Η ΕΕ αντιμετωπίζει σημαντική δημογραφική μείωση με 27,3 εκατομμύρια λιγότερους κατοίκους έως το 2100

Αντιμετωπίζει η Ευρώπη δημογραφική κρίση; Παρουσιάζουμε τα στοιχεία.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται στα πρόθυρα μιας σημαντικής δημογραφικής αλλαγής, καθώς οι νέες προβλέψεις δείχνουν σημαντική μείωση του πληθυσμού μέχρι το τέλος του αιώνα.

Οι εκτιμήσεις της Eurostat σηματοδοτούν ότι η Ένωση θα μπορούσε να δει τον πληθυσμό της να συρρικνώνεται κατά 6%, ή 27,3 εκατομμύρια ανθρώπους, μέχρι το 2100.

Μετά από δύο χρόνια μείωσης λόγω της πανδημίας COVID-19, ο πληθυσμός της ΕΕ άρχισε να ανακάμπτει το 2022 και εκτιμάται ότι στις αρχές του τρέχοντος έτους έφτασε τα 451 εκατομμύρια άτομα. Η αύξηση αυτή αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στη μαζική εισροή ουκρανών προσφύγων που ακολούθησε την εισβολή της Ρωσίας στη χώρα.

Τώρα, η τελευταία έκθεση της στατιστικής υπηρεσίας της ΕΕ προβλέπει ότι ο πληθυσμός της Ένωσης θα συνεχίσει να αυξάνεται και θα κορυφωθεί στα 453 εκατομμύρια άτομα το 2026, προτού μειωθεί στα 420 εκατομμύρια το 2100.

Η πρόβλεψη καταρτίστηκε με βάση τη γονιμότητα, τη θνησιμότητα και τα μεταναστευτικά πρότυπα της ηπείρου.

Η Ευρώπη το 2100: Τι επιφυλάσσει το μέλλον;

Η πληθυσμιακή πυραμίδα του 2100 προβλέπει μια συρρικνούμενη και γερασμένη κοινωνία. Το μερίδιο των παιδιών, των νέων κάτω των 20 ετών και των ατόμων σε ηλικία εργασίας θα μειωθεί, ενώ τα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω θα αυξηθούν.

Το 2100, τα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω θα αντιπροσωπεύουν το 32% του πληθυσμού, σε σύγκριση με το 21% το 2022.

Η προβλεπόμενη πληθυσμιακή πυραμίδα, ως αποτέλεσμα, θα μοιάζει πολύ πιο βεβαρυμένη στην κορυφή από ό,τι σήμερα: θα υπάρχουν περισσότερα άτομα ηλικίας άνω των 80 ετών από ό,τι άτομα κάτω των 20 ετών.

Οι προβλέψεις έρχονται αφού η Κίνα έγινε πρωτοσέλιδο νωρίτερα φέτος όταν κατέγραψε την πρώτη μείωση του πληθυσμού της εδώ και έξι δεκαετίες.

Η χώρα είχε 1,41175 δισεκατομμύρια ανθρώπους στο τέλος του 2022, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, μια μείωση κατά 850.000, καθώς οι θάνατοι ήταν περισσότεροι από τις γεννήσεις.

Το ποσοστό γεννήσεων στην Κίνα δεν είναι μόνο μειωμένο, αλλά ο πληθυσμός της γερνάει επίσης, και οι ειδικοί προειδοποιούν ότι αυτό θα οδηγήσει σε ένα ζοφερό δημογραφικό κοκτέιλ που θα συρρικνώσει το εργατικό δυναμικό της χώρας, θα αποστραγγίσει το συνταξιοδοτικό της σύστημα και θα μπορούσε να έχει σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις πολύ πιο πέρα από τα σύνορά της.

