Ο πλακούντας είναι ένα όργανο που αναπτύσσεται στη μήτρα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Δημιουργείται από τη βλαστοκύστη λίγο μετά την εμφύτευση.
Ο ρόλος του πλακούντα είναι να παρέχει οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά στο έμβρυο και να απομακρύνει τα απόβλητα από το αίμα του εμβρύου. Ο πλακούντας προσκολλάται στο τοίχωμα της μήτρας και συνδέεται με το έμβρυο μέσω του ομφάλιου λώρου.
Οι επιπλοκές που σχετίζονται με τον πλακούντα μπορεί να είναι απειλητικές για τη ζωή του μωρού. Δεδομένου ότι το όργανο χρησιμεύει για τη μετακίνηση αίματος και οξυγόνου μεταξύ της εγκύου και του εμβρύου, ο σημαντικότερος κίνδυνος όσον αφορά τις επιπλοκές του πλακούντα είναι η αιμορραγία.
Λειτουργία
Ο πλακούντας λειτουργεί ως εξής:
- Μεταφέρει οξυγόνο και διοξείδιο του άνθρακα από και προς το έμβρυο
- Μεταφέρει γλυκόζη, αμινοξέα, λιπαρά οξέα, ηλεκτρολύτες, βιταμίνες και νερό στο έμβρυο.
- Παράγει τις απαραίτητες ορμόνες για το έμβρυο
- Παρέχει παθητική ανοσία στο έμβρυο
Ο πλακούντας έχει μια πλευρά προς τη μητέρα και μια προς το έμβρυο. Η μητρική πλευρά συνδέεται με το ενδομήτριο, ενώ η εμβρυϊκή πλευρά συνδέεται με το έμβρυο μέσω του ομφάλιου λώρου.
Ο πλακούντας παλαιότερα θεωρούνταν φραγμός, ο οποίος προστάτευε το έμβρυο από εξωτερικούς μολυσματικούς παράγοντες. Σήμερα γνωρίζουμε ότι ο πλακούντας λειτουργεί μόνο μερικώς ως ένα είδος φραγμού.
Αντίθετα, οι περισσότερες ουσίες που απορροφά ή καταναλώνει η έγκυος είναι δυνατόν να μεταφερθούν μέσω του πλακούντα και του ομφάλιου λώρου στο έμβρυο.
Παραλλαγές
Συνήθως, ο πλακούντας είναι ένα ενιαίο όργανο με κυκλικό ή ωοειδές σχήμα. Προσκολλάται κατά κανόνα στην κορυφή, στην πίσω (οπίσθια) ή στην μπροστινή (πρόσθια) πλευρά της μήτρας. Κατά τον τοκετό, ο πλακούντας ζυγίζει περίπου ένα κιλό, έχει διάμετρο περίπου 22 εκατοστά και πάχος 2 έως 2,5 εκατοστά.
Ο πλακούντας, ωστόσο, μπορεί μερικές φορές να διαφέρει ως προς το σχήμα, τη θέση και το μέγεθος. Λόγω της καθοριστικής λειτουργίας του στην κυκλοφορία του αίματος και του οξυγόνου, οι διαφοροποιήσεις αυτές μπορεί μερικές φορές να οδηγήσουν σε επιπλοκές.
Συνήθως, ο γιατρός σας θα δει τον πλακούντα κατά τη διάρκεια ενός προγεννητικού υπερηχογραφήματος. Εάν ο πλακούντας σας βρίσκεται σε ακατάλληλη θέση ή έχει διαφορετικό σχήμα, ο γιατρός σας μπορεί να επιλέξει να παραγγείλει περαιτέρω υπερηχογραφήματα καθ’ όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σας για την παρακολούθηση του πλακούντα σας.
Δίλοβος (ή πολύλοβος) πλακούντας
Ο δίλοβος πλακούντας είναι ακριβώς αυτό που λέει το όνομά του – ένας πλακούντας που χωρίζεται σε δύο σχεδόν ίσου μεγέθους λοβούς. Μερικές φορές ο πλακούντας χωρίζεται σε περισσότερους από δύο λοβούς.
