτρικό φορτίο χαμηλής τάσης.

Σκοπός. Οι τοξίνες υποτίθεται ότι αποσύρονται από το σώμα μέσω των πέλματος των ποδιών.

Επιστημονικά στοιχεία για την αποτελεσματικότητα της μεθόδου. Και οι δύο μέθοδοι ισχυρίζονται ότι παράγουν ιόντα που διεγείρουν την εκροή των τοξινών μέσω των ποδιών. Τα μαξιλαράκια περιέχουν κρυστάλλους τουρμαλίνης, οι οποίοι υποτίθεται ότι εκπέμπουν υπέρυθρες ακτίνες που δημιουργούν ιόντα.

Τα ποδόλουτρα φέρονται να παράγουν ιόντα με τη διέλευση ηλεκτρικού ρεύματος μέσω του αλατόνερου. Ωστόσο, δεν υπάρχει καμία επιστημονική απόδειξη ότι οι ιοντικές αλλαγές στο περιβάλλον μπορούν να διεγείρουν την αποβολή τοξινών μέσω των πόρων των ποδιών – ή οποιουδήποτε άλλου μέρους του σώματος, εδώ που τα λέμε. Οι εμπνευστές υποστηρίζουν ότι η επιτυχία της διαδικασίας μπορεί να παρακολουθείται από την αλλαγή του χρώματος στο μαξιλάρι ή στο νερό του ποδόλουτρου, καθώς οι ακαθαρσίες αποβάλλονται από το σώμα.

Αλλά τα μαξιλάρια, τα οποία είναι εμποτισμένα με ξυλόξυδο, έχει αποδειχθεί ότι παίρνουν το ίδιο σκούρο χρώμα είτε απορροφούν τον ιδρώτα των ποδιών είτε ψεκάζονται με νερό της βρύσης- και το χρώμα του ποδόλουτρου αλλάζει επειδή τα μεταλλικά ηλεκτρόδια διαβρώνονται.

Αποτοξίνωση με οξυγόνο

Ο αέρας που περιέχει 85% έως 95% συγκέντρωση οξυγόνου παρέχεται μέσω μάσκας ή ρινικού σωλήνα.

Σκοπός. Το συμπυκνωμένο οξυγόνο λέγεται ότι ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, ανακουφίζει από πονοκεφάλους, αυξάνει την ενέργεια και βελτιώνει τη γνωστική λειτουργία.

Στοιχεία για την αποτελεσματικότητα της μεθόδου. Το οξυγόνο υπό πίεση χρησιμοποιείται εδώ και πολύ καιρό στη θεραπεία ατόμων με αναπνευστική δυσχέρεια ή χρόνιες πνευμονικές παθήσεις όπως το εμφύσημα, επειδή οι πνεύμονές τους δεν μπορούν να αντλήσουν αρκετό οξυγόνο από τον κανονικό αέρα.

Από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, τα spa αποτοξίνωσης και τα μπαρ οξυγόνου διαθέτουν μια συντομευμένη εκδοχή της συγκεκριμένης θεραπείας σε υγιείς ανθρώπους. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι οι υγιείς πνεύμονες χρειάζονται περισσότερο οξυγόνο από αυτό που περιέχεται στον κανονικό αέρα για να παρέχουν στον οργανισμό επαρκές οξυγόνο.

Το τελικό συμπέρασμα

Ο ανθρώπινος οργανισμός μπορεί να αμυνθεί πολύ καλά απέναντι στις περισσότερες περιβαλλοντικές επιθέσεις και στις επιπτώσεις της περιστασιακής κατάχρησης. Εάν είστε γενικά υγιείς, επικεντρωθείτε στο να προσφέρετε στο σώμα σας ό,τι χρειάζεται για να διατηρήσει το ισχυρό σύστημα αυτοκαθαρισμού του – υγιεινή διατροφή, επαρκή πρόσληψη υγρών, τακτική άσκηση, επαρκή ύπνο και όλες τις συνιστώμενες ιατρικές εξετάσεις.

Εάν παρουσιάσετε κόπωση, χλωμάδα, ανεξήγητη αύξηση ή απώλεια βάρους, αλλαγές στη λειτουργία του εντέρου ή αναπνευστικές δυσκολίες που επιμένουν για ημέρες ή εβδομάδες, επισκεφθείτε το γιατρό σας αντί για ένα σπα αποτοξίνωσης.