Τι είναι η εξέταση κρεατινίνης;
Η εξέταση κρεατινίνης, που ονομάζεται επίσης εξέταση κρεατινίνης ορού, είναι ένας τρόπος για να μετρήσουν οι γιατροί πόσο καλά λειτουργούν τα νεφρά σας.
Η κρεατινίνη είναι ένα απόβλητο προϊόν από τη φυσιολογική διάσπαση του μυϊκού ιστού. Καθώς το σώμα σας την παράγει, φιλτράρεται μέσω των νεφρών σας και αποβάλλεται με τα ούρα.
Η ικανότητα των νεφρών σας να χειρίζονται την κρεατινίνη ονομάζεται ρυθμός κάθαρσης κρεατινίνης και αυτό βοηθά στην εκτίμηση του πόσο γρήγορα κινείται το αίμα μέσα από τους νεφρούς σας, το οποίο ονομάζεται ρυθμός σπειραματικής διήθησης (GFR).
Φυσιολογική νεφρική λειτουργία και ρυθμός σπειραματικής διήθησης GFR
Όλο το αίμα του σώματός σας περνάει από τα νεφρά σας εκατοντάδες φορές κάθε μέρα.
Οι νεφροί ωθούν το υγρό μέρος του αίματος μέσω μικροσκοπικών φίλτρων που ονομάζονται νεφρώνες και στη συνέχεια επαναρροφούν το μεγαλύτερο μέρος του υγρού πίσω στο αίμα.
Τα υγρά και τα απόβλητα που δεν επαναρροφούν τα νεφρά αποβάλλονται από το σώμα με τα ούρα.
Ο ρυθμός ροής του αίματος μέσω των νεφρών σας είναι ο GFR.
(Τα σπειράματα είναι μικροσκοπικές δέσμες αιμοφόρων αγγείων μέσα στους νεφρώνες και αποτελούν ζωτικής σημασίας μέρη του συστήματος φιλτραρίσματος).
Ο γιατρός σας δεν μπορεί να μετρήσει τον ίδιο τον ρυθμό σπειραματικής διήθησης, γι’ αυτό και εδώ υπεισέρχονται η κρεατινίνη και η κάθαρση κρεατινίνης.
Τι είναι η κρεατινίνη και η κάθαρση κρεατινίνης;
Η κρεατινίνη είναι ένα απόβλητο προϊόν που παράγει συνεχώς το σώμα μας κατά τη διάρκεια της φυσιολογικής καταστροφής των μυών.
Οι νεφροί μας φιλτράρουν την κρεατινίνη από το αίμα στα ούρα και δεν επαναρροφούν σχεδόν καθόλου από αυτήν.
Η ποσότητα του αίματος που οι νεφροί μπορούν να μετατρέψουν σε αίμα απαλλαγμένο από κρεατινίνη κάθε λεπτό ονομάζεται κάθαρση κρεατινίνης.
Η κάθαρση κρεατινίνης σε ένα υγιές νεαρό άτομο είναι περίπου 95 χιλιοστόλιτρα (ml) ανά λεπτό για τις γυναίκες και 120 ml ανά λεπτό για τους άνδρες.
Αυτό σημαίνει ότι κάθε λεπτό, τα νεφρά του ατόμου αυτού καθαρίζουν 95 έως 120 ml αίματος ελεύθερου από κρεατινίνη.
Ο ρυθμός σπειραματικής διήθησης (GFR) μπορεί να διαφέρει ανάλογα με την ηλικία, το φύλο και το μέγεθος του σώματος. Γενικά, η κάθαρση κρεατινίνης αποτελεί μια καλή παράμετρο για την εκτίμηση του ρυθμού σπειραματικής διήθησης.
Γιατί γίνονται οι εξετάσεις κρεατινίνης;
Οι γιατροί χρησιμοποιούν τις εξετάσεις κρεατινίνης και κάθαρσης κρεατινίνης για να ελέγξουν πόσο καλά λειτουργούν τα νεφρά σας.
Αυτό αποκαλείται νεφρική λειτουργία.
Η εξέταση του ρυθμού κάθαρσης της κρεατινίνης δείχνει την ικανότητα των νεφρών να φιλτράρουν το αίμα. Καθώς η νεφρική λειτουργία χειροτερεύει, η κάθαρση κρεατινίνης επίσης μειώνεται.
