Η διπολική διαταραχή είναι μια κατάσταση ψυχικής υγείας που σχετίζεται με ιδιαίτερα ανεβασμένες και κακές ψυχικές διαθέσεις.
Τα ανεβασμένα επίπεδα αφορούν περιόδους μανίας ή υπομανίας, ενώ τα πεσμένα επίπεδα αφορούν περιόδους κατάθλιψης.
Οι μεταβολές της διάθεσης μπορεί επίσης να είναι μικτές, οπότε μπορεί να αισθάνεστε ευδιάθετοι και θλιμμένοι ταυτόχρονα.
Το Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας των ΗΠΑ εκτιμά ότι περίπου το 4,4 % των ενηλίκων στις Ηνωμένες Πολιτείες εμφανίζουν κάποια στιγμή διπολική διαταραχή.
Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως μεταξύ των 18 έως 29 ετών, αλλά μπορεί να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία, όπως στην παιδική και την εφηβική ηλικία.
Η συχνότητα της ασθένειας στο γενικό πληθυσμό είναι σχετικά μικρή (1% – 1 στους 100) αλλά πιο ελαφριές εκφάνσεις της ασθένειας (βλέπε κυκλοθυμία) υπολογίζεται ότι έχουν πολύ υψηλότερη συχνότητα (5%).
Η διπολική διαταραχή μπορεί να είναι δύσκολο να διαγνωστεί, αλλά υπάρχουν σημάδια ή συμπτώματα που μπορείτε να αναζητήσετε.
Συμπτώματα διπολικής διαταραχής
Τα σημεία και τα συμπτώματα της διπολικής διαταραχής ποικίλλουν. Πολλά από αυτά τα συμπτώματα μπορούν επίσης να προκληθούν από άλλες καταστάσεις, γεγονός που καθιστά τη διάγνωση της εν λόγω πάθησης δύσκολη.
Το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών, Πέμπτη Έκδοση (DSM-5) καθορίζει τα κριτήρια για τη διάγνωση της διπολικής διαταραχής.
Τύποι και συμπτώματα
Υπάρχουν τέσσερις συνηθισμένοι τύποι διπολικής διαταραχής. Οι διπολικοί τύποι Ι και ΙΙ είναι οι πιο συνηθισμένοι τύποι.
- Διπολική διαταραχή Ι
Για να έχει κάποιος διπολική διαταραχή Ι, πρέπει να εμφανίζει μανιακά επεισόδια. Για να θεωρηθεί ένα συμβάν μανιακό επεισόδιο, πρέπει:
- να περιλαμβάνει αλλαγές στη διάθεση ή συμπεριφορές που δεν μοιάζουν με τη συνήθη συμπεριφορά του ατόμου
- να υφίσταται κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σχεδόν κάθε μέρα κατά τη διάρκεια του επεισοδίου
- να διαρκεί τουλάχιστον 1 εβδομάδα ή να είναι τόσο ακραίο ώστε το άτομο να χρειάζεται άμεση νοσοκομειακή περίθαλψη
Τα άτομα με διπολική διαταραχή Ι έχουν συνήθως και καταθλιπτικά επεισόδια, αλλά δεν απαιτείται καταθλιπτικό επεισόδιο για να τεθεί η διάγνωση της διπολικής διαταραχής Ι.
Για τη διάγνωση της διπολικής διαταραχής Ι, το άτομο δεν πρέπει να έχει άλλη πάθηση που θα μπορούσε να εξηγήσει τα συμπτώματα.
- Διπολική διαταραχή ΙΙ
Η διπολική διαταραχή ΙΙ αφορά επίσης την ύπαρξη ανεβασμένης και πεσμένης διάθεσης, αλλά τα καταθλιπτικά συμπτώματα είναι πιο πιθανό να κυριαρχούν και τα μανιακά της συμπτώματα είναι λιγότερο σοβαρά. Αυτός ο λιγότερο σοβαρός τύπος μανίας είναι γνωστός ως υπομανία.
