Σε κανέναν δεν αρέσει να το παραδέχεται, αλλά όλοι μας νιώθουμε ζήλια πού και πού.
Η ζήλια, η οποία διαφέρει ελαφρώς από τον φθόνο, είναι ένα συναίσθημα κατά το οποίο γίνεστε προστατευτικοί με κάτι που έχετε και φοβάστε ότι κάτι ή κάποιος θα σας το πάρει. Συγκεκριμένα, όταν μιλάμε για σχέσεις, αυτό μπορεί να συμβεί όταν κάποιος νιώθει ότι κάτι απειλεί ένα πρόσωπο που είναι πολύ σημαντικό γι’ αυτόν.
Τι είναι η ζήλια;
Σε αντίθεση με τον φθόνο, που είναι η επιθυμία για κάτι που κάποιος άλλος έχει και εσείς όχι (η δυσαρέσκεια και η λύπη για τα αγαθά ή την ευτυχία των άλλων), η ζήλια εκδηλώνεται μέσω του φόβου ότι αυτό που έχουμε κινδυνεύει να χαθεί.
Αυτό είναι δυνατόν να συμβεί με ένα πρόσωπο στη ζωή μας ή ακόμη και με κάποιον που θεωρούμε ότι έχουμε ή θέλουμε να έχουμε. Όπως και να έχει, η ζήλια βγαίνει στην επιφάνεια όταν αισθάνεστε πολύ έντονα ότι θέλετε να κρατήσετε κάποιον ή κάτι κοντά σας.
Εμφανίζεται σε μικρές εξάρσεις και μπορεί να είναι δυσάρεστη, αλλά σε ακραίες μορφές μπορεί να είναι ακόμα και τοξική και επιζήμια για τις σχέσεις.
Παρά το γεγονός ότι η ζήλια είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα, μπορεί να μετατραπεί σε κάτι επιβλαβές αν της παραχωρήσετε υπερβολική δύναμη. Μπορεί επίσης να σας οδηγήσει στο να χάσετε αυτό που προσπαθείτε να κρατήσετε, προκαλώντας άγχος και ένταση σε μια σχέση.
Ορίστε μερικοί τρόποι με τους οποίους τα συναισθήματα ζήλιας μπορούν να εκδηλωθούν στις σχέσεις:
- Συναισθήματα άγχους ή κατάθλιψης.
- Αισθήματα παράνοιας ή εμμονικής ανησυχίας.
- Η εμμονή με τον σύντροφό σας και με το τι κάνει.
- Αυξανόμενη δυσπιστία στη σχέση σας ή στους γύρω σας.
- Αίσθημα χαμηλής αυτοεκτίμησης ή χαμηλής αυτοπεποίθησης.
Παράλληλα, η ζήλια μπορεί να μας βλάψει και ως άτομα. Μικρές δόσεις ζήλιας συχνά πάνε κι έρχονται, αλλά η διαρκής ζήλια μπορεί πραγματικά να καταστρέψει την αυτοεκτίμηση ή την αυτοεικόνα μας.
Η ζήλια είναι ένα συναίσθημα που συχνά συνδέεται με την ντροπή. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι συχνά όταν νιώθουμε ζήλια, αυτή συνδυάζεται και με αρνητικές και υποτιμητικές σκέψεις για τον ίδιο μας τον εαυτό. Η ζήλια μπορεί πραγματικά να καθορίσει την αυτοεικόνα σας με αρνητικό τρόπο ή να σας κάνει να νιώσετε έντονη ντροπή.
Από πού πηγάζει η ζήλια;
Η ζήλια αποτελεί ένα συναίσθημα με το οποίο κανείς δύσκολα βγάζει άκρη, δεδομένου ότι είναι πιθανόν να αποτελεί συνδυασμό εμπειριών του παρελθόντος, προβλημάτων ψυχικής υγείας, ακόμη και χαρακτηριστικών της προσωπικότητας αυτού που ζηλεύει.
Ακολουθούν ορισμένοι συνηθισμένοι παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν επίμονα συναισθήματα ζήλιας:
- Ανασφάλεια
Παρόλο που μπορεί να φαντάζει ότι η ζήλια αφορά κυρίως το πώς αισθάνεστε σε σχέση με κάποιον άλλον, στην πραγματικότητα η σχέση μας με τον εαυτό μας είναι συχνά η βασική αιτία της τοξικής ζήλιας.
