Υπάρχουν περίπου εκατό διαφορετικοί τύποι αρθρίτιδας, και ο κάθε τύπος έχει τις δικές του αιτίες και παράγοντες κινδύνου.
Οι πιο κοινοί και συνηθισμένοι τύποι είναι η οστεοαρθρίτιδα, η ρευματοειδής αρθρίτιδα και η ουρική αρθρίτιδα (ποδάγρα).
Το να καταλήξουμε στην αιτία της αρθρίτιδας είναι δύσκολο εγχείρημα καθώς συνήθως οι παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνισή της είναι πολλαπλοί.
Πάντως, πιθανές αιτίες είναι σχεδόν πάντα η προχωρημένη ηλικία, η εργασία του ασθενούς εφόσον πρόκειται για κοπιαστική εργασία που προκαλεί φθορά και εκφυλισμό στις αρθρώσεις, διάφορες λοιμώξεις, τραυματισμοί καθώς και αυτοάνοσα νοσήματα.
Αρθρίτιδα – Κοινές αιτίες
Μεγαλύτερη ηλικία
Η μεγαλύτερη ηλικία είναι ένας σημαντικός παράγοντας στην αρθρίτιδα, καθώς ο χόνδρος των αρθρώσεων γίνεται όλο και πιο εύθραυστος με την πάροδο του χρόνου και έχει λιγότερη ικανότητα να ιαθεί.
Η ανάπτυξη της οστεοαρθρίτιδας φαίνεται συνήθως να αρχίζει μεταξύ των 40 και 50 ετών, αν και μπορεί να ξεκινήσει νωρίτερα σε άλλους τύπους της πάθησης.
Η αρθρίτιδα μπορεί να χτυπήσει σε οποιαδήποτε ηλικία, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών. Παρά το γεγονός ότι συναντάται πιο συχνά σε ηλικιωμένους ενήλικες, τα συμπτώματα θα πρέπει να αξιολογούνται σε όλες τις ηλικιακές ομάδες.
Τραυματισμοί
Ένας τραυματισμός που έχει προηγηθεί μπορεί να προκαλέσει ανωμαλίες στη φυσιολογική, ομαλή επιφάνεια της άρθρωσης.
Ο προηγηθείς τραυματισμός σίγουρα παίζει μεγάλο ρόλο στην αρθρίτιδα του καρπού όπου η περίπλοκη κατασκευή-δομή των οστών και των χόνδρων διατρέχει μεγάλο κίνδυνο από την πίεση, την καταπόνηση και τις συγκρούσεις.
Άλλο παράδειγμα αποτελεί το κάταγμα του κνημιαίου πλατώ (άνω πέρας της κνήμης) κατά το οποίο ένα θραύσμα οστού μπορεί να διαπεράσει το χόνδρο της άρθρωσης του γόνατος.
Λοιμώξεις
Ορισμένες λοιμώξεις γύρω από την άρθρωση, είτε βακτηριακές είτε ιογενείς, οδηγούν στην εκφύλιση του χόνδρου ή στο σχηματισμό δερματικών βλαβών που διεισδύουν στην άρθρωση και τη αρθρική μεμβράνη.
Τα άτομα που προσβάλλονται από λοίμωξη των αρθρώσεων(σηπτική άρθρωση),πολλαπλά επεισόδια ουρικής αρθρίτιδας ή υποτροπιάζουσα μόλυνση από σταφυλόκοκκο γύρω από μια άρθρωση διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης αρθρίτιδας.
Αυτοάνοσοι παράγοντες
Η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η ψωριασική αρθρίτιδα, η νεανική ιδιοπαθής αρθρίτιδα και ο λύκος συγκαταλέγονται μεταξύ των τύπων φλεγμονώδους αρθρίτιδας στους οποίους το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στους ιστούς του ίδιου του οργανισμού.
Το τι προκαλεί το γεγονός αυτό είναι ασαφές και η διαταραχή μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, όπως η γενετική προδιάθεση, οι λοιμώξεις ή κάποιοι περιβαλλοντικοί παράγοντες.
