Δεδομένα και στατιστικά στοιχεία για τη νόσο Αλτσχάιμερ (Alzheimer). Τι πρέπει να γνωρίζετε

Η νόσος Αλτσχάιμερ (Alzheimer) είναι η πιο κοινή μορφή άνοιας.

Υπολογίζεται ότι πάνω από 6 εκατομμύρια άνθρωποι στις Ηνωμένες Πολιτείες ζουν με άνοια που προκαλείται από τη νόσο Αλτσχάιμερ. Περίπου 1 στα 9 άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω πάσχει από αυτή την εξελισσόμενη νευρολογική νόσο.

Μόνο στην Ευρώπη, μέχρι το 2018, 9,7 εκατομμύρια άνθρωποι έπασχαν από τη νόσο Αλτσχάιμερ και άλλες μορφές άνοιας. Μέχρι το 2030, ο αριθμός των ασθενών αναμένεται να αυξηθεί σε 14 εκατομμύρια και το κόστος της θεραπείας τους θα ανέλθει σε 250 δισεκατομμύρια ευρώ.

Η αύξηση αυτή θα προκληθεί αναπόφευκτα από τη ραγδαία αύξηση της γήρανσης του πληθυσμού της Ευρώπης- έως το 2050, ο αριθμός των Ευρωπαίων ηλικίας 80 ετών και άνω -η κύρια ηλικία για την προχωρημένη νόσο Αλτσχάιμερ- θα διπλασιαστεί σχεδόν.

Η νόσος Αλτσχάιμερ καταστρέφει σταδιακά τη μνήμη, την ικανότητα σκέψης και την ικανότητα λειτουργίας του εγκεφάλου.

Αυτό το άρθρο περιέχει μια επισκόπηση της νόσου Αλτσχάιμερ, καθώς και στοιχεία και στατιστικές σχετικά με τον έλεγχο, την έγκαιρη ανίχνευση, τις αιτίες, τους παράγοντες κινδύνου και τα ποσοστά θνησιμότητας της νόσου.

Διαβάστε παρακάτω για να μάθετε περισσότερα σχετικά με το πώς η ηλικία, το φύλο και η εθνικότητα μπορούν να επηρεάσουν τα ποσοστά της νόσου Αλτσχάιμερ.

Επισκόπηση της νόσου του Alzheimer

Η νόσος Αλτσχάιμερ πήρε το όνομά της από έναν Γερμανό ψυχίατρο, τον Δρ Αλοΐς Αλτσχάιμερ (1864-1915). Το 1901, ο Αλτσχάιμερ άρχισε να παρακολουθεί μια 51χρονη γυναίκα που έχανε τη μνήμη και την ικανότητά της να σκέφτεται. Όταν πέθανε το 1904, η αυτοψία αποκάλυψε “περίεργες” εγκεφαλικές ανωμαλίες.

Αν και η ακριβής αιτία της νόσου Αλτσχάιμερ είναι άγνωστη, έχει διαπιστωθεί ότι η συσσώρευση αμυλοειδών και πρωτεϊνών Tau συνδέεται με τη νόσο αυτή.

Οι αμυλοειδείς πρωτεΐνες σχηματίζουν πλάκες γύρω από τα εγκεφαλικά κύτταρα- οι πρωτεΐνες tau δημιουργούν συμφύσεις μέσα στα εγκεφαλικά κύτταρα. Αυτοί οι κατεστραμμένοι νευρώνες πεθαίνουν αργά, γεγονός που προκαλεί ατροφία (συρρίκνωση) του εγκεφάλου.

Τα συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ είναι συνήθως η απώλεια μνήμης, η σύγχυση, η δυσκολία στην επικοινωνία και η υποκειμενική γνωστική εξασθένιση (μείωση της μνήμης, της μάθησης, της λήψης αποφάσεων και της συγκέντρωσης που δεν μπορεί να προσδιοριστεί με εξετάσεις).

