Η κακή ποιότητα του αέρα συνδέεται εδώ και πολύ καιρό με πνευμονικά και καρδιακά προβλήματα, όπως η στεφανιαία νόσος, το εμφύσημα, οι αναπνευστικές λοιμώξεις, το εγκεφαλικό επεισόδιο και ο καρκίνος.
Είναι επίσης ιδιαίτερα επικίνδυνη για τις έγκυες γυναίκες, καθώς μπορεί να συμβάλει στην εμφάνιση γενετικών ανωμαλιών στο κυοφορούμενο μωρό.
Η ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί επίσης να επιδεινώσει πολλές παθήσεις, όπως το άσθμα, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), οι καρδιαγγειακές παθήσεις και ο διαβήτης. Τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι στην ατμοσφαιρική ρύπανση.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι ο μεγαλύτερος περιβαλλοντικός κίνδυνος για την υγεία στον κόσμο, καθώς εκτιμάται ότι μόνο το 2012 έχασαν τη ζωή τους 7 εκατομμύρια άνθρωποι εξαιτίας της.
Η συντριπτική πλειονότητα αυτών των θανάτων οφειλόταν σε καρδιαγγειακές παθήσεις, δηλαδή σε εγκεφαλικά επεισόδια και ισχαιμική καρδιοπάθεια. Από αυτούς, 3,3 εκατομμύρια θάνατοι συνδέονταν με τη ρύπανση του αέρα εσωτερικών χώρων.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, 200 εκατομμύρια άνθρωποι – ή το 62% του πληθυσμού – ζουν σε περιοχές όπου οι ατμοσφαιρικοί ρύποι, όπως το όζον και τα αιωρούμενα σωματίδια, υπερβαίνουν τα προβλεπόμενα όρια.
Παρουσίαση των δεδομένων ποιότητας του αέρα στο μικροεπίπεδο
Η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (EPA) είναι επιφορτισμένη με την παρακολούθηση έξι κοινών ατμοσφαιρικών ρύπων: σωματιδιακή ρύπανση, όζον σε επίπεδο εδάφους, μονοξείδιο του άνθρακα, οξείδια του θείου, οξείδια του αζώτου και μόλυβδος.
Η EPA παρακολουθεί την ποιότητα του αέρα χρησιμοποιώντας σταθερές συσκευές και τα δεδομένα διατίθενται με διάφορους τρόπους.
Μπορείτε να τα δείτε σε έναν διαδραστικό χάρτη ή στο AirNow.gov, αλλά μόνο σε ελάχιστες πόλεις ανά πολιτεία δίνονται καθημερινά αξιολογήσεις της ποιότητας του αέρα.
Στην Ελλάδα Το Υπουργείο Περιβάλλοντος (Τμήμα Ποιότητας Ατμόσφαιρας) εγκατέστησε το Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης (ΕΔΠΑΡ) το 2001, επεκτείνοντας και αναβαθμίζοντας το τότε υπάρχον δίκτυο.
Το Τμήμα Ποιότητας Ατμόσφαιρας λειτουργεί το δίκτυο σταθμών στην Αττική και ένα σταθμό στην Αλίαρτο Βοιωτίας για τις ανάγκες του Προγράμματος Διασυνοριακής Μεταφοράς της Ρύπανσης. Στις υπόλοιπες περιοχές, τους σταθμούς λειτουργούν οι περιφερειακές διοικήσεις.
Η μέτρηση των ρύπων γίνεται σε συνεχή βάση καθ’ όλη τη διάρκεια του 24ώρου. Ο χρόνος απόκρισης των αυτομάτων αναλυτών είναι της τάξης του ενός λεπτού, δηλ. ο κάθε αναλυτής δίνει μια τιμή περίπου κάθε λεπτό.
Με ένα μικροεπεξεργαστή, που βρίσκεται σε κάθε αυτόματο σταθμό και που είναι συνδεδεμένος με τους αυτόματους αναλυτές, υπολογίζονται κάθε ώρα οι μέσες ωριαίες τιμές ρύπανσης.