Ποιο είναι το ποσοστό γονιμότητας στην Ευρώπη;

Ο δείκτης γονιμότητας της Κίνας έπεσε κατακόρυφα στο 1,15 παιδί ανά γυναίκα το 2021, πολύ κάτω από το επίπεδο αναπλήρωσης των περίπου 2,1 γεννήσεων ανά γυναίκα που απαιτείται για να εξασφαλιστεί ένας σε γενικές γραμμές σταθερός πληθυσμός σε περίπτωση απουσίας μετανάστευσης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ούτε μία χώρα της ΕΕ δεν έχει ποσοστό γονιμότητας πάνω από αυτό το όριο.

Ο μέσος δείκτης γονιμότητας στην ΕΕ, με 1,53 γεννήσεις ανά γυναίκα το 2021, είναι ελαφρώς υψηλότερος από ό,τι το 2020 με 1,50, αλλά μειωμένος από το 1,57 του 2016.

Τα χαμηλότερα συνολικά ποσοστά γονιμότητας το 2021 καταγράφονται στη Μάλτα (1,13 γεννήσεις ανά γυναίκα), την Ισπανία (1,19) και την Ιταλία (1,25).

Η Γαλλία κατέλαβε την πρώτη θέση, με μέσο ποσοστό γονιμότητας 1,84, ακολουθούμενη από την Δημοκρατία της Τσεχίας (1,83), τη Ρουμανία (1,81) και την Ιρλανδία (1,78).

Ωστόσο, ορισμένες χώρες της ΕΕ με ποσοστά γονιμότητας κάτω από το επίπεδο αναπλήρωσης εξακολουθούν να έχουν αυξανόμενο πληθυσμό.

Η Γαλλία, για παράδειγμα, βλέπει τον πληθυσμό της να αυξάνεται τα τελευταία 20 χρόνια. Η στατιστική υπηρεσία της χώρας INSEE αποδίδει αυτό το γεγονός σε διάφορους παράγοντες, κυρίως στις μεταναστευτικές ροές και στην αύξηση του προσδόκιμου ζωής.

Γεννήσεις, θάνατοι και μετανάστευση

Η φυσική μεταβολή του πληθυσμού στην ΕΕ είναι αρνητική από το 2012, πράγμα που σημαίνει ότι για περισσότερο από μια δεκαετία οι θάνατοι είναι περισσότεροι από τις γεννήσεις.

Από το 2011, η αύξηση του πληθυσμού της ΕΕ αποδίδεται στην εξωτερική μετανάστευση και στις στατιστικές διορθώσεις.

Ωστόσο, το 2020 και το 2021, η καθαρή μετανάστευση δεν αντιστάθμισε την αρνητική φυσική μεταβολή του πληθυσμού στην ΕΕ και, ως εκ τούτου, ο συνολικός πληθυσμός της ΕΕ συρρικνώθηκε.

Όταν ο αριθμός των μεταναστών είναι μεγαλύτερος από τον αριθμό των αποδήμων, υπάρχει θετικό καθαρό μεταναστευτικό ποσοστό.

Το 1960, τα καθαρά ποσοστά μετανάστευσης της Κίνας και της ΕΕ ήταν περίπου συγκρίσιμα και έδιναν μια παρόμοια εικόνα: εκείνη την εποχή, περισσότεροι άνθρωποι ξενιτεύονταν παρά εισέρχονταν στις εν λόγω περιοχές.

Ωστόσο, τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας δείχνουν μια δραματικά διαφορετική πορεία κατά τις επόμενες δεκαετίες. Το 2021, το καθαρό ποσοστό μετανάστευσης της ΕΕ ήταν +910.755 άτομα, ενώ για την Κίνα ήταν -200.194 άτομα.

Θα μειωθεί ο πληθυσμός όλων των χωρών της ΕΕ;

Παρά την προβλεπόμενη μείωση του πληθυσμού της ΕΕ έως το 2100, ορισμένα κράτη μέλη αναμένεται να δουν τον πληθυσμό τους να αυξάνεται, εν μέρει λόγω της μετανάστευσης.

Αυτά είναι το Βέλγιο, η Τσεχική Δημοκρατία, η Δανία, η Ιρλανδία, η Γαλλία, η Κύπρος, το Λουξεμβούργο, η Μάλτα, οι Κάτω Χώρες, η Αυστρία, η Σουηδία και η Ισλανδία.