Ο γιατρός σας μπορεί επίσης να ζητήσει εξέταση κρεατινίνης εάν έχετε συμπτώματα νεφρικής νόσου, όπως:
- Ναυτία
- Έμετο
- Απώλεια της όρεξης
- Κόπωση και αδυναμία
- Προβλήματα στον ύπνο
- Αλλαγές στο πόσο πολύ ουρείτε
- Πρησμένα πόδια και αστραγάλους
Προετοιμασία για μια εξέταση κρεατινίνης
Πριν από την εξέταση κρεατινίνης, ο γιατρός σας μπορεί να σας ζητήσει να μην φάτε μαγειρεμένο κρέας για 24 ώρες.
Μελέτες δείχνουν ότι αυτό ενδέχεται να αυξήσει τα επίπεδα κρεατινίνης σας για μικρό χρονικό διάστημα.
Πώς γίνεται η εξέταση κρεατινίνης;
Υπάρχουν δύο κύριοι τρόποι με τους οποίους οι γιατροί χρησιμοποιούν τις εξετάσεις κρεατινίνης για τη μέτρηση της νεφρικής λειτουργίας:
- Εξετάσεις ούρων. Η κάθαρση κρεατινίνης μπορεί να εντοπιστεί με τη μέτρηση της ποσότητας κρεατινίνης σε ένα δείγμα ούρων που συλλέγεται σε διάστημα 24 ωρών.
Για τη μέθοδο αυτή, αποθηκεύετε όλα τα ούρα σας σε μια πλαστική κανάτα για μία ημέρα και στη συνέχεια τα φέρνετε για εξέταση.
Αυτή η μέθοδος είναι άβολη, αλλά μπορεί να είναι απαραίτητη για τη διάγνωση ορισμένων νεφρικών παθήσεων. - Αιματολογικές εξετάσεις. Οι γιατροί μπορούν να εκτιμήσουν τον ρυθμό σπειραματικής διήθησης (GFR) χρησιμοποιώντας ένα μόνο επίπεδο κρεατινίνης στο αίμα, το οποίο εισάγουν σε έναν τύπο.
Διαφορετικοί τύποι λαμβάνουν υπόψη την ηλικία, το φύλο και μερικές φορές το βάρος και την εθνικότητά σας. Όσο υψηλότερο είναι το επίπεδο κρεατινίνης στο αίμα, τόσο χαμηλότερη είναι η εκτιμώμενη GFR και η κάθαρση κρεατινίνης.
Για πρακτικούς λόγους, η μέθοδος εξέτασης αίματος για τον GFR χρησιμοποιείται πολύ συχνότερα από την εξέταση συλλογής ούρων 24ώρου για την κάθαρση κρεατινίνης.
Ωστόσο, η συλλογή ούρων μπορεί να εξακολουθεί να είναι χρήσιμη σε άτομα που έχουν μεγάλη μυϊκή μάζα ή σημαντική μείωση της μυϊκής μάζας.
Αποτελέσματα εξετάσεων κρεατινίνης
Ένας χαμηλός ρυθμός σπειραματικής διήθησης (GFR) ή χαμηλή κάθαρση κρεατινίνης υποδηλώνει νεφρική νόσο.
Η μείωση της νεφρικής λειτουργίας μπορεί να είναι είτε οξεία (ξαφνική, συχνά αναστρέψιμη) είτε χρόνια (μακροχρόνια και μόνιμη).
Επαναλαμβανόμενες μετρήσεις του GFR ή της κάθαρσης κρεατινίνης με την πάροδο του χρόνου μπορούν να χαρακτηρίσουν τη νεφρική νόσο ως οξεία ή χρόνια.
Η νεφρική λειτουργία και η κάθαρση κρεατινίνης μειώνονται με την ηλικία. Ευτυχώς, τα νεφρά σας έχουν τεράστια εφεδρική ικανότητα.
Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να χάσουν το 30-40% της νεφρικής τους λειτουργίας χωρίς σημαντικά προβλήματα.