Οι τιμές αυτές μεταβιβάζονται στον κεντρικό υπολογιστή της Υπηρεσίας, μέσω τηλεφωνικής γραμμής και με αυτό τον τρόπο είναι δυνατή η συνεχής παρακολούθηση των επιπέδων ατμοσφαιρικής ρύπανσης της περιοχής.
Ωστόσο η ενημέρωση του κοινού είναι ελλιπέστατη.
Η Google και η Aclima, μια εταιρεία σχεδιασμού περιβαλλοντικών αισθητήρων με έδρα το Σαν Φρανσίσκο, μεταφέρουν τα δεδομένα της ατμοσαφιρικής ρύπανσης στο δρόμο. Οι αισθητήρες της Aclima ελέγχουν ήδη την ποιότητα του εσωτερικού αέρα σε 21 κτίρια γραφείων της Google.
Τα αυτοκίνητα με κάμερες της Google που κυκλοφορούν στην περιοχή του κόλπου του Σαν Φρανσίσκο είναι εξοπλισμένα με αισθητήρες της Aclima για τη μέτρηση ρύπων που είναι επιβλαβείς για τους ανθρώπους ή/και συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή.
Αν όλα τα αυτοκίνητα της Google ήταν εξοπλισμένα με τέτοιους αισθητήρες, θα μπορούσαν να καλύψουν μεγάλα κενά στα δεδομένα για την ατμοσφαιρική ρύπανση σε ολόκληρο τον κόσμο. Οι αισθητήρες ποιότητας του αέρα αποτελούν προτεραιότητα των πλουσιότερων χωρών, αφήνοντας μεγάλες περιοχές της Αφρικής, της Νότιας Αμερικής και της Νοτιοανατολικής Ασίας χωρίς συστηματική παρακολούθηση της ποιότητας του αέρα τους.
Τι υπάρχει στον αέρα;
Από το σύνολο των ρύπων που βρίσκονται στην ατμόσφαιρα, το όζον σε επίπεδο εδάφους και η σωματιδιακή ρύπανση αποτελούν τις μεγαλύτερες απειλές για τον άνθρωπο.
Το παγκόσμιο κόστος της ατμοσφαιρικής ρύπανσης για την υγεία εκτιμάται σε περισσότερα από 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως.
Ομάδες υπέρμαχων του καθαρού αέρα, όπως το Συμβούλιο Υπεράσπισης Φυσικών Πόρων, υποστηρίζουν ότι μέχρι να εφαρμοστούν αυστηρότερα πρότυπα για τη μείωση των τοξικών εκπομπών από τις βιομηχανίες που καίνε άνθρακα και ορυκτά καύσιμα, οι πρακτικές τους θα συνεχίσουν να μολύνουν τον αέρα και να επηρεάζουν την ανθρώπινη υγεία.
Ωστόσο, λόγω της αυξημένης προσοχής στις επιπτώσεις στην υγεία και των αυστηρότερων περιορισμών στις εκπομπές, και οι δύο αυτές εκπομπές μειώνονται σταθερά από το 2002.
Το όζον – που είναι χρήσιμο όταν βρίσκεται πάνω από τα σύννεφα και επιβλαβές όταν βρίσκεται στο έδαφος – δημιουργείται από μια χημική αντίδραση όταν τα οξείδια του αζώτου (NOx) και οι πτητικές οργανικές ενώσεις (VOC) αναμειγνύονται κάτω από το φως του ήλιου.
Σύμφωνα με την EPA, οι μεγαλύτεροι συντελεστές παραγωγής NOx και VOC είναι η βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου, τα καυσαέρια των μηχανοκίνητων οχημάτων, οι ατμοί βενζίνης και οι χημικοί διαλύτες.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, τα ποσοστά εκπομπών αυξάνονται κατά σχεδόν 6% κάθε χρόνο, αλλά τα επίπεδα σωματιδίων δεν έχουν αυξηθεί με τον ίδιο ρυθμό. Οι ερευνητές της Παγκόσμιας Τράπεζας αποδίδουν τις βελτιώσεις στην πρόοδο της τεχνολογίας και στις διαρθρωτικές αλλαγές της παγκόσμιας οικονομίας.
