Πολλοί από εμάς αντλούμε ενέργεια από την καφεΐνη – μερικές κούπες καφέ, ένα αναψυκτικό για το μεσημεριανό γεύμα και ίσως ένα ενεργειακό ποτό αν είμαστε πραγματικά κουρασμένοι και χρειαζόμαστε μια τόνωση.
Τι γίνεται όμως αν το κεφάλι σας χτυπάει και πάλλεται; Βοηθάει η καφεΐνη στους πονοκεφάλους;
Και ναι και όχι. Για την ακρίβεια, υπάρχει μια άποψη που υποστηρίζει ότι λίγη καφεΐνη μπορεί στην πραγματικότητα να βοηθήσει να αποφευχθούν ορισμένοι τύποι πονοκεφάλων. Οπότε, πόσο πρέπει να πίνετε;
Γιατί η καφεΐνη βοηθά τους πονοκεφάλους;
Κατ’ αρχάς, ας ξεκινήσουμε με το ποια ποσότητα είναι καλή: Έρευνες δείχνουν ότι περίπου 100 έως 150 χιλιοστόγραμμα καφεΐνης (που ισοδυναμεί με μια μικρή κούπα καφέ) συμβάλλουν στη μείωση ή ακόμα και στην πρόληψη των πονοκεφάλων.
Και αυτό χάρη στον τρόπο με τον οποίο η καφεΐνη συστέλλει τα αιμοφόρα αγγεία στον εγκέφαλό σας.
Για παράδειγμα, αν έχετε ημικρανία, τα αιμοφόρα αγγεία στον εγκέφαλό σας είναι διεσταλμένα (ή πιο ανοιγμένα). Η κατάλληλη ποσότητα καφεΐνης μπορεί να συρρικνώσει (ή να στενέψει) τα αιμοφόρα αγγεία – έτσι η καφεΐνη δρα ως αγγειοσυσπαστικός παράγοντας.
Μπορεί η καφεΐνη επίσης να προκαλέσει πονοκεφάλους;
Ναι, η υπερβολική καφεΐνη μπορεί να προκαλέσει πονοκεφάλους.
Αν περάσετε σε μεγαλύτερες ποσότητες καφεΐνης, τότε ενδέχεται να προκύψει το αντίθετο αποτέλεσμα – να προκληθεί πονοκέφαλος και να αυξηθεί η συχνότητα των πονοκεφάλων. Και δεν είναι μόνο ο καφές, αλλά οποιοδήποτε ρόφημα με καφεΐνη ή τα ενεργειακά ποτά.
Επίσης, μπορεί να αντιμετωπίσετε πονοκέφαλο αν κόψετε την καφεΐνη εν ψυχρώ ή αν δεν διατηρείτε το ίδιο επίπεδο καφεΐνης καθημερινά.
Αν ο οργανισμός σας έχει συνηθίσει σε καθημερινή κατανάλωση καφεΐνης και τη σταματήσετε απότομα, συχνά θα νιώσετε κάποια μικρά συμπτώματα στέρησης, όπως ευερεθιστότητα, διαταραχές ύπνου και πονοκεφάλους. Το ευχάριστο είναι ότι αυτά τα συμπτώματα συνήθως δεν διαρκούν περισσότερο από λίγες ημέρες.
Μια ακόμη συμβουλή. Είναι μεν σημαντικό να εστιάζετε στην ποσότητα της καφεΐνης που καταναλώνετε, αλλά θα πρέπει επίσης να προσπαθείτε να αποφεύγετε την καφεΐνη αργά το απόγευμα ή τη νύχτα.
Η κατανάλωση καφεΐνης αργά μέσα στην ημέρα μπορεί να προκαλέσει διαταραχές στον ύπνο.
Η καφεΐνη βοηθάει μόνο σε συγκεκριμένους τύπους πονοκεφάλων;
Πράγματι. Η καφεΐνη μπορεί να βοηθήσει στους πονοκεφάλους τάσης και στους πονοκεφάλους από ημικρανία. Η αγγειοδιαστολή, ή αλλιώς η διαστολή των αιμοφόρων αγγείων, συμβαίνει κατά τη διάρκεια αυτών των τύπων πονοκεφάλων. Και η καφεΐνη συστέλλει τα αιμοφόρα αγγεία, δρώντας ως αγγειοσυσπαστικό.