Οι γιατροί υπολογίζουν τη σοβαρότητα της χρόνιας νεφρικής νόσου με ένα σύστημα σταδιοποίησης που χρησιμοποιεί τον GFR:
- Στάδιο 1: GFR 90 ή μεγαλύτερος (φυσιολογική νεφρική λειτουργία)
- Στάδιο 2: GFR 60-89 (ήπια πτώση της νεφρικής λειτουργίας)
- Στάδιο 3α: GFR 45-59 (ήπια έως μέτρια πτώση της νεφρικής λειτουργίας)
- Στάδιο 3β: GFR 30 – 44 (μέτρια έως σοβαρή πτώση της νεφρικής λειτουργίας)
- Στάδιο 4: GFR 15-29 (σοβαρή μείωση της νεφρικής λειτουργίας)
- Στάδιο 5: GFR κάτω από 15 (νεφρική ανεπάρκεια, που συνήθως απαιτεί αιμοκάθαρση)
Άτομα άνω των 60 ετών μπορεί να έχουν φαινομενικά φυσιολογικά επίπεδα κρεατινίνης στο αίμα, αλλά εξακολουθούν να έχουν χαμηλό GFR και χαμηλή κάθαρση κρεατινίνης.
Η μέθοδος της 24ωρης συλλογής ούρων ή ένας από τους τύπους εκτίμησης του GFR μπορούν να προσδιορίσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια την πτώση της νεφρικής λειτουργίας.
Τα μη φυσιολογικά αποτελέσματα της εξέτασης κρεατινίνης δεν σημαίνουν πάντα νεφρική νόσο.
Μερικές φορές, μπορεί να είναι σημάδια:
- εγκυμοσύνης
- σκληρής άσκησης
- διατροφής με υψηλή περιεκτικότητα σε κόκκινο κρέας
- παρενεργειών ορισμένων φαρμάκων
Τι να κάνετε σε περίπτωση χαμηλής κάθαρσης κρεατινίνης
Εάν έχετε χαμηλό GFR ή χαμηλή κάθαρση κρεατινίνης, ο γιατρός σας θα καταρτίσει μαζί σας ένα σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Οι κύριες αιτίες της χρόνιας νεφρικής νόσου είναι η υψηλή αρτηριακή πίεση και ο διαβήτης.
Εάν έχετε αυτές τις παθήσεις, το πρώτο βήμα είναι να τις θέσετε υπό έλεγχο με βελτιωμένη διατροφή, άσκηση και φάρμακα. Διαφορετικά, μπορεί να χρειαστείτε περισσότερες εξετάσεις για να εντοπιστεί η αιτία της νεφρικής νόσου.
Ο τακτικός έλεγχος του GFR ή της κάθαρσης κρεατινίνης επιτρέπει σε εσάς και το γιατρό σας να ελέγχετε τυχόν πτώση της νεφρικής λειτουργίας με την πάροδο του χρόνου.
Ο γιατρός σας μπορεί να χρειαστεί να κάνει αλλαγές στα φάρμακά σας προκειμένου να τα προσαρμόσει σε τυχόν μεταβολές της νεφρικής λειτουργίας.
Επειδή τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα (ιδίως τα φάρμακα για ήπιους πόνους και πονοκεφάλους), τα βότανα και τα συμπληρώματα διατροφής μπορούν να επηρεάσουν τα νεφρά σας, μην παίρνετε κανένα από αυτά χωρίς να το συζητήσετε πρώτα με το γιατρό σας.
Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν χρειάζονται αιμοκάθαρση μέχρι ο GFR και η κάθαρση κρεατινίνης να πέσουν πολύ χαμηλά.
Επειδή όμως η νεφρική λειτουργία μειώνεται φυσιολογικά με την ηλικία, είναι σημαντικό να αναλάβετε δράση έγκαιρα για να μπορέσετε να τη διατηρήσετε όσο το δυνατόν περισσότερο.
Τύποι για την εκτίμηση και αξιολόγηση της νεφρικής λειτουργίας
Ο τύπος Cockcroft-Gault για την εκτίμηση της κάθαρσης κρεατινίνης (creatinine clearance, CrCl) θα πρέπει να χρησιμοποιείται τακτικά ως απλό μέσο για την παροχή αξιόπιστης προσέγγισης της υπολειπόμενης νεφρικής λειτουργίας σε όλους τους ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο. Οι τύποι έχουν ως εξής:
- CrCl (άνδρες) = ([140-ηλικία] × βάρος σε kg)/(κρεατινίνη ορού × 72)
- CrCl (γυναίκα) = CrCl (άνδρας) × 0,85
Εναλλακτικά, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί η εξίσωση της μελέτης Modification of Diet in Renal Disease (MDRD) για τον υπολογισμό του ρυθμού σπειραματικής διήθησης (GFR).