Για πολλούς ανθρώπους, η πραγματική ρίζα της ζήλιας είναι η ανασφάλεια. Και το να μπορείς να εντοπίσεις τι είναι αυτό που προκαλεί αυτή την ανασφάλεια είναι διαφωτιστικό και αποκαλυπτικό όχι μόνο για τον εαυτό σου, αλλά και για τις σχέσεις.
Στο κάτω-κάτω της γραφής, αν νιώθετε ανάξιοι για τη σχέση στην οποία βρίσκεστε, ο εγκέφαλός σας θα αρχίσει να υπεραναλύει τυχόν απειλές που θα βλάψουν ή θα σας στερήσουν αυτή τη σχέση. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτό μπορεί να εξελιχθεί ακόμη και σε αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
- Θέματα που αφορούν την εικόνα που έχετε για τον εαυτό σας
Τα συναισθήματα χαμηλής αυτοεκτίμησης σχετικά με την εικόνα σας μπορούν επίσης να διογκώσουν τη ζήλια σε μια σχέση.
Αν έχετε ιστορικό προβλημάτων που αφορούν την εικόνα που έχετε για τον εαυτό σας, ίσως οδηγηθείτε στο να συγκρίνετε συνεχώς τον εαυτό σας με τους άλλους και να αξιολογείτε τον εαυτό σας με βάση το πόσο άξιος ή ανάξιος είστε για την σχέση σας.
- Ζητήματα σχετικά με τη διάθεσή σας
Αν υποφέρετε από άγχος, γνωρίζετε ότι ορισμένα ερεθίσματα μπορούν να προκαλέσουν την αντίδραση μάχης ή φυγής. Έτσι, αν τα ερεθίσματα που σας πυροδοτούν το άγχος συνδέονται συγκεκριμένα με τις σχέσεις σας, αυτό μπορεί να οδηγήσει στη ζήλια που εκδηλώνεται με μη υγιείς τρόπους.
Ενδέχεται επίσης να αντιμετωπίζετε ένα υποκείμενο πρόβλημα που σχετίζεται με το άγχος, όπως μια αγχώδη διαταραχή ή μια ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή που πυροδοτείται με αφορμή τη συγκεκριμένη σχέση.
- Προηγούμενο τραύμα
Πολλές φορές, ένα από τα πιο δύσκολα πράγματα που χρειάζεται να κάνει κανείς μετά από ένα μεγάλο τραύμα από προηγούμενες σχέσεις είναι να προχωρήσει σε νέες σχέσεις. Αν έχετε βιώσει συναισθηματική κακοποίηση ή απιστία σε προηγούμενες σχέσεις, τότε ενδέχεται να αρχίσει να επηρεάζεται η άποψή σας για τις μελλοντικές σχέσεις, εφόσον το τραύμα παραμένει χωρίς θεραπεία.
Σε αυτό το σημείο η ζήλια μπορεί να ορθώσει το ανάστημά της και να τροφοδοτήσει αυτά τα συναισθήματα, κάνοντάς σας να νιώθετε άγχος ή φόβο μήπως χάσετε το άτομο με το οποίο είστε μαζί τώρα.
- Ορισμένα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς σας
Μερικές φορές, τα συναισθήματα ζήλιας μπορεί να οφείλονται σε κάποιο από τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς σας.
Οι άνθρωποι που έχουν την τάση να κολλάνε σε λεπτομέρειες ή να έχουν πολύ έντονα συναισθήματα μπορεί να βιώνουν τη ζήλια σε μεγαλύτερο βαθμό από τους άλλους.
- Άλλα υφιστάμενα προβλήματα σε μια σχέση
Αν η ζήλια σαμποτάρει τις σχέσεις σας, αυτό μπορεί επίσης να οφείλεται σε παράγοντες που δεν σχετίζονται με τη δική σας ψυχική κατάσταση. Αν είστε εσείς αυτός που νιώθετε ζήλια καλό είναι να κάνετε έναν απολογισμό του τι άλλο μπορεί να συμβαίνει στη σχέση.
Μπορεί να υπάρχουν όντως κάποιες πραγματικές απειλές για μια σχέση και μερικές φορές, αυτό που αντιλαμβάνεστε μπορεί να συνδέεται με ένα ένστικτο που σας δίνει σήμα ότι η σχέση σας μπορεί να κινδυνεύει.
Το δύσκολο είναι να καταλάβετε πότε πραγματικά κινδυνεύει ή πότε η ανησυχία σας οφείλεται στους δικούς σας φόβους και την ανασφάλειά σας.
