Αιμόσταση. Πώς πήζει το αίμα μας

Η αιμόσταση είναι η φυσιολογική αντίδραση του σώματός σας σε έναν τραυματισμό που προκαλεί αιμορραγία.

Αυτή η αντίδραση σταματά την αιμορραγία και επιτρέπει στο σώμα σας να ξεκινήσει τις επιδιορθώσεις στη βλάβη.

Αυτή η ικανότητα είναι απαραίτητη για να σας κρατήσει στη ζωή, ιδίως σε περιπτώσεις σημαντικών τραυματισμών.

Ωστόσο, σε ασυνήθεις περιπτώσεις, οι διεργασίες που ελέγχουν την αιμόσταση μπορεί να δυσλειτουργήσουν, προκαλώντας δυνητικά σοβαρά – ή ακόμη και επικίνδυνα – προβλήματα αιμορραγίας ή πήξης.

Πώς πραγματοποιείται η αιμόσταση;

Στην πραγματικότητα, η αιμόσταση δεν είναι μόνο μια διαδικασία, αλλά μια σειρά από πολλές διαφορετικές διεργασίες.

Αν και μοιάζουν με ξεχωριστές διαδικασίες, όλες αυτές συμβαίνουν ταυτόχρονα όταν το σώμα σας δημιουργεί έναν θρόμβο αίματος.

Πρωτογενής αιμόσταση (πήξη με αιμοπετάλια)

Η πρωτογενής αιμόσταση είναι όταν το σώμα σας σχηματίζει ένα προσωρινό πώμα για να κλείσει έναν τραυματισμό.

Για να επιτευχθεί αυτό, τα αιμοπετάλια που κυκλοφορούν στο αίμα σας προσκολλώνται στον κατεστραμμένο ιστό και ενεργοποιούνται.

Αυτή η ενεργοποίηση σημαίνει ότι μπορούν να “στρατολογήσουν” περισσότερα αιμοπετάλια για να σχηματίσουν ένα αιμοπεταλιακό “βύσμα” προκειμένου να σταματήσουν την απώλεια αίματος από την κατεστραμμένη περιοχή.

Αυτός ο θρόμβος λειτουργεί σαν φελλός ή πώμα μπουκαλιού, κρατώντας το αίμα μέσα και τα υπολείμματα ή τα μικρόβια έξω.

Η πρωτογενής αιμόσταση μπορεί επίσης να περιλαμβάνει συστολή (στένωση) του κατεστραμμένου αιμοφόρου αγγείου, η οποία μπορεί να συμβεί χάρη σε ουσίες που απελευθερώνουν τα ενεργοποιημένα αιμοπετάλια.

Δευτερογενής αιμόσταση (καταρράκτης πήξης)

Το βύσμα των αιμοπεταλίων είναι το πρώτο βήμα για τη διακοπή της αιμορραγίας, αλλά δεν είναι αρκετά σταθερό ώστε να παραμείνει στη θέση του χωρίς εξωτερική βοήθεια.

Το επόμενο βήμα, το οποίο σταθεροποιεί το βύσμα, είναι η δευτερογενής αιμόσταση. Αυτό το βήμα, που μερικές φορές ονομάζεται πήξη, περιλαμβάνει μόρια στο αίμα σας που ονομάζονται “παράγοντες πήξης”.

Αυτοί οι παράγοντες ενεργοποιούνται διαδοχικά, δηλαδή ο “καταρράκτης πήξης”, ο οποίος ενισχύει τα αποτελέσματα της πήξης καθώς η ακολουθία συνεχίζεται.

Τελικά, ο καταρράκτης πήξης σχηματίζει μια ουσία που ονομάζεται ινική. Κατά τη διάρκεια αυτού του βήματος, το βύσμα των αιμοπεταλίων δρα σαν τούβλα και η ινική δρα σαν τσιμέντο. Μαζί, σχηματίζουν έναν στερεό, σταθερό θρόμβο.

Αναδιαμόρφωση θρόμβου ινικής

Το τελευταίο στάδιο της αιμόστασης είναι όταν το σώμα σας αναδιαμορφώνει τον υπάρχοντα θρόμβο σε θρόμβο ινικής.

Το σώμα σας το κάνει αυτό επειδή οι θρόμβοι είναι ένα προσωρινό επίθεμα, όχι μια μόνιμη λύση. Αυτή η αποκατάσταση περιλαμβάνει μια διαδικασία που ονομάζεται ινωδόλυση.

Κατά τη διάρκεια της ινωδόλυσης, το σώμα σας αναδιαμορφώνει τον θρόμβο στο ίδιο είδος ιστού που υπήρχε πριν από τον τραυματισμό.

Τι προκαλεί την αιμόσταση;

Το σώμα σας παρακολουθεί φυσιολογικά τον εαυτό του για τραυματισμούς, και όταν εντοπίζει έναν, αντιδρά γρήγορα προκειμένου να ελέγξει την κατάσταση.

Χωρίς τη φυσιολογική αιμόσταση, ακόμη και μικροτραυματισμοί θα μπορούσαν να προκαλέσουν επικίνδυνη απώλεια αίματος.