Καθώς αυτή η νευροεκφυλιστική νόσος εξελίσσεται, οι ικανότητες σκέψης και συλλογισμού συνεχίζουν να μειώνονται. Με την πάροδο του χρόνου, η νόσος Αλτσχάιμερ μπορεί να επηρεάσει σοβαρά τις σωματικές λειτουργίες και να οδηγήσει στο θάνατο.

Νόσος Alzheimer ανά φυλή και εθνικότητα

Οι μελέτες για τη νόσο Αλτσχάιμερ που εξετάζουν τις φυλετικές και εθνοτικές ανισότητες διαπιστώνουν σταθερά υψηλότερα ποσοστά Alzheimer μεταξύ των μαύρων ενηλίκων.

Οι ηλικιωμένοι ισπανόφωνοι ενήλικες έχουν επίσης μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ από τους ηλικιωμένους μη ισπανόφωνους λευκούς ενήλικες.

Χρειάζονται περισσότερες έρευνες υψηλής ποιότητας για να καθοριστούν τα ποσοστά επίπτωσης μεταξύ των Ινδιάνων της Αμερικής, των ιθαγενών της Αλάσκας και των Ασιατών Αμερικανών.

Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), το ποσοστό των ενηλίκων ηλικίας 65 ετών και άνω με νόσο Αλτσχάιμερ με βάση τη φυλή και την εθνικότητα είναι:

14% μεταξύ των Αφροαμερικανών

12% μεταξύ ισπανόφωνων

10% μεταξύ μη ισπανόφωνων λευκών

Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι μια εξαιρετικά πολύπλοκη νευροεκφυλιστική διαταραχή. Οι επιστήμονες προσπαθούν ακόμη να κατανοήσουν γιατί η φυλή μοιάζει να είναι μια βιολογική μεταβλητή που επηρεάζει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ. Οι υποκείμενοι λειτουργικοί μηχανισμοί που προκαλούν τη νόσο Αλτσχάιμερ μεταξύ ορισμένων δημογραφικών ομάδων είναι ακόμη ελάχιστα κατανοητοί.

Ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι επιστήμονες είναι ότι πολλοί από τους βιοδείκτες που χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ αναπτύχθηκαν σε κλινικές δοκιμές στις οποίες συμμετείχαν κυρίως μη ισπανόφωνοι λευκοί συμμετέχοντες στη μελέτη. Ως εκ τούτου, αυτές οι διαγνωστικές δοκιμές είναι λιγότερο αποτελεσματικές στη διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ σε άλλες φυλετικές και εθνοτικές ομάδες.

Επίσης, η συσχέτιση δεν συνεπάγεται αιτιώδη συνάφεια. Παρόλο που τα ποσοστά επίπτωσης της νόσου Alzheimer συσχετίζονται με τη φυλή και την εθνικότητα, αυτό δεν σημαίνει ότι οι παράγοντες που βασίζονται στη φυλετική ή εθνική καταγωγή προκαλούν απαραίτητα τη νόσο Alzheimer.

Νόσος Alzheimer ανά ηλικία και φύλο

Η ηλικία αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ, αλλά η μεγαλύτερη ηλικία δεν προκαλεί κατ’ ανάγκην τη νόσο.

Τα άτομα άνω των 65 ετών διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν αυτό που ονομάζεται νόσος Alzheimer όψιμης έναρξης, αλλά η νόσος μπορεί να ξεκινήσει και στη μέση ηλικία. Όταν κάποιος κάτω των 65 ετών προσβάλλεται από αυτή τη νευροεκφυλιστική διαταραχή, ονομάζεται νόσος Alzheimer πρώιμης έναρξης.

Παρόλο που η νόσος Αλτσχάιμερ μπορεί να προσβάλει ενήλικες στις ηλικίες των 30 και 40 ετών, είναι σπάνιο η νόσος να εκδηλωθεί πριν από την ηλικία των 50 ή των 60 ετών. Περίπου 1 στα 10 άτομα που διαγιγνώσκονται με νόσο Αλτσχάιμερ εμφανίζουν απώλεια μνήμης ή άλλα συμπτώματα πριν από την ηλικία των 65 ετών.

Οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες από τους άνδρες να αναπτύξουν τη νόσο Αλτσχάιμερ. Περίπου 2 στα 3 άτομα που διαγιγνώσκονται με νόσο Αλτσχάιμερ είναι γυναίκες.

Ωστόσο, επειδή το προσδόκιμο ζωής είναι μεγαλύτερο για τις γυναίκες, το υψηλότερο ποσοστό άνοιας μεταξύ των γυναικών μπορεί να συνδέεται με το γεγονός ότι περνούν περισσότερα χρόνια πάνω από την ηλικία των 65 ετών.

Αιτίες της νόσου Alzheimer και παράγοντες κινδύνου

Οι επιστήμονες δεν είναι ακόμη σίγουροι για το τι προκαλεί τη νόσο Αλτσχάιμερ. Πιθανότατα, η νόσος Αλτσχάιμερ προκαλείται από έναν συνδυασμό παραγόντων κινδύνου που σχετίζονται με τη γενετική, τις περιβαλλοντικές επιδράσεις και τις συνήθειες που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής.

Η γήρανση είναι ο μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου για τη νόσο Αλτσχάιμερ. Η αύξηση της ηλικίας αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ, αλλά δεν παθαίνουν όλοι Αλτσχάιμερ καθώς μεγαλώνουν. Εν τούτοις, ο κίνδυνος εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ διπλασιάζεται κάθε χρόνο στις ηλικίες άνω των 65 ετών.

Το οικογενειακό ιστορικό είναι ένας άλλος παράγοντας κινδύνου για τη νόσο Αλτσχάιμερ. Η ύπαρξη γονέα ή αδελφού με νόσο Αλτσχάιμερ αυξάνει τις πιθανότητες κάποιου να αναπτύξει τη νόσο.

Ο κίνδυνος αυξάνεται εάν κάποιος έχει περισσότερα από ένα μέλη της οικογένειας με Αλτσχάιμερ. Όταν μια ασθένεια όπως το Αλτσχάιμερ εμφανίζεται σε οικογένειες, είναι πιθανό να παίζουν ρόλο τόσο η γενετική όσο και οι περιβαλλοντικές επιδράσεις.

Ένας από τους πιο τεκμηριωμένους γενετικούς παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη της νόσου Alzheimer είναι το γονίδιο της απολιποπρωτεΐνης Ε (APOE4). Η κληρονομικότητα του γονιδίου APOE4 αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου Alzheimer. Ωστόσο, η κληρονομικότητα αυτού του γονιδίου δεν σημαίνει αυτόματα ότι κάποιος θα αναπτύξει τη νόσο.

Οι παράγοντες που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής και σχετίζονται με καρδιακές παθήσεις μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ:

• Υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση)
• Διαβήτης
• Υψηλός δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ)
• Κάπνισμα
• Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
• Σωματική αδράνεια (καθιστική ζωή)

Οι επιλογές που αφορούν τον τρόπο ζωής, όπως το να μην καπνίζετε, να περιορίζετε την κατανάλωση αλκοόλ, να τρώτε υγιεινά, να γυμνάζεστε τακτικά, να παραμένετε κοινωνικά ενεργοί και να διατηρείτε το μυαλό σας ενεργό, μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης του Αλτσχάιμερ.

Ποια είναι τα ποσοστά θνησιμότητας για τη νόσο Αλτσχάιμερ;

Η νόσος Αλτσχάιμερ ήταν η πέμπτη κύρια αιτία θανάτου στις Ηνωμένες Πολιτείες για τα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών το 2019 και η έκτη κύρια αιτία θανάτου στο σύνολο του πληθυσμού των ΗΠΑ (Η κατάταξη των κύριων αιτιών θανάτου το 2020 και το 2021 επηρεάστηκε από τον μεγάλο αριθμό θανάτων COVID-19 σε αυτή την ηλικιακή ομάδα).