Αλλά όταν μιλάμε για αθροιστικούς πονοκεφάλους, η καφεΐνη δεν βοηθάει. Και αυτό γιατί η παθοφυσιολογία, ή διαφορετικά οι φυσικές και λειτουργικές αλλαγές που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια ενός αθροιστικού πονοκεφάλου, είναι διαφορετικές από τους πονοκεφάλους τάσης και τις ημικρανίες.
Ενώ οι γιατροί δεν γνωρίζουν τον ακριβή λόγο για τον οποίο μπορεί να έχετε αθροιστικό πονοκέφαλο, εκτιμάται ότι αυτός προκαλείται από ορισμένες χημικές ουσίες που απελευθερώνονται στο σώμα σας.
Είναι επίσης σημαντικό να γνωρίζετε το εξής Η καφεΐνη δεν θα βοηθήσει σε έναν πονοκέφαλο λόγω ιγμορίτιδας.
Η πίεση που αισθάνεστε όταν έχετε πονοκέφαλο που σχετίζεται με τα ιγμόρεια σημαίνει ότι έχετε μια ανισορροπία πίεσης στα ιγμόρεια. Και αυτό είναι που προκαλεί πολλούς από αυτούς τους πονοκεφάλους και τη μετωπιαία πίεση στους ανθρώπους.
Συμπεράσματα
Η σχέση μεταξύ καφεΐνης και πονοκεφάλων είναι πολυδιάστατη και πολυπαραγοντική. Η καφεΐνη μπορεί να είναι τόσο εκλυτικός παράγοντας μιας κρίσης ημικρανίας, όσο και να προκαλέσει πονοκέφαλο κατά την διακοπή της (πονοκέφαλος κατά την στέρηση της καφεΐνης).
Οι κατάλληλα εφαρμοζόμενες δόσεις καφεΐνης αυξάνουν σημαντικά τη θεραπευτική δράση των κοινών αναλγητικών και των ΜΣΑΦ σε ασθενείς με ημικρανία και ασθενείς με πονοκέφαλο τάσης. Αντίθετα, η υπερβολική χρήση φαρμάκων που περιέχουν καφεΐνη μπορεί να εκθέσει τους ασθενείς σε κεφαλαλγία από υπερβολική χρήση και να οδηγήσει στην ανάπτυξη μιας χρόνιας μορφής κεφαλαλγίας τάσης ή χρόνιας ημικρανίας.
Θα πρέπει επίσης να τονιστεί ο σημαντικός ρόλος της καφεΐνης στη θεραπεία ορισμένων τύπων κεφαλαλγίας: της υπνικής κεφαλαλγίας, της κεφαλαλγίας μετά από επισκληρίδιο παρακέντηση και της αυθόρμητης ενδοκρανιακής υπότασης. Ταυτόχρονα, τα αποτελέσματα μιας μη ελεγχόμενης κλινικής δοκιμής υποδηλώνουν ότι η διακοπή της κατανάλωσης καφεΐνης μπορεί να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα της θεραπείας της οξείας ημικρανίας.
Οι ασθενείς με κεφαλαλγία ενδέχεται να ενθαρρύνονται να συνεχίσουν να πίνουν ροφήματα με καφεΐνη, εφόσον καταναλώνουν χαμηλές έως μέτριες ποσότητες καφεΐνης (κατά προτίμηση <200 mg/ημέρα) και η ημερήσια πρόσληψη καφεΐνης είναι ανάλογη. Εάν οι ασθενείς δεν μπορούν να καταναλώνουν ανάλογη δόση καφεΐνης καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας και να διατηρούν ένα κανονικό επίπεδο, η καλύτερη λύση είναι η σταδιακή διακοπή της καφεΐνης.
Οι ασθενείς θα πρέπει επίσης να συμβουλεύονται ότι το διάστημα μεταξύ των δόσεων των ροφημάτων που περιέχουν καφεΐνη δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τις 24 ώρες, καθώς μεγαλύτερο διάστημα μπορεί να οδηγήσει σε πονοκέφαλο λόγω στέρησης της καφεΐνης. Οι ασθενείς θα πρέπει επίσης να ενημερώνονται ότι ημερήσιες δόσεις καφεΐνης που υπερβαίνουν τα 200 mg/ημέρα μπορεί να προκαλέσουν πονοκεφάλους σε ορισμένους ανθρώπους.
Υπάρχουν και άλλα διατροφικά συστατικά που χρησιμοποιούνται ως “φάρμακα” ή χρησιμοποιούνται συμπληρωματικά για την ανακούφιση από τις παθήσεις και τα συμπτώματα διαφόρων ασθενειών ή εν πάση περιπτώσει για τη θεραπεία διαταραχών. Οι μοριακές οδοί και οι στόχοι των φαρμάκων και των θρεπτικών συστατικών είναι στενά συνδεδεμένοι. Τα τρόφιμα περιέχουν ενώσεις, που παράγονται κυρίως από μικροοργανισμούς ή ανώτερα φυτά, οι οποίες είναι ικανές να προκαλέσουν βιολογικές επιδράσεις που υπερβαίνουν κατά πολύ τη θρέψη. Πολλά κλασικά φάρμακα προέρχονται από φυσικές ενώσεις. Επί του παρόντος, όλο και περισσότερη προσοχή δίνεται στα nutraceuticals (φαρμακοτρόφιμα ή διατροφοφάρμακα), δηλαδή στα προϊόντα που, εκτός από τη διατροφή, έχουν και φαρμακευτικές εφαρμογές.
Τα διατροφοφάρμακα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωση της υγείας, την καθυστέρηση της διαδικασίας γήρανσης, την πρόληψη χρόνιων ασθενειών, την αύξηση του προσδόκιμου ζωής ή την υποστήριξη της δομής και της λειτουργίας του σώματος. Η καφεΐνη θεωρείται θρεπτικό συστατικό, το οποίο όπως και άλλα φυτικά διεγερτικά, όπως η εφεδρίνη, η χιτοζάνη, το mahuang guarana και το πράσινο τσάι, είναι αποτελεσματικά στη διευκόλυνση της απώλειας βάρους σε παχύσαρκα άτομα. Ωστόσο, η χρήση τους είναι αμφιλεγόμενη λόγω πιθανών παρενεργειών. Ορισμένα δημοφιλή διατροφικά φάρμακα είναι μεταξύ άλλων το ginseng, η Echinacea, το πράσινο τσάι, η γλυκοζαμίνη, το φολικό οξύ και το μουρουνέλαιο.
Τα φλαβονοειδή είναι ευρύτατα διαθέσιμα στα λαχανικά, τα κρεμμύδια, το ραδίκι, τα γκρέιπφρουτ, τα μήλα, τα κεράσια, τα ρόδια, τα βατόμουρα και το κόκκινο κρασί και διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην πρόληψη και τη θεραπεία των καρδιαγγειακών παθήσεων. Ο δυνητικός ρόλος των θρεπτικών συστατικών υποδεικνύεται στη θεραπεία δύσκολων διαταραχών που σχετίζονται με το οξειδωτικό στρες, συμπεριλαμβανομένων των αλλεργιών, της νόσου Αλτσχάιμερ, των καρδιαγγειακών παθήσεων, του καρκίνου, του διαβήτη, των οφθαλμικών παθήσεων, των ανοσολογικών διαταραχών, των φλεγμονωδών παθήσεων και της νόσου του Πάρκινσον, καθώς και της παχυσαρκίας.
Οι γνώσεις σχετικά με τους πιθανούς, αν και όχι πλήρως κατανοητούς, μηχανισμούς δράσης της καφεΐνης στους πονοκεφάλους και η συνειδητοποίηση του ρόλου της στη θεραπεία των ασθενών με πονοκέφαλο θα πρέπει να εξαπλωθούν και να συμβάλουν στη βέλτιστη χρήση της ουσίας αυτής. Μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να αποφύγουν τους πονοκεφάλους, να περιορίσουν την πυροδότησή τους και να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία ορισμένων τύπων πονοκεφάλων. Στην κλινική πρακτική, ορισμένες ομάδες ασθενών μπορεί να ωφεληθούν από τη χρήση φαρμάκων που περιέχουν καφεΐνη, ιδίως ασθενείς με μερική ανταπόκριση σε απλά αναλγητικά και ασθενείς με ημικρανία και σοβαρή ναυτία που σχετίζεται με γαστροπάρεση. Η καφεΐνη έχει μεγάλη χρησιμότητα (ως βοηθητικό σε σταθερούς συνδυασμούς με αναλγητικά) στην οξεία αντιμετώπιση των πονοκεφάλων τάσης και των ημικρανιών.