Για τη διάγνωση της διπολικής διαταραχής ΙΙ, το άτομο πρέπει:
- να έχει βιώσει τουλάχιστον ένα επεισόδιο μείζονος κατάθλιψης
- να έχει βιώσει τουλάχιστον ένα επεισόδιο υπομανίας
- να μην έχει άλλη πάθηση που θα μπορούσε να εξηγήσει τα συγκεκριμένα συμπτώματα
- Κυκλοθυμική διαταραχή
Η κυκλοθυμική διαταραχή αφορά αλλαγές στη διάθεση και μεταπτώσεις παρόμοιες με τις διπολικές διαταραχές Ι και ΙΙ, αλλά οι αλλαγές μπορεί να είναι λιγότερο δραματικές. Ένα άτομο με κυκλοθυμική διαταραχή θα έχει συμπτώματα υπομανίας και επεισόδια κατάθλιψης για τουλάχιστον 2 χρόνια, ή 1 έτος αν πρόκειται για παιδιά και εφήβους.
- Διπολική διαταραχή μη άλλως προσδιοριζόμενη
Η διπολική διαταραχή μη προσδιοριζόμενη αλλιώς είναι μια γενική κατηγορία που αφορά ένα άτομο το οποίο έχει μόνο συμπτώματα διπολικής διαταραχής που δεν ταιριάζουν με τις τρεις άλλες κατηγορίες. Τα συμπτώματα δεν είναι αρκετά για να γίνει διάγνωση ενός από τους άλλους τρεις τύπους.
Συνήθη σημεία διπολικής διαταραχής
Τα σημάδια της διπολικής διαταραχής μπορούν γενικά να χωριστούν σε εκείνα της μανίας και σε εκείνα της κατάθλιψης.
- 10 σημεία μανίας
Η μανία μπορεί να προκαλέσει και άλλα συμπτώματα, αλλά επτά από τα βασικά σημεία αυτής της φάσης της διπολικής διαταραχής είναι:
- το αίσθημα υπερβολικής ευτυχίας ή “μαστούρας” για μεγάλα χρονικά διαστήματα
- αίσθημα νευρικότητας ή “στην πρίζα”
- η μειωμένη ανάγκη για ύπνο
- η πολύ γρήγορη ομιλία, συχνά με αγωνιώδεις σκέψεις και γρήγορες αλλαγές θέματος
- το αίσθημα υπερβολικής ανησυχίας ή παρορμητικότητας
- ο αποσυντονισμός της προσοχής σας
- το αίσθημα μεγαλομανίας, δηλαδή όταν αισθάνεστε ότι είστε πολύ σημαντικός ή ότι έχετε σημαντικές διασυνδέσεις
- η αίσθηση ότι μπορείτε να κάνετε τα πάντα
- το να επιδίδεστε σε επικίνδυνες συμπεριφορές, όπως να κάνετε παρορμητικό σεξ, να παίζετε τις οικονομίες σας στον τζόγο ή να κάνετε υπερβολικά έξοδα
- η μειωμένη όρεξη
- 10 σημάδια κατάθλιψης
Όπως η μανία, έτσι και η κατάθλιψη μπορεί να προκαλέσει και άλλα συμπτώματα, αλλά παρακάτω θα βρείτε 10 από τα βασικά συμπτώματα της κατάθλιψης που προέρχονται από τη διπολική διαταραχή:
- αίσθημα θλίψης ή απελπισίας για μεγάλα χρονικά διαστήματα
- απόσυρση από τους φίλους και την οικογένεια
- απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που κάποτε σας άρεσαν
- σημαντική αλλαγή στην όρεξη
- αίσθημα έντονης κόπωσης ή έλλειψης ενέργειας
- αισθάνεστε ότι επιβραδύνεστε και δεν μπορείτε να εκτελέσετε απλές εργασίες
- αργή ομιλία
- κοιμάστε πολύ ή πολύ λίγο
- προβλήματα μνήμης, συγκέντρωσης και λήψης αποφάσεων
- σκέψεις για θάνατο ή αυτοκτονία ή η ίδια η απόπειρα αυτοκτονίας
Μια εξαιρετικά ανεβασμένη ή πεσμένη διάθεση μπορεί μερικές φορές να περιλαμβάνει ψευδαισθήσεις ή παραληρητικές ιδέες, γνωστές ως ψύχωση.
Κατά τη διάρκεια μιας μανιακής περιόδου, για παράδειγμα, το άτομο μπορεί να έχει ψευδαισθήσεις μεγαλείου.
Για παράδειγμα, μπορεί να πιστεύει ότι είναι πολύ σημαντικός ή ότι έχει ιδιαίτερες δυνάμεις.
