Τι είναι η mpox;
Η Mpox (παλαιότερα γνωστή ως monkeypox) είναι μια σπάνια ασθένεια που προκαλείται από έναν ιό. Οδηγεί σε εξανθήματα και συμπτώματα που μοιάζουν με αυτά της γρίπης. Όπως και ο πιο γνωστός ιός που προκαλεί την ευλογιά, είναι μέλος του γένους Orthopoxvirus.
Η ευλογιά των πιθήκων μεταδίδεται μέσω στενής επαφής με κάποιον που έχει μολυνθεί. Μπορείτε επίσης να κολλήσετε από μολυσμένο ζώο.
Υπάρχουν δύο γνωστοί τύποι (κλάδοι) του ιού mpox – ο ένας προέρχεται από την Κεντρική Αφρική (κλάδος Ι) και ο άλλος από τη Δυτική Αφρική (κλάδος ΙΙ). Η τρέχουσα παγκόσμια επιδημία (2022 έως 2023) προκαλείται από τον Κλάδο IIb, έναν υπότυπο του λιγότερο επικίνδυνου κλάδου της Δυτικής Αφρικής.
Πόσο συχνή είναι η ευλογιά των πιθήκων;
Η mpox είναι σπάνια. Όμως ο αριθμός των κρουσμάτων αυξάνεται στην Αφρική, καθώς και σε περιοχές στις οποίες δεν έχουν παρατηρηθεί αυτές οι λοιμώξεις στο παρελθόν.
Πού αλλού απαντάται η mpox;
Για δεκαετίες, η mpox παρατηρούνταν κυρίως στην Αφρική. Αλλά περιστασιακά συναντάται και σε άλλες χώρες, μεταξύ των οποίων και στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το καλοκαίρι του 2021, βρέθηκε κρούσμα mpox σε κάτοικο των ΗΠΑ που είχε ταξιδέψει από τη Νιγηρία στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στη συνέχεια, το 2022 εμφανίστηκαν κρούσματα σε περιοχές εκτός της Αφρικής, όπως στην Ευρώπη, την Αμερική και την Αυστραλία.
Η φυσική δεξαμενή του ιού είναι άγνωστη, αλλά διάφορα μικρά θηλαστικά όπως οι σκίουροι και οι πίθηκοι είναι ευπαθή.
Πως μεταδίδεται η mpox;
Η ευλογιά των πιθήκων μεταδίδεται από άτομο σε άτομο κυρίως μέσω στενής επαφής με κάποιον που πάσχει από ευλογιά των πιθήκων, μεταξύ άλλων με τα μέλη ενός νοικοκυριού.
Η στενή επαφή αφορά την επαφή δέρμα με δέρμα (όπως το άγγιγμα ή το σεξ) και την επαφή στόμα με στόμα ή στόμα με δέρμα (όπως το φιλί), ενώ μπορεί επίσης να αφορά την επαφή πρόσωπο με πρόσωπο με κάποιον που έχει mpox (όπως η συζήτηση ή η αναπνοή σε κοντινή απόσταση, η οποία μπορεί να δημιουργήσει μολυσματικά αναπνευστικά σωματίδια).
Τα άτομα με πολλαπλούς σεξουαλικούς συντρόφους διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να κολλήσουν mpox.
Οι άνθρωποι μπορούν επίσης να προσβληθούν από mpox από μολυσμένα αντικείμενα, όπως ρούχα ή λευκά είδη, από τραυματισμούς με βελόνες σε χώρους παροχής υγειονομικής περίθαλψης ή σε χώρους της κοινότητας, όπως τα κέντρα τατουάζ.
Η μετάδοση του ιού της ευλογιάς από τα ζώα στον άνθρωπο γίνεται από μολυσμένα ζώα στον άνθρωπο από δαγκώματα ή γρατζουνιές ή κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων όπως το κυνήγι, το γδάρσιμο, η παγίδευση, το μαγείρεμα, το παιχνίδι με κουφάρια ή η κατανάλωση ζώων.
Η ζωική δεξαμενή του ιού της ευλογιάς των πιθήκων παραμένει άγνωστη και βρίσκονται σε εξέλιξη περαιτέρω μελέτες.
Χρειάζεται περισσότερη έρευνα σχετικά με τον τρόπο εξάπλωσης του ιού mpox κατά τη διάρκεια επιδημιών σε διαφορετικά περιβάλλοντα και υπό διαφορετικές συνθήκες.
Σημεία και συμπτώματα
Η ευλογιά προκαλεί σημεία και συμπτώματα που συνήθως αρχίζουν εντός μιας εβδομάδας, αλλά μπορεί να αρχίσουν 1-21 ημέρες μετά την έκθεση. Τα συμπτώματα διαρκούν συνήθως 2-4 εβδομάδες, αλλά μπορεί να διαρκέσουν περισσότερο σε ασθενείς με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
Τα συνήθη συμπτώματα της mpox είναι τα εξής:
- εξάνθημα
- πυρετός
- πονόλαιμος
- πονοκέφαλος
- μυϊκοί πόνοι
- πόνος στην πλάτη
- μειωμένη ενέργεια
- πρησμένοι λεμφαδένες.
Σε ορισμένους ανθρώπους, το πρώτο σύμπτωμα της mpox είναι το εξάνθημα, ενώ άλλοι μπορεί να έχουν πρώτα πυρετό, μυϊκούς πόνους ή πονόλαιμο.