Το ανοσοποιητικό σύστημα κινητοποιείται και παράγει αντισώματα που επιτίθενται στις αρθρώσεις και τα όργανά του ίδιου του οργανισμού.
Γενετικοί παράγοντες
Οι γενετικοί παράγοντες φαίνεται να διαδραματίζουν βασικό ρόλο στην ανάπτυξη ορισμένων τύπων αρθρίτιδας, αν και η συσχέτιση μεταξύ των δύο εξακολουθεί να μην είναι πλήρως κατανοητή.
Το οικογενειακό ιστορικό μπορεί να υποδηλώνει αυξημένο κίνδυνο ανάλογα με τον τύπο αρθρίτιδας που εμπλέκεται.
Για παράδειγμα, περίπου το 40% των ασθενών με ψωρίαση ή ψωριασική αρθρίτιδα έχουν μέλη της οικογένειάς τους που έχουν μία από αυτές τις παθήσεις.
Συγκεκριμένοι τύποι ρευματοειδούς αρθρίτιδας σχετίζονται με τους γενετικούς δείκτες που είναι γνωστοί ως HLA-B27 και HLA-DR4.
Το σύστημα των HLA χρησιμοποιείται βοηθητικά στη διάγνωση ορισμένων νοσημάτων. Για παράδειγμα, το HLA-B27 βρίσκεται στο 90% των ασθενών με αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα.
Kάποια γονίδια του ανοσοποιητικού συστήματος σχετίζονται με την ευαισθησία στη ρευματοειδή αρθρίτιδα.
Ωστόσο το κάθε γονίδιο συμβάλλει ελάχιστα στην πιθανότητα ενός ατόμου να εμφανίσει ρευματοειδή αρθρίτιδα.
Ακόμα και άτομα που έχουν αυτά τα γονίδια, μπορεί να μην εμφανίσουν ποτέ τη νόσο.
Από το γεγονός αυτό καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι αν και η κληρονομικότητα είναι ένας από τους παράγοντες που θα καθορίσουν αν κάποιος θα εμφανίσει ρευματοειδή αρθρίτιδα, δεν είναι ο μοναδικός.
Είναι επίσης ξεκάθαρο ότι η εμφάνιση ή όχι της νόσου καθώς και η βαρύτητά της δεν εξαρτώνται από ένα μόνο γονίδιο.
Άλλα γονίδια και παραλλαγές τους παίζουν επίσης ρόλο:
- ToSTAT4 είναι ένα γονίδιο που διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση και στην ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού μηχανισμού
- Τα TRAF1 και C5 είναι γονίδια που σχετίζονται με τις χρόνιες φλεγμονές
- Το PTPN22 είναι γονίδιο που σχετίζεται με την εμφάνιση και την εξέλιξη της ρευματοειδούς αρθρίτιδας
Γενετικοί παράγοντες, όπως οι μεταβολές σε τρία γονίδια (SLC2A9, SLC22A12 και ABCG2) διπλασιάζουν τον κίνδυνο εμφάνισης της ουρικής αρθρίτιδας.
Όσα περισσότερα αλλήλια (αλληλόμορφα) από τα παραπάνω γονίδια έχει ένας ασθενής τόσο ο κίνδυνος να πάθει ουρική νόσο είναι και μεγαλύτερος.
Τα γονίδια ABCG2 και SLC2A9, είναι αυτά που καθορίζουν αντίστοιχα την απέκκριση και την πρόσληψη του ουρικού οξέος από τα νεφρικά σωληνάρια.
Κατά την άποψη των ερευνητών, πολυμορφισμοί του ABCG2 γονιδίου έχουν σαν αποτέλεσμα δυσκολία αποβολής του ουρικού οξέος από τα νεφρά και την αύξηση του ουρικού οξέος στο αίμα, άρα σε αυτούς τους ασθενείς θα πρέπει να χορηγούμε ουρικοστατικά, όπως είναι η φεμπουξοστάτη και η αλλοπουρινόλη.
Αντίθετα σε ασθενείς που παρουσιάζουν πολυμορφισμούς στο γονίδιο SLC2A9, που βασικά εμποδίζουν την απέκκριση του ουρικού οξέος από τα νεφρά, χρειάζεται να χορηγούμε ουρικοδιουρητικά.
Το πώς επιδρούν οι γενετικοί παράγοντες στην εμφάνιση της οστεοαρθρίτιδας δεν είναι ακόμα ξεκαθαρισμένο.
Μία ανασκόπηση ερευνών κατέληξε στο ότι υπάρχουν διαφορές στην κληρονομικότητα της οστεοαρθρίτιδας, ανάλογα με τον τύπο της άρθρωσης που προσβάλλεται.
Η κληρονομικότητα, σύμφωνα με αυτήν την ανασκόπηση, παίζει 70% ρόλο στην οστεοαρθρίτιδα της σπονδυλικής στήλης, 60% σε αυτήν του ισχίου και 40% σε αυτήν του γόνατος.
Η οστεοαρθρίτιδα φαίνεται ότι επηρεάζεται από περισσότερα από ένα αλληλόμορφα γονίδια, και η παρουσία όλο και περισσοτέρων από αυτά σε ένα άτομο αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης της νόσου.
Η οστεοαρθρίτιδα, η ρευματοειδής αρθρίτιδα και η ινομυαλγία είναι πιο συχνές στις γυναίκες, ενώ η ουρική αρθρίτιδα είναι πιο συχνή στους άνδρες.
Οι λόγοι αυτής της διαφοράς στον κίνδυνο εμφάνισης είναι ασαφείς.
Παράγοντες κινδύνου που εξαρτώνται από τον τρόπο ζωής
Υπάρχουν πράγματα που κάνουμε καθημερινά και τα οποία μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης ορισμένων μορφών αρθρίτιδας και να επιδεινώσουν τα συμπτώματα άλλων τύπων.
Είναι σημαντικό ότι το βάρος και η πίεση που δέχονται οι αρθρώσεις μας μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη αρθρίτιδας αργότερα.
- Παχυσαρκία
Η παχυσαρκία είναι ένας από αυτούς τους παράγοντες, καθώς συμβάλλει άμεσα στην πίεση που μπορεί να δέχεται μία άρθρωση.
Αυτό ισχύει κατά κύριο λόγο για τις αρθρώσεις των γονάτων και των ισχίων όπου η εφαρμογή μεγάλου βάρους έχει άμεσο αντίκτυπο και προκαλεί φλεγμονή η οποία σταδιακά εκφυλίζει τους ιστούς της άρθρωσης.
- Επαγγελματικοί κίνδυνοι
Οι εργασίες και οι δραστηριότητες που περιλαμβάνουν χειρωνακτική εργασία ή επαναλαμβανόμενη κίνηση μπορούν να οδηγήσουν σε βλάβη των αρθρώσεων και αρθρίτιδα.
Ως εκ τούτου, συχνά λαμβάνονται προστατευτικά μέτρα για την ελαχιστοποίηση των ζημιών που προκαλούνται από το σήκωμα μεγάλων βαρών και τις δραστηριότητες που απαιτούν τη συνεχή κάμψη και έκταση μιας άρθρωσης.
Ακόμη και μικρές επαναλαμβανόμενες κινήσεις όπως το τράβηγμα ενός μοχλού ή η ώθηση ενός καλαθιού μπορεί να προκαλέσουν εκφύλιση του χόνδρου των οστών και των αρθρώσεων μετά από κάποια χρόνια.
- Αθλητισμός
Η αθλητική δραστηριότητα σε επίπεδο πρωταθλητισμού μπορεί να οδηγήσει σε αρθρίτιδα εάν οδηγήσει σε αμβλύ τραύμα ή έχει ως αποτέλεσμα βλάβη σε οστό ή άρθρωση.