Τα στατιστικά στοιχεία θνησιμότητας για τη νόσο Αλτσχάιμερ είναι δύσκολο να προσδιοριστούν, επειδή ο ευρύτερος όρος “άνοια” συχνά αναγράφεται στο πιστοποιητικό θανάτου ως αιτία θανάτου. Συνολικά, 1 στα 3 άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών πεθαίνει από τη νόσο Αλτσχάιμερ ή άλλη μορφή άνοιας.

Οι θάνατοι από τη νόσο Αλτσχάιμερ διπλασιάστηκαν μεταξύ 2000 και 2019. Κατά τη διάρκεια αυτών των 19 ετών, περισσότεροι άνθρωποι πέθαναν από τη νόσο Αλτσχάιμερ από ό,τι από τον καρκίνο του μαστού και τον καρκίνο του προστάτη μαζί.

Μεταξύ των ατόμων ηλικίας 70 ετών, 6 στα 10 άτομα με άνοια Αλτσχάιμερ αναμένεται να πεθάνουν πριν από την ηλικία των 80 ετών, σε σύγκριση με 3 στα 10 άτομα που δεν έχουν άνοια Αλτσχάιμερ.

Προληπτικός έλεγχος και έγκαιρη διάγνωση

Υπάρχουν αρκετές γρήγορες και σχετικά αξιόπιστες εξετάσεις διαγνωστικού ελέγχου για τη νόσο Αλτσχάιμερ και άλλες μορφές άνοιας.

Ορισμένες εξετάσεις για τη γνωστική κατάσταση μπορούν να πραγματοποιηθούν στο σπίτι, αλλά οι απλές εξετάσεις προληπτικού ελέγχου δεν πρέπει να υποκαθιστούν την ενδελεχή διαγνωστική αξιολόγηση από έναν γιατρό.

Εκτός από τις διαγνωστικές εξετάσεις που αξιολογούν τη νοητική γνωστική κατάσταση, υπάρχουν και άλλα επιστημονικά τεκμηριωμένα εργαλεία που μπορούν να βοηθήσουν στη διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ.

Η ανάπτυξη καλύτερων τρόπων διάγνωσης αυτής της προοδευτικά εκφυλιστικής νόσου πριν προκαλέσει μη αναστρέψιμη εγκεφαλική βλάβη είναι ένας από τους πιο ενεργούς τομείς της έρευνας για τη νόσο Αλτσχάιμερ.

Τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για να βοηθήσουν στην έγκαιρη διάγνωση των ατόμων που εμφανίζουν συμπτώματα Αλτσχάιμερ είναι μεταξύ άλλων:

• Τα επίπεδα πρωτεϊνών β-αμυλοειδούς και tau στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ)
• Εξετάσεις αίματος
• Απεικόνιση του εγκεφάλου, μεταξύ άλλων αξονική τομογραφία (CT), τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET), μαγνητική τομογραφία (MRI), λειτουργική μαγνητική τομογραφία (fMRI), και υπολογιστική τομογραφία εκπομπής ενός φωτονίου (SPECT)
• Προφίλ γενετικού κινδύνου
• Νευρολογική εξέταση

Αν και δεν υπάρχει θεραπεία για τη νόσο Αλτσχάιμερ, υπάρχουν αλλαγές στον τρόπο ζωής και φάρμακα που μπορούν να περιορίσουν τα συμπτώματά της. Επίσης, η έγκαιρη ανίχνευση δίνει χρόνο στους ανθρώπους να ενισχύσουν το δίκτυο υποστήριξής τους και να δημιουργήσουν στρατηγικές αντιμετώπισης για τη διατήρηση της ποιότητας της ζωής τους.