Οι τρεις λοβοί χαρακτηρίζονται τρίλοβος πλακούντας. Ο πολύλοβος παραπέμπει σε έναν πλακούντα που χωρίζεται σε περισσότερους από έναν λοβούς. Οι δίλοβοι πλακούντες εμφανίζονται στο 2% έως 8% των κυήσεων.
Ο σημαντικότερος κίνδυνος που σχετίζεται με τους πολύλοβους πλακούντες είναι η μη κατάλληλη είσοδος του ομφάλιου λώρου. Στην περίπτωση μίας τέτοιας εισόδου, οι εκτεθειμένες φλέβες και αρτηρίες του ομφάλιου λώρου εισάγονται στις αμνιακές μεμβράνες και όχι στον πλακούντα.
Επικουρικός λοβός (εντοπίζεται ένας «κύριος» πλακούντας και ένας ή περισσότεροι μικρότεροι)
Ο πλακούντας εμφανίζει πολλαπλούς λοβούς ξεχωριστά από το κύριο σώμα του. Οι λοβοί αυτοί συνδέονται μέσω του ομφάλιου λώρου με το έμβρυο. Αυτή η παραλλαγή εμφανίζεται στο 5% των κυήσεων.
Οι γυναίκες που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για εμφάνιση επικουρικών λοβών είναι εκείνες που βρίσκονται σε προχωρημένη ηλικία και εκείνες που έχουν υποβληθεί σε εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF). Στις επιπλοκές αυτής της κατάστασης συγκαταλέγονται
- η vasa previa: Tα αγγεία που συνδέουν τους λοβούς περνάνε μπροστά από το έσω τραχηλικό στόμιο. Στην περίπτωση αυτή ενδέχεται να υπάρξει ρήξη των αγγείων κατά τη διάρκεια του φυσιολογικού τοκετού, οπότε και η αιμορραγία, που θα προκληθεί θα είναι σημαντική και δεν αποκλείεται να τεθεί σε κίνδυνο η ζωή του μωρού, οπότε θα χρειαστεί επείγουσα καισαρική τομή και
- το ενδεχόμενο ένας εκ των λοβών του πλακούντα να κατακρατηθεί εντός της μήτρας μετά τον τοκετό, οπότε και παρατείνεται η αιμορραγία της μητέρας. Στις περιπτώσεις αυτές απαιτείται απόξεση της ενδομητρικής κοιλότητας μετά τον τοκετό.
Υμενώδης πλακούντας
Ο υμενώδης πλακούντας είναι μια σπάνια ανωμαλία κατά την οποία οι χοριακές λάχνες (μικροσκοπικές, δακτυλοειδείς προεξοχές του πλακουντιακού ιστού) καλύπτουν μερικώς ή πλήρως τις εμβρυϊκές μεμβράνες.
Ο πλακούντας είναι λεπτός και καλύπτει ολόκληρο το χορίο (την εξωτερική εμβρυϊκή μεμβράνη). Οι κίνδυνοι που σχετίζονται με αυτή την παραλλαγή του πλακούντα είναι ο προδρομικός πλακούντας και ο στιφρός πλακούντας.
Περιχαρακωμένος πλακούντας
Ο περιχαρακωμένος πλακούντας έχει σχήμα δακτυλίου. Σε αυτή την παραλλαγή, οι εμβρυϊκές μεμβράνες αναδιπλώνονται πάνω από τον πλακούντα.
Αυτοί οι τύποι πλακούντα συνδέονται με κακές εκβάσεις λόγω του κινδύνου πρόωρης ρήξης των μεμβρανών, πρόωρου τοκετού, αποκόλλησης του πλακούντα, μικρού μεγέθους μωρού για την ηλικία κύησης, εισαγωγής σε μονάδα εντατικής θεραπείας νεογνών (ΜΕΝΝ) και νεογνικού θανάτου.