Το εξάνθημα της ευλογιάς αρχίζει συχνά στο πρόσωπο και εξαπλώνεται σε ολόκληρο το σώμα, επεκτεινόμενο στις παλάμες των χεριών και στα πέλματα των ποδιών. Μπορεί επίσης να ξεκινήσει σε άλλα μέρη του σώματος όπου υπήρξε επαφή, όπως τα γεννητικά όργανα. Ξεκινά ως μια επίπεδη πληγή, η οποία εξελίσσεται σε μια φουσκάλα γεμάτη με υγρό που μπορεί να προκαλεί φαγούρα ή να είναι επώδυνη. Καθώς το εξάνθημα επουλώνεται, οι βλάβες στεγνώνουν, σχηματίζουν κρούστα και πέφτουν.
Μερικοί άνθρωποι μπορεί να έχουν μία ή λίγες δερματικές βλάβες και άλλοι εκατοντάδες ή περισσότερες. Αυτές είναι δυνατόν να εμφανιστούν οπουδήποτε στο σώμα, μεταξύ άλλων σε:
- παλάμες των χεριών και πέλματα των ποδιών
- πρόσωπο, στόμα και λαιμό
- βουβωνική χώρα και περιοχές των γεννητικών οργάνων
- πρωκτό.
Ορισμένοι άνθρωποι έχουν επίσης επώδυνο πρήξιμο του ορθού τους (πρωκτίτιδα) ή πόνο και δυσκολία κατά την ούρηση (δυσουρία) ή κατά την κατάποση.
Τα άτομα με mpox μπορούν να μεταδώσουν την ασθένεια σε άλλους μέχρι να επουλωθούν όλες οι πληγές και μέχρι να σχηματιστεί ένα νέο στρώμα δέρματος. Μερικοί άνθρωποι ενδέχεται να μολυνθούν χωρίς να εμφανίσουν συμπτώματα. Παρόλο που έχει αναφερθεί η μόλυνση με mpox από κάποιον που είναι ασυμπτωματικός (δεν εμφανίζει συμπτώματα), οι πληροφορίες εξακολουθούν να είναι περιορισμένες σχετικά με το πόσο συχνή είναι.
Τα παιδιά, οι έγκυες και τα άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων που ζουν με HIV ο οποίος δεν είναι καλά ελεγχόμενος, διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο σοβαρής νόσησης και θανάτου λόγω επιπλοκών από την mpox.
Ορισμένα άτομα με mpox αρρωσταίνουν βαριά. Για παράδειγμα, το δέρμα μπορεί να μολυνθεί από βακτήρια, οδηγώντας σε αποστήματα ή σοβαρές δερματικές βλάβες. Άλλες επιπλοκές είναι η πνευμονία, η μόλυνση του κερατοειδούς με απώλεια της όρασης, ο πόνος ή η δυσκολία στην κατάποση, ο έμετος και η διάρροια που προκαλούν αφυδάτωση ή υποσιτισμό και οι λοιμώξεις του αίματος (σηψαιμία), του εγκεφάλου (εγκεφαλίτιδα), της καρδιάς (μυοκαρδίτιδα), του ορθού (πρωκτίτιδα), των γεννητικών οργάνων (βαλανίτιδα) ή των ουροφόρων οδών (ουρηθρίτιδα). Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ευλογιά μπορεί να αποβεί θανατηφόρα.
Θεραπεία και εμβολιασμός
Ο στόχος της θεραπείας του ιού της ευλογιάς των πιθήκων είναι η φροντίδα του εξανθήματος, η αντιμετώπιση του πόνου και η αποτροπή των επιπλοκών. Η έγκαιρη και υποστηρικτική φροντίδα είναι σημαντική για τη διαχείριση των συμπτωμάτων και την αποφυγή περαιτέρω προβλημάτων.
Η λήψη εμβολίου κατά της mpox μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της λοίμωξης (προφύλαξη πριν από την έκθεση). Συνιστάται σε άτομα που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο να κολλήσουν mpox, ιδίως κατά τη διάρκεια μιας επιδημίας.
Στις ομάδες που ενδέχεται να διατρέχουν υψηλό κίνδυνο για mpox περιλαμβάνονται:
- εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας και της περίθαλψης που διατρέχουν κίνδυνο έκθεσης,
- άτομα στο ίδιο νοικοκυριό ή στην ίδια εγγύς κοινότητα με κάποιον που πάσχει από mpox, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών,
- άτομα που έχουν πολλαπλούς ερωτικούς συντρόφους
- οι εργαζόμενοι στο χώρο του σεξ οποιουδήποτε φύλου και οι πελάτες τους.
Από το 2022, παρατηρείται έξαρση των κρουσμάτων και των θανάτων από τον ιό της ευλογιάς στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Σε ορισμένες περιοχές της χώρας, ένα νέο παρακλάδι του κλάδου Ι, που ονομάζεται κλάδος Ib, μεταδίδεται από άτομο σε άτομο. Από τα μέσα του 2024, ο κλάδος έχει αναφερθεί και σε άλλες χώρες.
Πάνω από 120 χώρες ανέφεραν τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων μεταξύ Ιανουαρίου 2022 – Αυγούστου 2024, με πάνω από 100000 εργαστηριακά επιβεβαιωμένα κρούσματα και πάνω από 220 θανάτους μεταξύ των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων.