Τι είναι η περιφερική αρτηριακή νόσος;

Η περιφερική αποφρακτική αρτηριοπάθεια ή περιφερική αγγειακή νόσος, είναι μια κατάσταση κατά την οποία οι αρτηρίες στενεύουν και δεν μπορούν να μεταφέρουν αρκετό αίμα στα απομακρυσμένα μέρη του σώματός μας, όπως τα χέρια και τα πόδια μας.

Οι κράμπες που εμφανίζονται όταν κινείστε και υποχωρούν με την ανάπαυση είναι ένα από τα προειδοποιητικά σημάδια της ΠΑΝ.

Συνήθως τις αισθάνεστε στα πόδια σας, αλλά μπορεί να εκδηλωθούν και σε άλλα μέρη του σώματός σας.

Μπορείτε να εμφανίσετε ΠΑΝ στα χέρια, στο κεφάλι, στο στομάχι και στα νεφρά.

Μπορεί επίσης να ακούσετε να αποκαλούν την πάθηση ως σκλήρυνση των αρτηριών ή γενικά να χρησιμοποιείται ο γενικός όρος “κακή κυκλοφορία”

Εάν δεν υποβληθείτε σε θεραπεία, μπορεί να αυξηθούν οι πιθανότητες να πάθετε καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο. Μπορεί επίσης να αναγκαστείτε να αφαιρέσετε ένα άκρο (ακρωτηριασμός).

Τι προκαλεί την περιφερική αρτηριακή νόσο;

Η πιο κοινή αιτία της ΠΑΝ είναι η απόφραξη των αρτηριών, των αγγείων που μεταφέρουν το αίμα μακριά από την καρδιά.

Η κατάσταση αυτή ονομάζεται αθηροσκλήρωση.

Συμβαίνει όταν διάφορα υλικά στην κυκλοφορία του αίματός σας, όπως το λίπος και η χοληστερόλη, σχηματίζουν πλάκες που συσσωρεύονται στις αρτηρίες σας.

Οι πλάκες αποτελούνται κυρίως από λίπος και είναι αρχικά κηρώδεις.

Συγκεντρώνονται αργά, έτσι ώστε να μην αντιλαμβάνεστε καν την ύπαρξή τους.

Με την πάροδο του χρόνου, η συσσώρευση πλάκας κάνει τις αρτηρίες σας πιο σκληρές και στενές. Είναι κάτι σαν τις παλιές υδραυλικές εγκαταστάσεις ενός σπιτιού.

Όταν υπάρχουν σκουπίδια στους σωλήνες, το νερό στραγγίζει αργά και οι σωλήνες αρχίζουν να φράζουν.

Όταν υπάρχει πλάκα στις αρτηρίες σας, η ροή του αίματος επιβραδύνεται και το σώμα σας δεν προσλαμβάνει το οξυγόνο που χρειάζεται.

Οι γιατροί δεν γνωρίζουν ακριβώς για ποιο λόγο συσσωρεύεται πλάκα κατ’ αρχάς. Πιστεύουν ότι πρόκειται για μια αργά εξελισσόμενη ασθένεια που μπορεί να ξεκινάει από την παιδική ηλικία.

Ποιες είναι ορισμένες λιγότερο συχνές αιτίες της ΠΑΝ;

Εάν δεν έχετε αθηροσκλήρωση, ο γιατρός σας μπορεί να αρχίσει να αναζητά τυχόν:

• Λοίμωξη ή φλεγμονή ενός αιμοφόρου αγγείου
• Τραυματισμό των χεριών ή των ποδιών σας
• Ακανόνιστο σχήμα των μυών ή των συνδέσμων σας (ο ιστός που συνδέει τα οστά ή τις αρθρώσεις σας μεταξύ τους)
• Έκθεση σε ακτινοβολία

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την περιφερική αρτηριακή νόσο;

Εάν πάσχετε από καρδιακή νόσο, έχετε 1 στις 3 πιθανότητες να έχετε ΠΑΝ.

Άλλοι παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης ΠΑΝ είναι μεταξύ άλλων οι εξής:

• Ηλικία (άνω των 50 ετών)
• Διαβήτης
• Υψηλή χοληστερόλη
• Υψηλή αρτηριακή πίεση
• Παχυσαρκία
• Έλλειψη σωματικής δραστηριότητας
• Κάπνισμα

Πώς επηρεάζει το κάπνισμα την περιφερική αρτηριακή νόσο;

Το κάπνισμα είναι ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου εμφάνισης ΠΑΝ που μπορεί να ελεγχθεί από εσάς.