Πώς να σταματήσετε να ζηλεύετε
Εξετάστε τα ερεθίσματα που προκαλούν τη ζήλια σας
Το πρώτο βήμα για να τιθασεύσετε τα συναισθήματα ζήλιας είναι να αναγνωρίσετε τα εσωτερικά σας ερεθίσματα. Όπως αναφέραμε παραπάνω, αυτά τα εναύσματα μπορεί να συνδέονται με το άγχος, τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς σας, με τραύματα του παρελθόντος ή ακόμα και με έναν συνδυασμό πολλών διαφορετικών παραγόντων.
Αν συλλαμβάνετε τον εαυτό σας να υποκύπτει σε συναισθήματα ζήλιας, είναι σημαντικό να εντοπίσετε πότε και γιατί αυτά τα συναισθήματα αναζωπυρώνονται.
Για παράδειγμα, ίσως αισθάνεστε άγχος όταν ο σύντροφός σας βγαίνει μέχρι αργά με τους φίλους του και ξεχνάει να σας απαντήσει με γραπτό μήνυμα. Ή ίσως αρχίζετε να αισθάνεστε έντονη ανησυχία όταν παρατηρείτε ότι ένας στενός σας φίλος κάνει νέους φίλους.
Σε πολλούς ανθρώπους, παρατηρείται ένα συγκεκριμένο μοτίβο στους τρόπους με τους οποίους ζηλεύουν ή στα είδη των καταστάσεων που ενδεχομένως πυροδοτούν τη ζήλια. Συνεπώς, η κατανόηση των μοτίβων που μπορεί να ανακύψουν ίσως να είναι χρήσιμη.
Είναι επίσης σημαντικό να κατανοήσουμε σε ποιο βαθμό η ζήλια γίνεται αντιληπτή και σε ποιο βαθμό μπορεί να βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα που πραγματικά απειλούν τη σχέση.
Επαναπροσδιορίστε την κατάσταση και βάλτε την σε ένα νέο πλαίσιο
Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα ακραία ξεσπάσματα ζήλιας μπορεί να προέρχονται από εσωτερικές ανασφάλειες ή ψυχικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε αυτή τη στιγμή.
Έτσι, αν διαπιστώσετε ότι κολλάτε σε μια συγκεκριμένη πτυχή της σχέσης σας που δικαιολογεί τη ζήλια σας, μπορεί να είναι χρήσιμο να κάνετε ένα βήμα πίσω και να αναθεωρήσετε την κατάσταση.
Είναι επίσης καλό να αναγνωρίσετε ότι η ζήλια είναι φυσιολογικό ως ανθρώπινο συναίσθημα.
Αυτό έχει σημασία για το επόμενο βήμα – την επικοινωνία – γιατί αν δεν κάνετε σαφείς διαπιστώσεις και δεν είστε ειλικρινείς σχετικά με τα συναισθήματά σας, δεν θα είστε σε θέση να τα αντιμετωπίσετε από κοινού με το άλλο άτομο.
Εκφράστε τις ανησυχίες σας
Μόλις εξετάσετε από πού προέρχονται τα συναισθήματα ζήλιας και εξακολουθείτε να αισθάνεστε αυτό το τσίμπημα στο στομάχι σας ότι κάτι δεν πάει καλά, είναι σημαντικό να εκφράσετε αυτές τις ανησυχίες στο πρόσωπο που βρίσκεται στη ζωή σας.
Αν αυτό σας κάνει να αισθάνεστε νευρικοί στην αρχή, βρείτε έναν έμπιστο φίλο ή αγαπημένο πρόσωπο που θα σας βοηθήσει να εκφράσετε τα συναισθήματά σας με λόγια.
Η επικοινωνία, είναι αυτή που δημιουργεί εμπιστοσύνη και όχι το να υποδύεστε τον ντετέκτιβ. Είναι σημαντικό να επικοινωνήσετε με το αγαπημένο σας πρόσωπο σχετικά με το τι αισθάνεστε.
Επίσης, το να καταγράψετε την αντίδρασή του στη ζήλια σας, είναι πολύ αποκαλυπτικό για τη σχέση σας. Αν ο άνθρωπός σας είναι διατεθειμένος να μιλήσει μαζί σας και να κατανοήσει τη ζήλια, αντί να αντιδράσει σε αυτήν ή να σας ενοχοποιήσει και να σας κατηγορήσει γι’ αυτήν, αυτό λέει πολλά για τη δυναμική της σχέσης σας.