Αυτό συμβαίνει κατά κύριο λόγο σε αθλήματα στα οποία οι αθλητές έρχονται σε επαφή (και μάλιστα βίαια) μεταξύ του αλλά μπορεί επίσης να συμβεί και σε περιπτώσεις όπου εφαρμόζεται σταθερή πίεση και φόρτος στις αρθρώσεις όπως στους δρομείς μεγάλων αποστάσεων.
Από την άλλη πλευρά, η μέτρια, συνηθισμένη και όχι υπερβολική άσκηση μπορεί να ελαχιστοποιήσει τα συμπτώματα ή την ανάπτυξη αρθρίτιδας ενισχύοντας τη μυϊκή δομή γύρω από μια άρθρωση, και παρέχοντάς της υποστήριξη.
- Κάπνισμα
Το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Μπορεί επίσης να επιδεινώσει την κατάσταση και να προκαλέσει και άλλα ιατρικά προβλήματα.
- Τρόφιμα και φάρμακα
Στην περίπτωση της ουρικής αρθρίτιδας, ορισμένα τρόφιμα και φάρμακα μπορούν να αυξήσουν το επίπεδο του ουρικού οξέος, το οποίο μπορεί στη συνέχεια να προκαλέσει μια έξαρση της ουρικής αρθρίτιδας.
Συχνά δίνεται μια λίστα με το τι πρέπει να αποφεύγεται από τον πάσχοντα, συμπεριλαμβανομένης της μπύρας και των τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε πουρίνες.
Εν κατακλείδι
Η εμφάνιση της αρθρίτιδας είναι μια πολύπλοκη διαδικασία με πολλαπλούς παράγοντες να εμπλέκονται.
Παρά το γεγονός ότι δεν μπορούν να ελεγχθούν όλοι αυτοί οι παράγοντες, ωστόσο ο ασθενής μπορεί να κάνει ορισμένες κινήσεις για να προλάβει την αρθρίτιδα ή αν έχει ήδη διαγνωστεί με την πάθηση, να εμποδίσει την εξέλιξή της.
Συχνές ερωτήσεις
- Ποιες είναι οι αιτίες της αρθρίτιδας;
Οι ερευνητές εξακολουθούν να μην είναι σίγουροι τι ακριβώς προκαλεί τις περισσότερες μορφές αρθρίτιδας.
Ως εκ τούτου, η φυσιολογική φθορά που εμφανίζεται με την ηλικία, η κληρονομικότητα, η παχυσαρκία, ο τρόπος ζωής (κάπνισμα, προηγούμενος τραυματισμός σε μια άρθρωση) μεταξύ άλλων παραγόντων, όλα μπορούν να διαδραματίσουν ρόλο στην ανάπτυξη πολλών μορφών αρθρίτιδας.
- Πότε εμφανίζεται συνήθως η αρθρίτιδα;
Η οστεοαρθρίτιδα και οι περισσότερες άλλες μορφές αρθρίτιδας συνήθως αναπτύσσονται σε μέση ηλικία ή και μεγαλύτερη.
Ωστόσο, η ανάπτυξη αρθρίτιδας σε μικρότερη ηλικία είναι επίσης δυνατή. Η πρώιμη έναρξη αρθρίτιδας χτυπά περίπου το 7% των ανθρώπων ηλικίας μεταξύ 18 και 44 ετών.
Στα παιδιά, η αρθρίτιδα μπορεί να έχει μια σειρά από αιτίες.
Περίπου οι μισές από αυτές τις περιπτώσεις αποδράμουν μέχρι την ενηλικίωση.
- Είναι μολυσματική η αρθρίτιδα;
Όχι. Παρά το γεγονός ότι ορισμένες μορφές αρθρίτιδας – όπως η αντιδραστική αρθρίτιδα και η λοιμώδης αρθρίτιδα – προκαλούνται από λοιμώδεις παράγοντες, η ίδια η αρθρίτιδα δεν είναι μεταδοτική.
Ο παράγοντας που την προκαλεί, ωστόσο, μπορεί να είναι.