Αυξάνει τον κίνδυνο για ΠΑΝ κατά 400% σε σύγκριση με τους μη καπνιστές.

Επιπλέον, στα άτομα που πάσχουν από ΠΑΝ, οι καπνιστές τείνουν να εμφανίζουν συμπτώματα 10 χρόνια νωρίτερα από τους μη καπνιστές.

Επιπλέον, οι καπνιστές με ΠΑΝ τα πάνε λιγότερο καλά μετά από ορισμένους τύπους χειρουργικών επεμβάσεων bypass, έχουν διπλάσιες πιθανότητες να χρειασθεί ακρωτηριασμός άκρων και πεθαίνουν συχνότερα από εγκεφαλικό επεισόδιο ή καρδιακή προσβολή. 

Συζητήστε με το γιατρό σας σχετικά με τα φάρμακα και τις θεραπείες που μπορούν να σας βοηθήσουν να κόψετε το κάπνισμα.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ΠΑΝ;

Μπορεί να έχετε μυϊκούς πόνους ή κράμπες εξαιτίας της μειωμένης ροής αίματος στα πόδια σας. Αυτός ο τύπος πόνου ονομάζεται χωλότητα.

Συνήθως τον αισθάνεστε όταν περπατάτε ή ανεβαίνετε σκάλες, αλλά σταματά όταν ξεκουράζεστε.

Μπορεί να επηρεάσει διάφορες μυϊκές ομάδες, όπως:

• Τους γλουτούς και το ισχίο.
• Τη γάμπα (πιο συνηθισμένο)
• Το πέλμα (λιγότερο συχνά)
• Το μηρό

Τι γίνεται με τα συμπτώματα της προχωρημένης ΠΑΝ;

Ορισμένοι άνθρωποι παρουσιάζουν αίσθημα καύσου ή μουδιάσματος.

Εάν έχετε προχωρημένη μορφή ΠΑΝ, τα δάχτυλα των ποδιών ή τα πέλματά σας μπορεί να πονάνε ακόμη και όταν ξεκουράζεστε.

Άλλα σημεία και συμπτώματα μπορεί να είναι τα ακόλουθα:

• Αλλαγές στο χρώμα των ποδιών σας
• Στυτική δυσλειτουργία, η οποία εμφανίζεται συχνότερα στους άνδρες με διαβήτη
• Αδυναμία στα πόδια
• Κόπωση κατά το περπάτημα, ιδίως στα πόδια
• Πόδια που είναι πιο ψυχρά από τα χέρια σας
• Το ένα πόδι σας είναι πιο κρύο από το άλλο
• Απώλεια τριχών στα πόδια σας
• Αδύναμος σφυγμός στα πόδια σας
• Γυαλιστερό δέρμα στα πόδια σας
• Δέρμα που φαίνεται χλωμό ή κάπως μπλε
• Αργή ανάπτυξη των νυχιών των ποδιών
• Πληγές ή έλκη στα δάχτυλα των ποδιών σας που δεν επουλώνονται εύκολα.

Εάν έχετε ΠΑΝ στα χέρια σας, θα έχετε παρόμοια συμπτώματα με εκείνα των ποδιών σας. Μπορεί να αισθάνεστε πόνο, κράμπες ή βάρος κατά τη διάρκεια διαφόρων δραστηριοτήτων, αλλά τα συμπτώματα υποχωρούν όταν ξεκουράζεστε.

Μπορεί να παρατηρήσετε ότι τα χέρια σας είναι κρύα ή μουδιασμένα και ότι τα δάχτυλά σας φαίνονται μπλε ή χλωμά. Και μπορεί επίσης να έχετε πληγές στα χέρια και τα χέρια σας που δεν δείχνουν να επουλώνονται εύκολα.

Μπορεί επίσης να έχετε σοβαρή απόφραξη χωρίς καθόλου πόνο. Αυτό συνήθως συμβαίνει επειδή το σώμα σας αναπτύσσει αιμοφόρα αγγεία γύρω από τις αποφράξεις (ανάπτυξη παράπλευρης κυκλοφορίας).

Πότε πρέπει να απευθυνθείτε στο γιατρό σας;

Εάν αισθάνεστε πόνο στο πόδι όταν περπατάτε ή οποιοδήποτε άλλο σύμπτωμα της ΠΑΝ, απευθυνθείτε στο γιατρό σας.

Το κάπνισμα είναι η κύρια αιτία αυτής της πάθησης, αλλά η ηλικία και ο διαβήτης παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο.

Ακόμη και αν δεν έχετε συμπτώματα, ρωτήστε τον γιατρό σας για την ΠΑΝ, αν είστε 70 ετών ή μεγαλύτεροι.

Θα πρέπει επίσης να ρωτήσετε για αυτήν εάν είστε 50 ετών ή μεγαλύτεροι και έχετε διαβήτη ή υπήρξατε στο παρελθόν καπνιστής.

Εάν έχετε διαβήτη πριν από την ηλικία των 50 ετών, επικοινωνήστε με το γιατρό σας για την ΠΑΝ, εφόσον ισχύει οποιοδήποτε από τα ακόλουθα:

• Έχετε οικογενειακό ιστορικό ΠΑΝ, καρδιακής προσβολής ή εγκεφαλικού επεισοδίου.
• Έχετε υψηλή αρτηριακή πίεση
• Έχετε υψηλή χοληστερόλη
• Καπνίζετε ή καπνίζατε στο παρελθόν
• Είστε υπέρβαρος

Πώς διαγιγνώσκεται η περιφερική αρτηριακή νόσος;

Ο γιατρός σας θα ξεκινήσει με μια φυσική εξέταση για να αναζητήσει ενδείξεις της νόσου. Μπορεί να ελέγξει τη ροή του αίματος στα πόδια και τα πέλματά σας και να ψάξει για σφύριγμα στις αρτηρίες των ποδιών σας.

Ενδέχεται να υποβληθείτε και σε άλλες εξετάσεις, όπως:

• Αγγειογραφία, κατά την οποία ο γιατρός σας χρησιμοποιεί μια βελόνα για να εισάγει χρωστική ουσία στην κυκλοφορία του αίματός σας πριν από τη λήψη μιας ακτινογραφίας προκειμένου να εντοπίσει φραγμένες αρτηρίες
• Σφυροβραχιόνιος δείκτης, ο οποίος συγκρίνει την αρτηριακή πίεση στο κάτω μέρος του ποδιού σας (σφυρά) με αυτήν στο άνω μέρος του βραχίονα σας
• Εξετάσεις αίματος για τον έλεγχο παραγόντων κινδύνου, όπως ο διαβήτης ή η υψηλή χοληστερόλη
• Υπερηχογράφημα για τον έλεγχο της ροής του αίματος και την ανεύρεση φραγμένων αρτηριών

Εάν υποφέρετε από ΠΑΝ, ο γιατρός μπορεί να σας ενημερώσει σχετικά με την ενδεδειγμένη για εσάς θεραπεία. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει αλλαγές στον τρόπο ζωής σας, νέα φάρμακα ή, για πιο προχωρημένες περιπτώσεις, χειρουργική επέμβαση.

Πώς αντιμετωπίζεται η ΠΑΝ;

Υπάρχουν ορισμένα απλά πράγματα που μπορεί να σας συστήσει ο γιατρός σας για να σας βοηθήσει να διαχειριστείτε τα συμπτώματά καθώς και να μην επιδεινωθεί η πάθηση.

Σε αυτά περιλαμβάνονται τα εξής:

• Έλεγχος της χοληστερόλης και της αρτηριακής σας πίεσης
• Έλεγχος των επιπέδων σακχάρου στο αίμα, ιδίως στην περίπτωση που πάσχετε από διαβήτη
• Υγιεινή διατροφή
• Άσκηση
• Διακοπή του καπνίσματος

Μπορεί επίσης να χρειαστείτε και άλλες θεραπευτικές παρεμβάσεις, όπως:

• Αγγειοπλαστική. Στη διαδικασία αυτή χρησιμοποιείται ένας καθετήρας, δηλαδή ένας λεπτός σωλήνας, για την τοποθέτηση ενός μικροσκοπικού μπαλονιού στην αρτηρία σας.
  
  Όταν φουσκώνει, το μπαλόνι σπρώχνει την πλάκα προς τα έξω για να διευρύνει την αρτηρία και να αποκαταστήσει τη ροή του αίματος.
  
  Ο γιατρός σας μπορεί επίσης να τοποθετήσει στην αρτηρία σας έναν δικτυωτό σωλήνα που ονομάζεται stent για να την διατηρήσει ανοιχτή.
  
  

• Φάρμακα. Το φάρμακο σιλοσταζόλη αμβλύνει τα συμπτώματα σε πολλούς ανθρώπους.
  
  Η πεντοξιφυλλίνη είναι ένα άλλο φάρμακο που μπορεί να βοηθήσει στην κακή κυκλοφορία.
  
  Οι γιατροί μπορεί επίσης να συνταγογραφήσουν ασπιρίνη ή άλλα αντιπηκτικά φάρμακα. Ενδέχεται επίσης να λάβετε φάρμακα για τη μείωση της χοληστερόλης, της αρτηριακής πίεσης ή του σακχάρου στο αίμα σας.
  
  
• Χειρουργική επέμβαση. Εάν κριθεί απαραίτητο, ο γιατρός σας μπορεί να κατευθύνει τη ροή του αίματος γύρω από μια αποφραγμένη αρτηρία με μια τεχνική που βασίζεται στη χρήση ενός παρακαμπτήριου μοσχεύματος.
  
  

Μπορεί η ΠΑΝ να προκαλέσει άλλα προβλήματα;

Η ΠΑΝ μπορεί να είναι ένα προειδοποιητικό σημάδι, διότι αν έχετε πλάκα στις αρτηρίες των ποδιών σας, πιθανότατα έχετε πλάκα και σε άλλα σημεία.

Ενδέχεται να υπάρχει συσσώρευση πλάκας στις αρτηρίες της καρδιάς σας.

Πρόκειται για τη λεγόμενη στεφανιαία νόσο.

Μπορεί επίσης να υπάρχει πλάκα στις αρτηρίες που οδηγούν στα νεφρά σας. Πρόκειται για τη λεγόμενη νόσο των νεφρικών αρτηριών.

Το ίδιο μπορεί να συμβεί και στις καρωτίδες αρτηρίες, οι οποίες μεταφέρουν αίμα στον εγκέφαλο, με συνέπεια να προκληθεί εγκεφαλικό επεισόδιο.

Εάν έχετε ΠΑΝ και διαβήτη, έχετε περισσότερες πιθανότητες να πάθετε αυτό που ονομάζεται κρίσιμη ισχαιμία των κάτω άκρων.

Η κατάσταση αυτή ξεκινά με μια πληγή ή μια μόλυνση, συνήθως στο πόδι ή στο πέλμα σας η οποία όμως δεν επουλώνεται ή δεν υποχωρεί.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί να ακρωτηριαστεί το πόδι σας ή τμήμα του ποδιού σας.         

Τι θα μπορούσε να βοηθήσει στην πρόληψη της ΠΑΝ;

Οι επιλογές για έναν υγιεινό τρόπο ζωής είναι το πρώτο βήμα για την πρόληψη της ΠΑΝ.

Η σημαντικότερη αλλαγή που μπορείτε να κάνετε είναι να σταματήσετε το κάπνισμα. Ή να μην το ξεκινήσετε.

Πράγμα που σημαίνει:

• Τακτική άσκηση: Για αρχή, 30 λεπτά τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας. Συμβουλευτείτε πρώτα το γιατρό σας αν έχετε καιρό να γυμναστείτε.
• Υγιεινή διατροφή: Εφαρμόστε δοκιμασμένες μεθόδους όπως η δίαιτα DASH ή ρωτήστε το γιατρό σας για την ιδανική δίαιτα για εσάς.
• Έλεγχος του άγχους: Ο προσεκτικός προγραμματισμός της ημέρας σας μπορεί να σας βοηθήσει να περιορίσετε το άγχος. Ο διαλογισμός, η γιόγκα και τα τακτικά διαλείμματα μπορούν να σας βοηθήσουν να χαλαρώσετε.
• Διαχειριστείτε τις καταστάσεις: Αντιμετωπίστε ή βοηθήστε στην πρόληψη καταστάσεων που αυξάνουν τον κίνδυνο ΠΑΝ, όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση, ο διαβήτης και η υψηλή χοληστερόλη. 

Να θυμάστε ότι είναι συχνά δύσκολο να ανιχνεύσετε τα συμπτώματα της ΠΑΝ, ιδίως στα αρχικά της στάδια.

Οι τακτικές εξετάσεις μπορούν να βοηθήσουν στην έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία που μπορεί να αποτρέψει τα χειρότερα συμπτώματα και τις επιπλοκές της νόσου.