Ορισμένες έρευνες έχουν δείξει ότι, ενώ τα αιωρούμενα σωματίδια στον αέρα δεν συμβάλλουν στον πρόωρο τοκετό, επηρεάζουν ωστόσο το βάρος γέννησης των μωρών.
Στις ταχέως αναπτυσσόμενες χώρες, όπως η Κίνα, τα υψηλότερα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης μπορεί να προκαλούν προβλήματα και στο θέμα του πρόωρου τοκετού και στο βάρος γέννησης των μωρών, κατέληξε μια μελέτη του 2014 στο Environmental Health Perspectives.
Σε περιοχές με υψηλή πυκνότητα πληθυσμού, η έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση είναι συχνά μεγαλύτερη, με περισσότερες πιθανές παρενέργειες που ουσιαστικά στερούν από τον εγκέφαλο το απαραίτητο οξυγόνο.
Πρόσφατη έρευνα σχετικά με τα παιδιά στην Πόλη του Μεξικού, την πιο πυκνοκατοικημένη πόλη της Γης, έδειξε ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση επηρεάζει τη βραχυπρόθεσμη μνήμη και το IQ, και μπορεί ακόμη και να αλλάξει τους μεταβολίτες στον εγκέφαλο ανάλογα με το τι συμβαίνει στους ανθρώπους με νόσο Αλτσχάιμερ.
Η ρύπανση της μιας χώρας είναι πρόβλημα της άλλης
Αν νομίζετε ότι η ρύπανση μιας άλλης χώρας είναι δικό της πρόβλημα, ξανασκεφτείτε το.
Σε μέρη όπως η Κίνα ή η Ινδία, υπάρχουν πόλεις όπου δεν μπορείτε να δείτε περισσότερο από 10 μέτρα μπροστά σας κατά τη διάρκεια μιας ιδιαιτέρως επιβαρυμένης ημέρας.
Σε μέρη όπως η Βομβάη της Ινδίας ή η μικρή βιομηχανική πόλη Linfen της Κίνας, το να αναπνέεις τον αέρα είναι περίπου το ίδιο με το να καπνίζεις μερικά πακέτα τσιγάρα την ημέρα.
Παρόλο που η Γη μοιράζεται τον ίδιο αέρα, ορισμένες περιοχές είναι μεγαλύτεροι ρυπαντές από άλλες, επηρεάζοντας περισσότερο από τον δικό τους εναέριο χώρο. Αυτή η ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί να διασχίσει τον Ειρηνικό μέχρι τη δυτική ακτή των Ηνωμένων Πολιτειών, ενώ σύννεφα ρύπανσης ταξιδεύουν τακτικά στην Ευρώπη και την Ασία.
Ερευνητές της NASA διαπίστωσαν ότι η μεγάλη ποσότητα ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην Κίνα μεγεθύνει τους κυκλώνες του Βόρειου Ειρηνικού, οι οποίοι συχνά παράγουν βαρύ χιόνι και έντονο κρύο στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Μόνο το 12 % του παγκόσμιου αστικού πληθυσμού ζει σε πόλεις που πληρούν τις κατευθυντήριες οδηγίες του ΠΟΥ για την ποιότητα του αέρα, και περίπου οι μισές αστικές περιοχές σε όλο τον κόσμο έχουν ατμοσφαιρική ρύπανση τουλάχιστον 2,5 φορές υψηλότερη από αυτή που συνιστά ο ΠΟΥ.
Παρά το γεγονός ότι πολλές πόλεις σε όλο τον κόσμο καταβάλλουν προσπάθειες για να καθαρίσουν τον αέρα τους με τη χρήση πιο αποδοτικής και βιώσιμης ενέργειας, καθώς και με την έμφαση στις δημόσιες συγκοινωνίες και την αυξημένη χρήση ποδηλάτων, τα αναπτυσσόμενα έθνη δεν διαθέτουν τους πόρους για να πραγματοποιήσουν αυτές τις αλλαγές το ίδιο γρήγορα.