Ένα παράδειγμα είναι η αιμορροφιλία, μια κατάσταση όπου η αιμόσταση δεν λειτουργεί σωστά και το αίμα δεν μπορεί να πήξει αποτελεσματικά.

Κάθε ρήγμα στο δέρμα σας αποτελεί επίσης κίνδυνο για την είσοδο μικροβίων στο σώμα σας. Οι θρόμβοι συμβάλλουν στη μείωση αυτού του κινδύνου σφραγίζοντας το τραύμα.

Ποια πιθανά προβλήματα υγείας μπορεί να προκύψουν με την αιμόσταση;

Η αιμόσταση αφορά τη φυσιολογική πήξη του αίματος ως απάντηση σε έναν τραυματισμό.

Ωστόσο, το σώμα σας μπορεί επίσης να παρουσιάσει υπερβολική πήξη, γνωστή ως υπερπηκτικότητα.

Αυτό μπορεί να προκαλέσει τον αυτόματο σχηματισμό πολλών θρόμβων αίματος και την παρεμπόδιση της φυσιολογικής ροής του αίματος.

Όταν σχηματίζονται θρόμβοι αίματος μέσα στα αιμοφόρα αγγεία σας, μιλάμε για θρόμβωση.

Όταν έχετε θρόμβωση που εμφανίζεται επανειλημμένα, πρόκειται για μια κατάσταση που ονομάζεται θρομβοφιλία.

Θρομβοφιλία (υπερπηκτικότητα ή υπερβολική πήξη)

Η υπερπηκτικότητα εκδηλώνεται όταν το αίμα σας πήζει υπερβολικά πολύ ή πολύ εύκολα.

Αυτό είναι επικίνδυνο, διότι οι θρόμβοι αυτοί μπορεί να αναπτυχθούν ή να κολλήσουν σε διάφορα σημεία του σώματός σας και να προκαλέσουν σοβαρά, απειλητικά για τη ζωή προβλήματα. Παραδείγματα αυτών των προβλημάτων είναι τα εξής:

• Εγκεφαλικό επεισόδιο.
• Εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση, η οποία μπορεί στη συνέχεια να προκαλέσει πνευμονική εμβολή.
• Καρδιακή προσβολή.

Πολλοί τύποι καρκίνου μπορούν να προκαλέσουν υπερπηκτικότητα, ενώ ορισμένες σπάνιες καταστάσεις που προκαλούν υπερπηκτικότητα είναι επίσης κληρονομικές ή γονιδιακές.

Αυτό σημαίνει ότι είτε κληρονομούνται από τους γονείς σας είτε συμβαίνουν λόγω μιας τυχαίας μετάλλαξης στο DNA σας. Τα άτομα με αυτές τις καταστάσεις έχουν θρομβοφιλία. Μερικά παραδείγματα τέτοιων καταστάσεων είναι τα ακόλουθα:

• Ανεπάρκεια της πρωτεΐνης C.
• Μετάλλαξη του γονιδίου της προθρομβίνης.
• Μετάλλαξη του παράγοντα 5 Leiden.

Οι κληρονομικές διαταραχές που προκαλούν θρομβοφιλία δεν είναι τόσο συχνές όσο οι “επίκτητες” παθήσεις, οι οποίες συνήθως αναπτύσσονται αργότερα στη ζωή. Παραδείγματα επίκτητων παθήσεων είναι μεταξύ άλλων:

• Το αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο.
• Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου.
• Σοβαρές αντιδράσεις σε λοιμώξεις, όπως η σηψαιμία.

Τα περισσότερα φάρμακα που θεραπεύουν τη θρομβοφιλία δυσκολεύουν με κάποιο τρόπο την πήξη του αίματός σας.

Παραδείγματα αυτών αποτελούν τα αντιαιμοπεταλιακά, τα αντιπηκτικά και τα ινωδολυτικά (φάρμακα που σπάνε το ινώδες ή διαλύουν τον θρόμβο) φάρμακα.

Υποπηκτικότητα ( δεν υπάρχει επαρκής πήξη)

Όταν το αίμα σας δεν πήζει καλά, οποιοσδήποτε τραυματισμός γίνεται πολύ πιο επικίνδυνος.

Χωρίς σωστή πήξη, ακόμη και μικροτραυματισμοί μπορεί να προκαλέσουν μεγάλη απώλεια αίματος.

Αυτό σημαίνει επίσης ότι διατρέχετε μεγαλύτερο κίνδυνο για τραυματισμούς σε όργανα και αιμοφόρα αγγεία στο εσωτερικό του σώματός σας, οι οποίοι μπορεί στη συνέχεια να προκαλέσουν εσωτερική αιμορραγία.

Ορισμένοι τύποι καρκίνου, όπως η λευχαιμία, μπορεί να σας προκαλέσουν πολύ εύκολη αιμορραγία.

Αυτό συμβαίνει επειδή η πάθηση συχνά συνεπάγεται έλλειψη αιμοπεταλίων στο σώμα σας ή αντιπηκτική δραστηριότητα.