Ο πληθυσμός της ΕΕ ζει περισσότερο και γερνάει

Το ποσοστό του πληθυσμού ηλικίας 65 ετών και άνω αυξάνεται ήδη σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και μάλιστα προηγείται κατά πολύ της Κίνας, όπου το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε περίπου 13%.

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, οι χώρες με το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού ηλικίας 65 ετών και άνω είναι η Ιταλία (22,5%), ακολουθούμενη από τη Φινλανδία (22,7%), την Ελλάδα (22,5%), την Πορτογαλία (22,4%) και τη Γερμανία (22%).

Κατά την τελευταία δεκαετία, οι χώρες που κατέγραψαν τη μεγαλύτερη αύξηση του ποσοστού του πληθυσμού ηλικίας 65 ετών και άνω ήταν η Φινλανδία, με αύξηση 5,2 ποσοστιαίων μονάδων, στη συνέχεια η Πολωνία (5,1 π.μ.) και η Τσεχία (4,6 π.μ.). Για την ΕΕ ως σύνολο παρατηρήθηκε αύξηση 3 ποσοστιαίων μονάδων.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Eurostat, το 2100 τα άτομα ηλικίας 65 έως 79 ετών θα αποτελούν το 17% του συνολικού πληθυσμού της ΕΕ, έναντι του 15% στις αρχές του 2022. Το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 80 ετών και άνω αναμένεται επίσης να υπερδιπλασιαστεί, από 6% σε 15%.

Από την άλλη πλευρά, το ποσοστό των παιδιών και των νέων (ηλικίας 0 έως 19 ετών) αναμένεται να μειωθεί από 20% το 2022 σε 18% έως το 2100. Ομοίως, το ποσοστό των ατόμων σε ηλικία εργασίας (ηλικίας 20-64 ετών) αναμένεται να μειωθεί από 59% σε 50%.

Στην ΕΕ, το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση αυξήθηκε ραγδαία κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα, από τα 69 έτη το 1960 στα 80,1 έτη το 2021.

Η ΕΕ το αποδίδει σε διάφορους παράγοντες, όπως η μείωση της παιδικής θνησιμότητας, η άνοδος του βιοτικού επιπέδου, η βελτίωση του τρόπου ζωής, η καλύτερη εκπαίδευση και η πρόοδος στην υγειονομική περίθαλψη και την ιατρική.

Ωστόσο, μετά την πανδημία COVID-19, ο δείκτης μειώθηκε από 81,3 έτη το 2019 σε 80,4 έτη το 2020 και 80,1 έτη το 2021. Μόνο τέσσερα κράτη μέλη της ΕΕ δεν κατέγραψαν μείωση του μέσου προσδόκιμου ζωής τους: Η Δανία, η Εσθονία, η Φινλανδία και η Κύπρος.

Ποιες χώρες της ΕΕ έχουν τους νεότερους πληθυσμούς;

Ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας, που ορίζεται ως άτομα ηλικίας 15 έως 64 ετών, αντιπροσωπεύει πάνω από το 64% του πληθυσμού της ΕΕ, σύμφωνα με τα στοιχεία του 2021.

Πάνω από το 10% του πληθυσμού της ΕΕ είναι ηλικίας μεταξύ 15 και 24 ετών, πάνω από το 32% είναι ηλικίας μεταξύ 25 και 49 ετών και σχεδόν το 21% είναι ηλικίας μεταξύ 50 και 64 ετών.

Το 2021, η διάμεση ηλικία του πληθυσμού της ΕΕ ήταν 44,1 έτη, από 41,6 έτη το 2011.

Αυτή η διάμεση ηλικία αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω σε 48,8 έτη το 2100. Αυτό σημαίνει ότι ο μισός πληθυσμός της ΕΕ θα είναι μεγαλύτερος από 48,8 έτη, ενώ ο άλλος μισός θα είναι νεότερος.

Το 2021, η Κύπρος θα έχει τη χαμηλότερη μέση ηλικία στα 38 έτη και η Ιταλία την υψηλότερη, στα 47,6 έτη.