Επιπλοκές
Ο πλακούντας είναι ένα ζωτικής σημασίας όργανο που απαιτείται για τη διατήρηση της ζωής του εμβρύου. Όταν εμφανίζονται επιπλοκές που αφορούν τον πλακούντα, αυτές μπορεί να είναι απειλητικές για τη ζωή τόσο του εμβρύου όσο και της μητέρας.
Ο ιατρός σας θα πρέπει να παρακολουθεί στενά τις επιπλοκές. Οι επιπλοκές του πλακούντα απαιτούν προσεκτική διαχείριση του τοκετού, που πολλές φορές συνεπάγεται καισαρική τομή.
Προδρομικός πλακούντας
Όταν ο πλακούντας προσκολλάται χαμηλά στη μήτρα και καλύπτει όλο ή μέρος του τραχηλικού ανοίγματος, ονομάζεται προδρομικός πλακούντας. Εμφανίζεται σε 1 στις 200 έως 250 εγκυμοσύνες.
Στους παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνονται η προηγούμενη καισαρική τομή, η προηγούμενη διαστολή και απόξεση, το κάπνισμα, η κυοφορία πολλαπλών παιδιών και η προχωρημένη ηλικία της μητέρας.
Το κύριο σύμπτωμα του προδρομικού πλακούντα είναι η κολπική αιμορραγία κατά το δεύτερο ή τρίτο τρίμηνο, αλλά συχνά δεν υπάρχουν προγεννητικά συμπτώματα. Είναι δυνατόν να δει κανείς έναν χαμηλά ευρισκόμενο πλακούντα στο υπερηχογράφημα του δεύτερου τριμήνου. Όταν εντοπιστεί, θα πρέπει να παρακολουθείται στενά για να διαπιστωθεί εάν κινείται προς τα πάνω και μακριά από τον τράχηλο της μήτρας.
Ο προδρομικός πλακούντας απαιτεί καισαρική τομή. Εάν ο πλακούντας βρίσκεται χαμηλά, αλλά δεν καλύπτει τον τράχηλο, μπορεί να υπάρξει δυνατότητα φυσιολογικού τοκετού.
Ανεπάρκεια πλακούντα
Η ανεπάρκεια του πλακούντα, γνωστή και ως πλακουντιακή ανεπάρκεια, είναι μια επιπλοκή κατά την οποία ο πλακούντας αδυνατεί να υποστηρίξει σωστά το αναπτυσσόμενο έμβρυο. Η κατάσταση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε περιορισμό της ανάπτυξης του εμβρύου και προεκλαμψία στη μητέρα.
Το κύριο σύμπτωμα της ανεπάρκειας του πλακούντα είναι μια μικρότερη από την αναμενόμενη κοιλιά, η οποία υποδηλώνει ότι το έμβρυο δεν αναπτύσσεται όπως θα έπρεπε. Οι γυναίκες με υψηλή αρτηριακή πίεση, διαβήτη και αναιμία, καθώς και όσες καπνίζουν ή κάνουν χρήση αλκοόλ ή ναρκωτικών ουσιών διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν πλακουντιακή ανεπάρκεια.
Ο πρόωρος τοκετός, οι νεογνικές επιπλοκές, η νευρολογική βλάβη και η θνησιγένεια είναι πιθανά αποτελέσματα αυτής της επιπλοκής.
Παράγοντες κινδύνου
Τα σαφή αίτια των επιπλοκών του πλακούντα είναι άγνωστα. Ωστόσο, ορισμένοι παράγοντες εκθέτουν τους ανθρώπους σε μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών στον πλακούντα.
Μπορεί να διατρέχετε μεγαλύτερο κίνδυνο για επιπλοκές στον πλακούντα εάν:
- Καπνίζετε
- Κάνετε χρήση ναρκωτικών
- Είστε άνω των 35 ετών
- Έχετε μείνει έγκυος στο παρελθόν
- Είστε έγκυος με πολλαπλά παιδιά
- Έχετε υποβληθεί σε προηγούμενη καισαρική τομή ή άλλη χειρουργική επέμβαση στη μήτρα