Οι καταστάσεις που εμποδίζουν την πήξη του αίματός σας είναι επίσης συχνά γενετικές. Μερικά παραδείγματα γενετικών καταστάσεων είναι τα εξής:

• Αιμορροφιλία.
• Νόσος Von Willebrand.
• Κληρονομική θρομβοπενία (χαμηλός αριθμός αιμοπεταλίων).

Η θεραπεία των καταστάσεων που εμποδίζουν την πήξη του αίματός σας περιλαμβάνει συνήθως φάρμακα που επιβραδύνουν ή εμποδίζουν τις αντιπηκτικές διαδικασίες του οργανισμού σας, που ενισχύουν την ικανότητα του οργανισμού σας να παράγει αιμοπετάλια ή που προσθέτουν στο αίμα σας περισσότερους από ορισμένους παράγοντες πήξης. Μπορείτε επίσης να λάβετε μεταγγίσεις αιμοπεταλίων για να προσθέσετε περισσότερα, εάν τα χρειάζεται ο οργανισμός σας.

Πώς διαγιγνώσκονται τα προβλήματα αιμόστασης;

Ένας γιατρός – όπως είναι ο αιματολόγος – μπορεί να διαγνώσει τα προβλήματα πήξης του αίματος με βάση τα συμπτώματά σας και τις εξετάσεις αίματος που αναλύουν τα συστατικά που σχετίζονται με την πήξη.

Αιμόσταση: Πότε πρέπει να απευθυνθώ σε γιατρό για προβλήματα πήξης;

Η υπερπηκτικότητα μπορεί να εμφανιστεί με μια σειρά διαφορετικών συμπτωμάτων ανάλογα με το πού και πότε αναπτύσσεται ένας μη φυσιολογικός θρόμβος. Τα παραδείγματα είναι τα εξής:

• Εγκέφαλος: Συμπτώματα εγκεφαλικού επεισοδίου, συμπεριλαμβανομένης της αδυναμίας ή της παράλυσης στη μία ή και στις δύο πλευρές του σώματός σας, συγκεχυμένη ομιλία, αδυναμία κίνησης της μίας πλευράς του προσώπου σας και πονοκέφαλος.
• Καρδιά: Συμπτώματα καρδιακής προσβολής, όπως πόνος στο στήθος, δύσπνοια, αδυναμία, γρήγορος ή ακανόνιστος καρδιακός παλμός, αίσθημα παλμών της καρδιάς (αίσθηση του δικού σας καρδιακού παλμού) και λιποθυμία.
• Πνεύμονες: Συμπτώματα πνευμονικής εμβολής, όπως συριγμός ή ξαφνικά προβλήματα στην αναπνοή, πόνος στο στήθος σας, βήχας με αίμα, ακροδάχτυλα ή χείλη που είναι ωχρά ή με μπλε απόχρωση και λιποθυμία.
• Εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση: Αυτή μπορεί συχνά να οδηγήσει σε πνευμονική εμβολή. Τα συμπτώματα συμπεριλαμβάνουν πόνο στη γάμπα ή σε άλλο σημείο του ποδιού, καθώς και πρήξιμο ή ερυθρότητα. Ωστόσο, οι θρόμβοι αίματος στο πόδι σας μπορεί μερικές φορές να έχουν σχετικά ήπια συμπτώματα και μπορεί απλώς να νιώθετε ένα τράβηγμα μυός.
• Νεφροί: Οι αποφράξεις στα νεφρά σας μπορεί να προκαλέσουν αίμα στα ούρα σας (ούρα), την ανάγκη να ουρείτε λιγότερο συχνά και πόνο στο κάτω μέρος της πλάτης σας σε κάθε πλευρά της σπονδυλικής σας στήλης.

Η υποπηκτικότητα θα σας κάνει να αιμορραγείτε πιο εύκολα. Τις περισσότερες φορές, αυτό προκαλεί τα ακόλουθα συμπτώματα:

• Αιμορραγία από τη μύτη που είναι δύσκολο να σταματήσει.
• Αιμορραγία γύρω από τα ούλα σας όταν βουρτσίζετε τα δόντια σας.
• Πληγές που μπορεί να τρέχουν ή να στάζουν αίμα για μεγάλο χρονικό διάστημα και χρειάζονται πολύ περισσότερο χρόνο για να επουλωθούν. Ωστόσο, τα κοψίματα σε ορισμένες περιοχές, όπως το πρόσωπο, τα ακροδάχτυλα ή το τριχωτό της κεφαλής, μπορεί να αργήσουν πολύ να σταματήσουν να αιμορραγούν, επειδή σε αυτές τις περιοχές υπάρχουν πολύ περισσότερα αιμοφόρα αγγεία από ό,τι σε άλλα σημεία του σώματός σας.
• Εύρεση μελανιών που δεν μπορείτε να θυμηθείτε πώς τις αποκτήσατε ή μελανιές που δημιουργούνται πολύ πιο εύκολα και είναι εμφανώς πιο ορατές (οι μελανιές είναι μεγαλύτερες και πιο έντονες σε χρώμα).