Ένα άτομο με καταθλιπτική ψύχωση μπορεί να πιστεύει ότι έχει διαπράξει κάποιο έγκλημα ή ότι έχει καταστραφεί οικονομικά.
Το άτομο μπορεί επίσης να βλέπει, να ακούει ή να μυρίζει πράγματα που δεν υπάρχουν.
Χρήση ουσιών
Η διαταραχή της χρήσης ουσιών περιλαμβάνει τη χρήση ουσιών όπως τα ναρκωτικά ή το αλκοόλ με τρόπο που είναι επιβλαβής για την ψυχική και σωματική υγεία του ατόμου.
Μελέτες δείχνουν ότι η διαταραχή χρήσης ουσιών μπορεί να είναι 3 έως 6 φορές υψηλότερη μεταξύ των ατόμων με διπολική διαταραχή σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό.
Η διπολική διαταραχή παράλληλα με μια διαταραχή χρήσης ουσιών μπορεί να καταστήσει δυσκολότερη τη θεραπεία οποιασδήποτε από τις δύο καταστάσεις και μπορεί επίσης να επηρεάσει την έκβαση κάθε διαταραχής.
Τα άτομα με αμφότερες τις διαταραχές είναι πιο πιθανό να έχουν χαμηλότερη ποιότητα ζωής, λιγότερο σταθερή εξέλιξη μέσω της θεραπείας και είναι πιο πιθανό να εξετάζουν το ενδεχόμενο αυτοκτονίας.
Η ύπαρξη διαταραχής χρήσης ουσιών μπορεί επίσης να δυσχεράνει την ακριβή διάγνωση, καθώς ο γιατρός μπορεί να δυσκολεύεται να εντοπίσει ποια συμπτώματα οφείλονται στη διπολική διαταραχή και ποια προέρχονται από τη χρήση ουσιών.
Διπολική διαταραχή ή κατάθλιψη;
Οι γιατροί δυσκολεύονται μερικές φορές να κάνουν τη διάκριση μεταξύ διπολικής διαταραχής και κατάθλιψης και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένη διάγνωση.
Τα άτομα με διπολική διαταραχή είναι πιο πιθανό να αναζητήσουν βοήθεια κατά τη διάρκεια μιας πεσμένης διάθεσης, επειδή η κατάθλιψη είναι πιο πιθανό να έχει αρνητικό αντίκτυπο στην υγεία και την ευημερία τους. Κατά τη διάρκεια μιας περιόδου ανεβασμένης διάθεσης, μπορεί να αισθάνονται εξαιρετικά καλά.
Οι παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα να συμβεί αυτό είναι οι εξής:
- Η κατάθλιψη είναι η κυρίαρχη διάθεση.
- Η κατάθλιψη είναι το πρώτο επεισόδιο που έχετε.
- Έχετε βιώσει μανία ή υπομανία αλλά δεν έχετε συνειδητοποιήσει ότι μπορεί να είναι κάτι σημαντικό.
Είναι σημαντικό να λάβετε μια ακριβή διάγνωση προκειμένου να εκπονήσετε ένα σχέδιο θεραπείας.
Τα αντικαταθλιπτικά μπορεί να μην είναι αποτελεσματικά στη θεραπεία της διπολικής διαταραχής.
Επιπλέον, ορισμένα αντικαταθλιπτικά φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν ένα πρώτο μανιακό ή υπομανιακό επεισόδιο, αν είστε ευαίσθητοι σε αυτά, και αυτό θα μπορούσε να περιπλέξει τόσο τη θεραπεία όσο και το αποτέλεσμά της.
Αν πάτε να δείτε το γιατρό σας λόγω κατάθλιψης, φροντίστε να του μιλήσετε για κάποιο από τα παρακάτω, καθώς αυτά μπορούν να βοηθήσουν στην ακριβή διάγνωση:
- οικογενειακό ιστορικό διπολικής διαταραχής ή άλλων καταστάσεων ψυχικής υγείας
- τυχόν άλλες καταστάσεις που επηρεάζουν την ψυχική ή σωματική σας ευεξία
- τυχόν φάρμακα, ναρκωτικά ή άλλες ουσίες που λαμβάνετε ή έχετε χρησιμοποιήσει στο παρελθόν
- εάν έχετε ήδη δοκιμάσει αντικαταθλιπτικά και δεν σας βοήθησαν