Αυτή η εξίσωση δεν απαιτεί το βάρος του ασθενούς.
Ωστόσο, το MDRD υποεκτιμά τον μετρούμενο GFR σε επίπεδα άνω των 60 ml/min/1,73 m2. Οι Stevens και συνεργάτες διαπίστωσαν ότι η εξίσωση του Chronic Kidney Disease Epidemiology Collaboration (CKD-EPI) είναι ακριβέστερη από την εξίσωση της μελέτης MDRD συνολικά και στις περισσότερες υποομάδες και ότι μπορεί να αναφέρει εκτιμώμενο GFR που είναι στα 60 ml/min/1,73 m2 ή πάνω από αυτά.
Ωστόσο, μια μελέτη των Silveiro και συνεργατών διαπίστωσε ότι τόσο η εξίσωση CKD-EPI όσο και η εξίσωση MDRD υποεκτιμούσαν τον GFR σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2. Ο μετρούμενος GFR ήταν 103 ± 23 ml/min/1,73 m², ο CKD-EPI GFR ήταν 83 ± 15 ml/min/1,73 m² και ο MDRD GFR ήταν 78 ± 17 ml/min/1,73 m². Η ακρίβεια ήταν 67% για την εξίσωση CKD-EPI και 64% για την εξίσωση MDRD.
Υπολογισμός της νεφρικής λειτουργίας σε παιδιατρικούς ασθενείς
Ο GFR στα παιδιά υπολογίζεται χρησιμοποιώντας τον τύπο Schwartz.
Επειδή αυτός ο τύπος μπορεί επί του παρόντος να υπερεκτιμά τον GFR, πιθανώς λόγω της αλλαγής των μεθόδων που χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση της κρεατινίνης, οι Schwartz και συνεργάτες πρότειναν μια επικαιροποιημένη εξίσωση που περιλαμβάνει την κυστατίνη C.
Ωστόσο, η πλειονότητα των κατευθυντήριων οδηγιών δοσολογίας για προσαρμογές της φαρμακευτικής αγωγής λόγω μειωμένου GFR χρησιμοποιούν τις αρχικές εξισώσεις Schwartz.
Υπολογισμός της νεφρικής λειτουργίας σε ηλικιωμένους ασθενείς
Η ηλικία αποτελεί σημαντικό παράγοντα όσον αφορά τον εκτιμώμενο GFR. Σε έναν άνδρα 70 κιλών ηλικίας 25 ετών, μια τιμή κρεατινίνης ορού 1,2 mg/dL αντιπροσωπεύει εκτιμώμενο GFR 74 ml/min/1,73m2, αλλά σε έναν άνδρα 70 κιλών ηλικίας 80 ετών, η ίδια τιμή αντιπροσωπεύει εκτιμώμενο GFR 58 ml/min/1,73m2.
Έτσι, σε έναν άνδρα 70 κιλών, ηλικίας 80 ετών, μια κρεατινίνη ορού 2 mg/dl αντιπροσωπεύει στην πραγματικότητα σοβαρή νεφρική δυσλειτουργία, με εκτιμώμενο GFR 32 mL/min/1,73 m2, όπως μετράται με την εξίσωση MDRD.
Ως εκ τούτου, στους ηλικιωμένους ασθενείς πρέπει να προσδιορίζεται ο εκτιμώμενος GFR χρησιμοποιώντας έναν τύπο όπως η εξίσωση MDRD, η οποία περιλαμβάνει την ηλικία ως μεταβλητή.
Αυτό θα επιτρέψει την κατάλληλη προσαρμογή της δοσολογίας των φαρμάκων και την αποφυγή των νεφροτοξινών, σε ασθενείς που έχουν πιο εκτεταμένη χρόνια νεφρική νόσο από ό,τι θα υποδείκνυε μόνο η τιμή της κρεατινίνης ορού.
